ხსნის თუ არა აშშ ზანგეზურის დერეფანს და აბრუნებს თუ არა აზერბაიჯანელ ლტოლვილებს? ქართველების დაბრუნება აფხაზეთში კიდევ უფრო სწრაფად მოხდება!
14.07.23 11:40

ყველაფერი იქამდე მიდის, რომ შეერთებული შტატები საბოლოოდ „გამოგლეჯს“ რუსეთს მთავარი მშვიდობისმყოფელის როლს აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის მოგვარების საქმეში. ამავდროულად, კრემლისგან განსხვავებით, ვაშინგტონს აბსოლუტურად არ სჭირდება „შეჩერებული სიტუაცია“ არსებულ სეპარატისტულ ფსევდოსახელმწიფოებრივ ფორმირებებთან, როგორიცაა „არცახი“ (რომლის „დაცვა“ მნიშვნელოვანი თვალსაზრისით არის რეგიონში რუსეთის სამხედრო ყოფნის გამართლება).

 

შეერთებული შტატები დაინტერესებულია რაც შეიძლება მალე სტაბილური მშვიდობის დამყარებით, კომუნიკაციების განბლოკვით და საბოლოოდ რუსეთის სამხრეთ კავკასიიდან განდევნით. რეგიონში ეფექტური „მშვიდობისმყოფელის“ ფუნქციების აღებით.

 

2023 წლის 4 ივლისიდან სომხეთის უშიშროების საბჭოს მდივანი არმენ გრიგორიანი იმყოფება შეერთებულ შტატებში რუსეთის „ჩანაცვლებისთვის“ პირობების შემუშავების მიზნით. ვიზიტის შემდეგ მიცემულ ინტერვიუში მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ სომხეთი იყენებს "არსებულ პლატფორმებს", რათა გააფართოვოს თანამშრომლობა შეერთებულ შტატებთან უსაფრთხოების სფეროში. ასევე განიხილება ვარიანტები, თუ როგორ უნდა "გაიღოს ახალი კარები".

 

„ჩვენ მივაღწიეთ დიდ პროგრესს. შედეგები თვალსაჩინო იქნება გრძელვადიან პერსპექტივაში. სომხეთი მზად არის წინ წავიდეს. ამჟამად ერევანი ცდილობს შეერთებულ შტატებთან ორმხრივი დღის წესრიგის გაღრმავებას და გაფართოებას“, - განაცხადა არმენ გრიგორიანმა სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მშვიდობიანი მოგვარების შესახებ.

 

არმენ გრიგორიანმა ასევე წამოწია ზანგეზურის დერეფნის თემა. მისი თქმით, „გზების განბლოკვა „სომხური გზაჯვარედინის“ კონცეფციის განხორციელებას ნიშნავს. ეს ასევე მოიცავს ჩრდილოეთ-სამხრეთის ავტომაგისტრალის მშენებლობას. სომხეთი, როგორც ქვეყანა, გახდება რეგიონული სავაჭრო ბრუნვის უფრო აქტიური მონაწილე, რაც მას დამატებით შემოსავალს მოუტანს, ხოლო ეკონომიკურმა აქტივობამ შეიძლება შექმნას „უსაფრთხოების დამატებითი გარანტიები“.

 

კითხვაზე, აფერხებს თუ არა ამერიკელებთან თანამშრომლობას ის, რომ სომხეთი არის რუსეთის ეგიდით მოქმედი ეკონომიკური და სამხედრო გაერთიანების წევრი,  მან უპასუხა, რომ „ამჟამად მსგავსი პრობლემები არ არსებობს“.

 

არმენ გრიგორიანი სომხურ-ამერიკული ურთიერთობების გააქტიურებისთვის და გაძლიერებისთვის დიდ პოტენციალს ხედავს. თანამშრომლობის სფეროებს შორის მან ეკონომიკა და ენერგეტიკა გამოყო, თანაც დაარწმუნა, რომ განიხილება ყველაფერი - წვრილმანი საკითხებიდან „უსაფრთხოების სფეროში ფართო თანამშრომლობამდე“.

 

ამასობაში სომხური მედია, განსაკუთრებით პრორუსული, სომხეთის უშიშროების საბჭოს მდივნის - არმენ გრიგორიანის შეერთებულ შტატებში მოგზაურობის პირველი შედეგების შესახებ უკვე "განგაშის ზარს სცემს". მათივე თქმით, გრიგორიანისა და ჯეიკ სალივანის შეხვედრისას სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის სამშვიდობო ხელშეკრულება განიხილეს. არმენ გრიგორიანს ვაშინგტონისა და ბაქოსგან 7 მოთხოვნა წარუდგინეს:

 

1. სამშვიდობო ხელშეკრულება უნდა გაფორმდეს წლის ბოლომდე და მხოლოდ ვაშინგტონში.

 

2. სომხეთი კისრულობს თავის სამხრეთ რეგიონებში 65000 აზერბაიჯანელი ლტოლვილის მიღებას.

 

3. ზანგეზურში (სიუნიკი) უნდა გაიხსნას განყოფილება ბაქოდან, რომელიც გადაჭრის სომხეთში აზერბაიჯანელების უსაფრთხოების პრობლემებს.

 

4. სომხეთი იღებს ვალდებულებას 2026 წლისთვის გაიყვანოს რუსული ბაზა და ჩაანაცვლოს ნატოს სასწავლო ქვედანაყოფებით აღმოსავლეთ პარტნიორობის პროგრამის ფარგლებში.

 

  5. ანკლავების საკითხი: სომხეთი იღებს ვალდებულებას აზერბაიჯანს გადასცეს ის ანკლავები, რომლებიც სსრკ-ს ქვეშ მყოფი აზერბაიჯანის სსრ-ის შემადგენლობაში შედიოდა.

 

6. ზანგეზურის დერეფნის გახსნა საერთაშორისო საბაჟო ორგანიზაციის მონაწილეობით.

 

7. სომხეთმა უარი უნდა თქვას „მთიან ყარაბაღზე“.

 

ბუნებრივია, სომეხი რევანშისტები და „არცახელი“ სეპარატიტები ზემოაღნიშნული პუნქტების უმეტესობას კატეგორიულად ეწინააღმდეგებიან. ამის წინააღმდეგია რუსეთიც, რადგან ესმის, რომ მისი გავლენა რეგიონში დასასრულს უახლოვდება.

 

  თუმცა ვინ არის დამნაშავე? განა რუსეთს არ ჰქონდა ყველა შესაძლებლობა, ხელი შეეწყო აზერბაიჯანელი ლტოლვილების დაბრუნებისთის არა მხოლოდ აზერბაიჯანის ყარაბაღის 2020 წლის შემოდგომამდე ოკუპირებულ ტერიტორიებზე, არამედ ყოფილ სომხეთის სსრ-ში? როგორც მას აქვს, სხვათა შორის, ყველა შესაძლებლობა ქართველი ლტოლვილების აფხაზეთში დაბრუნებისთვის. და მაშინ ის შეინარჩუნებდა თავის გავლენას სამხრეთ კავკასიაში, როგორც ნამდვილი მშვიდობისმყოფელი!

 

ერთ დროს, საქართველოს "დაიმედებით", რუსეთმა ქართველ ლტოლვილებს აფხაზეთის გალის რაიონში დაბრუნების ნება დართო 1994 წელს. იმ დროს ბევრი ქართველი ლტოლვილი აფხაზეთის სხვა რეგიონებიდან "იმედით აენთო". სამწუხაროდ, მათი იმედები ვერ გამართლდა. გალის რაიონი ხომ ერთადერთი იყო აფხაზეთში, სადაც სომხები არ ცხოვრობდნენ და არ ჩქარობდნენ ქართული საცხოვრებლის ხელში ჩაგდებას, ისევე როგორც გაგრასა და სოხუმში. ამ ქალაქებში, ისევე როგორც აფხაზეთის ტერიტორიის უმეტეს ნაწილში, „უძველესი“ ხალხის წარმომადგენლები სეპარატისტ ყაჩაღებთან ერთად ქართველთა სახლებსა და ბინებს „იყოფდნენ“, აწყობდნენ ეთნიკურ წმენდას. სომეხ ნაციონალისტებს ქართველების დანახვაც კი არ სურდათ აფხაზეთში, რომლის „მიტაცებაც“ სწრაფად დაიწყეს.

 

შედეგად, კრემლს, სომხური ლობის ხელმძღვანელობით, არც კი სურდა გაეგო ქართველი ლტოლვილების დაბრუნების შესახებ. პირიქით, მან დაიწყო ეთნიკური წმენდის „გაცხოველებული განხორციელება“, 2008 წელს აფხაზეთისა და სამაჩაბლოს ქართული ტერიტორიების უშუალო ოკუპაციით, მათი „დამოუკიდებლობის“ აღიარებით.

 

ბუნებრივია, კრემლს არც კი დაუყენებია საკითხი აზერბაიჯანელი ლტოლვილების სომხეთის მიერ ოკუპირებულ ყარაბაღის ტერიტორიებზე დაბრუნების შესახებ. ხოლო ზანგეზურში დაბრუნებაზე, რეგიონში რუსეთის ფედერაციის გეოპოლიტიკური დომინირების შენარჩუნებისას, აზერბაიჯანელი ლტოლვილები ვერც კი იოცნებებდნენ.

 

ბლოკადაში ყოფნისა და ზანგეზურის დერეფნის გახსნით დაინტერესებულსაც კი, კრემლს კვლავ არ უხსენებია აზერბაიჯანელი ლტოლვილების დაბრუნების შესაძლებლობა. ასე რომ, მოსკოვს კატეგორიულად არ სურს გაიგოს ქართველი ლტოლვილების აფხაზეთში დაბრუნების შესახებ, თუნდაც „სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან“ აფხაზეთზე გავლით რკინიგზის გახსნით ყოფილიყო დაინტერესებული.

 

ახლა კი ირკვევა, რომ კრემლის სეპარატიზმისა და ეთნიკური წმენდის მხარდაჭერის პოლიტიკა აზიანებს რუსეთის ინტერესებს. შეერთებული შტატები ცხადყოფს, რომ რუსეთის სომხეთიდან „გამოდევნით“ არა მხოლოდ უპრობლემოდ გახსნიან ზანგეზურის დერეფანს, არამედ უზრუნველყოფენ აზერბაიჯანელების დაბრუნებას ზანგეზურში, ირევანში და გოკჩას (სევანის) ტბის მიდამოებში. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, აზერბაიჯანელი ხალხის მისწრაფებები დაკმაყოფილდება!

 

ჰოდა, სომეხ ნაციონალისტებს შეერთებული შტატებიდან კიდევ ერთი ნენსი პელოსი "ანუგეშებს" გენოციდის მემორიალთან ცრემლების ღვრით.

 

დღეს კი რუსეთი ხელიდან უშვებს შესაძლებლობას აღადგინოს თავისი გეოპოლიტიკური გავლენა საქართველოში, დააბრუნოს ოკუპირებული ტერიტორიები და ქართველი ლტოლვილები საკუთარ სახლებში. ხვალ კი იგივე აშშ, აფხაზეთიდან და სამაჩაბლოდან იგივე რუსეთი რომ "გააგდო", აღადგენს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას და იქ დევნილ ქართველ მოსახლეობას დააბრუნებს. შედეგად, რუსეთი, რომელიც ბოლო ათწლეულების განმავლობაში მიჰყვება სომხური ლობის ხელმძღვანელობას, სამუდამოდ დარჩება ისტორიაში, როგორც ქვეყანა, რომელიც ცდილობდა ეთნიკური წმენდის „ლეგიტიმაციას“ და ამით დაკარგა გეოპოლიტიკური პოზიცია.

 

 

 

ვარდენ წულუკიძე

წაკითხულია : 514