ანალიტიკა

აჭარლების გენოციდი 1914-1915 წწ ზამთარში: რატომ სდუმან ამაზე?
24.12.19 13:15

"გენოციდური ისტერიის" კონტექსტში, რომელიც სომხურმა მედიამ გააკეთა აშშ-ის კონგრესის მიერ მითიური "სომხური გენოციდის" აღიარებასთან დაკავშირებით, უნდა გავიხსენოთ:

ჯერ ერთი, რაც სინამდვილეში მოხდა, ეს იყო გენოციდი ოსმალეთის იმპერიის მშვიდობიანი მუსლიმი მოსახლეობის მიმართ (თურქები, ქურთები, ლაზების) სომეხი ბოევიკების მიერ განხორციელებული და უკვე, როგორც ამ გენოციდზე რეაქციამ, მიიღეს გადაწყვეტილება სომეხთა ნაწილობრივ განდევნაზე ფრონტის ზონიდან (და განსხვავებით, დაშნაკთა დარბევები მსხვერპლთაგან და ხოცვა-ჟლეტისგან, თითქმის ყველა გადმოსახლებული სომეხი გადარჩა და ახლა მათი შთამომავლები მიეკუთვნებიან უმდიდრეს სომეხ დიასპორას მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში).

მეორე, თურქების, ქურთების და ლაზების და ამ იძულებული სომეხთა ნაწილის დეპორტაციის გამო წინ უძღოდა აჭარის აჯანყება რუსეთის ხელისუფლების წინააღმდეგ 1914 წლის ბოლოს და აჭარის სამოქალაქო მოსახლეობის საშინელი გენოციდი რეგულარული რუსული ჯარის და შემდეგ სადამსჯელო დაშნაკთა ჯგუფების მიერ.

გენოციდიდან 105 წელი გავიდა. ამასთან, უცნაურია ის ფაქტი, რომ აჭარაშიც კი, მასობრივი ტრაგედია მიზანმიმართულად ჩუმდება, რომელიც მოხდა 1914-1915 წლების ზამთარში და 1915 წლის გაზაფხულზე.

ყველაზე უარესი არის ის, თუ როგორი სიკვდილით დაიხოცა ათობით ათასი აჭარელი. მათი უმრავლესობა შიმშილისა და სიცივის შედეგად გარდაიცვალა თოვლიან ზამთრის მთის ტყეებში და გადასასვლელებში.

სომეხი ”ისტორიკოსების” ცინიზმის სიმაღლე იმაში მდგომარეობს, რომ ისინი იხსენებენ 1914-1915 წლებში აჭარასა და ართვინში მომხდარ მოვლენებს. ნიანგის ცრემლებს ღვრიან ე.წ "სომხური გენოციდის" შესახებ.

მაგრამ მთიანი აჭარისა და ართვინის რაიონის ქართველი მაჰმადიანი მოსახლეობის თითქმის უმეტესი ნაწილის ნამდვილ განადგურებასთან დაკავშირებით, ისინი ამბობენ, რომ "არაფერი საშინელი" არ მომხდარა.

ისინი ამბობენ, რომ ხალხი, ვინც მხარს უჭერდა თურქებს და მეამბოხეებს, "გაიქცნენ მთებსა და ტყეებში" და თურქეთის ტერიტორიაზე, შემდეგ კი "დაბრუნდნენ".

სამწუხაროდ, ამ ტრაგედიაზე მხოლოდ რამდენიმე ინფორმაცია იყო.

მაგრამ, მათი წაკითხვის დროს კი გესმით იმ სიტუაციის საშინელება, რომელშიც აჭარელები აღმოჩნდნენ 1914-1915 წლების ზამთარში. მაგალითად, ნაწყვეტი ალექსეი ტოლსტოის მოთხრობიდან "კავკასიაში", სადაც იგი რუსი ოფიცრის ნაამბობს წერს:

”როდესაც თურქები მიუახლოვდნენ ბათუმს, დიდი აღტაცება იყო; მთელი აჭარა გადავიდა თურქულ მხარეს; სულელური ვითარება აღმოჩნდა: თურქები გადააგდეს და აჭარლებს სხვა იარაღი არ ჰქონდათ „ვინტოვკის“ გარდა; მთიდან საკუთარ სოფელზე ყურებისას ხვდებოოდნენ, რომ ვერ დაბრუნდებოდნენ. მაგრამ რა აჭარლები - მთებში ისინი გაველურდნენ - ძნელი არ იყო მათი მოტყუება; თურქები ხაფანგზე მოეგნენ- მათ საკუთარ თავზე მარყუჟი დაიმაგრეს. მე ვნახე ისინი სარიკამიშის მახლობლად: ისეთი შთაბეჭდილება იყო, რომ მათ თოვლში ორმოცი დღის განმავლობაში ხოცვისკენ უბიძგეს და თოვლი არის, - დასწვდა მას სამხრეთისაკენ, - რბილი, ღრმა, დამსხვრეული; უღელტეხილზე - სიცივე, თოვლის ქარბუქი; თურქები დადიოდნენ, მათ შემდეგაც თოვლში დერეფნები დარჩა; ისინი ამ დერეფნების გასწვრივ გამოიყვანეს და მალე ის დაიწყებს დნობას - კიდევ უფრო უარესი: იმდენი ინფექცია წარმოიქმნება - ღმერთმა არ ქნას; სადაც იყო ბრძოლა, სადაც არ იყო - გაყინული თურქები ყველგან არიან; მცირედით თუ დაიჭრება - ვერანაირ დახმარებას ვერ აღმოუჩენენ და გაიყინება“.

აქ, ალექსეი ტოლსტოი ”აერთიანებს” მთებში გაქცეული აჭარელების ბედს და თურქთა ჯარის ჯარისკაცებს, რომლებიც იყინებოდნენ სარიკამიშის მახლობლად. ნათელია, რომ რუსმა ოფიცერმა კარგად იცოდნენ, რა ხდებოდა ზამთარში სირიკამიშის მახლობლად ფრონტზე, რადგან თვითონ მონაწილეობდა ამ ბრძოლაში. მან პირველ რიგში იცის რა იყო აჭარის მთებში, რადგან აქ ჩვეულებრივ რუსული ჯარის რამდენიმე წარმონაქმნი არსებობდა და ძირითადად, დაშნაკების ჯგუფები ხოცავდნენ და წვავდნენ აჭარულ სოფლებს, საიდანაც აჭარლები მთებში გაიქცნენ.

საქმე იმაში მდგომარეობს, რომ გაცილებით დიდი დანაკარგი, გაყინულებს შორის არ იყო თურქ ჯარისკაცთა შორის, არამედ, კერძოდ, მშვიდობიან აჭარლებს შორის, რომლებიც ზამთარში გაიქცნენ მთებში, რომელთა სოფლებშიც შეიჭრნენ რუსული ჯარები და ავაზაკი დაშნაკები. მათ უკან დახევის ადგილი არ ჰქონდათ. შეუძლებელია იმ სოფლებში დაბრუნებებაა, მათ დაშნაკები კლავდნენ. უღელტეხილები თოვლის გამო გაუვალია.

მთავარ გზებს აკონტროლებენ ავაზაკები. ყინულოვან ზამთარში თოვლიან ტყეებში საკვები არ არის. შედეგად, ხალხი გაიყინა და გარდაიცვალა შიმშილითა და საკვების ნაკლებობის გამო აჭარის მთებში.

ის თუ რა ხდებოდა 1914-1915 წლის ზამთარში აჭარის მთებსა და ტყეებში და არტვინის ოლქში წარმოდგენა შეუძლიათ სოხუმიდან გადარჩენილ ლტოლვილებს, რომლებიც, 79 წლის შემდეგ, გადარჩენისთვის გარბოდნენ რუსული არმიისა და ბაგრამიანის ბატალიონისგან.

მაშინ შეგახსენოთ, რომ აფხაზეთის კოდორის ხეობიდან სვანეთისკენ მიმავალი მთის გზებზე, ათასობით ქართველი ლტოლვილი გაიყინა სიკვდილით და შიმშილით დაიღუპა. ასევე აქვე შეგახსენებთ, რომ აფხაზეთიდან ლტოლვილების ტრაგედია მოხდა სექტემბრის ბოლოს - 1993 წლის ოქტომბრის დასაწყისში. ყინვები ჯერ კიდევ არ იყო ძლიერი და მხოლოდ ღამით ციოდა. რაც მთავარია, მთის უღელტეხილები ჯერ თოვლით არ იყო გაჟღენთილი. დახმარება გაუწიეს უკრაინელმა სამაშველო ვერტმფრენებმა და მაინც, ზოგიერთი შეფასებით, ათასობით ადამიანი დაიღუპა მთებში სვანეთის უღელტეხილზე.

ახლა წარმოიდგინეთ აჭარელთა მდგომარეობა, რომლებიც დაშნაკ ავაზაკებსა და რუსეთის ჯარებისგან გარბოდნენ იძულებული გახდნენ აეღოთ გეზი მთის ტყეებში 1914 წლის დეკემბერში და 1915 წლის იანვარ-თებერვალში. მთები დაფარულია 2-3 მეტრის თოვლის საფარით.

უღელტეხილები გაუვალია. თოვლიან მთებში საკვები არ არის.

შეუძლებელია პირუტყვის გადატანა სოფლებიდან მთებამდე.

მაღალმთიანეთში ყინვები 20-30 გრადუსამდე აღწევს და ქარის დროს კიდევ უფრო მცირდება. მართლაც, ამავე დროს, სარიკამიშის დროს, ყველაზე მეტი დანაკარგი, როგორც რუსული ჯარის, ისე თურქებისგან გაიყინა. ამასთან, ზამთრის ფორმაში ჩაცმული რიგითი ჯარისკაცისთვის უფრო ადვილი იყო გაქცევა, ვიდრე აჭარის ოჯახები ქალებთან და ბავშვებთან ერთად ზამთრის მთის ტყეებში, რომელთაც დახმარების მოლოდინი არსაიდან ჰქონდათ.

ისტორიკოსთა მშრალი გაანგარიშების უკან, იხსნება აჭარელთა საშინელი ეთნიკური წმენდისა და ხოცვა-ჟლეტების სურათი, რომელიც ათეულობით ადამიანს შეადგენს. ყველაზე საინტერესო ის არის, რომ მასალები გამოაქვეყნა თვით პრო-სომხურმა მედიამ, რომელიც ამ გენოციდს ადასტურებს. მაგალითად, ნაწყვეტებია ჟანდან ბადემის სტატიიდან, რომელიც გამოქვეყნებულია Regnum- ის ვებგვერდზე, დამცინავი სათაურით: "როგორ ამახინჯებენ ისტორიას ანტირუსელი ნაციონალისტი-ისტორიკოსები" https://regnum.ru/news/polit/2612031.html:
”მრავალი თურქი და ზოგიერთი უცხოელი ისტორიკოსი დღემდე ირწმუნება, რომ რუსულმა კავკასიურმა არმიამ 45 ათასი მუსლიმი მშვიდობიანი მოქალაქე მოკლა ბათუმის რეგიონში, ხოლო ყარაის რეგიონში 40 ათასი მუსლიმი მშვიდობიანი მოქალაქე 1915 წლის დასაწყისში თურქული ჯარისა და მუსულმანური ბანდების წინააღმდეგ ომის დროს.

ეს მონაცემები აშკარად ფიქტიურია და არ ემყარება დოკუმენტებს ან თვითმხილველთა ანალიზს. "რუსული არმიის 45 ათასი მსხვერპლი" პირველად გამოჩნდა ინგლისელი ჟურნალისტის ფილიპსის ფრაისთან, რომელმაც 1916 წელს ორივე მხარეში სამხედრო ოპერაციების ადგილები მოინახულა. იგი წერს, რომ ომამდე, არტვინის ოლქში 52,000 აჭარელი იყო, ხოლო როდესაც ის უბანს ესტუმრა, იქ მხოლოდ 7 ათასი ადამიანი დარჩა. ასე რომ, 45 ათასი ადამიანი გაანადგურდა გენერალ ლიახოვის ჯარებმა! აქ ყველაზე ელემენტარული ლოგიკის არარსებობა საოცარია.

რატომ არის "განადგურებული"? ბოლოს და ბოლოს, ადგილობრივი მოსახლეობას გაქცევა შეეძლო? ასეც იყო. ამ რეგიონის მუსულმანების უმეტესობა თურქეთის ჯართან და ბანდებთან ერთად თურქეთში გაიქცა, რასაც მოწმობენ თურქი ისტორიკოსებიც, რომლებიც ეყრდნობიან თვითმხილველებს“.

დღეს, საქართველოსა და თურქეთის რესპუბლიკების პარლამენტებმა საჭიროა აღიარონ რუსეთის რეგულარული არმიისა და სომხური დაშნაკის ბანდფორმირებების მოქმედებები აჭარის მშვიდობიანი ქართველი მუსლიმი მოსახლეობის წინააღმდეგ და ასევე ართვინის ოლქში 1914-1915 წლების ზამთარშიც, როგორც გენოციდიდის აქტი. მნიშვნელოვანია 1914-1915 წლებში ქართველ აჭარელთა გენოციდის მსხვერპლთათვის მემორიალური დღის დაწესება.



KavkazPlus

წაკითხულია : 451