ანალიტიკა

დაიწყო მართლმადიდებლური სალოცავების განთავისუფლების პროცესი სომხური უღლისგან
09.12.20 10:30

დაპყრობიდან და უწმინდურებიდან მრავალი წლის შემდეგ, ყარაბაღის ქრისტიანული სალოცავების ოკუპაცია დასრულდა და გადავიდა მათ ნამდვილ მფლობელებზე - აზერბაიჯანის მართლმადიდებელ ხალხზე. ალბანურ-უდიურმა თემმა პირველი ლოცვა აღავლინა სომხური ოკუპაციისგან განთავისუფლებული ძველი ალბანეთის მონასტერში ხუდავენგში (დადივანკში).

 

ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ლოცულობდნენ სწორედ მართლმადიდებლები. ანუ მართლმადიდებლური სალოცავი დაუბრუნდა მართლმადიდებლურ ეკლესიას.

ალბანეთის ეკლესიის სრული აღდგენა, რა თქმა უნდა, არ იქნება ერთდღიანი პროცესი. უნდა მომზადდნენ მღვდლები, ხოლო გრძელვადიან პერიოდში ასევე ეპისკოპოსები ალბანურ-უდიური საზოგადოების წარმომადგენლებიდან.

 

მაგრამ ყველა მართლმადიდებელი ადამიანისთვის: უდინებისთვის, ქართველებისთვის, უკრაინელებისთვის, რუსებისთვის მნიშვნელოვანია, რომ თუ ადრე მართლმადიდებლები, კანონის თანახმად, ვერ მიდიოდნენ და ვერ ლოცულობდნენ სომეხი ერეტიკოსების მიერ მიტაცებულ და შეურაცხყოფილ მართლმადიდებელ მონასტერში, ახლა მათ აქვთ შესაძლებლობა შეუერთდნენ უძველეს ქრისტიანულ მართლმადიდებლურ სალოცავებს. ...

 

სომხეთის ოკუპაციის ქვეშ მყოფი მართლმადიდებლური სალოცავების განთავისუფლების პროცესი ჯერ არ დასრულებულა. უპირველეს ყოვლისა, ეს ეხება ალბანურ და ქართულ ტაძრებს, რომლებიც მდებარეობს ახლანდელი სომხეთის რესპუბლიკის ჩრდილოეთით და ჩრდილო-დასავლეთით.

 

კავკას პლუსმა უკვე დაწერა ძველი ქართული მართლმადიდებლური ეკლესიების კატასტროფული მდგომარეობის შესახებ, რომლებიც სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვართან მდებარეობს სომხეთის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე, სომეხი აგრესორების მიერ დაპყრობილ აზერბაიჯანულ სოფლებთან ერთად, სტატიაში ”სომხური ბარბაროსობა: განადგურებული აზერბაიჯანული სოფლები და შეურაცხყოფილი ქართული ეკლესიები”.

 

გაზახის რაიონის აზერბაიჯანული ანკლავები უნდა განთავისუფლდეს სომხური ოკუპაციისგან და იქ მკვიდრი მოსახლეობა - აზერბაიჯანელები უნდა დაბრუნდნენ.

გასაგებია, რომ ჯერ კიდევ დგას საკითხი ამ ადგილებში დერეფნის მოწყობის შესახებ. ამასთან, არც საქართველომ და არც აზერბაიჯანის მართლმადიდებელმა მოქალაქეებმა არ უნდა დაივიწყონ სომხეთის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე მართლმადიდებლური სალოცავების შეურაცხყოფის ფაქტები. უფრო მეტიც, ამ ტაძრების სევდიანი მდგომარეობა ჩანს სომხური მასალებიდან. მაგალითად, იხილეთ ვიდეო კირანცის ძველი მართლმადიდებლური მონასტრის მდგომარეობის შესახებ:

 

 

ასევე საინტერესოა, რომ სომეხი ფალსიფიკატორი ყველანაირად დუმმან მკვიდრი მართლმადიდებელი ალბანეთისა და საქართველოს მოსახლეობის "არმენიზაციის" რეალურ ისტორიაზე, რომლებიც ცხოვრობდნენ ისტორიულად კავკასიის ალბანეთის შემადგენლობაში. იმავდროულად, აშკარაა, რომ აქ ენობრივ არმენიზაციას წინ უძღოდა რელიგიური, რაც მოხდა სომეხი ერეტიკოსების მიერ ალბანეთის ავტოკეფალური ეკლესიის ხელმძღვანელობის წართმევით.

 

მოკლებული იყო მართლმადიდებლური ეკლესიის საზრდო. მათ არ სურდათ "ჰაის" ახალმოსულებთან შერევა, ძირძველი მართლმადიდებელი ალბანელები და თურქები მუსულმანები ხდებოდნენ და უერთდებოდნენ გაერთიანებულ აზერბაიჯანელ ხალხს (მაგალითად, იგივე ბედი აიურუმებს ეწიათ). ქრისტიანი ალბანელების ნაწილი, სომხურ-გრიგორიანული სარწმუნოების მოქცეულნიც კი საქართველოში გადავიდნენ საცხოვრებლად და გადავიდა ქართულ ენაზე. ასე გამოჩნდა ქვემო ქართლში აღწერით და ეთნიკურ კვლევებში მოხსენიებული ”სომხები მშობლიური ქართულით”, რომლებიც დღეს უმეტესწილად დაუბრუნდნენ ქართულ იდენტობას და მართლმადიდებლობას. მოგვიანებით, არმენიზებული ალბანელების მეორე ტალღა ყარაბაღიდან ჩამოვიდა აქ. მათი შთამომავლები ჯერ კიდევ ქვემო-ქართლში ცხოვრობენ (შულვარერი, ბოლნისის ხაჩენი და სხვ.).

 

დღეს დიდი საჭიროებაა სომხეთის ფალსიფიკატორების ცრუ ვარაუდის სრულად გააშკარავებისა. ვითომ, საქართველოს სამეფოს აყვავების პერიოდში, დავით აღმაშენებლისა და თამარ მეფის დროს, ახლანდელი ჩრდილოეთ სომხეთისა და ყარაბაღის ტერიტორიებს, ვითომ მართავდნენ "სომხები", ხოლო ეკლესიებს აქ „ჰაიები“ აშენებდნენ. საკმარისია გავიხსენოთ, რომ ერთიანი მართლმადიდებლური საქართველოს სამეფოს ხანაში მთავარი იყო არა ეთნიკური წარმოშობა, არამედ რელიგია. პრინციპში, "სომხური" სარწმუნოების ადამიანს არ შეეძლო მაღალი თანამდებობის დაკავება საქართველოს სამეფოში, რამაც თავისი ძალაუფლება გააფართოვა ყოფილი კავკასიის ალბანეთის ქრისტიანული მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილზე.

 

ასე მაგალითად, ქართველ სამთავრო ოჯახს მხარგრძელებს (სავარაუდოდ ქურთული ან პართული წარმოშობის), რომლის წარმომადგენლებსაც უმაღლესი თანამდებობები ეკავათ საქართველოს სახელმწიფო იერარქიაში, საერთო არაფერი ჰქონდათ სომხურ ეთნოსთან. ის ფაქტი, რომ ის დაკავშირებული იყო ყარაბაღის (იგივე ჰასან ჯელალის) და ალბანურ-ყივჩაღურ ცნობად გვარებთან და ისტორიული ალბანეთის სხვა რეგიონებთან და იმ ფაქტთან, რომ მათი ოჯახის წევრებმა ააშენეს ყარაბაღის მონასტრები, რომლებიც ჩვენამდე მოვიდა, როგორიცაა განძასარი და ხუდავენგი (დადივანკი), შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ისინი ყველა მართლმადიდებლები იყვნენ და ის ფაქტი, რომ ხუდავენგში (დადივანკში) შემორჩენილ უამრავ წარწერაში მითითებულია მრავალი სახელი, როგორიცაა არზუ ხათუნი, ტურსუნი, სეიტი, ჰასანი, ავაგი, შამსი, ალტუნი, აგბუხი, გარაგეზი და სხვები, ალბანური ქრისტიანული სალოცავების დამფუძნებლების თურქული წარმოშობის მკაფიო მაჩვენებელია.

 

დღევანდელი სომხეთის ჩრდილო – დასავლეთით და აზერბაიჯანის რესპუბლიკის დასავლეთით მდებარე ყველა ქრისტიანული ეკლესია სხვა არაფერია, თუ არა ათვისებული და არმენიზებული ალბანეთის მართლმადიდებლური ეკლესიები.

უფრო მეტიც, ის ეკლესიები, რომელთა არმენიზაცია ვერ მოხერხდა, განზრახ განადგურდა და განიწმინდა. ეს ეხება, განსაკუთრებით, იმ ეკლესიებსა და მონასტრებს, რომლებიც ქართველი მეფეების ძალისხმევით და მფარველობით დარჩნენ კავკასიაში რუსეთის იმპერიის მოსვლამდე, სომხების მფარველობაში.

 

მას შემდეგ, რაც ალბანეთის მართლმადიდებლური ეკლესიების ფალსიფიკაცია ძალიან შორს წავიდა, მათი რეალური ისტორია გულდასმით უნდა შეისწავლოს. ის ეკლესიებიც, რომელთა არმენიზაცია არ შეიძლებოდა და ამჟამად დანგრეულ და მიტოვებულ მდგომარეობაში არიან დღევანდელი სომხეთის ტერიტორიაზე, ასევე უნდა აღდგეს ადრე თუ გვიან.

 

 

KavkazPlus

წაკითხულია : 487