ანალიტიკა

სომხური ”ჯავახკის ისტორია”, რომელშიც ქართველები საერთოდ არ არიან ნახსენები
08.06.20 12:20

როცა სომეხი ისტორიული ფალსიფიკატორები და "მთხრობელები" სხვა ერების წარმომადგენლებს (მათ შორის ქართველებსაც) უყვებიან "სომხეთის ისტორიას", რომელშიც საერთოდ არ მოიხსენიება არც კავკასიის ალბანეთი, არც აზერბაიჯანული სახელმწიფოები, საქართველოში ბევრს სჯეროდა, რომ ეს მათ არ შეეხებოდათ. "ძველი ხალხის" ისტორიკოსები შეპყრობილნი არიან თავიანთი "სიძველითა" და "დიდებით". მაგრამ ქართველებს ჰქონდათ თავიანთი ისტორია და საკუთარი სახელმწიფო. ასე მარტივად ამის ამოშლა არ შეიძლებოდა.

მაგრამ სომეხი ფალსიფიკატორისთვის შეუძლებელი არაფერია. განსაკუთრებით იმ მიწებთან მიმართებაში, რომლებსაც ისინი ”სომხურად” თვლიან და რომლის მიმართაც ისინი არ მალავენ სეპარატისტული აჯანყებების დაგეგმვას და მიერთებას ”დიდ სომხეთთან”.

ახლა კი, სოციალურ ქსელებში ვრცელდება სომეხ ნაციონალისტებსა და სეპარატისტებს შორის ქართული სამცხე-ჯავახეთიდან ე.წ „ჯავახკის ისტორია“ თანაც მოწოდებით "ჯავახკის სომხებო გამოიჩინეთ აქტიურობა". ჩვენ სრულად შემოგთავაზებთ ამ ე.წ. "სეპარატისტის მოკლე კურსს":
”ჯავახკი არის ისტორიული სომხური რეგიონი საქართველოს სამხრეთ ნაწილში, რომელიც დარჩა დავიწყებული ჩვენი დღევანდელი სურვილით, დაეხმაროს ჩვენს ქვეყანას განვითარებასა და კეთილდღეობაში.

ჯავახკის ყველაზე ადრეული ხსენება შეგიძლიათ ნახოთ ურარტულ წყაროებში, ძვ.წ. 785 წელს სომეხ მეფე არგიშთ I-ის ჩანაწერებში, მისი ყოფილი სახელწოდებით ზაბახი.

ანტიკურ ხანაში ჯავახკი დარჩა არტაშესისა და არშაკიდების სამეფოების კონტროლის ქვეშ და ამ დროს იყო 428 წლამდე დიდი სომხეთის გუგარკის პროვინციის ნაწილი. გუგარკი დიდი სომხეთის 15 პროვინციიდან მე -13 იყო.

არშაკიდების სამეფოს დაცემის შემდეგ, ქართულმა სახელმწიფომ მოახდინა გუგარკის ტერიტორიის ანექსია, ჯავახკის ჩათვლით. საგარეო ბატონობის მიუხედავად, სომხურმა ეკლესიამ შეინარჩუნა თავისი გავლენა საქართველოში.

მომდევნო ასწლეულების განმავლობაში ჯავახკი არაბების შემოსევის ქვეშ მოექცა, მაგრამ საბოლოოდ გაათავისუფლეს სომეხმა ბაგრატიდებმა. შუა საუკუნეებში, ჯავახკი დაუპირისპირდა სელჩუკთა, მონღოლთა, ოსმალთა და სპარსელთა შემოსევებს.

1828 და 1829 წლებში, ოსმალეთისა და რუსეთის იმპერიებს შორის ომის დროს, ჯავახკის, ახალქალაქის და ახალციხის პროვინციების დაპყრობას დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა ორივე მხარის სამხედრო დღის წესრიგში.

ომის შედეგად რუსეთმა ორივე მხარე დაიპყრო. აღმოჩნდა, რომ რუსული ოკუპაცია მომგებიანი აღმოჩნდა მათთვის, ვინც ადრე დატოვა ეს ტერიტორიები, რადგან მათ საშუალება მიეცათ დაბრუნებოდნენ თავიანთ სოფლებში და აღედგინათ ისინი.

სომხებმა ისარგებლეს რუსული ოკუპაციით და 1829 წელს, 58000 სომეხი არდაგანის, ერზრუმის და ბასენის რაიონებიდან დატოვეს სახლები მთავარეპისკოპოს კარაპეტ ბაგრატუნის ხელმძღვანელობით და დასახლდნენ ახალციხისა და ახალქალაქის პროვინციებში. დასავლეთ სომხეთის სომეხთა მოსვლამ მნიშვნელოვნად გაზარდა სომეხთა რაოდენობა ჯავახკში.

მიუხედავად იმისა, რომ ისტორიულად სომხები აქ ყოველთვის ცხოვრობდნენ, 1830-იან წლებში სომხური მოსახლეობა მნიშვნელოვნად გაიზარდა. დასავლეთ სომხეთის სომხებმა ადგილობრივებს თავიანთი დიალექტი, კულტურა და ტრადიციები შემოახვიეს თავს, რამაც საბოლოოდ გამოიწვია შერეული კულტურის წარმოქმნა.

უკვე არსებული სომხური სოფლების გარდა, ერზრუმის სომხებმა ადგილობრივებთან ერთად დააარსეს ჯავახკში 50-ზე მეტი ახალი სოფელი. სომეხთა ეს შემოდინება, რომლებიც განსაკუთრებით კონცენტრირებულნი იყვნენ ახალქალაქსა და ახალციხეში, გარდამტეხი აღმოჩნდა ამიერკავკასიის რეგიონში.

1880-იანი წლებისთვის, სომხებმა შეადგინეს უმრავლესობა ისტორიულ ჯავახეთში, განსაკუთრებით ახალქალაქის, ახალციხისა და ბორჩალოს რაიონებში. ამ პერიოდში ჯავახკში სომხური ეკლესიების რაოდენობაც აღემატებოდა 100.

სრულიად სომეხთა კათოლიკოსი მქრტიჩ ხრიმიანი (ხრიმიან ჰაირიკი) ჯავახკის სხვადასხვა რეგიონში იმყოფებოდა და რუსი ჩინოვნიკების წარმომადგენლებთან განიხილავდა რეფორმებს.

დაიწყო სკოლებისა და კოლეჯების გახსნა და მოეწყო ლიტერატურული წრე.

1884-1885 წლის ბერლინის კონფერენციის შემდეგ ჯავახკის სომხურმა საზოგადოებებმა თანაგრძნობა გამოხატეს დასავლეთ სომხეთის თანამემამულეების მიმართ და შედეგად დაიწყო მოძრაობა დასავლეთ სომხეთის სოფლების დასახმარებლად.

1890-იან წლებში დაარსდა განმათავისუფლებელი მოძრაობის სხვადასხვა ჯგუფები, ხოლო სომხეთის რევოლუციურმა ფედერაციამ „დაშნაკტუციუნმა“ და სოციალ-დემოკრატმა „გნჩაკმა“ გააფართოეს საქმიანობა ჯავახკში. დაშნაკტუციუნმა უპირატესობა მიანიჭა ეროვნულ საკითხებს და მოიპოვა მრავალი მიმდევარი ჯავახკში, ხოლო გნჩაკმა განსაკუთრებული მნიშვნელობა დაუთმო გლეხთა მიწის საკითხებს.

დასავლეთ სომხეთსა და ჯავახკის სომხებს შორის ურთიერთობები სულ უფრო და უფრო ძლიერდება და ბევრმა ახალგაზრდამ დაიწყო შეიარაღებული ჯგუფების შექმნა, დასავლეთ სომხეთის განთავისუფლებაში მონაწილეობის მისაღებად.

სომხეთის გენოციდის შემდეგ დასავლეთ სომხეთის სომეხთა დიდმა ჯგუფებმა, რომლებმაც დატოვეს სახლები, დასახლდნენ ჯავახკის პროვინციებში. 1914 წლისთვის რეგიონში თითქმის 83,000 სომეხი ცხოვრობდა”.

რას ვხედავთ?

პირველ რიგში, ამ “ჯავახკის ისტორიაში” საქართველო, როგორც სახელმწიფო, მხოლოდ 3 ჯერ არის ნახსენები. პირველად ნათქვამია "ჯავახკის" ამჟამინდელი მდებარეობის შესახებ ("დროებითი",სომეხი ნაციონალისტების აზრით). მეორედ - რომ ”ქართულმა სახელმწიფომ მოახდინა გუგარკის ტერიტორიის ანექსია, ჯავახკის ჩათვლით” (ე.ი. ქართველებმა თავიანთი მიწის ანექსია მოახდინეს! ”) და ბოლოს, საბოლოოდ, მესამედ ითქვა” საქართველოში სომეხთა გავლენის შესახებ ”.

მორჩა! საქართველო აღარ არის ნახსენები! თითქოს ასეთი ქვეყანა თითქმის „ჯავახკის“ ისტორიის მანძილზე არ არსებობდა, გარდა ”ანექსიის” პერიოდისა.

რაც შეეხება ქართველებს, ისინი საერთოდ არ არიან მოხსენიებულნი ჯავახკის ისტორიაში, როგორც ხალხი! მოხსენიებულია არაბები, სპარსელები, სელჩუკები, მონღოლები, ოსმალები, მაგრამ ქართველები არ მოიხსენიებიან. გამოდის, რომ სამცხე-ჯავახეთში ასეთი ხალხი არ ყოფილა (სომეხი ნაციონალისტების ტერმინოლოგიით "ჯავახკში")!

სომეხთა ჩამოსახლების შესახებ 1830 წელს (როდესაც ისინი პირველად გამოჩნდნენ სამცხე-ჯავახეთში) ნათქვამია ისე, რომ ისინი, როგორც ჩანს, "მიემატნენ" იმ სომხებს, რომლებიც ვითომ აქ ცხოვრობდნენ.

სომეხ ნაციონალისტებს ასევე არ ავიწყდებათ პრეტენზიები ქართული სალოცავების შესახებ - ”ჯავახკის ისტორიაში” ნათქვამია, რომ სომხური ეკლესიების რაოდენობა, ”100-ს გადააჭარბა”, ხოლო ქართული ეკლესიები, ფაქტობრივად, დაიპყრეს და მიითვისეს რუსეთის იმპერიის დროს.

ქართულ საზოგადოებას უნდა ესმოდეს, რომ ასეთი ნაციონალისტურ-სეპარატისტული ზღაპრები საერთოდ არ არის ისეთი უწყინარი, როგრც ჩანს. ამგვარი "ზღაპრები" და "მოთხრობები" დაიწყო ყარაბაღის, აფხაზეთისა და ცხინვალის კონფლიქტებმა.

დღეს სამცხე-ჯავახეთში სეპარატისტული აფეთქების საფრთხე არსებობს. მით უმეტეს, თუ კვლავაც პროვოკატორებს ექნებათ ნება სომეხ მოსახლეობაში, რომელიც უკვე დაინფიცირებულია ნაციონალიზმითა და სეპარატიზმით გაავრცელონ ცრუ მითები, რომ ეს მიწა, სადაც სომხები მხოლოდ 1830 წელს დასახლდნენ, სავარაუდოდ "ძირძველი სომხური იყო".




KavkazPlus

წაკითხულია : 388