სამხრეთ კავკასიაში მშვიდობის დარღვევა სურთ. სომხეთის მიზანი სამშვიდობო ხელშეკრულების დადების ჩაშლაა!
12.05.23 15:40

სომხეთის არმია კვლავ მიდის შეიარაღებულ პროვოკაციებზე აზერბაიჯანის საზღვარზე, ზოდას რაიონში, გოკჩას (სევანის) ტბის აღმოსავლეთით. აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტროს ცნობით, „ბასარკეჩარის რაიონში ზოდის მაღაროს მიმართულებით შეინიშნება სომხეთის შეიარაღებული ძალების ქვედანაყოფების აქტივობა, რომლებსაც კონცენტრირებული ყავთ დამატებითი ცოცხალი ძალა და სამხედრო ტექნიკა“. „რეგიონში დაძაბულობაზე მთელი პასუხისმგებლობა ეკისრება სწორედ, რომ  სომხეთის სამხედრო-პოლიტიკურ ხელმძღვანელობას“, - ნათქვამია აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტროს განცხადებაში.

 

აღსანიშნავია, რომ სომხეთის სამხედრო პროვოკაციები გახშირდა სწორედ ახლა, როდესაც ბრიუსელში მზადდება სომხეთისა და აზერბაიჯანის ლიდერების შეხვედრა სამშვიდობო ხელშეკრულების პარამეტრების შესათანხმებლად და პროვოკაციების მიზანი აშკარად სამშვიდობო პროცესის ჩაშლაა.

 

სომხეთის პრემიერ მინისტრი ნიკოლ ფაშინიანი, 2023 წლის 9 მაისს მოსკოვში ვიზიტის შემდეგ, მოულოდნელად უფრო „სკეპტიკურად“ განეწყო აზერბაიჯანთან სამშვიდობო ხელშეკრულების მიმართ, რომლის მომზადების ბოლო ეტაპი ბევრმა ბრიუსელში 2023 წლის 14 მაისის ორი ქვეყნის ლიდერების შეხვედრას დაუკავშირა. მოსკოვის ინტერესი- გამორიცხოს ევროკავშირისა და აშშ-ის შუამავლობა - გასაგებია. თუმცა, იმისათვის, რომ სომხეთის აშკარად რუსოფობიურმა ამჟამინდელმა ხელისუფლებამ ასევე შეანელოს სამშვიდობო პროცესი, მათ უნდა ჰქონდეთ საკუთარი მოსაზრებები.

 

იმისათვის, რომ გავიგოთ, რაში მდგომარეობს  სომხური მხარის ამჟამინდელი სამხედრო პროვოკაციების ლოგიკურობა სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ სომეხ ნაციონალისტებში იდეაფიქსად რჩება „არცახის მიაცუმი“. მასზე უარის თქმა,  თუნდაც ოფიციალურად გამოაცხადონ "საზღვრების აღიარება", მათ არ სურთ.

 

მაგრამ ახლა სომეხმა ნაციონალისტებმა დაიწყეს იმის გაცნობიერება, რომ არარეალურია აგრესიით და უცხო ტერიტორიების მიტაცებით შექმნა "დიდი სომხეთი", რომელიც სცილდება ამჟამინდელ საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებს. ყარაბაღს აზერბაიჯანის ტერიტორიად ხომ მთელი მსოფლიო აღიარებს. ყველა წინა ომს ყარაბაღისთვის სომხეთი აწარმოებდა უცხო ტერიტორიაზე და მოქმედებდა, როგორც აგრესორი მეზობელთან მიმართებაში.

 

ვერანაირი გლოვა წარსულში „განსაკუთრებულ ტანჯვაზე“ და მინიშნება „გენოციდის“ საფრთხეებზე, რომელიც თითქოს ემუქრება  „არცახელ“ სომხებს, ვერ დაეხმარება აგრესიის შედეგის ლეგალიზებაში.  ეს არის უკანასკნელი ასი წლის რეალობა. 1914 წლის შემდეგ მსოფლიო საზოგადოებამ არც ერთხელ არ  აღიარა აგრესორი ქვეყნების „ტერიტორიული დაპყრობების“ კანონიერება.

 

   რუსეთის ამჟამინდელი ომი უკრაინაში „ტერიტორიების გაზრდისთვის“ ამ თვალსაზრისით აბსოლუტურად უაზროა. თუმცა, უცხო ტერიტორიების ანექსიის პრეცედენტის შესაქმნელად, ყოველმხრივ პროვოცირებული იყო სომხური ლობის მიერ. იგივე რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის, სერგეი ლავროვ-კალანტაროვის მიერ, რომელსაც, როგორც ჩანს კარგად არ უსწავლია თანამედროვე ისტორია.

 

თუკი რაღაც სასწაულით, რუსეთის ფედერაციამ შეძლო უკრაინის ყირიმის ახლა ოკუპირებული ტერიტორიების და ნაწილობრივ დონეცკის, ლუგანსკის, ხერსონისა და ზაპოროჟიეს რეგიონების შენარჩუნება, ამას მსოფლიოში არავინ აღიარებს. აგრესორი ვერ შეძლებს დაპყრობის „ლეგიტიმაციას“. ეს უკვე დიდი ხანია აქსიომად იქცა მსოფლიოში.

 

სულ სხვა საქმეა, როცა ესა თუ ის ქვეყანა მოქმედებს არა როგორც აგრესორი, არამედ როგორც „აგრესიის მსხვერპლი“. მაშინ დიახ, მართლაც ომის შედეგების შემდეგ, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ ის იფეთქებს მსოფლიოს მასშტაბით, შესაძლებელია "მსხვერპლის" ტერიტორიების მნიშვნელოვანი ზრდა.

 

ყველაზე მჭერმეტყველი მაგალითია სერბეთი, რომელიც 1914 წელს ფორმალურად იყო "აგრესიის მსხვერპლი". რაც, თავადვე გამოიწვია ტერორიზმის მხარდაჭერით, რამაც გამოიწვია ავსტრია-უნგრეთის ტახტის მემკვიდრის მკვლელობა.

 

პირველი მსოფლიო ომის დროს სერბეთმა კატასტროფული მარცხი განიცადა და გარკვეული ხნით სახელმწიფოებრიობაც კი დაკარგა. სერბეთი ავსტრია-უნგრეთის და ბულგარეთის ჯარებმა დაიკავეს. სერბეთის არმია 1915 წელს ალბანეთის გავლით საბერძნეთის კუნძულ კორფუში გადაიყვანეს. მხოლოდ პირველი მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ გახდა შესაძლებელი სერბეთის სახელმწიფოს აღორძინება. მაგრამ რა მასშტაბით? ისეთი მასშტაბით, რაზეც სერბებს აქამდე არასდროს უოცნებიათ!

 

სერბეთმა არა მხოლოდ დააბრუნა მთელი თავისი ტერიტორია. არამედ, პირველი მსოფლიო ომის შედეგების შემდეგ, მიიერთა მანამდე დამოუკიდებელი მონტენეგრო, ისევე როგორც ბოსნია, ვოევოდინა, ხორვატია, სლოვენია და 3-ჯერ გაიზარდა ომამდელ ზომასთან შედარებით! იმ ფაქტს, რომ მან ჯერ "სერბების, ხორვატთა და სლოვენიის სამეფო" დაირქვა და შემდეგ იუგოსლავიად "გადაკეთდა", არ შეუცვლია ვითარება. სერბეთი პატარა, ზღვაზე გასასვლელი ქვეყნიდან გადაიქცა "დიდი ევროპული სახელმწიფოს სტატუსის კანდიდატად". და ეს მოხდა იმის მიუხედავად, რომ მისმა ყოფილმა მფარველმა რუსეთმა, პირველი მსოფლიო ომისა და რევოლუციის შედეგების შემდეგ, კატასტროფა განიცადა.

 

რა თქმა უნდა, საბოლოოდ, 90-იან წლებში, იუგოსლავია დაიშალა და სერბეთმა დაკარგა თითქმის ყველა მონაპოვარი. მაგრამ პირველი მსოფლიო ომის შედეგების შემდეგ "დიდი ძალაუფლების" პერიოდი, სადაც იგი "აგრესიის მსხვერპლი" იყო, მის ისტორიაში არსებობს.

 

მეორე მაგალითი არც თუ ისე მასშტაბურია, მაგრამ ყურადსაღებია. მეორე მსოფლიო ომი დაიწყო გერმანიის თავდასხმით პოლონეთზე. როგორც აგრესიის მსხვერპლი, პოლონეთმა მეორე მსოფლიო ომის შედეგების შემდეგ, მიიღო გერმანიის ტერიტორიების მნიშვნელოვანი ნაწილი, თუმცა იგი იძულებული გახდა ერთდროულად დაეტოვებინა დასავლეთ უკრაინა, დასავლეთ ბელორუსია და ლიტვის ვილნის რეგიონი, რომელიც გახდა სსრკ-ს ნაწილი.

 

ეს ნიშნავს იმისათვის, რომ გქონდეს მინიმუმ გარკვეული შანსი, შეცვალო საერთაშორისოდ აღიარებული საზღვრები შენს სასარგებლოდ, უნდა იყო არა აგრესორი, არამედ "აგრესიის მსხვერპლი". აუცილებელია, რომ თქვენ არ დაესხათ თავს სხვა ქვეყნის ტერიტორიას, არამედ თავს დაგესხან თქვენ. მაშინ, ომის შედეგების შემდეგ, თუნდაც ამ ომის დროს „მსხვერპლი“ სრულიად დამარცხდეს და სამხედრო კატასტროფა განიცადოს (როგორც ეს მოხდა სერბეთთან 1915 წელს და პოლონეთთან 1939 წელს), შესაძლებელია, რომ ომის შემდეგ „გამარჯვებულთა ბანაკს“ შეიძლება მოსთხოვოს მათი ტერიტორიების გაზრდა „აგრესორის“ ხარჯზე.

 

აქედან ირკვევა, რისი იმედიც აქვთ სომეხ ნაციონალისტებს. მათ უნდა მოახდინონ ფართომასშტაბიანი სამხედრო მოქმედებების პროვოცირება, მაგრამ ისე, რომ სამხედრო მოქმედებები სომხეთის საერთაშორისოდ აღიარებულ ტერიტორიაზე მიმდინარეობდეს, რათა გამოაცხადონ თავი "აგრესიის მსხვერპლად", აზერბაიჯანი კი, შესაბამისად, "აგრესორად". რამდენი დაშნაკი სომეხი დაიღუპება ამ შემთხვევაში, ნაკლებად აინტერესებთ, მათ დიდი მსხვერპლი აწყობთ კიდეც, რათა ჰქონდეთ მიზეზი, რომ მთელ მსოფლიოს "აუწყონ" ახალი „გენოციდის შესახებ“.

 

შემდეგი სტრატეგიები სომეხი ნაციონალისტების სხვადასხვა ჯგუფისა განსხვავებულია. პრორუს რევანშისტებს კვლავ რუსეთის ფედერაციის დახმარების იმედი აქვთ. ამავდროულად, ისიც ესმით, რომ უკრაინის ომის გამო რუსეთს შესაძლოა არ ჰყავდეს საკმარისი ძალები მეორე ფრონტისთვის და საქართველოს გავლით „სამხედრო დერეფნისთვის“. ისინი ეშმაკობით ცდილობენ იარაღისა და ჯარისთვის „დერეფნის“ გახსნას ომის გარეშე.

 

შესაძლოა, ამიტომაც, რუსეთის ფედერაციის ხელმძღვანელობა მოულოდნელად „დატკბა“ საქართველოს მიმართ და პრეზიდენტ ვლადიმირ პუტინის ბრძანებულებით, 2023 წლის 15 მაისიდან რუსეთი საქართველოს მოქალაქეებს სავიზო რეჟიმს უუქმებს. რა თქმა უნდა, ბევრი რიგითი ქართველისთვის ეს დიდი პლუსია. მაგრამ ქართველებს, ზოგადად ისედაც დიდი ხანია სურდათ ამ რეჟიმის გაუქმება და მოსკოვში მათ არავინ უსმენდა. ქართველები უკვე მიჩვეულნი არიან რუსეთის ფედერაციაში ვიზებით ცხოვრებას. შემდეგ კი უცებ ასეთი „სიკეთე“.

 

პოლიტოლოგმა შოთა აფხაიძემ თავის ტელეგრამზე პირდაპირ განაცხადა, რომ ამ „უვიზო რეჟიმის“ პოლიტიკას სომეხი სეპარატისტი „რუსეთის ჯავახური დიასპორაც“ ლობირებდა. ყველაზე საინტერესო კი ისაა, რომ ეს „უვიზობა“ „ჯავახკ“ სომხებს ქართველებზე ნაკლებად სჭირდებოდათ. მათ უმეტესობას სომხური და რუსული პასპორტები აქვს და საზღვარი უპრობლემოდ გადმოკვეთეს.

 

აქ კი, უცებ "ჯავახკი" სეპარატისტები მკვეთრად "განიმსჭვალნენ სიკეთით" სწორედ იმ ქართველების მიმართ, რომლებთანაც ისინი პირველივე შესაძლებლობის შემთხვევაში, ფიქრობენ, მოიქცნენ ისე, როგორც ეს მათმა თანატომელებმა ჩაიდინეს ბაგრამიანის სახელობის ბატალიონიდან აფხაზეთში ქართველების წინააღმდეგ.  საქართველოდან სომხური ლობი აშკარად შეეცდება „დერეფნის“ უზრუნველყოფას რუსეთის ფედერაციასთან უვიზო რეჟიმის სანაცვლოდ.

 

მაგრამ კრემლი თავისი მარიონეტების მეშვეობით ცხადყოფს, რომ ქართველებს არ უნდა ჰქონდეთ იმედი სამაჩაბლოსა და აფხაზეთის დაბრუნებაზე, თუნდაც ოკუპირებულ ტერიტორიებზე ლტოლვილების ჩასვლის შესაძლებლობაზე. შემთხვევითი არ არის, რომ რუსეთის ფედერაციაში ქართველებისთვის ვიზების გაუქმების წინა დღეს, 2023 წლის 5 მაისს, სოხუმის სეპარატისტულმა სასამართლომ ახალგაზრდა გოგონას, საქართველოს მოქალაქე ქრისტინე თაკალანძეს, სავარაუდო „შპიონაჟისთვის“ მიუსაჯა 10,5 წლით თავისუფლების აღკვეთა! ეს არის მესიჯი ყველა ქართველისთვის - შეიძლება უვიზოდ მიგიღოთ, მაგრამ აფხაზეთში ჩამოსვლაზე არც იფიქროთ! აფხაზეთი, სომეხი ნაციონალისტების გეგმებით, განზრახულია გახდეს „ზღვისპირა სომხეთი“ და აქ სომხური მოსახლეობა უკვე უმრავლესობაშია.

 

ასე, რომ, თუ საქართველო „უვიზო რეჟიმის მადლიერების ნიშნად“ წავა რუსეთის ფედერაციასა და სომხეთს შორის „სამხედრო დერეფნის“ მოწყობაზე, მაშინ, პირველ რიგში ის მთლიანად დაკარგავს აფხაზეთს და სამაჩაბლოს და მეორეც, სახელმწიფოებრიობის დაკარგვის რეალური საფრთხის წინაშე დადგება. საიდუმლო არ არის, რომ კრემლი და დაშნაკები „დერეფნით“ სარგებლობით შექმნიან პირობებს იგივე „ჯავახური“ სეპარატიზმის აღზევებისა და საქართველოს დაშლისათვის.

 

სხვა სომეხ ნაციონალისტებს (მათ შორის, ნიკოლ ფაშინიანს) რუსეთისგან სამხედრო დახმარების იმედი აღარ აქვთ, მაგრამ სურთ, რომ ან დასავლეთის ქვეყნები ან ირანი ჩაერთონ სამხრეთ კავკასიის ომში, რომელსაც ისინი მთელი ძალით აღძრავენ. მაგრამ ისევ, ამისთვის აუცილებელია აზერბაიჯანი გამოჩნდეს „აგრესორად“ და ის „შეიჭრას“ სომხეთის საერთაშორისოდ აღიარებულ ტერიტორიაზე.

 

  სომხური არმია პროვოცირებას ახდენს აზერბაიჯანის სასაზღვრო ტერიტორიის დაბომბვით და აზერბაიჯანის არმიის საპასუხო მოქმედებების პროვოცირებით, როგორც ეს მოხდა 2023 წლის 10-11 მაისს ზოდის შახტის მიდამოში.

პროვოკატორებს არც ეს ტერიტორია აურჩევიათ შემთხვევით. ყელბაჯარის რაიონში სწორედ ზოდის (სოტკის) ოქროს შემცველი საბადოს უკანონო გაშენებით გაძარცვეს აზერბაიჯანის წიაღისეული. დღეს, ველის უმეტესი ნაწილი დაბრუნდა აზერბაიჯანის კონტროლში, მაგრამ რჩება გზებისა და სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის ქსელი, რომელიც სომხეთს შეუძლია გამოიყენოს სამხედრო ნაწილების სწრაფად განსალაგებლად საზღვარზე და გაიყვანოს ისინი ტერიტორიის სიღრმეში, რათა წამოაგოს აზერბაიჯანი საპასუხო ქმედებებზე. სომხეთის მიზანია ხელი შეუშალოს სამშვიდობო ხელშეკრულების დადებას.

 

 

გიორგი მაზნიაშვილი

წაკითხულია : 370