ანალიტიკა

მეწამორი შეიძლება ჩერნობილზე უარესი აღმოჩნდეს
28.04.21 11:45

2021 წლის 26 აპრილს 35 წელი შესრულდა საშინელი ტრაგედიიდან - ჩერნობილის ატომურ ელექტროსადგურზე მომხდარი ავარია. ამ დრომდე ათასობით კვადრატული კილომეტრის მიწის ნაკვეთი, სადაც უბედური შემთხვევის შედეგად რადიაქტიური ნალექი მოხდა უკრაინაში, ბელორუსში, რუსეთში, რაც სიცოცხლისა და ეკონომიკური საქმიანობისთვის შეუფერებელია. მილიონობით ადამიანი ნაადრევად გარდაიცვალა რადიოაქტიური გამოსხივების დოზებთან ასოცირებული დაავადებების გამო, მილიონობით ადამიანი აგრძელებს დაავადებას და იტანჯება. ჩერნობილის ატომურ ელექტროსადგურში ავარიის შემდეგ დაბადებულ ბევრ ბავშვს ჯანმრთელობა დაბადებიდანვე შეუსუსტა.

 

ამავე დროს, დღეს სამხრეთ კავკასიაში ჩერნობილის კატასტროფის განმეორების საშიშროება არსებობს. ეს ნიშნავს, რომ ის ბევრად უფრო საშიშია, ვიდრე ჩერნობილის ატომური ელექტროსადგური, უიმედოდ მოძველებული და საგანგებო დაწესებულება - მეწამორის ბირთვული ელექტროსადგური სომხეთის რესპუბლიკაში, საიდანაც თბილისამდე მხოლოდ 200 კილომეტრია.

 

საფრთხეს ამძაფრებს ის ფაქტი, რომ მეწამორის ატომური ელექტროსადგური ფაქტობრივად, სომეხი ნაციონალისტების ქვეშ არის, რომლებიც არ მალავენ, რომ  ტერორისტული მეთოდების ერთგულები არიან. ისინი არა მხოლოდ აცხადებენ "ბინძური ბომბის" შექმნის განზრახვას, არამედ დიდი ხანია აქვთ განზრახვა შექმნან „ბინძური ბომბი“ - მათ უკვე დიდი ხანია მოაგვარეს რადიოაქტიური მასალების კრიმინალური ექსპორტი საქართველოსა და ირანში. ირანის ბირთვული პროგრამა, რომელიც სომეხი ნაციონალისტების დახმარებით ხორციელდება, ზოგადად წარმოადგენს გლობალური უსაფრთხოების ერთ-ერთ საფრთხეს.

 

სომხეთის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე ისეთი საშიში ობიექტის არსებობა, როგორიცაა მეწამორის ატომური ელექტროსადგური სერიოზულად აწუხებს მეზობელ ქვეყნებს. შემთხვევითი არ არის, რომ აზერბაიჯანის რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განცხადება გაავრცელა საერთაშორისო ხსოვნის დღე და ჩერნობილის კატასტროფის 35 წლისთავთან დაკავშირებით. განცხადებაში ნათქვამია:

 

”ჩერნობილის ავარიამ უდიდესი გავლენა იქონია ბირთვულ ინდუსტრიაზე და გამოიწვია თანამშრომლობის გაღრმავება უსაფრთხოების სფეროში და ახალი იურიდიული დოკუმენტების მიღება. ყურადღება დაეთმო უსაფრთხოებას და ადამიანის და ორგანიზაციული ფაქტორების მნიშვნელობას ამ ცვლილებების მისაღწევად. ამ კატასტროფის მასშტაბურმა შედეგებმა დაადასტურა, რომ ბირთვული ელექტროსადგურების უსაფრთხოება უნდა აწუხებდეს არა მხოლოდ იმ ქვეყნებს, სადაც ეს სადგურები მდებარეობს, არამედ მათ მიმდებარე ქვეყნებსაც, რომლებმაც შეიძლება განიცადონ პოტენციური რისკები.

 

ამ კონტექსტში, საერთაშორისო საზოგადოებამ ყურადღებით უნდა განიხილოს სომხეთში მეწამორის ატომურ სადგურთან დაკავშირებული რისკები. ეს ატომური ელექტროსადგური აშენდა მსგავსი ტექნოლოგიის გამოყენებით, რომელიც ჩერნობილში გამოიყენებოდა 1976-1980 წლებში და მდებარეობს აქტიურ სეისმურ ზონაში. მოძველებული ტექნოლოგია და ადგილმდებარეობა მეწამორს ერთ-ერთ ყველაზე საშიშ ატომურ ელექტროსადგურად აქცევს მსოფლიოში. მიუხედავად იმისა, რომ სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციებმა გააფრთხილეს ამ ობიექტის შესახებ და უწოდეს მას "მთელი რეგიონის საფრთხე", სომხეთი კვლავ განაგრძობს მის ექსპლუატაციას, თუმცა მეწამორის ელექტროსადგურის ექსპლუატაციის ვადა ამოიწურა.

 

2020 წელს ევროკავშირმა კიდევ ერთხელ მოუწოდა სომხეთს, დახუროს ბირთვული ელექტროსადგური და აღნიშნა, რომ ”ბირთვული ელექტროსადგურის მოდერნიზაცია არ შეიძლება ისე, რომ სრულად შეესაბამებოდეს საერთაშორისო დონეზე მიღებულ ბირთვულ უსაფრთხოების სტანდარტებს და  ამ მხრივ  საჭიროა დახურვა და უსაფრთხო ამოღება ექსპლუატაციიდან".

 

მოძველებული ტექნოლოგიის გამოყენება და უსაფრთხოების რეგულაციების დაცვა მეწამორის ელექტროსადგურის ექსპლუატაციის დროს ქმნის სერიოზულ ეკოლოგიურ პრობლემებს ფართო რეგიონისთვის. გარდა ამისა, ბირთვული მასალების, გამდიდრებული ურანის კონტრაბანდის შემთხვევების განმეორება დამატებით შეშფოთებას იწვევს ბირთვული მასალების სათანადო ფიზიკური დაცვის შესახებ საფრთხეს.

 

ხსოვნის დღეს, ჩვენ მოვუწოდებთ ყველა შესაბამის საერთაშორისო ორგანიზაციას, სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტებს, რომლებიც ბირთვულ უსაფრთხოებასთან და გარემოს დაცვით არიან დაკავებულნი და რეგიონის ქვეყნებს, გაზარდონ საზოგადოების ინფორმირებულობა პოტენციური კატასტროფის პრევენციის შესახებ და მოახდინონ თავიანთი ძალისხმევის მობილიზება მეწამორის ატომური ელექტროსადგურის დახურვისთვის”.

 

აღსანიშნავია, რომ სომეხი ნაციონალისტები ასევე ფანატიკური მოწინააღმდეგეები არიან სამხრეთ კავკასიის რეგიონში მშვიდობისა და საერთაშორისო კომუნიკაციების განვითარების. ცოტა ხნის წინ მათ იარაღი აიღეს ზანგეზურის დერეფნის პროექტის წინააღმდეგ, რომელიც ნოემბრის ზავის პირობებით უნდა მოეწყოთ მეორე ყარაბაღის ომის დასრულების შემდეგ.

 

”ბირთვული შანტაჟი” საერთაშორისო კომუნიკაციების წინააღმდეგ, რომელიც გადის როგორც საქართველოს ტერიტორიაზე, ასევე დაგეგმილია სომხეთის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე, ძალზე რეალური საფრთხეა. ტერორისტებმა შეიძლება არ დააყოვნონ სომხეთის რესპუბლიკის მიერ კონტროლირებადი ტერიტორიებიც კი (აღარაფერი ვთქვათ საქართველოს მიწებზე) რადიოაქტიურ უდაბნოში მხოლოდ იმისთვის, რომ ხელი შეუშალონ ურთიერთსასარგებლო საერთაშორისო თანამშრომლობას და რეგიონში სატრანზიტო კომუნიკაციების განვითარებას.

 

 

KavkazPlus

წაკითხულია : 469