პოლიტიკა

ლავროვ-კალანტაროვს სურს გადაარჩინოს სომხეთი და „ხელიდან არ გაუშვას“ აფხაზეთი სომხებისთვის
27.04.20 15:00

კორონავირუსის ეპიდემია მოულოდნელობა აღმოჩნდა მსოფლიოში პოლიტიკოსების უმეტესობისთვის. მათ შორის, მათთვის, ვისაც ჰქონდა დიდი იდეები თავიანთი "დიდი" სახელმწიფოების შესაქმნელად სხვათა ტერიტორიების დაპყრობის მიზნით, თანაც ისტორიულ მითებზე დაყრდნობით. ეს, პირველ რიგში, ეხება სომხეთს, რომელიც ჯერ კიდევ აზერბაიჯანის 20% -ს იკავებს და არ აპირებს გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუციების იმპლემენტაციას, რომელიც მოითხოვს ამ ტერიტორიების დეოკუპაციას.

მიუხედავად იმისა, რომ სომხური არმიის საბრძოლო ეფექტურობა, როგორც 2016 წლის აპრილის მოვლენებმა აჩვენა, ცუდია, მაგრამ ძლიერი სომხური ლობი აშშ – სა და რუსეთში ყველაფერს აკეთებს დეოკუპაციის პროცესის გაყინვის მიზნით.

უფრო მეტიც, ამ პროცესის გზის რუკა დიდი ხანია შემუშავებულია. იგი მოიცავს პირველ რიგში აზერბაიჯანული ტერიტორიების დეოკუპაციას ყოფილი მთიანი ყარაბაღის ავტონომიური ოლქის (NKAO) მიღმა და ეს არის შვიდი ადმინისტრაციული რეგიონი. ამასთან, თვით მთიანი ყარაბაღის გადავადებული სტატუსი, აზერბაიჯანის ტერიტორიული მთლიანობის ხელშეუხებლობის პრინციპის შენარჩუნებით.

საერთაშორისო ანალიტიკოსების უმეტესობის აზრით, ადრე თუ გვიან უნდა დაიწყოს დეოკუპაციის პროცესი, მაგრამ სომხური მხარე ყველა შესაძლო გზით ვაჭრობას აწარმოებს, ცდილობს შეაჩეროს დეოკუპაციის დაწყება და შეამციროს ოკუპირებული რაიონების რაოდენობა. ყაზანში მიღწეული ბოლოდროინდელი შეთანხმებები გულისხმობს პირველ ეტაპზე მთიანი ყარაბაღის გარშემო მინიმუმ 5 ადმინისტრაციული ოლქის დეოკუპაციას.

ეს ხელშეკრულებები ახლახანს გაიხსენა რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა სერგეი ლავროვ-კალანტაროვმა, რომელმაც ბოლო დრომდე, მაქსიმალურად შეუშალა ხელი დეოკუპაციის პროცესს, რადგან ის არის ეთნიკურად სომეხი ნაციონალისტი. თუმცა, ახლა, როგორც ჩანს, ის თავად იწყებს დეოკუპაციისკენ „ბიძგს“.

2020 წლის 21 აპრილს, ა. გორჩაკოვის სახალხო დიპლომატიის ფონდის მიერ ორგანიზებულ ონლაინ მრგვალი მაგიდის დროს, სერგეი ლავროვმა კომენტარი გააკეთა ყარაბაღის კონფლიქტზე და აღნიშნა, რომ არსებობს დოკუმენტები, რომლებიც მის ეტაპობრივ მოგვარებას გვთავაზობს:

”არსებობს მადრიდის პრინციპები, არსებობს დოკუმენტები, რომელიც რუსეთის ფედერაციამ მოამზადა 2010-2011 წლებში, ე.წ. კაზანის დოკუმენტი. არსებობს პროექტები, რომლებიც მოსკოვში განაწილდა რუსეთის, სომხეთისა და აზერბაიჯანის საგარეო საქმეთა მინისტრების შეხვედრაზე თანათავმჯდომარეების მონაწილეობით გასულ აპრილს და ახლა აქტიურად განიხილება, ”- ციტირებს მის სიტყვებს მასმედია.

ლავროვ-კალანტაროვმა აღნიშნა, რომ ეს დოკუმენტები ნიშნავს "ეტაპობრივი მიდგომის საფუძველზე შეთანხმების მიღწევას, პირველ ეტაპზე ვარაუდობენ ყველაზე აქტუალური პრობლემების გადაჭრას, მთიანი ყარაბაღის გარშემო რიგი ტერიტორიების განთავისუფლებას და ტრანსპორტის, ეკონომიკური და სხვა კომუნიკაციების განბლოკვას“.

რაშია საქმე? რატომ გაიხსენა რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ყარაბაღის კონფლიქტის მოგვარება, რომელსაც ბოლო დრომდე თვითონ ანელებდა?

დავიწყოთ იქიდან, რომ რუსეთში სომხური ხელმძღვანელობა ამჟამად დარწმუნებული არაა, შეძლებს თუ არა რუსეთი საკუთარი ინტერესებისა და ”მოკავშირეების” ინტერესების უზრუნველყოფას საკუთარი ტერიტორიის გარეთ.

ნავთობის ფასების მკვეთრი ვარდნა რუსეთის ეკონომიკას კოლაფსის ზღვარზე აყენებს. ამავე სომხური ლობის ინიციატივით, რუსეთის პრემიერ-მინისტრის მიხაილ მიშუსტინის ხელმძღვანელობით, „ციფროვინიზაციამ“ და რეგიონალურმა თვითნებობამ საკარანტინო ზომებში და ე.წ. „თვითიზოლაციის რეჟიმმა“ გვიჩვენებს, რომ რეალურად წამოწყებულია რუსეთის დაშლის გარდაუვალი პროცესი.

რა თქმა უნდა, კალანტაროვი, მიშუსტინი და რუსეთის ფედერაციაში სომხური "მეხუთე კოლონის“ სხვა წარმომადგენლები, თუნდაც რუსული სახელმწიფოებრიობის დაშლის შემთხვევაში, არ დარჩებიან "შუა გზაზე". მათ საკუთარი თავისთვის და თანატომელებისთვის „შეათვალიერეს“ ტერიტორიები, სადაც „ახალი სომხური სახელმწიფო“ შეიქმნება. თავისი ბუნებრივი რესურსებით იგი გაცილებით მიმზიდველია იმ ტერიტორიებზე, რომელზეც მდებარეობს სომხეთის რესპუბლიკა.

ჩვენ ვსაუბრობთ რუსეთის ფედერაციის კრასნოდარის ტერიტორიასა და ოკუპირებულ ქართულ აფხაზეთზე, სადაც სომხური თემი მთლიანად დომინირებს. რუსეთის დაშლა შავი ზღვის სანაპიროზე "ახალი სომხეთის" შექმნას მხოლოდ დააჩქარებს. ამავდროულად, ეს რუსეთის მხრიდან სამხედრო დახმარებას სომხეთისთვის პრაქტიკულად შეუძლებელს გახდის, თუ ყარაბაღის გარშემო კონფლიქტი გამწვავდება.

ამიტომ, სომხური ლობისთვის რუსეთში ძალზედ მნიშვნელოვანია გააკეთოს ყველაფერი, რომ აზერბაიჯანმა, რომელსაც შეექმნება ილუზია ყარაბაღის კონფლიქტის მშვიდობიანი მოგვარებისა, არ იხელთოს რუსეთის გეოპოლიტიკური კრახითა და არ გაათავისუფლოს ოკუპირებული ტერიტორიები სამხედრო ძალით.

სავარაუდოდ, სწორედ ამიტომ გადაწყდა, რომ დაიწყოს ძალიან ნელა და ნულიდან ”დეოკუპაციის პროცესის განხილვა”. ამასთან, სანამ ისინი შეთანხმდებიან ამ პროცესის სხვადასხვა პარამეტრზე, მაშინ როდესაც მოლაპარაკებები ჩატარდება (საერთოდ თუ დაიწყება) სიტუაცია შეიძლება შეიცვალოს.

ერევანი იმედოვნებს, რომ დროთა განმავლობაში იგივე დასავლეთის სომხური დიასპორა შეძლებს სომხეთისთვის დასავლეთის მხრიდან სამხედრო დახმარების მეტი გარანტიების მიცემას. გარდა ამისა, სომხურ ლობს შეუძლია მთლიანად აითვისოს ძალაუფლება, რაც დიდ რუსეთში დარჩა და შესაბამისად, მომაკვდავი რუსეთის უკანასკნელი ძალები ერევნის რეჟიმის დახმარებისთვის შეაგდოს. შესაძლებელია სხვა ვარიანტებიც.

ახლა, ლავროვ-კალანტაროვისთვის, მნიშვნელოვანია ფუჭი დაპირებები „დეოკუპაციის დასაწყებად“, სომხეთის მინიმუმ ნაწილობრივი განბლოკვის მისაღწევად. რადგან, წინააღმდეგ შემთხვევაში, სომხეთის ეკონომიკას სრული ჩამონგრევა მოელის. რა თქმა უნდა, არც კალანტაროვს და არც ერევნის რეჟიმს არ აქვთ დეოკუპაციის დაწყების რეალური სურვილი.

უფრო მეტიც, ყარაბაღის რეალური დეოკუპაციის დაწყებამ შეიძლება არასასურველი პრეცედენტი შექმნას სომხური ლობისთვის. ყოველივე ამის შემდეგ, დაუყოვნებლივ დადგება საკითხი აფხაზეთის ანალოგიური დეოკუპაციის შესახებ. მაგრამ ეს არის ის, რაც სომეხ ნაციონალისტებს არ სურთ დაუშვან არანაირ პირობებში.

ისინი, სავარაუდოდ, მსხვერპლად გასწირავენ ყარაბაღსა და სომხეთს, ვიდრე ხელიდან გაუშვებენ ასეთ ნადავლს - ქართული აფხაზეთის მიწებს, რომელზეც სომეხ ნაციონალისტთა თაობები არც კი ოცნებობდნენ. განსხვავებით დღევანდელი სომხეთის რესპუბლიკისა და მთიანი ყარაბაღის ცივი მთებისგან, ეს არის ტერიტორია ზღვის სანაპიროზე მშვენიერი კლიმატით და რაც მთავარია, აქ სომხები უკვე თავს სრულ პატრონებად თვლიან.




KavkazPlus

წაკითხულია : 514