საკონტროლო-გამშვები პუნქტი ლაჩინის რაიონში საზღვარზე, როკის გვირაბთან და ფსოუსთან "ბარიერია" სეპარატიზმისთვის

20.02.23 12:00


2023 წლის 19 თებერვალს აზერბაიჯანის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი, აშშ-ის სახელმწიფო მდივანი ენტონი ბლინკენი და სომხეთის პრემიერ-მინისტრი ფაშინიანი 2023 წლის 19 თებერვალს მიუნხენის უსაფრთხოების კონფერენციის ფარგლებში სამხრეთ კავკასიის პლენარულ სხდომაზე შეხვდნენ. ამ შეხვედრაზე აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა გამოაცხადა კონკრეტული გეგმები, რომლებიც საშუალებას მისცემს ერთხელ და სამუდამოდ ბოლო მოეღოს სეპარატიზმს აზერბაიჯანულ ყარაბაღში და დაამყაროს ხანგრძლივი მშვიდობა აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის.

 

სამმხრივი შეხვედრის შემდეგ ილჰამ ალიევმა განაცხადა, რომ სამშვიდობო ხელშეკრულება აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის უნდა შედგეს საერთაშორისო ნორმებისა და პრინციპების საფუძველზე, მასში ნებისმიერი „ყარაბაღის შესახებ დებულება“ მიუღებელია.

 

  ილჰამ ალიევმა ასევე ხაზგასმით აღნიშნა, რომ აზერბაიჯანში არ არსებობს ისეთი ადმინისტრაციული ერთეული, როგორიც მთიანი ყარაბაღია. არის აზერბაიჯანის ყარაბაღის რეგიონი, სადაც სომეხი მოსახლეობაა. აზერბაიჯანის პრეზიდენტის თქმით, საჭიროა რეგიონში არსებული ვითარების ორსექტორიანი მიდგომა. პირველი არის სამშვიდობო მოლაპარაკებები აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის. მეორე არის აზერბაიჯანის კავშირი ყარაბაღის სომხურ მოსახლეობასთან.

 

ილჰამ ალიევის თქმით, ყარაბაღის რეგიონში მცხოვრები სომხები - აზერბაიჯანის მოქალაქეები და ქვეყნის ხელისუფლება მზად არიან პრაქტიკული კომუნიკაცია დაიწყონ ყარაბაღის სომხური თემის წარმომადგენლებთან.

 

„ყარაბაღის სომხები აზერბაიჯანის მოქალაქეები არიან, ისინი უმცირესობას წარმოადგენენ. აზერბაიჯანი მრავალეროვნული ქვეყანაა.  ყველა უმცირესობას აზერბაიჯანში  აქვს თანაბარი უფლებები და პრივილეგიები, მათ შორის კულტურული, ენობრივი და სხვა,  მათი უსაფრთხოება უზრუნველყოფილია“. აღნიშნა ილჰამ ალიევმა. მან დასძინა, რომ აზერბაიჯანი დაიწყებს კომუნიკაციას ყარაბაღის სომხური თემის წარმომადგენლებთან მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ რუსეთის მოქალაქე, კრიმინალური ოლიგარქი „ადამიანი, რომელიც ფულს ათეთრებდა ევროპაში“ რუბენ ვარდანიანი დატოვებს აზერბაიჯანის ტერიტორიას. სადაც, სხვათა შორის, აბსოლუტურად არალეგალურად რჩება.

 

აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა შესთავაზა საგუშაგოების  შექმნა სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე, კერძოდ საგუშაგო აზერბაიჯანის ლაჩინის რეგიონში საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვარზე. ამჟამად აქ გადის ლაჩინის გზა, რომელიც აკავშირებს სომხეთს სომხებით დასახლებულ აზერბაიჯანის რეგიონებთან და აქამდე რუსი სამშვიდობოების პასუხისმგებლობის ზონაში შედის.

 

ამჟამად ეს გზა აზერბაიჯანელი გარემოსდამცველების მიერაა გადაკეტილი - აზერბაიჯანის საზოგადოება ყარაბაღში აზერბაიჯანული საბადოების უკანონო ექსპლუატაციის შეჩერებას ითხოვს. მას შემდეგ, რაც გზაზე სრულფასოვანი გამშვები პუნქტი დამონტაჟდება და აზერბაიჯანის საბაჟო ორგანოები შეაჩერებენ მადნის უკანონო ექსპორტს ყარაბაღიდან სომხეთში, რაც ლეგიტიმური სამოქალაქო ტვირთისა და სამომხმარებლო საქონლის გავლის საშუალებას მისცემს, ეს საკითხი მოგვარდება.

 

მაგრამ რაც მთავარია, ლაჩინის რეგიონის საკონტროლო-გამშვები პუნქტი სომხეთთან საზღვარზე ერთხელ და სამუდამოდ გაანადგურებს „არცახის“ სეპარატისტული პროექტის „რეანიმაციის“ ნებისმიერ წინაპირობას. აზერბაიჯანი არ დაუშვებს იარაღის არანაირ გადატანას და ვარდანიანის მსგავს ექსტრემისტებსა და პოლიტიკურ ავანტიურისტებს საგუშაგოზე. ეს საშუალებას მისცემს ყარაბაღის სომეხ მოსახლეობის მშვიდობიან ინტეგრაციას აზერბაიჯანულ საზოგადოებაში, ასევე ისარგებლოს აზერბაიჯანის მოქალაქეების ყველა უფლებებითა და შესაძლებლობებით.

 

აზერბაიჯანული ყარაბაღიდან სომეხმა ექსტრემისტებმა, რომლებიც მოითხოვდნენ „არცახის მიაცუმს“,  სეპარატისტული მოძრაობა წამოიწყეს სამხრეთ კავკასიაში. ამის შემდეგ დაიწყო სეპარატიზმი ქართულ სამაჩაბლოსა და აფხაზეთში „არცახის მოდელის მიხედვით“. აქედან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია, რომ ეს პირველი სეპარატისტული პროექტი რეგიონში საბოლოოდ და მთლიანად დაიხუროს ყარაბაღში.

 

ამის სწრაფად და უმტკივნეულოდ გაკეთების საშუალებას იძლევა ლაჩინის გზაზე გამშვები პუნქტი. ეს საქართველოში საშუალებას გვაძლევს უახლოეს მომავალს იმედიანად ვუცქიროთ, რომ ასეთივე საგუშაგოები დამონტაჟდება საქართველოს მიერ რუსეთთან საზღვარზე ცხინვალის რეგიონში, როკის გვირაბის სამხრეთ პორტალზე და მდინარე ფსოუზე, აფხაზეთში. ეს ასევე შესაძლებელს გახდის იმ სეპარატისტული პროექტების სწრაფად ლიკვიდაციას, რომლებმაც ამდენი მწუხარება და ტანჯვა მოუტანა როგორც ოსებს, ასევე აფხაზებსაც და ქართველებსაც.

 

სიმბოლურია, რომ მიუნხენის უსაფრთხოების 59-ე კონფერენციის ფარგლებში ორგანიზებულ პანელზე მომხსენებლები იყვნენ სამხრეთ კავკასიის სამივე სახელმწიფოს ლიდერები, აზერბაიჯანის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი, სომხეთის პრემიერ მინისტრი ნიკოლ ფაშინიანი და საქართველოს პრემიერ-მინისტრი ირაკლი ღარიბაშვილი.  ამავე დროს, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ სწორედ სომხეთი და რუსეთის ფედერაციის სომხური ლობი იყვნენ სეპარატიზმის მთავარი სპონსორები, რამაც გამოიწვია ტრაგედიები არა მხოლოდ სამხრეთ კავკასიაში, არამედ უკრაინაშიც.

 

შემთხვევითი არ იყო, რომ საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ღარიბაშვილმა ახსენა რუსეთის ფედერაციის აგრესია უკრაინაში და ხაზგასმით აღნიშნა, რომ რუსეთ-უკრაინის ომმა სირთულეები ყველას მოუტანა. მან გაიხსენა, რომ ევროპასა და მთლიანად მსოფლიოს მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ მსგავსი სირთულეები არ განუცდია. ირაკლი ღარიბაშვილმა აღნიშნა, რომ 2008 წელს საქართველომაც განიცადა აგრესია და მოუწია რუსეთის წინააღმდეგ ბრძოლა. შემდეგ რუსეთმა დაიკავა აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი - საქართველოს ტერიტორიის ნაწილი, შექმნა სამხედრო ბაზები საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე.

 

ირაკლი ღარიბაშვილმა განაცხადა, რომ რუსეთი ამჟამად ორიენტირებულია უკრაინაზე და ხაზგასმით აღნიშნა: „ეს არის დესტრუქციული ომი. ჩვენ ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ, რომ ეს ომი დასრულდეს. მშვიდობის გარდა სხვა ალტერნატივა არ გვაქვს“.

 

ამრიგად, საქართველო, როგორც რეგიონში სეპარატიზმისგან ყველაზე მეტად დაზარალებული ქვეყანა, ობიექტურად იბრძვის მშვიდობიანი მოგვარებისკენ, სისხლიანი სეპარატისტული პროექტების სრული აღმოფხვრის საფუძველზე. აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა ასევე აღნიშნა, რომ აზერბაიჯანი მხარს უჭერს სომხეთთან მოლაპარაკებების თბილისის ფორმატს, სადაც საქართველო მეზობლებს შორის მშვიდობისთვის დაინტერესებული შუამავლის როლს ასრულებს.

 

ეს ფორმატი, განსაზღვრებით, ბევრად უფრო ეფექტურია, ვიდრე ეუთოს მინსკის ჯგუფის ფორმატი, რომელსაც სომხური მხარე ბოლო დრომდე დაჟინებით ამტკიცებდა. ისიც უნდა გვახსოვდეს, რომ მინსკის ფორმატში ყველაზე დამანგრეველი როლი საფრანგეთმა შეასრულა, ფაქტობრივად, შექმნა პირობები საზღვრების გადაკეთებისა და ეთნიკური წმენდის „ლეგალიზებისთვის“ და კონფლიქტების ჩიხამდე მისაყვანად. არა მარტო ყარაბაღში. 2008 წელს საქართველოს წინააღმდეგ რუსეთის ფედერაციის აგრესიაში სწორედ ფრანგულმა „შუამავლობამ“ განაპირობა ის, რომ საქართველოს ტერიტორიები კვლავ ოკუპირებულია.

 

ისეთი საეჭვო „დიპლომატიით“, როგორიც არის ეუთოს მინსკის ჯგუფის ფარგლებში, რომელიც ფაქტობრივად ხელს უწყობს აგრესორებსა და ოკუპანტებს, შექმნას საერთაშორისო დონეზე აგრესორებისა და სეპარატიზმის სპონსორების დაუსჯელობის პრეცედენტი. სომხეთს ოკუპირებული აქვს აზერბაიჯანის მიწების 20%, რაც არღვევს გაეროს მოთხოვნებს, მაგრამ ჯერჯერობით მის მიმართ არანაირი სანქცია არ არის გამოყენებული.

 

აზერბაიჯანის მეთაურმა ყურადღება გაამახვილა იმ ფაქტზე, რომ ეუთოს მინსკის ჯგუფის 28 წლიანი მუშაობის შემდეგ შედეგი არ დამდგარა, ამიტომ ამჟმად მოეწყობა პლატფორმა, რომელიც ორგანიზებულია აშშ-ს, რუსეთისა და ევროკავშირის მიერ, რომლის საფუძველზეც არის მდგრადი მშვიდობის დამყარების შანსები რეგიონში.

 

საინტერესოა, რომ მიუნხენში სამმხრივი მოლაპარაკებების შემდეგ, სომხეთის პრემიერ-მინისტრის ოფისმა განაცხადა, რომ მან დაადასტურა სომხეთის გადაწყვეტილება მიაღწიოს შეთანხმებას, რომელიც "ნამდვილად იქნება რეგიონში გრძელვადიანი მშვიდობისა და სტაბილურობის გარანტი". ეს იმას ნიშნავს, რომ ერევანს აღარ აქვს რაიმე ფუნდამენტური წინააღმდეგობა მშვიდობიანი მოგვარების კუთხით განვითარებულ პროგრესთან დაკავშირებით. ამას მოწმობს მშვიდობის მოწინააღმდეგეების და „ყარაბაღის კლანიდან“ სეპარატისტული პროექტის „არცახის“ მომხრეების თითქმის ისტერიული რეაქციაც.

 

ამგვარად, სომხეთის ეროვნული ასამბლეის ფრაქციის „მაქვს პატივი“ მდივანმა (რომელსაც სომხეთის ექს-პრეზიდენტი სერჟ სარქისიანი ხელმძღვანელობს) ტიგრან აბრაჰამიანმა ფეისბუქის საკუთარ გვერდზე შემდეგი დაწერა:

 

„სომხეთიც და აზერბაიჯანიც აცხადებენ, რომ სომხეთი უნდა გამოვიდეს არცხის შესახებ მოლაპარაკებებიდან და უნდა ამოქმედდეს აზერბაიჯანი-არცხის ორმხრივი ფორმატი.

 

როგორც სომხეთის, ისე აზერბაიჯანის ლიდერებს მიაჩნიათ, რომ ერევანსა და ბაქოს მხოლოდ ორ ქვეყანასთან დაკავშირებულ საკითხებზე უნდა აწარმოონ მოლაპარაკება, ამ მოლაპარაკებებში „არცახის“ საკითხს ადგილი არ აქვს.

 

ასევე საკმაოდ ახლოსაა სომხეთისა და აზერბაიჯანის მიდგომები „არცახის“ სტატუსთან დაკავშირებით: „მთიანი ყარაბაღის სომხები“ (ფაშინიანი) და „ყარაბაღის სომხები“ (ალიევი).

 

მართალია, აზერბაიჯანიც ეწინააღმდეგება ფორმულირებას „მთიანი ყარაბაღი“, მაგრამ მისთვის ეს არ არის მნიშვნელოვანი, იდეოლოგიური პრობლემა, არამედ უბრალოდ არ ასახავს კანონს „აზერბაიჯანის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფის შესახებ“.

 

როგორც აზერბაიჯანის, ისე სომხეთის ხელისუფლება "არცახის" პრობლემას განიხილავს არა სტატუსის, თვითგამორკვევის უფლების განხორციელების ან მისი საერთაშორისო აღიარების, არამედ "არცახში" მცხოვრები სომხების "უფლებებისა და თავისუფლებების" ფარგლებში.

 

ეს არის კარტ ბლანში აზერბაიჯანის ხელში, მას შეუძლია გამოაცხადოს, რომ მზადაა უზრუნველყოს „არცახში“ მცხოვრები სომხების თავისუფლებები და უფლებები და საკითხი დახურულად გამოაცხადოს...

 

„არცახთან“ დაკავშირებულ ძირითად საკითხებში სომხეთისა და აზერბაიჯანის ხელისუფლების პოზიციები ერთმანეთს ეხმაურებოდა, მხოლოდ მათი დიზაინი იყო გარკვეულწილად განსხვავებული.

 

ფაშინიანის ხელისუფლების მთავარი საზრუნავი კი სომეხი საზოგადოების დარწმუნებაა, რომ არა ისინი თმობენ არცახს, არამედ სხვები.

 

და არ აქვს მნიშვნელობა ვინ იქნებიან ეს „სხვები“ - გაწირული  „არცახელები“, რუსეთი თუ კოლექტიური დასავლეთი“.

 

ის ფაქტი, რომ სომეხი რევანშისტი დეპუტატი წერს ამგვარ ოპუსებს, კიდევ ერთი მტკიცებულებაა იმისა, რომ "არცახის" სეპარატისტული პროექტის საბოლოო "დასამარება" უახლოეს მომავალში მოხდება.  ვარდანიანივით თაღლითები და აფირისტებიც კი ვეღარ მოახერხენებ მის გაცოცხლებას.

 

 

 

გიორგი მაზნიაშვილი

წაკითხულია : 559


დატოვეთ კომენტარები

(გთხოვთ, კომენტარებში თავი შეიკავოთ რელიგიური, რასობრივი და ნაციონალური დისკრიმინაციის გამოხატვისაგან, ნუ გამოიყენებთ სალანძღავ და დამამცირებელ გამოთქმებს, ასევე კანონსაწინააღმდეგო მოწოდებებს.)

გამოაქვეყნეთ
დასაშვებია 512 სიმბოლოს შეყვანა

ახალი ამბები