ანალიტიკა

რატომ სდუმან „მწვანეები“

06.09.16 14:55


ბოლო დროს საქართველოში გახშირდა სომხეთის მოქალაქეთა დაკავების ფაქტები, რომელთაც რადიოაქტიური ნივთიერებები შემოჰქონდათ და ეს მეტყველებს იმაზე, რომ სომხებს გაჭრილი აქვთ არხი საქართველოს გავლით სწორედ რადიოაქტიური ნივთიერებების გადასაზიდად. მაგალითად, 2016 წლის აპრილში საქართველოში დააკავეს 6 ადამიანი ურანის გაყიდვის მცდელობისას, მათ შორის იყო სამი სომხეთის მოქალაქე. 2016 წლის აპრილის ბოლოს დააკავეს კიდევ 8 ადამიანი ორი კილოგრამი რადიოაქტიური ურანის 3 მილიონ აშშ დოლარად გაყიდვის მცდელობისას.

რადიოაქტიური „ტალახის“ წყარო ცნობილია – დღესდღეობით ხომ სომხეთი ერთადერთი ქვეყანაა სამხრეთ კავკასიაში, სადაც მუშაობს ატომური ელექტროსადგური-მეწამორი და სადაც ინახება რადიოაქტიური ნივთიერებების მნიშვნელოვანი მარაგი და ნარჩენები.

მაგრამ მეტად საშიშია ის, რომ საქართველო სომხებს აურჩევიათ თავიანთი შავბნელი საქმეებისათვის, რომელიც რადიოაქტიურ ნივთიერებებს უკავშირდება.

შეგახსენებთ, რომ ისტორიულად თბილისი მუდამ ითვლებოდა საკვანძო ქალაქად სომხური დაფარული და კრიმინალური საქმიანობისათვის. ამას განაპირობებს საქართველოს დედაქალაქის უნიკალური ადგილმდებარეობა, ასევე მრავალრიცხოვანი და მეტად მოხერხებული სომხური თემი, რომელიც საუკუნეების განმავლობაში ხელოვნდებოდა არალეგალური და კრიმინალური სქემების განხორციელებაში.

საკმარისია გავიხსენოთ, რომ საბჭოთა პერიოდშიც კი თბილისელი სომხების მეშვეობით ხდებოდა ნაქურდალის, ყოველგვარი არალეგალური და საეჭვო გზით მოპოვებული ძვირფასეულობისა და საქონლის „გასაღება“. მრავალი თბილისელი სომეხი ამით იმხელა ქონებას აგროვებდა, რომ საბოლოო ჯამში შორეულ სამხრეთ კავკასიის პოლიტიკურ ამინდსაც კი ქმნიდა.

გასაგებია, რომ ზოგჯერ სამართალდამცავი ორგანოები და მთავრობა მათ მოულოდნელად ესტუმრებოდა ხოლმე სომხეთის კრიმინალური საქმოსნების ჩხრეკისა და შემოწმების მიზნით. ასეთ დროს სომხები უბრალოდ თავიდან იცილებდნენ მაკომპრომეტირებელ საქონელს ან მტკვარში აგდებდნენ ნივთიერ მტკიცებულებებს.

არ არის აუცილებელი გქონდეს განსაკუთრებული წარმოსახვის უნარი საიმისოდ, რომ წარმოიდგინო, თუ რა მოხდება, თუკი საქართველოს სამართალდამცველები, რომლებმაც ჯერჯერობით სომხური რადიოაქტიური ბიზნესის მხოლოდ „აისბერგის მწვერვალებს“ მოაკვლიეს, ერთ მშვენიერ დღეს აღმოაჩენენ რადიოაქტიური ნივთიერებების მთელს საწყობს თბილისში. სამხილების გასანადგურებლად, სომეხმა კრიმინალებმა შესაძლოა გადაყარონ საშიში საქონელი და თბილისში ნამდვილი რადიოაქტიური კატასტროფა მოაწყონ, რომელიც მასშტაბებით ჩერნობილისას გაუტოლდება. მაგრამ ამას მოსახლეობა ვერ შეიტყობს და ამიტომაც რადიაციის უსაზღვრო დოზით დასხივდებიან.

გარდა ამისა, ახლო და შუა აღმოსავლეთში არსებული ტერორისტული საფრთხეების გათვალისწინებით, ტერორისტებში გაიზარდა რადიოაქტიურ ნივთიერებებზე მოთხოვნილება ტერაქტებისათვის. ვინ იცის, შესაძლოა, იქნებ სომხები სულაც სრული სვლით ამარაგებენ ტერორისტებს რადიოაქტიური ნივთიერებებით. ამასთან, შესაძლოა, ეს სწორედ საქართველოს ტერიტორიაზე ხდებოდეს. ცნობილია, რომ სომეხი ექსტრემისტები და სომხური ორგანიზაციები საკმაოდ მჭიდროდ თანამშრომლობენ ქურთ ტერორისტებთან და არა მხოლოდ მათთან.


უიმედოდ დაძველებული და უსაზღვროდ საშიში მეწამორის ატომური ელექტროსადგურის ფუნქციონირება სომხეთის ტერიტორიაზე სულ უფრო და უფრო დიდ შეშფოთებას იწვევს მსოფლიო საზოგადოებაში და განსაკუთრებით კი სომხეთის მოსაზღვრე ქვეყნებში. მაგალითად, თურქეთის ენერგეტიკისა და ბუნებრივი რესურსების მინისტრი ბერათ ალბაირაკი სულ ცოტა ხნის წინ აცხადებდა, რომ სასომხეთის მეწამორის ატომური ელექტროსადგური მთელი რეგიონისათვის რეალურ საფრთხეს წარმოადგენს, კერძოდ კი - თურქეთისათვის. მინისტრის აზრით, მეწამორის აეს აღდგენას არ ექვემდებარება, ვინაიდან 40 წლის დაძველებისაა.

სომხეთის მეწამორის აეს აგებულია 1970 წელს, 1988 წლის სპიტაკის დამანგრეველი მიწისძვრის შემდეგ იგი დაიხურა, თუმცა 1995 წელს, მიუხედავად საერთაშორისო პროტესტებისა, სადგური ხელახლა ამუშავდა, უფრო მეტიც, მეორე რეაქტორიც აამუშავეს. მთელი რეგიონის ეკოლოგებისა და მეცნიერების აზრით, მოცემული რეგიონის სეისმოაქტივობა მეწამორის აეს-ის ექსპლოატაციას საფრთხედ აქცევს ახალი ტიპის რეაქტორის აგების შემთხვევაში.

ყოველივე ზემოთქმული უნდა იქნას გათვალისწინებული, როცა ვსაუბრობთ სომხეთიდან მომდინარე ბირთვულ საფრთხეებზე, რომელიც სასწრაფოდ უნდა აღვკვეთოთ მეწამორის სადგურის ექსპლუატაცის აკრძალვითა და სომხეთის ტერიტორიაზე მყოფ რადიოაქტიურ ნივთიერებებზე საერთაშორისო კონტროლის დაწესებით, რადიონარჩენების ჩათვლით. აზერბაიჯანი და თურქეთი არაერთხელ მიუთითებდნენ ხმამაღლა სომხეთიდან მომდინარე საფრთხის შესახებ, მაგრამ რადიოაქტიური ნივთიერების გადატანისას სომხეთის მოქალაქეები იყვნენ დაკავებულები სწორედ საქართველოს ტერიტორიაზე, ამიტომაც საქართველო სხვა ქვეყნებზე მეტად უნდა იყოს დაინტერესებული რეგიონში პოტენციური ბირთვული საფრთხის წყაროს ლიკვიდირებით სომხეთის მეწამორის აეს-ის სახით.

საბედნიეროდ, საქართველოში საღად მოაზროვნეებიც არიან, რომლებიც ნათლად იაზრებენ სომხეთის ბირთვული საფრთხის ზომას. ტერორიზმისა და პოლიტიკური ძალადობის კვლევითი ცენტრის დირექტორი, თსუ-ს პროფესორი, პოლიტოლოგი ბადრი ნაჭყებია ხაზგასმით აღნიშნავს: «სამხრეთ კავკასია გახლავთ რთული და მნიშვნელოვანი რეგიონი, ხოლო საქართველო და აზერბაიჯანი ხიდის როლს თამაშობენ დასავლეთსა და აღმოსავლეთს შორის. თუმცა მავან ძალებს არ სურთ ჩვენი ქვეყნების გაძლიერება, კეთილდღეობა და განვითარება და ყველანაირ დაბრკოლებას ქმნიან საამისოდ. საქართველოს ტერიტორიაზე ურანით დააკავეს 6 ადამიანი, რომლებმაც კლიენტებიც კი ისურვეს საქონლის გასასაღებლად მილიონობით დოლარად. იბადება კითხვა, საიდან მოდის ეს რადიოაქტიური ნივთიერება?

საქართველოდან რადიოაქტიური ნივთიერებები გაიტანეს 20 წლის წინ. ხოლო აზერბაიჯანში კი არასოდეს ყოფილა ბირთვული რეაქტორი. სამხრეთ კავკასიაში ყველაზე რეალურ წყაროდ მიიჩნევა სომხეთი. იმისდა გაუთვალისწინებლადაც კი, რომ დაკავებულებს შორის სომხეთის მოქალაქეებიც გვხვდებიან, მაინც უნდა ვივარაუდოთ, რომ ზემოთ აღნიშნული ნივთიერება შემოდის სომხეთიდან. ატომური ელექტროსადგური სომხეთში ურანზე მუშაობს. შესაძლოა ვივარაუდოთ, რომ ქაოსის დროს ნივთიერება მავანის ხელში აღმოჩნდა და ეხლა უბრალოდ ზედაპირზე ამოტივტივდა. აქ უცნაური არაფერია. ეს ყველაზე საფუძვლიანი ვარაუდია.».

პოლიტოლოგის აზრით, ურანის შესყიდვაში დაინტერესებულნი არიან ტერორისტული დაჯგუფებებიც: „მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული პირებისაგან ამოღებული ურანი არ გახლავთ ბირთვული იარაღის წარმოებაზე გათვლილი, საქმის არსი მხოლოდ ამაში არ მდგომარეობს. ურანი თავისთავად სახიფათო ნივთიერებაა, რომლითაც შეიძლება დააბინძურო გარემო, სასმელი წყლის აუზები, სერიოზული ზიანი მიაყენო ფლორასა და ფაუნას“.

«გავიხსენოთ 2008 წლის 4 აგვისტო, როცა ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობმაგისტრალზე განხორციელდა ტერორისტული თავდასხმა, რასაც შემდგომ მოჰყვა 5 დღიანი ომი, რომლის შედეგად ჩვენ დავკარგეთ ჩვენი მიწა-წყლის 20%. ამიტომ, დღესაც არ გამოვრიცხავთ ტერაქტს რომელიმე ნავთობსადენის მონაკვეთზე და ტრასაზე», — ხაზგასმით აღნიშნა ბადრი ნაჭყებიამ. .

-----------------------
ითვლებოდა, რომ უსაფუძვლო იყო შიში იმის გამო, რომ ქვეყნები, რომელთაც არ გააჩნიათ ბირთვული იარაღი, მაგრამ გააჩნიათ ატომური ელექტროსადგური ან ბირთული ნარჩენები, შესაძლოა საფრთხეს წარმოადგენდნენ სამყაროსათვის.

თუმცა სამყაროში სიტუაცია მუდმივად იცვლება. ტერორისტები ბომბებს აფეთქებენ ანკარისა და ბრიუსელის ცენტრში. არანაირი გარანტია არ შეიძლება არსებობდეს იმისა, რომ ეს აეს არ გახდება ტერორისტების სამიზნე. გარდა ამისა, არსებობს დიდი რისკი შეგნებულად მოწყობილი ავარიებისა და აეს-დან რადიოაქტიური ნარჩენების გამოჟონვისა, განსაკუთრებით თუ სადგური დაძველებულია და იმისათვის, რომ აქ ავარიული სიტუაცია შექმნა, სრულებით საკმარისია უმნიშნელო შეფერხებაც კი შექმნა სამუშაოზე.

როგორც ცნობილია, დღეს ტერორისტული საფრთხეების ეპიცენტრად ახლო აღმოსავლეთი იქცა, კერძოდ კი - სირია. რომლის ტერიტორიაზეც გრძელდება სამოქალაქო ომი. ამასთან დაკავშირებით, ყველაზე დიდ საფრთხეს ამ მხრივ სირიის საომარი მოქმედებების ზონიდან სულ რაღაც 300-400 მეტრის მოშორებით მდებარე სომხეთის მეწამორის ატომური ელექტროსადგური, რომელიც ამავე დროს თურქეთის ტერიტორიაზე ქურთი ტერორისტების აქტივობის ზონის მომიჯნავეცაა. უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ერევნის მმართველი რეჟიმი საერთაშრისო სამართლისა და დემოკრატიული ნორმებისათვის უცხოა.

სომხეთს არა მხოლოდ ოკუპირებული აქვს აზერბაიჯანის ტერიტორიების 20%, არამედ საკუთარ პრეტენზიებსაც აცხადებს მეზობელი თურქეთისა და საქართველოს მიწებზეც და შეგნებულად ხელს უწყობს ამ ქვეყნებში ტერორისტულ და სეპარატისტულ მოძრაობებს. ყოველივე ეს გვაიძულებს ყური ვუგდოთ სპეციალისტებისა და რეგიონის უსაფრთხოებაზე პასუხისმგებელი სახელმწიფოს მეთაურების მოსაზრებას სომხეთის ელექტროსადგურის შემდგომი ფუნქციონირების აკრძალვის აუცილებლობაზე.

დღევანდელ ბირთვულ უსაფრთხოებასთან დაკავშირებით გამართულ IV სამიტის სამუშაო პროცესში მონაწილეობის მისაღებად აშშ პრეზიდენტის ბარაკ ობამას მიერ პირადად მიწვეულია აზერბაიჯანის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი, რომელიც ჯერ კიდევ 2012 წელს ჩატარებულ იგივე თემატიკის II საერთაშორისო სამიტზე სეულში ისაუბრა იმის შესახებ, რომ სომხეთში 1976 წელს აგებული აეს მწყობრიდან გამოსულია და ვერ პასუხობს თანამედროვე სტანდარტებს, ამასთან იგი განთავსებულია სეისმურ ზონაში. ილჰამ ალიევის აზრით, დღესდღეობით იგი ნამდვილ საფრთხეს წარმოადგენს. ტერორიზმის საფრთხის არარსებობის შემთხვევაშიც კი, მეწამორის აეს ისედაც საფრთხეს უქმნის კაცობრიობას და კატასტროფული შედეგებით შესაძლოა დაჩრდილოს ჩერნობილი და ფუკუსიმა.

მეწამორის აეს-მა კარგა ხანია საკუთარი საექსპლოატაციო ვადა ამოწურა, რომელიც 2010 წლამდე იყო გათვლილი. თუმცა არც 2010 და არც 2012 წლებში მსოფლიოში არ არსებობდა ტერორიზმის იმხელა საფრთხე, როგორც დღეს. იმ დროიდან მოყოლებული მეწამორის აეს არ განახლებულა, შესაბამისად მისით გამოწვეული ტექნოგენური საფრთხე უფრო გაიზარდა. ამას ისიც დაერთო, რომ იგი შესაძლებელია გამოყენებულ იქნას მეზობელი ქვეყნების ტერორისტული შანტაჟისათვის.

ფაქტობრივად, ამგვარი შანტაჟი უკვე დაწყებულია. კერძოდ, ცოტა ხნის წინ, სომხეთის გენერალ-მაიორმა ტერ-ტადევოსიანმა, რომლის მეტსახელია „კომანდოსი“, ერევნულ გამოცემასთან „ლრაგირ“ საუბარში მრავალმნიშვნელოვნად აღნიშნა, რომ „ჩვენ გვაქვს იარაღი, რომლის შესახებაც მტერს არაფერი უწყით. იგი სომხების ხელით იქმნება და მას გამოვიყენებთ უკიდურეს მომენტში...“ სპეციალისტების აზრით, საქმე ეხება ერევნის რეჟიმისა და მის მიერვე დასპონსორებული „ბინძური“ იარაღის გამოყენებას, რომელიც მზადდება რადიოაქტიური ნივთიერებებისაგან და ბირთვული ნარჩენებისაგან.

სომხეთში მეწამორის აეს -ისა და რადიოაქტიური წყაროების არსებობა მეზობელი ქვეყნებისთისაც საშიშია. მით უმეტეს, რომ სომხეთიდან რადიოაქტიური ნივთიერებების არალეგალური გადაზიდვის ფაქტი უკვე დაფიქსირდა. 2014 წელს, სომხეთიდან მეზობელი საქართველოს გავლით სურდათ რადიოაქტიური ნივთიერებების გადატანა, რომელიც გამოყენებული იქნებოდა „ბინძური ბომბის“ საწარმოებლად. იმ დროს საქართველოს სამართალდამცველებმა სპეცოპერაციის შედეგად საქართველოს საზღვარზე დააკავეს სომხეთის მოქალაქეები, რომლებიც ცდილობდნენ ქვეყანაში შემოეტანათ ქარხნული კონტეინერი რადიოაქტიური ცეზიუმ-137 შემცველობით.

ამგვარად, რეგიონში ტერორისტული აქტივობის მკვეთრი გაუარესების გათვალისწინებით ახლო და შუა აღმოსავლეთში, ამგვარი ობიექტის ფუნქციონირება, რომელიც ამავე დროს იმ რეჟიმის მიერ კონტროლირდება, რომელიც აქტიურად უჭერს მხარს საერთაშრისო ტერორიზმს და სრულიად უგულვებელყოფს საერთაშორისო სამართლის ელემენტარულ მოთხოვნებს, ყოვლად დაუშვებელია.

---------------------------------
როგორც ცნობილია, საქართველო ბოლო დროს იქცა ტურიზმის მასობრივი განვითარების ცენტრად. ასეთ პირობებში, სპეცსამსახურებსა და სამართალდამცავებს უძნელდებათ მუშაობა, რადგანაც საქართველოს საზღვარზე გადმოსულ მილიონობით სტუმარს შორის ძნელია გამოარჩიო შავბნელი საქმოსანი, ტერორისტი და ბოროტმოქმედი. საბოლოო ჯამში საქართველოს სახელმწიფო უშიშროების ქსელში ებმება მხოლოდ ნაწილი იმ დამნაშავეებისა, რომლებიც საქართველოს ტერიტორიაზე სახიფათო არალეგალურ ბიზნესს ეწევიან რადიოაქტიური ნივთიერებების უკანონო ტრანსპორტირების ჩათლით.

ქიმიური, ბიოლოგიური, რადიაციული და ბირთვული (ქბრბ) საფრთხეების წინააღმდეგ ბრძოლის უწყებათშორისი საკოორდინაციო საბჭოს სხდომა სასტუმრო “ჰოლიდეი ინნში” გაიმართა, რომელზეც საბჭოს წევრმა უწყებებმა საქართველოს ქიმიური, ბიოლოგიური, რადიაციული და ბირთვული საფრთხეების შემცირების ეროვნული სტრატეგიის 2015-2019 წლების სამოქმედო გეგმის შესრულების 1 წლის ანგარიში წარადგინეს.

შსს-ს ცნობით, დოკუმენტი გაერო-ს, ევროკავშირისა და აშშ-ს მხარდაჭერით შემუშავდა და 2015 წლის მარტში დამტკიცდა. საქართველო ევროკავშირის პირველი პარტნიორი ქვეყანაა, რომელმაც აღნიშნული დოკუმენტი შეიმუშავა და მიიღო.

გაეროს დანაშაულის და მართლმსაჯულების რეგიონთაშორისი კვლევითი ინსტიტუტის წარმომადგენლის ფრანჩესკო მიორინის განცხადებით, საქართველოს მიერ ბირთვული საფრთხეების შემცირების ეროვნული სტრატეგიის შემუშავება დიდი მიღწევაა არა მარტო ქვეყნისთვის, არამედ მთელი რეგიონისთვის.

„სტრატეგია წარმოადგენს მოდელს სხვა ქვეყნებისთვის, რომლებიც მაგალითს აიღებენ საქართველოსგან. ქართველი ექსპერტები ეხმარებიან სხვა ქვეყნებს რეგიონში სამოქმედო გეგმის შემუშავებაში და ჩვენთვის ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. მინდა ყურადღება გავამახვილო იმაზე, რომ რეგიონალური თანამშრომლობა არის უმთავრესი ქბრბ რისკების შემცირების საკითხში, იმიტომ რომ ქვეყანას მხოლოდ საკუთარი ძალებით არ შეუძლია მასალების გავრცელების კონტროლი. მეზობელ ქვეყნებთან დიალოგი ამ კუთხით არის ძალიან მნიშვნელოვანი.“

საბჭოს სხდომაზე საუბარი ასევე შეეხო სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ ქბრბ უსაფრთხოების სფეროში განხორციელებულ პრაქტიკულ ღონისძიებებს.

აღინიშნა, რომ 2015 წლის 1 აგვისტოდან, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ გამოვლენილია ბირთვული ნივთიერებების უკანონო ბრუნვის 4 ფაქტი. მათ შორის, ორ შემთხვევაში ადგილი ჰქონდა დაბალგამდიდრებული და გაღარიბებული ურანის კონტრაბანდის ფაქტებს. სულ დაკავებულია 19 პირი და მიმდინარეობს შესაბამისი საგამოძიებო ღონისძიებები, რასაც დადებითი შეფასებები მოჰყვა პარტნიორი ქვეყნების შესაბამისი უწყებების მხრიდან. სხდომაზე განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმო ურანის ამოღების ფაქტებს. ექსპერტებმა ხაზი გაუსვეს აღნიშნული საქმის გახსნის მნიშვნელობას და სუს-ის თანამშრომლების მიერ გაწეული საქმიანობა დადებითად შეაფასეს.

საბჭოს სხდომა სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის საინფორმაციო-ანალიტიკური დეპარტამენტის დირექტორმა ირაკლი ბერაიამ გახსნა. შინაგან საქმეთა სამინისტროს სისტემის გაყოფის შემდეგ, უწყებათშორის საბჭოს სწორედ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური თავმჯდომარეობს.

პოტენციურად ავარიული მეწამორის აეს დიდი ხანია საჭიროებს დახურვას და ამას პრაქტიკულად ყველა საერთაშორისო ორგანიზაცია ითხოვს. თუმცა, ცოტა ვინმემ თუ იცის, რომ მეწამორის ქარხანაში მუშაობს ღრმა აორთქლების დაბალი აქტივობის თხევადი ნარჩენების დანადგარი, რომელიც მნიშვნელოვნად ამცირებს შენახული რადიოაქტიური ნარჩენების რაოდენობას.

მშვიდობიანი ქვეყნისათვის, რომელიც მეზობლებთან სრულ თანხმობაში ცხოვრობს და არანაირად არ აპირებს მასობრივი განადგურების იარაღის გამოყენებას, ეს ძალიან კარგია. ვინაიდან ზემოთ აღწერილი წესით დამუშავებული რადიოაქტიური ნარჩენების შენახვა შესაძლოა კომპაქტურად, მათი ტრანსპორტირება ადვილია შედარებით მცირე ზომის კონტეინერებში და ადვილია ჩაიმარხოს უსაფრთხო ადგილას.

თუმცა საქმე სრულიად სხვა კალაპოტში ექცევა, თუკი ღრმა აორთქლების დაბალი აქტივობის თხევად ნარჩენებს აწარმოებს აგრესიული სახელმწიფო, სადაც პარლამენტშიც კი აშკარად ტერორისტული პარტიები მოკალათებულან (დაშნაკცუტუნი). მით უმეტეს, რომ ეს ქვეყანა, რომელიც რადიოაქტიური ნივთიერებების კონცენტრაციას აშკარად ზრდის, მეზობლებთან აშკარა საომარ მდგომარეობაში იმყოფება და სხვისი ტერიტორიების მითვისებითაა დაკავებული. ამ შემთხვევაში, სავსებით ხელსაყრელია მაღალრადიოაქტიური ნარჩენების გამოყენება „ბინძური იარაღის“ სახით.

ამასთან, თუ იმ კორუპციით ვიმსჯელებთ, რომელიც დღეს სომხეთში ფეხს იკიდებს, უკანონო გამოყენება და გადინება-გამოყენება რადიოაქტიური ნივთიერებებისა და რადიოაქტიური ნარჩენებისა ამ ქვეყანაში ჩვეულებრივ მოვლენად იქცა. არავინ იცის დანამდვილებით, თუ რა რაოდენობით რადიოაქტიური ნივთიერება გაედინება სომხეთიდან საქართელოს გავლით, ან რა რაოდენობით ინახება ამგვარი ნივთიერებები უშუალოდ სომხეთში.

სომხური მხარე ამტკიცებს, რომ ყველა სამუშაო ბირთვულ ნივთიერებებთან და რადიოაქტიურ ნარჩენებთან დაკავშირებით სრულ სახელმწიფო კონტროლქვეშაა.

მაგრამ, ისმის კითხვა, თუ როგორ აღწევს რადიოაქტიური ნივთიერებები საქართელოში, თუ კონტროლი ასე მკაცრია. საით იყურება ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო, თუკი იგი „ვერ ამჩნევს“ ამ ბირთვული მასალების შემოდინებას საქართველოში, განსხვავებით სახელმწიფო უშიშროების სამსახურისაგან, რომელსაც სრულიადაც არ ეხება აღნიშნული სფერო?

გასაგებია, რომ სანამ მეწამორის აეს ფუნქციონირებს, მანამ იარსებებს რეგიონში ჭარბი რადიაციული საფრთხე სამხრეთ კავკასიისა და მთელი ახლო და შუა აღმოსავლეთის რეგიონისათვის.

უკანასკნელი მონაცემებით თუ ვიმსჯელებთ, საქართველო გადაქცეულია ერთგვარი "უკანონო მომწესრიგებლად" რადიოაქტიური მასალების სომხური "ჩრდილოვანი" ბირთვული ბიზნეს-ლიდერებისათის. ქვეყანა აბსოლუტურად არ არის მზად, იბრძოლოს ბირთვული საფრთხის წინააღმდეგ, ვინაიდან საქართველოში არ არსებობს ატომური ელექტროსადგური, და მათი შექმნა მოსალოდნელი არ არის. მაგრამ უარესი შეიძლება მოჰყვეს სომხეთის შესაძლო დივერსიას რადიოაქტიური მასალების გამოყენებით საქართველოს ტერიტორიაზე, რაც სრულებითაც არ არის გამორიცხული.

სტატისტიკის მიხედვით, ბოლო ათი წლის განმავლობაში ეს მეოთხე შემთხვევაა, როდესაც საქართველოში ბირთვული და რადიოაქტიური ნივთიერებების უკანონოდ შემომტანები სომხეთის მოქალაქეები არიან. მათგან ყველაზე საშიშად ითვლება 2010 წლის 11 მარტს ამოღებული 17 გრამი მაღალგამდიდრებული ურანი, რომელიც სომხეთის ორმა მოქალაქემ ჩამოიტანა თბილისში. ბირთვული იარაღის შესაქმნელად სწორედ ასეთი, მაღალგამდიდრებული ურანი გამოიყენება.

აშშ-ის დახმარებით, საქართველოს საზღვრის ყველა საკონტროლო - გამშვებ პუნქტზე დამონტაჟებულია რადიაციის გამზომი ხელსაწყოები. მესაზღვრეები, პატრულის თანამშრომლები და სპეცსამსახურების წარმომადგენლები აღჭურვილი არიან რადიაციის გამზომი პორტატული პეიჯერებით. ეს ტექნიკური საშუალებები და ოპერატიული ღონისძიებები ქართველ სამართალდამცავებს საშუალებას აძლევს, მეტ-ნაკლები წარმატებით ებრძოლონ ისეთ საშიშ დანაშაულს, როგორიც არის ბირთვული და რადიოაქტიური ნივთიერებების უკანონო ტრანზიტი და შენახვა.

ვის და საიდან შემოაქვს უკანონოდ ბირთვული და რადიოაქტიური ნივთიერებები საქართველოში?

შსს-მ და სუს-მა ბოლო 10 წლის განმავლობაში საქართველოში ბირთვული და რადიოაქტიური ნივთიერებების უკანონო ბრუნვის 24 ფაქტი გამოავლინეს და 70 პირი დააკავეს. აი, ასეთია 2006-2016 წწ განხორციელებული ოპერაციების სტატისტიკა:

2006 წელი:

1-ლი თებერვალი, ქ. თბილისი. ამოღებულია მაღალგამდიდრებული ურანი, 110 გრამი. დაკავებულია ხუთი პირი (ერთი რუსეთის და ოთხი საქართველოს მოქალაქე). ურანი ჩამოტანილია რუსეთის ფედერაციიდან.

17 ივლისი, ქ. ბათუმი. "ცეზიუმ-137"-ის წყარო. დაკავებულია ერთი პირი (თურქეთის მოქალაქე), ნივთიერება შემოტანილია ოკუპირებული აფხაზეთიდან.

1-ლი აგვისტო, ქ. ბათუმი. გაუმდიდრებელი ურანი, საერთო წონა 1,5 კგ. დაკავებულია ერთი პირი (საქართველოს მოქალაქე), ნივთიერება შემოტანილია ოკუპირებული აფხაზეთიდან.

2007 წელი:

9 ივნისი, ქ. ბათუმი. ამოღებულია გაუმდიდრებელი ურანი, 14 გრამი. დაკავებულია ორი პირი (უკრაინის და საქართველოს მოქალაქეები). ურანი, სავარაუდოდ, მოპარულია რუსეთის ფედერაციაში.

24 ოქტომბერი, ქ. ბათუმი. მომწამვლელი ნივთიერება (ასაღებდნენ რადიოაქტიურად). დაკავებულია ოთხი პირი (სომხეთის მოქალაქეები). ნივთიერება შემოტანილია სომხეთიდან.

2 ნოემბერი, ქ. ზუგდიდი. "ცეზიუმ-137"-ის წყარო. დაკავებულია ერთი პირი (საქართველოს მოქალაქე). ნივთიერება შემოტანილია ოკუპირებული აფხაზეთიდან.

2008 წელი:

14 ოქტომბერი, ქ. თბილისი, "ცეზიუმ-137"-ის წყარო. დაკავებულია ხუთი პირი (საქართველოს მოქალაქეები). ნივთიერება მოპარულია მცხეთის საცავიდან.

5 დეკემბერი, ქ. თბილისი. პროფილაქტიკური მუშაობის შედეგად ამოღებულია "ცეზიუმ-137"-ის წყარო. არავინ დაუკავებიათ.

2009 წელი

ბირთვული და
რადიოაქტიური ნივთიერებების უკანონო ბრუნვის ფაქტები არ დაფიქსირებულა.

2010 წელი:
11 მარტი, ქ. თბილისი. ამოღებულია მაღალგამდიდრებული ურანი, 17 გრამი.

დაკავებულია სამი პირი (ერთი საქართველოს და ორი სომხეთის მოქალაქე). ურანი შემოტანილია სომხეთიდან.

12 ნოემბერი, ქ. თბილისი. "ცეზიუმ-137"-ის წყარო. დაკავებულია ოთხი პირი (საქართველოს მოქალაქეები). ნივთიერება შემოტანილია ოკუპირებული აფხაზეთიდან.

2011 წელი:

3 თებერვალი, ქ. ქობულეთი. ამოღებულია "ევროპიუმ-152"-ისა და "ირიდიუმ-192"-ის წყაროები, დაკავებულია ორი პირი (საქართველოს მოქალაქეები). ნივთიერებები მოპარულია საქართველოში, ქ. ქუთაისში.

4 აპრილი, სოფელი აღაიანი. "ცეზიუმ-137"-ის წყარო. დაკავებულია ორი პირი (საქართველოს მოქალაქეები). ნივთიერება მოპარულია საქართველოში, რუსული სამხედრო ბაზიდან (ვაზიანი).

2012 წელი:

6 იანვარი, ქ. თბილისი. ამოღებულია "ცეზიუმ-135"-ის შემცველი 36 ამპულა.

დაკავებულია ერთი პირი (საქართველოს მოქალაქე). ნივთიერება შემოტანილია ოკუპირებული აფხაზეთიდან.

5 აპრილი, ქ. სამტრედია. გაუმდიდრებელი ურანი, საერთო წონა 1 კგ. დაკავებულია ხუთი პირი (საქართველოს მოქალაქეები). ნივთიერება შემოტანილია ოკუპირებული აფხაზეთიდან.

10 აპრილი, ქ. ბათუმი. სხვადასხვა ნივთიერება ("ცეზიუმ-137"-ის, "კობალტ-60"-ის, "ამირიციუმ-241"-ის წყაროები). დაკავებულია სამი პირი (ერთი საქართველოს და ორი თურქეთის მოქალაქე). ნივთიერებები შემოტანილია ოკუპირებული აფხაზეთიდან.

20 აპრილი, ქ. ბათუმი. ამოღებულია "ცეზიუმ-135"-ის შემცველი სამი ამპულა. დაკავებულია სამი პირი (საქართველოს მოქალაქეები). ნივთიერება შემოტანილია ოკუპირებული აფხაზეთიდან.

17 ივნისი, ქ. ზუგდიდი. ამოღებულია "ცეზიუმ-135"-ის შემცველი ცხრა ამპულა. დაკავებულია ოთხი პირი (საქართველოს მოქალაქეები). ნივთიერება შემოტანილია ოკუპირებული აფხაზეთიდან.

17 ივნისი, ქ. ქობულეთი. ამოღებულია "ცეზიუმ-135"-ის შემცველი ორი ამპულა. დაკავებულია ერთი პირი (საქართველოს მოქალაქე). ნივთიერების წარმომავლობა ვერ დადგინდა.

2013 წელი:

29 მაისი, ქ. სამტრედია. ამოღებულია "სტრონციუმ-90"-ის წყარო. დაკავებულია ორი პირი (საქართველოს მოქალაქეები). ნივთიერება შემოტანილია ოკუპირებული აფხაზეთიდან.

25 სექტემბერი, დაბა ბეთანია. ამოღებულია "ამირიციუმ-241"-ით დაფარული 12 ფირფიტა. დაკავებულია ხუთი პირი (საქართველოს მოქალაქეები). ნივთიერება მოპარულია საქართველოში, ქ.თბილისში.

2014 წელი:

1-ლი აგვისტო სოფ. სადახლო. ამოღებულია "ცეზიუმ-137"-ის წყარო. დაკავებულია ორი პირი (სომხეთის მოქალაქეები). ნივთიერება შემოტანილია სომხეთიდან.

2015 წელი:

11 აგვისტო ქ. თბილისი. ამოღებულია "ცეზიუმ 135"-ის და "ცეზიუმ 137"-ის ნარევის შემცველი ორი ამპულა. დაკავებულია ხუთი პირი (საქართველოს მოქალაქეები). ნივთიერება, სავარაუდოდ, შემოტანილია რუსეთის ფედერაციიდან.

2016 წელი:

5 იანვარი, ქ. თბილისი. ამოღებულია "ცეზიუმ 137"-ის წყარო. დაკავებულია სამი პირი (საქართველოს მოქალაქეები). ნივთიერების წარმომავლობა დგინდება.

15 აპრილი, ქ. თბილისი. ამოღებული გაღარიბებული ურანისგან დამზადებული კონტეინერი (ე. წ. მაგისტრალი). დაკავებულია ექვსი პირი (სამი საქართველოს და სამი სომხეთის მოქალაქე). ნივთიერების წარმომავლობა დგინდება.

წაკითხულია : 559


დატოვეთ კომენტარები

(გთხოვთ, კომენტარებში თავი შეიკავოთ რელიგიური, რასობრივი და ნაციონალური დისკრიმინაციის გამოხატვისაგან, ნუ გამოიყენებთ სალანძღავ და დამამცირებელ გამოთქმებს, ასევე კანონსაწინააღმდეგო მოწოდებებს.)

გამოაქვეყნეთ
დასაშვებია 512 სიმბოლოს შეყვანა

ახალი ამბები