ანალიტიკა

სოხუმის ბოლო მერი და მისი სავარაუდო მკვლელები
13.12.18 18:00

რად გადაიქცა სეპარატისტების მიერ წართმეული სოხუმი ნათელი ილუსტრაციაა იმის თუ სადამდე მივყავართ სეპარატიზმს. რამოდენიმე შენობის გარდა ქალაქი საშინლად გამოიყურება. ყველგან მიტოვებული და დაცემული შენობების მასა, გზები დაფარულია ორმოებით.

იგრძნობა, რომ ახლა ვინც ქალაქში ცხოვრობს არ არიან მისი პატრონები და ეს ასეცაა. სოხუმი მარადიორებმა ჩაიგდეს ხელში, ხოლო ქალაქის მკვიდრი მოსახლეობის უმრავლესობა გამოაძევეს ან მოკლეს.

სოხუმის სეპარატისტული "მერიის ოფისი" მხოლოდ საკუთარი ჯიბის გავსებითაა დაინტერესებული. მაშინაც კი როდესაც სეპარატისტულ აფხაზეთში იგზავნებოდა უზარმაზარი დახმარება იმ ქვეყნის ბიუჯეტიდან, რომელმაც მისი ოკუპირება მოახდინა, რუსეთიდან, საკმარისია იმისათვის, რომ „გაამდიდროს“ ნებისმიერი რუსული რეგიონი, მას უბრალოდ ძარცვავდნენ. გავიდა რამოდენიმე წელი და დახმარებამ იკლო, ხოლო სოხუმი გახდა კიდევ უფრო საშინელი. ამასთანავე კომუნალური სფერო საშინელ მდგომარეობაშია, ჩასადინრები არ იწმინდება და პირდაპირ ზღვაში ჩადის, ქუჩებსა და გარეუბნებში ბევრი ნაგავია.

იმავდროულად, სოხუმს ნამდვილი მფლობელი ჰყავდა. ეს არის გურამ გაბისკირია. ქალაქის ბოლო მერი.

იგი სოხუმის მერი გახდა ყველაზე რთულ დროს 1992 წელს - მანამდე გურამ გაბისკირია ცნობილი ფეხბურთელი და მწვრთნელი იყო.

1960-იანი წლების ბოლოს იგი თამაშობდა სოხუმის დინამოში, შემდეგ სტავროპოლის, მინსკის, კისლოვოდსკისა და თბილისის სხვადასხვა გუნდებში. 1972 წლიდან - რესპუბლიკური კატეგორიის მოსამართლეა, 1974 წლიდან - სამოკავშირეო კატეგორიის.

მერობის დროს გურამ გაბისკირია სოხუმს მიიჩნევდა შავი ზღვის სანაპიროს ეკონომიკურ, კულტურულ და სპორტულ ცენტრად. სამწუხაროდ, მან ვერ მოახერხა თავისი გეგმების რეალიზება. არსებითად, იგი გახდა „წინასაფრონტო“ ქალაქის კომენდანტი, მაგრამ ყველაზე რთულ პირობებშიც კი, როდესაც ქალაქი იბომბებოდა სეპარატისტების მხრიდან, მან შეძლო ურბანული ეკონომიკის მუშაობის ორგანიზება.

1993 წლის სექტემბერში სოხუმის შტურმისას გურამ გაბისკირიამ ქალაქი არ დატოვა და ბოლომდე დარჩა ჟიული შარტვასთან და ქართველ სამხედროებთან ერთად იცავდა აფხაზეთის მთავრობის შენობას. აქ ის ყაბარდოელმა მოხალისეებმა ტყვედ აიყვანეს, რომლებიც ყველა პატიმარს სიცოცხლესა და უსაფრთხოებას ჰპირდებოდნენ. მაგრამ გუდაუთისკენ წასვლისას გზაში სხვა ბოევიკების ჯგუფმა ყაბარდოელებს ყველა პატიმარი დასტაცეს და ყველა დახვრიტეს. მათ შორის მოკლულ იქნა გურამ გაბისკირიაც.

ჯერჯერობით არ არის დადგენილი, ვინ იყვნენ გურამ გაბისკირიას, ჟიული შარტავასა და სხვა ქართველი გმირების მკვლელები. მაგრამ ამის გარკვევა შეიძლება წიგნში „ყაბარდოელი მოხალისეები ქართულ-აფხაზურ ომში (1992-1993). ნალჩიკი: გამომცემლობა მ. და ვ. კოტლიაროვი, 2008“, სადაც ჩაწერილია ყაბარდოელების მოგონებები.

ამ მოგონებების მიხედვით აფხაზეთის მთავრობის შენობის შტურმში ყაბარდოელებს ცეცხსასროლ მხარდაჭერას ბაგრამიანის სახელობის სომხური ბატალიონი უწევდა. სომხებმა, სანამ ყაბარდოელები შენობის შტურმს ახდენდნენ, ცეცხლი გახსნეს მთელ ტერიტორიაზე (დაახლოებით 800 მ) ავტომატური ცეცხლსასროლი იარაღითა და ყუმბარმტყორცნებით.

მაგრამ ისინი თავად არ მონაწილეობდნენ თავდასხმაში.

ამასთან რა თქმა უნდა სომეხი-ბაგრამიანები თვლიდნენ ყველაფერს, რაც დატაცებული იყო შენობაში და ასევე ტყვეებს „საკუთარ“ მონაპოვრად.

ჟიული შარტავამ დადო პირობა, რომ მხოლოდ ყაბარდოელებს ჩაბარდებოდა, ვინაიდან ხვდებოდა, რომ ტყვეობის შემთხვევაში ვერ ნახავდა შეწყალებასა და დანდობას „ქრისტიანი ძმებისგან-სომხებისგან“.

ყაბარდოელთა რაზმი ამაზე დათანხმდა.

როდესაც ყაბარდოელები მეორე სართულზე პარლამენტარებთან ერთად ავიდნენ, იქ იყვნენ 25 ქართველი სამხედრო და აფხაზეთის ლეგიტიმური მთავრობის წევრები: ჟიული შარტავა და სოხუმის მერი გურამ გაბისკირია.

ტყვეები შენობიდან გამოიყვანეს. ამავდროულად, ყაბარდოელები ტყვეებისგან აშორებდნენ ე.წ „გმირებს“, რომლებიც უცნობი იყო საიდან გამოჩნდნენ, რომელთაც არ მიუღიათ მონაწილეობა შენობის შტურმში, მაგრამ უნდოდათ ტყვეებთან გასწორება (ეს ვიდეოში ჩანს). ხალხის ბრბოს დიდი ნაწილი აგრესიულად იქცეოდა ტყვეების მიმართ.

ყაბარდოელების მოგონებების მიხედვით ტყვე ქართველებს თვალში შიში არ ჰქონდათ. ზოგიერთი კი დამცინავად იღიმოდა. გ. შარტავა და გ. გაბისკირია მშვიდად იყვნენ. მეჟაევი, შოროვი, ხაგაჟეევი და სხვა ყაბარდოელები პატიმრების გარშემო დადგნენ რათა მათ არავინ შეეპაროთ, მაგრამ ეს არასაკმარისი იყო. ტყვეებს სცემდნენ ხან ერთი, ხან მეორე მხრიდან.

ყაბარდოელები უყვიროდნენ ბრბოს: "რას აკეთებთ? ცხოველები ხართ თუ რა? ერთ მომენტში, მ. შოროვი, გ. გაბისკირიასგან ვიღაცის ჩამოცილებისას, პირდაპირ ვიდეოკამერასთან ყვირის: "სად იყავით, „გმირებო“, აქამდე?" (როდესაც მინისტრთა საბჭო შტურმავდნენ). მოხალისეებისგან ერთ-ერთმა ყაბარდოულად იყვირა, რომ ადიღეელები არ შეუერთდნენ ამ ბრბოს (ეს ვიდეოშიც ჩანს).

თუ ყურადღებით შევხედავთ ვიდეოჩანაწერს, გვაძლევს საფუძველს ვივარაუდოთ, რომ ისინი, ვისაც ტყვეებთან გასწორება უნდოდათ უმრავლესობა სომხები იყვნენ. მართლაც, "უძველესი სულგრძელი ხალხის" წარმომადგენლები, ხომ არა მხოლოდ სოხუმში მოიქცნენ ასე.

შეგახსენებთ, რომ პირველი მსოფლიო ომის დროს რუსული არმიის ბრძოლებში თურქეთის ჯარებთან, სომხები, როგორც წესით, არ ჩანან.

მაგრამ როდესაც რუსები იპყრობდნენ თურქ ტყვეებს ან თურქულ ქალაქებსა და სოფლებს, "გაბრაზებული" სომხები გამოჩნდებოდნენ იქ და შეუიარაღებელ ადამიანს უსწორდედნენ.

ყაბარდოელები კიდევ ერთ დამახასიათებელ ეპიზოდს იხსენებენ: იმ დროს, როდესაც ისინი ტყვეებს იცავდნენ ხალხის ბრბოსგან, აფხაზური დროშა მოხსნეს წარწერით „ყაბარდოელთა ჯგუფი. 27.09.1993“ და სხვა სურათზე შეცვალეს (თუ როგორ დადგეს ახალი დროშა გადაიღეს ჟურნალისტებმა).

ანზორ თემირკანოვი ზევით გაიქცა და ჩამოხსნა ჩერქეზული დროშა, რათა სხვებმა ის არ ჩამოხსნან. დროშა მან შემდგომ საკუთარ მეთაურს შოროვს გადასცა.

ხელწერა ასევე დამახასიათებელია: სხვისი, მათ შორის სხვა ადამიანების გამარჯვების მინიჭება - ერთი "უძველესი" ერის ნაციონალისტების პათოლოგიური ვნებაა.

იმავდროულად, მოედანზე სამი ტყვე მოკლეს. ვიღაცამ „რავის“ მარკის მანქანა მოიყვანა, სადაც პატიმრებს აჯენდნენ. შარტავას არ სურს ყაბარდოელების მოხალისეთა გარეშე მოედანი დატოვოს. მანქანას არ უშვებენ განრისხებული ადამიანები, რომლებიც ტყვეებს იარაღით სცემენ გატეხილი ფანჯრების მეშვეობით.

ჩანს თუ როგორ ჩაარტყეს რამოდენიმეჯერ თავში გაბისკირიას. ყოველივე ამას თან ახლავს ყვირილი, ბილწსიტყვაობა და გინება. ყაბარდოელები ბრბოს დაუპირისპირდნენ. სიტყვიერი შელაპარაკება თითქმის გადაიქცა შეტაკებაში. შემდეგ ხაგაჟეევმა რამდენიმეჯერ იყვირა "ჰაერი, ჰაერი". ბრბო მიმოიფანტა და მანქანა მინისტრთა კაბინეტიდან გზას მიეშურა.
გზაში ტყვეების ჯგუფი შეიპყრეს და დახვრიტეს. გაბისკირიას ცხედარი ამოიცნო მისმა ვაჟმა სურათით 2005 წელს. 2017 წლის 27 სექტემბერს გურამ გაბისკირია გარდაცვალების შემდეგ ეროვნული გმირის ორდენით დააჯილდოვეს. 2017 წლის ოქტომბერში, მისი ნაშთები თბილისში გადაასვენეს.

ახლა ვცადოთ და ვივარაუდოთ, ვინ იყვნენ ჟიული შარტავასა და გურამ გაბისკირიას მკვლელები.

ყაბარდოელებს ამის გაკეთება არ შეეძლოთ - ისინი თავად იყვნენ პატიმრები და მათთვის სიცოცხლის გადასარჩენად "ღირსების საგანი" იყო.

სავარაუდოდ ეს არც რუსები იყვნენ. რუსი ხალხი ჯერ კიდევ "სამხედრო კონცეფციებს" ატარებს და ტყვეებთან „ურთიერთობების გარჩევა“ არ არის მიღებული.

მაგრამ "დიდი და უძველესი" სომეხი ნაციონალისტები კარგად გააკეთებდნენ ამგვარ უნამუსობასა და სისაძაგლეს. უფრო მეტიც, როგორც პრაქტიკა გვიჩვენებს, ისინი ძალიან "მამაცად" ებრძვიან უიარაღოებს.

ასე თუ ისე, მაგრამ სოხუმის ბოლო მერის და მისი თანამოაზრეების გარდაცვალებას დამატებითი გამოძიება სჭირდება. ამ დანაშაულის დამნაშავეები უნდა დაისაჯონ.





KavkazPlus

წაკითხულია : 433