ანალიტიკა

სომეხი ბოევიკების მიერ ლაზების გენოციდის 100 წლისთავი: ისტორიის შეგნებულად დავიწყებული გვერდები

05.09.19 12:15


10 იანვარი უნდა იყოს ტრაგიკული თარიღი ქართველი ხალხის ისტორიაში. ამ დღეს, 100 წლის წინ, რუსეთის არმიამ დაიწყო ერზრუმის შეტევითი ოპერაცია. ერზრუმის ოპერაციისა და შემდგომ ტრაბზონის ოპერაციის შედეგების შემდეგ, რომელიც ცოტა მოგვიანებით დაიწყო, ფრონტის ხაზი გადაიწია სამხრეთით და დასავლეთით დაახლოებით 300-400 კილომეტრზე და რუსეთის არმიამ დაიპყრო ერზრუმი, რიზე, ტრაბზონი, ასევე უზარმაზარი ხაზი ამ ქალაქებს შორის.

რუსული ოკუპაციის ზონაში იყო ქართველი მუსულმანებით დასახლებული ათობით სოფელი (ძირითადად ლაზები) და თუ სამოქალაქო მოსახლეობა, როგორც წესი, არ განიცდიდა რეგულარულ რუსულ არმიას, ეს არ შეიძლება ითქვას მშვიდობიანი მოსახლეობის დამოკიდებულებაზე, რუსული არმიის წინა ფრონტზე მოძრავი სომეხი ბოევიკების რაზმებისგან.

ერზურუმისა და ტრაპიზონის ოპერაციების შემდეგ, ეგრეთ წოდებული „დიდი სომხეთისთვის“ ზღვის გაწმენდის მიზნით, სომეხმა დაშნაკებმა გაანადგურეს თურქული და ქართული სოფლები, რომლებიც მდებარეობენ აღმოსავლეთ თურქეთის და შავი ზღვის სანაპიროებს შორის. ამავე დროს, ამართლებდნენ თავიანთ ველურ სისასტიკეს რუსეთთან და დასავლეთთან, "შურისძიებით", ე.წ "1915 წელს ოსმალეთის იმპერიის წინააღმდეგ განხორციელებული სისასტიკის“ გამო.

მართლაც, არსებობს უამრავი დოკუმენტი, რომლებიც მოწმობენ იმას, რომ ოსმალეთის იმპერია არ იყო დამნაშავე იმაში, რაც სომხებს მოუვიდათ, არამედ პირველ რიგში სომეხი ტერორისტები. ცალკეული ექსცესები სომხების დეპორტაციის დროს წინა საფრონტო ზონაში სირიაში, ვერ შეედრება იმ სისასტიკეს, რაც სომხებმა გამოიჩინეს არასომხური მოსახლეობის მიმართ, მას შემდეგ რაც რუსული შუბების ქვეშ ასეთი შესაძლებლობა ჩაუვარდათ ხელში.

დღეს იხსნება უფრო საშინელი მტკიცებულებები სომხური საშინელებების თურქეთის სამხრეთით 1916-1918 წწ, როცა ეს ტერიტორია დაიკავა რუსულმა არმიამ. ამასთანავე სომხური ტერორისგან და მასობრივი მკვლელობებისგან, რომელიც ორგანიზებული იყო სომეხი ბოევიკების მიერ და რომელთაგანაც იტანჯებოდნენ არა მხოლოდ თურქეთის მშვიდობიანი მოსახლეობა, არამედ სხვა ერის წარმომადგენლებიც, კერძოდ, ქურთები, ჩერქეზები, არაბები და ქართველი-მუსლიმები (ლაზები, აჭარლები, შავშები, იმერხევები და ა.შ).

უკანასკნელები სასურველია, რომ ახსოვდეთ ყველა ქართველ პატრიოტებს, რომლებიც ბოლო დროს, რატომღაც ანტითურქულ პროპაგანდას არიან აყოლებულნი. ეთნოგრაფების მტკიცებულებების მიხედვით, ქართული ენა და მისი დიალექტები (კერძოდ ლაზური) თურქეთის ტერიტორიაზე 100 – 110 წლის წინ უფრო გავრცელებული იყო, ვიდრე დღეს. თუმცა, სამწუხაროდ, ქართველი მუსლიმების ბევრი სოფელი აღარ არის. ისინი, მათი მეზობლებივით - თურქებით და ქურთებით, პირველი მსოფლიო ომის დროს გაანადგურეს სომეხმა ბოევიკებმა.

აქ იყო ქართველებისთვის ერთი არახელსაყრელი მდგომარეობა. თუ თურქული და ქურთული მოსახლეობა ძირითადად ცხოვრობდა „ღია ტერიტორიებზე“, სადაც საშიშროების სწრაფი გამოვლენის უფრო დიდი შანსი იყო ლაზებისთვის და სხვა ქართველი-მუსულმანებისთვის, რომლებიც სახლობდნენ მთა-ტყიან ადგილებზე ევაკუირება და თავშესაფრის პოვნა უფრო რთული იყო.

სომეხმა ბოევიკებმა ანალოგიური ტაქტიკა გამოიყენეს 1915 წელს ამბოხებული აჭარლების მიმართ, როცა ანადგურებდნენ აჭარულ სოფლებს.

შეგახსნებეთ, რომ საბჭოთა პერიოდში სომხების მიერ აჭარული სოფლების განადგურება შეგნებულად ჩუმდებოდა, ხოლო შესაბამისი დოკუმენტები ნადგურდებოდა, რათა არ შეწინააღმდეგებოდნენ ოფიციალურ მითს „სომეხი და ქართველი ერების მეგობრობაზე“. ეს ხომ იყო ყველაზე ბუნებრივი გენოციდი უნიკალური ქართული ეთნიკური ერთობისა.

კიდევ უფრო საშინელი იყო ბედი ეთნოგრაფიული ქართველების ჯგუფის, რომლებიც ცხოვრობდნენ აჭარის სამხრეთ-დასავლეთში, რომელთაგან ბევრმა უბრალოდ ვერ გადაიტანა გენოციდი სომეხი ტერორისტების მხრიდან. აჭარლებს, ხომ იცავდა ის, რომ ისინი იყვნენ რუსეთის იმპერიის ქვეშევრდომები და შეეძლოთ რუსებთან ეჩივლათ. ლაზები კი იყვნენ ოსმალეთის იმპერიის ქვეშევრდომები და მათ წინააღდეგ არანაირი შეზღუდვა არ იცოდნენ სომეხმა ბოევიკებმა.

უფრო გვიან აფხაზეთის ომის დროს 1992-1993 წწ სომეხმა ბოევიკებმა გაიმეორეს საკუთარი გენოციდი ლაზებთან ყველა ახლა ქართულ ეთნიკურ ჯგუფთან - მეგრელების მიმართ აფხაზეთში (ეს უკანასკნელები არ გადაარჩინა ის, რომ ისინი, ლაზებისგან განსხვავებით იყვნენ ქრისტიანები - ქრისტიანი სომხები კლავდნენ მათ არანაკლები სისასტიკით). სომხური გენოციდის გამო ლაზ-მეგრელების სუბეთნოსის საცხოვრებელი ტერიტორია მე-20 საუკუნეში შემცირდა თითქმის ნახევრამდე. ათასობით ლაზი და მეგრელი დაიხოცა და ათასობით გახდნენ ლტოლვილნი.



KavkazPlus

წაკითხულია : 3601


დატოვეთ კომენტარები

(გთხოვთ, კომენტარებში თავი შეიკავოთ რელიგიური, რასობრივი და ნაციონალური დისკრიმინაციის გამოხატვისაგან, ნუ გამოიყენებთ სალანძღავ და დამამცირებელ გამოთქმებს, ასევე კანონსაწინააღმდეგო მოწოდებებს.)

გამოაქვეყნეთ
დასაშვებია 512 სიმბოლოს შეყვანა

ახალი ამბები