ანალიტიკა

სომეხი ნაციონალისტების პრეტენზიები წალკასა და ახალქალაქზე და სპეკულაციები მოსკოვისა და ყარსის ხელშეკრულებების გარშემო

07.03.21 13:50


როგორც ”კავკაზ პლუსმა” იწინასწარმეტყველა, ”არცახის მიაცუმმა” ფიასკო განიცადა და გააცნობიერა აღმოსავლეთ თურქეთის ტერიტორიების მიტაცების გეგმები არარეალურად, სომეხმა ნაციონალისტებმა თვალი საქართველოსკენ მიიქციეს.

სომეხი ნაციონალისტების პრეტენზიები ცნობილია საქართველოს მიმართ, ეს არამარტო სამცხე-ჯავახეთია (სომეხი ნაციონალისტების ტერმინოლოგიით "ჯავახკი"), არამედ ქვემო ქართლის მნიშვნელოვანი ნაწილი, მათ შორის წალკა, სადაც სომხები უკვე გახდნენ დიდი ეთნიკური საზოგადოება.

 

უფრო მეტიც, სომეხი ნაციონალისტების ნაწილი უკვე აყენებს საკითხს ისე, რომ საქართველომ უნდა შეცვალოს ვითომ "დანაშაული" სომხების წინაშე სამცხე-ჯავახეთისა და წალკის რეგიონების მიმართ. ყარაბაღისა და აღმოსავლეთ თურქეთის აზერბაიჯანისა და თურქეთის რესპუბლიკის შემადგენლობაში დატოვებაზე შეთანხმებისთვის, რაც დაადასტურა მოსკოვისა და ყარსის ხელშეკრულებებმა, რომლის 100 წლის იუბილე წელს აღინიშნება.

 

დღეს სომეხ ნაციონალისტებს სურთ გადახედონ ამ შეთანხმებებს. მათ შორის იმისათვის, რომ ეჭვი შეიტანონ ახალქალაქისა და წალკის საქართველოს კუთვნილებაში და გაატარონ „ყარაბაღის სცენარი“.

 

ეს არის ზუსტად ის დასკვნა, რომელიც შეიძლება გამოვიტანოთ ნიკოლ ფაშინიანთან დაახლოებული გამომცემლობის lragir- ის პუბლიკაციაში გამოქვეყნებული მასალის სათაურით ”საგარეო საქმეთა სამინისტრო ვალდებულია გაეროს ტრიბუნიდან გააჟღეროს მოსკოვის ხელშეკრულების საკითხი” (https://www.lragir.am/ru/2021/03/02/199228/). აქ მოცემულია სტატიის ამონარიდები:

 

”2021 წელი სომხეთისთვის გარდამტეხი იქნება. ჩვენ უნდა გადავდგათ ნაბიჯები, რომლებიც ჩვენი საგარეო პოლიტიკის საფუძველს წარმოადგენს.

 

ამის შესახებ დამოუკიდებელმა დეპუტატმა ანა კოსტანიანმა პარლამენტში განაცხადა.

 

”ჩვენ უნდა შევაფასოთ სომხურ-რუსული და სომხურ-თურქული ურთიერთობების მწარე გამოცდილება. 16 მარტს 100 წელი შესრულდება მოსკოვის რუსეთ-თურქეთის ხელშეკრულებიდან, რომელმაც სომხეთიდან - ყარსი, ნახჯევანი და მთიანი ყარაბაღი 40 ათასი კვადრატული კილომეტრი გაწყვიტა. მოსკოვის ხელშეკრულებით სომხეთის ხელმოწერის გარეშე, ნახჭევანი გადაიყვანეს აზერბაიჯანის პროტექტორატის ქვეშ. ამ შეთანხმებას ხშირად მოიხსენიებენ როგორც ლენინ-ათათურქის გარიგებას, ვინაიდან რუსეთმა და ქემალისტურმა თურქეთმა დადეს შეთანხმება, რომელიც იურიდიულად განმტკიცებული ვერ იქნებოდა. ამ ხელშეკრულების თანახმად, ნახიჩევანის ტერიტორიაზე რუსეთს უფრო მეტი უფლებამოსილება აქვს, ვიდრე თურქეთს. 16 მარტს ლონდონში ხელი მოეწერა კიდევ ერთ ხელშეკრულებას - რუსულ-ინგლისური, რომლითაც რუსეთი უკრძალავს თავის მოკავშირე სომხეთს მეზობლების მიმართ ტერიტორიული პრეტენზიების წარდგენას. 1921 წლის 4 და 5 ივლისს რუსეთის კომუნისტური პარტიის კავკასიის ბიუროს გადაწყვეტილებით, რომელსაც სხვათა შორის არანაირი იურიდიული ძალა არ აქვს, რადგან პარტიის ორგანოს არ შეუძლია მიიღოს საერთაშორისო გადაწყვეტილებები, მთიანი ყარაბაღი უკანონოდ გადაეცა აზერბაიჯანის სსრ-ს, სადაც 1923 წელს შეიქმნა მთიანი ყარაბაღის ავტონომიური ოლქი. ამ გადაწყვეტილების მისაღებად, აზერბაიჯანელ კომუნისტებთან ერთად, ქართველებიც ხმას აძლევენ, რომელსაც აზერბაიჯანელი კოლეგები მხარს დაუჭრენ 7–9 ივლისს, კენჭისყრით ახალქალაქისა და წალკის საქართველოს სსრ – ს მიერთებისთვის”, - განაცხადა მან.

 

დეპუტატის თქმით, 16 მარტს რუსეთ-თურქეთის შეთანხმების მხარეები არ არიან სომხეთი, საქართველო და აზერბაიჯანი, არამედ რუსეთი და თურქეთი - ეს ხელშეკრულება რატიფიცირებულ იქნა ყარსში 1921 წლის შემოდგომაზე.

 

”ფაქტობრივად, ლეგალიზებული იქნა 40 ათასი კვადრატული კმ. ანექსია სომხეთის ტერიტორიის თურქეთისა და აზერბაიჯანის სასარგებლოდ. ამ ანტი-სომხური ხელშეკრულების ასი წლისთავზე მე მოგიწოდებთ გადააფასოთ ჩვენი ხალხის მტკივნეული გზა და ჩვენი ურთიერთობები მეზობლებთან. უცნაურია, რომ ჩვენი ხალხის უმრავლესობას სჯერა, რომ მოსკოვისა და ყარსის ხელშეკრულებები დადებულია 100 წლის წინ და მათი ვადები ვითომ იწურება”.

 

ყველაფერი გასაგებია: ზუსტად საქართველოს ბრალი დასდეს ”დიდი სომხეთის” მარცხისთვის თურქეთის და აზერბაიჯანის მიწების ხარჯზე. და ვითომ, საქართველოს ამგვარი პოზიციის სანაცვლოდ, რომელსაც წარმოადგენდნენ ქართველი კომუნისტები, რომლებიც მაშინ მას ხელმძღვანელობდნენ, აზერბაიჯანმა მხარი დაუჭირა იმ ფაქტს, რომ წალკა და ახალქალაქი საქართველოს შემადგენლობაში იყვნენ.

 

აქედან გამომდინარე, ლოგიკურად შეიძლება ნებისმიერ მომენტში მოსალოდნელი იყოს, განსაკუთრებით 2021 წელს lragir-ის იმავე გამოცემის თვალსაზრისით ”შემობრუნების მომენტი”, ​​რომ სომხეთის პრეტენზიები ამ მიწებზე გაჩნდება ნებისმიერ დროს. ისევე როგორც ერევნიდან წამოწყებული აქ მცხოვრები სომხების სეპარატისტული აჯანყება.

 

ქართული მედია უკვე ფრთხილად და შფოთვით აკვირდება მათი სამხრეთელი მეზობლების ახალ პრეტენზიებს. კერძოდ, ამის შესახებ რეაგირება მოახდინა ambebi.ge- ს პუბლიკაციებმა მასალში ”აზერბაიჯანელები მხარს უჭერდნენ ქართველებს და მხარს უჭერდნენ წალკისა და ახალქალაქის საქართველოს სსრ-სთვის გადაცემას” - რას ამბობს სომეხი დეპუტატი? ” (https://www.ambebi.ge/article/256234-azerbaijanelebma-kartvelebs-mxari-dauchires-da-xma/).

 

თავისი გამომწვევი შესავლის ბოლოს ანა კოსტანანმა თქვა:

 

”ჩვენი საგარეო საქმეთა სამინისტრო ვალდებულია გაეროს ტრიბუნიდან გააჟღეროს ამ ანტისომხური ხელშეკრულებების საკითხი. მე მოვუწოდებ მთავრობას და საგარეო საქმეთა სამინისტროს, რომ ყველა საშუალება გამოიყენონ სახალხო დიპლომატიისთვის”.

 

ეჭვგარეშეა, რომ მოსკოვისა და ყარსის შეთანხმებების გადასინჯვით, სომეხი ნაციონალისტები შეეცდებიან ეჭვქვეშ დააყენონ სომხეთისა და საქართველოს საზღვრები, რათა შემდეგ ღიად დაუჭირონ მხარი სეპარატისტებს და მიაღწიონ იგივე სამცხე-ჯავახეთისა და წალკის ანექსიას.

 

 

 

KavkazPlus

წაკითხულია : 505


დატოვეთ კომენტარები

(გთხოვთ, კომენტარებში თავი შეიკავოთ რელიგიური, რასობრივი და ნაციონალური დისკრიმინაციის გამოხატვისაგან, ნუ გამოიყენებთ სალანძღავ და დამამცირებელ გამოთქმებს, ასევე კანონსაწინააღმდეგო მოწოდებებს.)

გამოაქვეყნეთ
დასაშვებია 512 სიმბოლოს შეყვანა

ახალი ამბები