ანალიტიკა

აფხაზეთში მცხოვრები ესტონელი სეპარატისტთა პერსპექტივის შესახებ
03.02.23 12:00

ესტონელებს განსაკუთრებული ადგილი ეკავათ აფხაზეთის მნიშვნელოვან ეთნიკურ თემებს შორის. ისინი აქ დასახლდნენ რუსეთის იმპერიის მიერ აფხაზი ხალხის ფაქტობრივი გენოციდისა და აფხაზების  (მუჰაჯირების) მნიშვნელოვანი ნაწილის განდევნის შემდეგ, შექმნეს რამდენიმე სოფელი დღევანდელ გაგრისა და გულრიფშის რაიონებში. 1992-1993 წლების სეპარატისტულ ომამდე აფხაზეთში 1,5 ათასზე მეტი ესტონელი ცხოვრობდა და ფუნქციონირებდა ესტონური სკოლები.

 

სეპარატისტთა ომმა და უკანონობამ გამოიწვია ესტონელთა მასობრივი გასახლება აფხაზეთიდან. დღეს, სეპარატისტული ხელისუფლების მონაცემებით, აფხაზეთში მხოლოდ 357 დარჩა, ძირითადად მოხუცები. ესტონური სოფლები აფხაზეთის სულევო, სალმა, ესტონკა, ვერხნიაია და ნიჟნიაია ლინდა ამჟამად ძირითადად სომხებითაა დასახლებული. „უძველესმა ხალხმა“ ამგვარად გააფართოვა თავისი საცხოვრებელი არეალი აფხაზეთის ქართულ მიწაზე სხვა ეთნიკური ჯგუფის ხარჯზე.

 

ბუნებრივია, ის ესტონელები, რომლებიც ცხოვრობენ აფხაზეთში, ისევე როგორც იქიდან წასულები, რომლებსაც ჯერ კიდევ ჰყავთ ნათესავები სეპარატისტულ ტერიტორიაზე, კიდევ ერთხელ ცდილობენ ღიად არ ისაუბრონ სეპარატისტული რეჟიმისა და ოკუპაციის საწინააღმდეგოდ. მათ ესმით, რომ მათ ნათესავებსა და მეგობრებს შეიძლება პრობლემები ჰქონდეთ. თუმცა, ცოტა ხნის წინ, ესტონეთის რუსულენოვანი თემის ინტერესების ამსახველ ვებგვერდზე (https://rus.err.ee/1608868103/) გამოქვეყნდა აფხაზეთიდან ესტონელის მეტად საინტერესო სტატია „არნოლდ რუტო: აფხაზეთი ისევ ორ ცეცხლს შუა არის მოქცეული“. (https://rus.err.ee/1608868103/arnold-rutto-abhazija-snova-zhivet-mezhdu-dvuh-ognej ).

 

შეგახსენებთ, რომ ესტონეთის რუსულენოვანი საზოგადოება ძირითადად ცხოვრობს ამ ქვეყნის აღმოსავლეთით ქალაქ ნარვას მახლობლად. იმ დროს, როდესაც სსრკ-ს სუკ-მა ყოფილი სსრკ-ს თითქმის ყველა რესპუბლიკაში სეპარატიზმს უბიძგა, რუსულენოვან მოსახლეობაშიც პროვოცირებული იყო სეპარატისტული განწყობები. აქ ღიად იგეგმებოდა სეპარატისტული „მეორე დნესტრისპირეთი“.

 

საბედნიეროდ, ესტონეთის აღმოსავლეთში საქმე არ მივიდა სეპარატისტულ აჯანყებამდე "დნესტრისპირეთის სცენარის მიხედვით". თუმცა, იგივე გამოცემა err.ee ძირითადად პრორუსულ და სეპარატისტულ შეხედულებებს იზიარებს. იმის გათვალისწინებით, რომ ესტონეთის მრავალი რუსულენოვანი რესურსი დაკავშირებულია რუსულ სპეცსამსახურებთან, არნოლდ რუტოს სტატია შეიძლება ჩაითვალოს "ამგვარად" "საინფორმაციო გატყორცნად" აფხაზეთის მომავლის პერსპექტივასთან დაკავშირებით "უცხოური" მედიის საშუალებით, რომელიც თითქოს "დამოუკიდებელია" კრემლისაგან. მან მიმართა როგორც სეპარატისტებს, ასევე საქართველოს. გთავაზობთ სტატიას სრულად:

 

„თუ რუსეთი ომის შემდეგ შექმნის ახალ ალიანსს, რათა როგორმე გააძლიეროს თავისი პოზიციები, მას შეუძლია კვლავ გამოიყენოს აფხაზეთი საქართველოს ჩასათრევად, მიუხედავად იმისა, თავად აფხაზეთს სურს თუ არა ეს“, წერს არნოლდ რუტო.

 

დავის საგანია აფხაზეთის პოლიტიკური სტატუსი. საქართველოს აზრით, ეს არის ავტონომიური რესპუბლიკა, რომელიც მის შემადგენლობაში შედის. აფხაზეთის მოსახლეობამ გამოაცხადა დამოუკიდებლობა (1993), რომელიც ზოგიერთმა ქვეყანამ აღიარა (2008 წლის შემდეგ). 1992-1993 წლებში საქართველოსა და აფხაზეთს შორის დაიწყო სამხედრო კონფლიქტი, რის შედეგადაც აფხაზეთის ტერიტორიას საქართველო აღარ აკონტროლებს და აფხაზეთი მრავალი წელია პოლიტიკურ და ეკონომიკურ ბლოკადაში იმყოფება.

 

დე ფაქტო სიტუაცია განსხვავდება დე იურესაგან. ახლა აფხაზეთი ისევ ორ ცეცხლს შორის ცხოვრობს. მთიანი ყარაბაღის ბოლო მოვლენების შემდეგ, როგორც აფხაზეთმა, ისე საქართველომ გაიაზრეს, რომ ეს არის რუსეთისგან ნიშანი და გზავნილი არა მარტო სომხეთის, არამედ საქართველოს, ასევე აფხაზეთის ხალხისა და ხელისუფლების მიმართ. შესაძლოა, ეს გზავნილი ყველას არ მიუღია, მაგრამ რუსეთის სამხედრო აგრესიამ უკრაინის წინააღმდეგ გამაფრთხილებელი გავლენა იქონია ბევრზე - მეზობელ ქვეყნებზე, სატელიტურ სახელმწიფოებზე, ქვეყნებზე, რომლებთანაც ისინი თანამშრომლობენ და ა.შ.

 

მთიანი ყარაბაღის შემთხვევამ აჩვენა, რომ კოლექტიური თავდაცვის ნებისმიერი ტიპი - იმდენად, რამდენადაც მათი გამოყენება შესაძლებელია აფხაზეთის შემთხვევაში - უსარგებლოა და იმის იმედი, რომ რუსეთი მაშველის როლს იკისრებს, როცა ეს მის ინტერესებში არ შედის, ასევე  სრულიად არაგონივრულია. აფხაზურ საზოგადოებაში იყვნენ და არიან ისეთებიც, ვინც გმობს რუსეთის სამხედრო შეჭრას უკრაინაში, ასევე ისინი, ვინც მხარს უჭერენ რუსეთის ქმედებებს. ამ მხარდამჭერებს შორის იყვნენ როგორც პირები, რომლებიც გაურბიან სისხლის სამართალს, ასევე სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მყოფი აფხაზები. არიან ისეთებიც, რომლებიც ე.წ. სირაქლემას  ეფექტის გამო, ან უბრალოდ შიშის გამო, აზრს არ გამოხატავენ.

 

ბოლო წლებში აფხაზეთი სულ უფრო მეტად ადევნებდა თვალს, თუ რას აკეთებს მისი მტრულად განწყობილი მეზობელი საქართველო. კორონავირუსის ეპიდემიამდე საქართველო ატარებდა უფრო აქტიურ საექსპორტო პოლიტიკას, მიმართავდა და ზრდიდა ექსპორტს რუსეთში, რაც რა თქმა უნდა შეუმჩნეველი არ დარჩენილა აფხაზეთში. კორონავირუსის გამო, საქართველოსა და აფხაზეთს შორის ურთიერთობა მინიმუმამდე დავიდა, რადგან შიშობდნენ, საქართველოდან ჩამოსულ სტუმრებს აფხაზეთში პანდემია არ გაევრცელებინათ, ამიტომ მათ შორის საზღვარი დაიხურა. თუმცა, რუსეთთან საზღვარი გაიხსნა და იქიდან ინფექცია აფხაზეთშიც გავრცელდა, რამაც დიდი მსხვერპლი გამოიწვია.

 

მას შემდეგ, რაც რუსეთი უკრაინაში სამხედრო გზით შეიჭრა, საქართველოს არ დაუწესებია ანტირუსული სანქციები და არ შეუერთდა მათ. საქართველოს ასევე არ დაუწესებია შეზღუდვები რუსული ბიზნესის წარმართვაზე, არ დაუკეტია თავისი საჰაერო სივრცე და ცალსახად არ დაუგმია სუვერენული სახელმწიფოს სამხედრო შეჭრა. ეს ყველაფერი აფხაზეთში შეუმჩნეველი არ დარჩენილა.

 

საქართველო არ არის თანახმა უკრაინას დაუბრუნოს სამხედრო ტექნიკა და იარაღი, რომელიც მან თავად მიიღო უკრაინიდან და დასავლეთიდან.

 

ვინაიდან კორონავირუსის პანდემიამდე და საქართველოს პოლიტიკური კურსის შეცვლამდე აფხაზი საზოგადოება შიშობდა, რომ საქართველო გაწევრიანდებოდა ნატო-სა და ევროკავშირში, რაც შემდგომში საქართველოს დაეხმარებოდა აფხაზეთზე კონტროლის მოპოვებაში, საქართველოს ამჟამინდელი ხელისუფლების გადაწყვეტილებები და პოლიტიკური განცხადებები და ადამიანის უფლებების მისი მხრიდან უგულებელყოფამ აფხაზეთში შექმნა განცდა, რომ  უნდა ეშინოდეს არა პროდასავლური, არამედ პრორუსული საქართველოსი, რომლის დოქტრინა სულ უფრო მეტად მოგვაგონებს დიდი მეზობლის დოქტრინას.

 

აფხაზეთსა და რუსეთს შორის ურთიერთობაც არ არის დალაგებული. რუსეთმა გამოთქვა სურვილი, დაესაკუთრებინა ყოფილი საბჭოთა სახელმწიფო ვილა და მიწები აფხაზეთის ერთ-ერთ ულამაზეს ქალაქში, ბიჭვინთაში. ამჟამად მას იყენებს რუსეთი, იქ ისვენებენ სუკ-ის თანამშრომლები და მათი ოჯახის წევრები. ადგილობრივი კანონმდებლობის მიხედვით, სახელმწიფო მიწის გაყიდვა არ შეიძლება, განსაკუთრებით არამოქალაქეებზე. სააგარაკე ადგილის გადაცემასთან დაკავშირებით აფხაზური საზოგადოება მწვავე კრიტიკით გამოვიდა. ამან გარკვეულწილად დაანაწევრა საზოგადოება, მაგრამ ამავე დროს გააერთიანა ისინი, ვისაც არ სჯერა, რომ დიდი მეზობელი დიდ მეგობარს უდრის.

 

აფხაზეთში სულ უფრო მეტი ადამიანი იხსენებს წარსულს, როცა რუსეთმა საქართველოზე გავლენის მოსაპოვებლად აფხაზეთი საქართველოს მმართველობის ქვეშ მოექცა. ძნელი სათქმელია, ეშინიათ თუ არა ამის ეხლა, მაგრამ ამ ისტორიულ კონტექსტში ისინი ნამდვილად გრძნობენ საფრთხეს. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, თუ ომის შემდეგ რუსეთი შექმნის ახალ ალიანსს, რათა როგორმე გააძლიეროს თავისი პოზიციები, იქნება ეს ალიანსი რუსეთის საკუთარ ტერიტორიაზე თუ მეზობელი ქვეყნის ანექსიის ხარჯზე, მას შეუძლია კვლავ გამოიყენოს აფხაზეთი საქართველოს ჩასათრევად, მიუხედავად იმისა, თავად აფხაზეთს სურს თუ არა ეს.“. სტატიის დასასრული

 

პუბლიკაციის ტონით თუ ვიმსჯელებთ, ავტორს ან ვინც მისი მეშვეობით გამოაქვეყნა სტატია, ეჭვი არ ეპარება რუსეთის გამარჯვებაში უკრაინის ომში და რომ ამ გამარჯვების შემდეგ ის შექმნის ერთგვარ „ახალ ალიანსს“. ანუ, საუბარია რუსეთის იმავე იმპერიულ ექსპანსიაზე სამხრეთ კავკასიაში.  ამ გაფართოების ფარგლებში, როგორც „კავკაზპლუსმა“ უკვე დაწერა, დაგეგმილია საქართველოს სრული ოკუპაცია, რათა „დერეფანი გაარღვიოს“ მისი გავლით სომხეთამდე. ბუნებრივია, ამ შემთხვევაში აფხაზეთს  არავინ მისცემს საქართველოს. შემთხვევით კი არ აურჩევია პუტინს ბიჭვინთა თავის აგარაკად და არც სომხებს დაუსახლებიათ მასიურად სოფლები, სადაც ადრე სხვა ხალხები ცხოვრობდნენ, იგივე ესტონელები. თუმცა, სეპარატისტებისთვის ეს სტატია მთლიანობაში, ესტონურ რუსულენოვანი გამოცემა, რომელიც სეპარატიზმისადმი სიმპათიურია, არის "სიგნალი" - "სწრაფად დაეთანხმე რუსეთის ანექსიის პირობებს, მიწის და უძრავი ქონების გაყიდვას, გადაეცი იგივე ბიჭვინთა, თორემ თქვენ გახდებით საქართველოსთან ანგარიშსწორების იარაღი."

 

 

გიორგი მაზნიაშვილი

წაკითხულია : 505