ანალიტიკა

სომხური კვალი თურქეთში რუსეთის ელჩის მკვლელობაში
14.09.17 17:15

მსოფლიო საზოგადოება შოკში ჩააგდო ანკარაში რუსეთის ელჩის თურქეთში-ანდრეი კარლოვის- მკვლელობამ 2016 წლის 19 დეკემბერს. ტერორისტი მკვლელი აღმოჩნდა 22 წლის მევლუტ მერტ ალტინტაშ, რომელიც მანამდე ანკარაში პოლიციელად მუშაობდა და სამართალდამცავი ორგანოებიდან იქნა დათხოვილი თურქეთში სახელმწიფო გადატრიალების მცდეობის გამოძიებისას, რომელიც 15 ივლისს განხორციელდა.

ტერაქტის ორგანიზატორებთან დაკავშირებით სხვადასხვა ვერსიაა წამოყენებული, მაგრამ ყველა ვერსიას შორის რატომღაც ერთი, ყველაზე მთავარი, არ არის, ეს არის თურქეთში რუსეთის ელჩის მკვლელობაში სომეხი ტერორისტების მონაწილეობა. მით უმეტეს, რომ ეს შეესაბამება იმ ვერსიას, რომ ანკარაში რუსეთის ელჩის მკვლელობა ხელს აძლევდა ამერიკულ სპეცსამსახურებს, რომელთაც არ აწყობდათ რუსეთ-თურქეთის ურთიერთობების დათბობა, ეს ასევე არ აწყობდა სომხურ ლობის.

სწორედ სომხები იწაფებიან ამ ბოლო ათწლეულის განმავლობაში დიპლომატებზე ნადირობაში.

ისეთი საერთაშორისო სომხური ტერორისტული ორგანიზაცია, როგორიცაა «АСАЛА» დაკავშირებულია ათობით ტერაქტთან და თავდასხმასთნ თურქულ დიპლომატიურ წარმოადგენლობაზე და თურქ დიპლომატებზე. პრინციპში, ეს არ უშლის ხელს ამ ორგანიზაციას, საკუთარი გამოცდილება არა მხოლოდ თურქ დიპლომატიურ წარმომადგენლობაზე, არამედ სხვა ქვეყნის დიპლომატებთნ მიმართებაშიც გამოიყენოს. მათ შორის კი რუსეთის დიპლომატებთან მიმართებაში. მითუმეტეს, რომ თურქეთისა და რუსეთის დაახლოების საკითხში ერთ-ერთი უმთვრესი მოთამაშე სწორედ რუსეთის ელჩი თურქეთში, მოკლული ანდრეი კარლოვი გახლდათ და ეს მეტად აღიზიანებდა საერთაშორისო სომხურ ლობის, ხოლო სომეხი ტერორისტებისათვის კი ანდრეი კარლოვი ცალსახად მტერი იყო.

გთავაზობთ ტერაქტების არასრულ ჩამონათვალს, რომელიც სომხურმა ტერორისტულმა ორგანიზაციამ «АСАЛА» განახორციელა დიპლომატების წინააღმდეგ:

14 ოქტომბერი, 1975. საფრანგეთი, პარიზი

თურქეთის ელჩი საფრანგეთში ისმაილ ერეზი მოკლული იქნა საკუთარ ავტომობილში საელჩოსთან ახლოს. თავდასხმისას ასევე მოკლული იყო ელჩის მძღოლი ტალინ ენერი. თავდაპირველად პასუხისმგებლობა თავის თავზე აიღო JCAG. შემდგომ კი ვირაცამ დარეკა ფრანც პრესის სააგენტოში და განაცხადა, რომ მკვლელობა АСАЛА-ს მიერ იყო ჩადენილი.

22 ოქტომბერი, 1975.ავსტრია, ვენა

ვენაში თურქეთის საელჩოში შეიჭრა სამი ბოევიკი და მოკლა თურქეთის ელჩი ტუნალიჯილი და მისი მძღოლი. ბოევიკებმა მიმალვა მოასწრეს, ისინი შეიარაღებულნი იყვნენ ისრაელში, დიდ ბრიტანეთსა და უნგრეთში გამოშვებული ავტომატური იარაღებით. მომხდარზე პასუხისმგებლობა თავის თავზე აიღო АСАЛА და სომხეთის გენოციდთან მიმართებაში სამართლიანობისათვის მებრძოლებმა (ДжСАГ).

24 ოქტომბერი, 1975.საფრანგეთი, პარიზი

თურქეთის ელჩის მკვლელობა.

28 ოქტომბერი 1975.ლივანი, ბეირუთი

თურქეთის საელჩოს სარაკეტო დაბომბვას ბეირუთში მოჰყვა მნიშვნელოვანი ნგრევა.

28 დეკემბერი 1975.ლივანი, ბეირუთი

თურქეთის საელჩოს შენობის მიმართულებით გაშვებულიქნა ორი რაკეტა.

16 თებერვალი 1976.ლივანი, ბეირუთი

АСАЛА ბოევიკმა მოკლა ბეირუთში თურქეთის საელჩოს პირველი მდივანი ოქტარ სირითი მაშინ, როდესაც ის ხამრა სტრიტის მისაღებში იჯდა. მკვლელი მიიმალა.

20 ოქტომბერი 1977.საბერძნეთი, ათენი

ნაღმზე ააფეთქეს თურქეთის პრეს-ატაშე.

2 ივნისი 1978.ესპანეთი, მადრიდი

ავტომატური იარაღებით შეიარაღებულმა სამმა სომეხმა ბოევიკმა თავდასხმა განახორციელა თურქეთის ელჩის მანქანაზე (ზეკი კიუნერალპი), როგორც კი მან საელჩოს ტერიტორია დატოვა. მასთან ერთად დაიღუპნენ მისი მეუღლე ნეკლა ლიუნერალპი და გადამდგარი ელჩი ბეშრ ბალს-ოღლუ. ესპანელი ეროვნების მძღოლმა ანტონიო ტორესმა მიიღო დაზიანებები და ოპერაციის დროს საავადმყოფოში გარდაიცვალა. 3 ივნისს ანონიმურმა პირმა განაცხადა, რომ მომხდარზე პასუხისმგებლობა თავის თავზე აიღო АСАЛА. მოგვიანებით იგივე განაცხადეს სომხეთის გენოციდთან მიმართებაში სამართლიანობისათვის მებრძოლებმა.

22 აგვისტო 1979.შვეიცარია, ჟენევა

ენევაში თურქეთის კონსულის ნიაზი ადალის მანქანას ასაფეთქებელი ბომბი დაუდეს. თავად კონსული არ დაშავებულა, სამაგიეროდ დაზიანდა ორი ახლოს მდგარი მანქანა და ორი გამვლელი შვეიცარიელი. აფეთქებაზე პასუხისმგებლობა თვაის თავზე აიღო АСАЛА.

12 ოქტომბერი 1979.ნიდერლანდები, ჰააგა

თურქეთის ელჩის (ოზდემირ ბენლერის) 27 წლის ვაჟი ახმეტ ბანლერი მოკლული იქნა საკუთარ მანქანაში, გზაჯვარედინზე მოძრაობის დაწყებისას. ტექნიკური უნივერსიტეტის დოქტორანტის მკვლელობა დელფტში 10 თვითმხილველის თვალწინ მოხდა. ბოევიკი მიიმალა. პასუხისმგებლობა თავდასხმაზე თავის თავზე აიღო ორმა ორგანიზაციამ — ДжСАГиАСАЛА.

31 ივლისი 1980.საბერძნეთი, ათენი

ათენში თურქეთის საელჩოში მართვის საკითხების განხრით დანიშნული ატაშე გალიბ ოსმანი და მისი ოჯახი, რომელიც მანქანაში იმყოფებოდა, სომეხი ბოევიკების თავდასხმის მსხვერპლნი გახდნენ. გალიბი და მისი 14 წლის ქალიშვილი ნესლიხანი დაიღუპნენ. მისმა მეუღლემ სევილმა და 16 წლის ვაჟმა კაანმა მიიღეს მრავლობითი ჭრილობები.

5 აგვისტო 1980. საფრანგეთი, ლიონი

ლიონში ორი სომეხი ბოევიკი შეიჭრა თურქეთის საკონსულოში და შვეიცარს მოსთხოვეს კონსულის ადგილსამყოფელის გამჟღავნება. შემდეგ ცეცხლი გახსნეს, რომლის შედეგადაც ორი თვითმხილველი ადგილზე დაიღუპა, ხოლო რამდენიმემ მიიღო ჭროლობა.

26 სექტემბერი 1980.საფრანგეთი, პარიზი

პარიზში ორჯერ ესროლეს თურქეთის საელჩოს მრჩეველს პრესის საკითხებში სელჯუკ ბაკალბაშის სახლში შესვლის მომენტში. ბაკალბაში გადარჩა, მაგრამ მრავლობითი ჭრილობების გამო პარალიზებული იქნა.

9 ნოემბერი 1980.საფრანგეთი, სტრასბურგი

აფექების შედეგად ძლიერ დაზიანდა სტრასბურგში არსებული თურქეთის საკონსულოს შენობა.

აფეთქებაზე პასუხისმგებლობა თავის თვზე აიღო АСАЛА, რომელიც ადგილობრივ დაჯგუფებასთან ერთად მოქმედებდა, სახელად «თურქულ-ქურთული მუშათა პარტია».

2 იანვარი 1981.ლივანი, ბეირუთი

ოფიციალური მონაცემებით, პრესაში АСАЛА გამოვიდა «შვეიცარიელ დიპლომატებზე მთელი მსოფლიოს მასშტაბით თავდასხმის» მუქარით. ეს განცხადება გაკეთდა თითქოს «სიუზის და ალექსის», АСАЛА-ს ორი ბოევიკისადმი ცუდი მოპყრობის პასუხად, რომლებიც შვეიცარიის ციხეში იხდიდნენ სასჯელს. 4 იანვარს АСАЛА გამოაქვეყნა განცხადება იმის შესახებ, რომ ისინი აპირებენ შეაჩერონ ყველა ის ზომა, რომელიც შვეიცარიელთა ინტერესებს არ შეესაბამება, 1981 წლის 15 იანვრამდე.

4 მარტი 1981.საფრანგეთი, პარიზი

ორმა სომეხმა ბოევიკმა ცეცხლი გაუხსნა როშატ მორალის (პარიზში თურქეთის საელჩოს ატაშე შრომით საკითხებში), ტესელი არის (საელჩოში რელიგიურ საკითხებზე პასუხისმგებელი პირი) დაილკაიუ კარაკოშუს ( «ანადოლუ ბანკის» წარმომადგენელი პარიზში) მაშინ, როცა, ისინი მორალის სახლიდან გამოდიოდნენ და მანქანებში სხდებოდნენ. პირველი ტყვია ტესელი არის მოხვდა. მორალი და კარაკოში ცდილობდნენ გაქცევით დაეღწიათ თავდამსხმელებისათვის თავი. მორალი ცდილობდა თავი კაფესთვის შეეფარებინა, მაგრამ მეპატრონემ გარეთ უბიძგა და ბოევიკებმაც ჩაცხრილეს, კარაკოშუმ კი მოახერხა გაქცევა. ბოევიკები კი, რომელნიც ქუჩაში უამრავმა ადამიანმა დაინახა, მიიმალნენ. ტესელი არი, რომელიც თავდასხმის თავშივე მძიმედ დაიჭრა, მომდევნო დღეს პარიზის საავადმყოფოში გარდაიცვალა. АСАЛА-ს ჯგუფი «შაან ნატალიმ» მკვლელობაზე პასუხისმგებლობა საკუთარ თავზე აიღო.

12 მარტი 1981. ირანი, თეირანი

ბოევიკების ჯგუფი თავს დაესხა თეირანში თურქეთის საელჩოს; ბოევიკებიდან ორი სამართალდამცავებმა ადგილზე დააკავეს სადაც მოგვიანებით სიკვდილით დასაჯეს.

3 აპრილი 1981.დანია, კოპენჰაგენი

კოპენჰაგენში თურქეთის საელჩოს ატაშე შრომის საკითხებში კავიტ დემირი ღაით სახლის წინ ჩაცხრილეს. რამდენიმე ოპერაციის შემდეგ სერიოზულად დაჭრილი დემირი მაინც გადარჩა და გამოჯანმრთელდა. თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა საკუთარ თავზე აიღეს სომეხმა ბოევიკებმა როგორც АСАЛА-დან, ასევე ДжСАГ-იდან.

9 ივნისი 1981.შვეიცარია, ჟენევა

საკონსულოდან გამოსვლისას ბოევიკის მიერ მოკლულ იქნა თურქეთის საკონსულოს მდივანი ჟენევაში მახმეტ სავაშ ერგიუზი. მკვლელი, სომეხი სახელად მარტინ ჯამგოჩიანი, ხელისუფლების მიერ დაკავებულ იქნა. თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა იკისრა АСАЛА.

ჯამგოჩიანის დაპატიმრება გახდა საბაბი АСАЛА-ს ახალი ჯგუფის შესაქმნელად, რომელსაც დაერქვა «9 ივნისის ორგანიზაცია», რომლის ნამოქმედარია შვეიცარიული დაწესებულებების აფეთქება როგორც შიგ შვეიცარიაში, ასევე სხვა ევროპულ ქვეყანაში.

17 სექტემბერი 1981. ირანი, თეირანი

აფეთქების შედეგად დაზიანდა თეირანში არსებული შვეიცარიის საელჩო. პასუხისმგებლობა საკუთრ თავზე АСАЛА-ს ჯგუფმა« 9 ივნისის ორგანიზაცია».

24 სექტემბერი 1981.საფრანგეთი, პარიზი

ოპერაცია ВАН – პარიზში თურქეთის საკონსულოს ხელში ჩაგდების ოპერაცია, რომელიც განახორციელა АСАЛА სომხურმა სამხედრო ორგანიზაციამ 1981 წლის 24 სექტემბერს.

25 ოქტომბერი 1981.იტალია, რომი

სომეხი ბოევიკის მიერ განხორციელდა თავდასხმა რომში თურქეთის საელჩოს მეორე მდივანზე, გიკბერკ ერგენეკონზე. ხელში დაჭრილმა ერგენეკონმა მანქანიდან გადმოსვლისთანავე საპასუხო ცეცხლი გაუხსნა თავდამსხმელს, რომელიც დაიჭრა და ადგილიდან მიიმალა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა თავის თავზე აიღო АСАЛА-მ, თავდასხმა განხორციელდა «24 სექტემბრის სიკვდილ მისჯილთა» პატივსაცემად, ანუ АСАЛА-ს წევრი სომეხი ბოევიკების პატივსაცემად, რომელთაც პარიზში თურქეთის საკონსულო აიღეს.

12 ნოემბერი 1981.ლივანი, ბეირუთი

ერთდროულად აფეთქდა სამი ბომბი ბეირუთში სამი ფრანგული დაწესებულების წინ:

საფრანგეთის კულტურული ცენტრი;

კომპანია «ეირ ფრანსის» შენობა;

საფრანგეთის კონსულის სახლი.

არავინ დაშავებულა, თუმცა მატერიალური ზარალი საკმაოდ შესამჩნევი იყო. საკუთარ თავზე პასუხისმგებლობა აიღო «ორლის ორგანიზაციამ» (ასე სომეხის პატივსაცემად დაერქვა, რომელიც საფრანგეთის აეროპორტ ორლიშ დააპატიმრეს ყალბი დოკუმენტების გამოყენების ბრალდებით) და მოითხოვეს დივერსიებში ბრალდებული მონტე მელკოიანის, სომხური წარმოშობის ამერიკელის დაუყოვნებლივ განთავისუფლება, რომელიც საფრანგეთში დააკავეს.

13 იანვარი 1982. კანადა, ტორონტო

აფეთქების შედეგად ტორონტოში თურქეთის საკონსულოს შენობა დაზიანდა.

8 აპრილი 1982. კანადა, ოტავა

კანი გიუნგორი, ოტავაში თურქეთის საელჩოს ატაშე სავაჭრო საკითხებში სერიოზულად იქნა დაჭრილლი სომეხი ბოევიკების მიერ, რომლებიც მას თავს დაესხნენ საკუთარ სახლთან გარაჟში. მომხდარზე პასუხისმგებლობა საკუთრ თვზე აიღო АСАЛА-მ.

9 სექტემბერი 1982. ბულგარეთი, ბურგასი

ბორა სუელკანი, ბურგასში თურქეთის საკონსულოს ატაშე ადმინისტრაციულ-საყოფაცხოვრებო საკითხებში, მოკლული იქნა სომეხი ბოევიკის მიერ საკუთარი სახლის წინ. მკვლელი მიიმალა, ამასთან მან მკვლელობის ადგილზე ფურცელი დატოვა შემდეგი წარწერით: «ჩვენ მოვკალით თურქი დიპლომატი: ეს არის სომეხი ხალხის წინააღმდეგ განხორციელებული გენოციდის საპასუხო ბრძოლა, როგორც სამართლიანობის აღდგენის ნაწილი». ლონდონის საინფორმაციო სააგენტოში „ასოშიეითიდ პრესს“ განხორციელებულმა ანონიმურმა ზარმა აუწყა, რომ მკვლელობა განხორციელდა АСАЛА-ს დაკვეთით.

31 ივლისი 1983. ირანი, თეირანი

ეგვიპტის წარმომადგენლობების შენობათა აფეთქების მცდელობა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა აიღო «ორლის ორგანიზაციამ».

7 აგვისტო 1983. ირანი, თეირანი

2 взрыва в зданиях египетских представительств. Ответственность за взрывы взяла на себя «Организация Орли».

10 августа 1983. Иран, Тегеран

თეირანში საფრანგეთის საელჩოსთან ააფეთქეს მანქანა, რომელშიც ასაფეთქებელი მოწყობილობა იყო ჩამონტაჟებული.

27 აგვისტო 1983. გერმანია

საფრანგეთის საკონსულოს განყოფილებები ბომბის აფეთქებებმა დააზიანა. აფეთქების ტალღამ იმსხვერპლა ორი ადამიანი, ხოლო 23 ადამიანი მძიმედ დაშავდა.

28 მარტი 1984. ირანი, თეირანი

განხორციელდა მთელი რიგი თვდასხმები თურქეთის დიპლომატებზე ირანის დედაქალაქ თეირანში. ადგილი ჰქონდა შემდეგ ინციდენტებს:

მსუბუქად დაჭრეს ხასან სერვეტ ოქტემი, თურქეთის ელჩის პირველი მდივანი, ბოევიკების თავდასხმისას, როდესაც იგი საკუთარი სახლიდან გამოდიოდა;

ორმა სომეხმა ბოევიკმა ცეცხლი გაუხსნეს და მძიმედ დაჭრეს ისმაილ პამუკჩუ. უფროსი სერჟანტი მიყვანილი იქნა თურქეთის სამხედრო ატაშეს განყოფილებაში თეირანში.

იბრაჰიმ ოზდემირმა — თურქეთის საელჩოს ადმინისტრაციულმა ატაშემ ირანელ პოლიციელს ორი საეჭვო პიროვნების შესახებ აუწყა, რომლებიც მის სახლთან იყვნენ ჩასაფრებულნი. ირანულმა ხელისუფლებამ ისინი დააკავა;

დღის ორ საათზე კი ირანის პოლიციამ დააკავა სამი სომეხი ბოევიკი, რომლებიც თურქეთის საელჩოს წარმომადგენლობას უსაფრდებოდნენ;

სომეხი ბოევიკი დაიღუპა ბომბის დროზე ადრე აფეთქების შედეგად, რომლის დამონტაჟებასაც იგი ცდილობდა თურქეთის საელჩოს ფინანსურ საკითხებში მრჩევლის მანქანაში. მრჩეველი იშილ უნელი არ დაშავებულა. დაღუპული ბოევიკი კი ამოიცნეს, ეს სომეხი სურენ გრიგორიანი გახლდათ.

28 აპრილი 1984. ირანი, თეირანი

მოტოციკზე მჯდარმა ორმა სომეხმა ბოევიკმა ცეცხლი გაუხსნეს ავტომობილს, რომელსაც მართავდა იშიკ იონდერი, რომელსაც მეუღლე, სადიჰე იონდერი საელჩოში მიჰყავდა, სადაც ეს უკანასკნელი მდივნად მუშაობდა. შედეგად დაიღუპა იშიკ იონდერი.

თუკი სომეხი ტერორისტებისათვის (იმის გათალისწინებით, რომ სომხებს არასოდეს გააჩნდათ საკუთარი სახელმწიფო და საერთოდ არ სცემდნენ პატივს სხვა ერების სახელმწიფო ინსტიტუტებს) ელჩისა და დიპლომატის ფიგურა თავდასხმის უპირველეს ობიექტს წარმოადგენდა, რატომღაც არავის ახსენდება, რომ თურქი და მონღოლი ხალხისათვის ელჩის ფიგურა წმინდაზე წმინდა იყო.

ისტორიკოსები, აანალიზებდნენ რა ჩინგიზხანისა და მისი მემკვიდრეების ომებს, მონღოლთა სხვადასხვა მიდგომას უსვამდნენ ხაზს მტრების მიმართ: ერთთა მიმართ სისასტიკე და მეორეთა მიმართ კი პირიქით, შემწყნარებლობა და კეთილშობილება. ამასთან, ისტორიკოსები აღნიშნავენ, რომ ჩინგიზხანი და მისი მემკვიდრეები განსაკუთრებით დაუნდობელნი იყვნენ იმ ქალაქების მიმართ, სადაც მათ ელჩებს ერჩოდნენ. ელჩის მოკვლა უაღრესად დიდ შეურაცხყოფად აღიქმებოდა, რომლის ჩამორეცხვა მხოლოდ სისხლით იყო შესაძლებელი.

ზუსტად ასეთივე განსაკუთრებული დამოკიდებულება ჰქონდათ ელჩის სიცოცხლისა და უსაფრთხოების მიმართ სხვა თურქულ ერებსაც, ოსმალეთის იმპერიის ჩათვლით. ამიტომაც ანკარაში რუსეთის ელჩის მკვლელობა იმათთვის, ვისაც ესმის თურქეთის ისტორია, თურქული ღირებულებები და თურქული მეტალობა, ეს პირველ რიგში თავად თურქეთისთვისაა უდიდესი დარტყმა.

ნამდვილი თურქი ხელს არასოდეს ასწევდა ელჩსა და დიპლომატზე. ამით ხომ ის არა მხოლოდ საკუთარ თავს ვნებს, არამედ მთელს თავის მოდგმას იმეტებს თურქი ხალხის რისხვისათვის. ეს უნდა გვესმოდეს, ამიტომაც სასურველია ყურადღება მივაქციოთ ტერორისტის ფიგურას, რომელიც, სამწუხაროდ მოკლულია და არ შეუძლია დაასახელოს საკუთარი თანამოაზრეები და დამკვეთები.

არსებობს ვარაუდი იმისა, რომ ანდრეი კარლოვის მკვლელი, მევლუტ მერტ ალტინტაში კრიპტო სომხური წარმოშობისა იყო, ანუ სომხური წამოშობისა, რომელიც თურქად ასაღებს თავს. თუმცა ეს მხოლოდ მის კავშირზე მიუთითებს 2016 წლის სამხედრო პუტჩთან.

როგორც ცნობილია, სამხედრო პუტჩის დროს თურქეთის პოლიცია და შსს ყველა თანამშრომელი ერთგული დარჩა თავისი სახელმწიფოსისა და ფიცისა და თუკი მათ შორის მოღალატეც გამოერია, უნდა ვიფიქროთ რომ საქმე მათს წარმომავლობასა ან გარემოცვაშია.

ამიტომ, თურქეთის სამართალდამცავებმა დაწვრილებით უნდა შეისწავლონ ტერორისტის სომხურ ტერორისტულ ორგანიზაციებთან კავშირი, რომელთაც დიპლომატებზე თავდასხმისა და მათი მოკვლის საოცრად დიდი გამოცდილება აქვთ.





KavkazPlus

წაკითხულია : 253