ანალიტიკა

სომხებმა მოტყუებით აიძულეს აფხაზები და ჩერქეზები „თავიანთი თავები გაენადგურებინათ“და სომხებისათის საკუთარი მიწები „ეჩუქებინათ“
13.06.17 14:05

საგულისხმოა, რომ მსოფლიოს არც ერთიერი მოცემული დროისათის არ იმყოფება ისეთ სავალალო მდგომარეობაში, როგორც აფხაზურ-ადიღეური ერები. კავკასიური ომის დროინდელი და შემდგომი პერიოდის გენოციდი, როცა ადრების (ანუ ჩერქეზების) და აფხაზების ნაწილი განადგურებული და განდევნილი იქნა მშობლიური მიწებიდან, თანამედროვე დემოგრაფიულ კატასტროფაში გადაიზარდა.

განსაკუთრებით კატასტროფული მდგომარეობაა აფხაზურ ეთნოსთან მიმართებაში. სოხუმის სეპარატისტული ხელისუფლება თავის ხალხს ამშვიდებს, ცდილობს რა გადაფაროს საშინელი მონაცემები აფხაზთა დეპოპულაციის შესახებ იმის ფონზე, რომ ისინი საკუთარ მიწაზე უმცირესობად იქცნენ ჩამოსახლებულ სომხებთან მიმართებაში.

არანაკლებ კატასტროფული მდგომარეობა აქვს აფხაზურ-ადიღეურ ერს ჩრდილოეთ კავკასიაში.

მატი ისტორიული მიწები კრასნოდარის მხარეში სომხებმა აითვისეს და კვლავაც აგრძელებენ მიტაცებას. აქაურ მცირერიცხოვან აბორიგენებს ნამდვილად არ შეუძლიათ კონკურენცია გაუწიონ სომხებს.

ადიღეურ, ყარაჩაი-ჩერქეზულ და ყაბარდო-ბალკანურ ნაციონალურ რესპუბლიკებშ მიმდინარეობს მიზანმიმართული დეპოპულაცია სწორედ რომ აფხაზურ-ადიღეული ეთნოსისა (ჩერქესები, აბაზინები, ადიღეელები, ყაბარდოელები). თვით აფხაზური და ადიღეური ერების წარმომადგენლებიაცნობიერებენ საკუთარი მდგომარეობის მთელს სიმძიმეს და ცდილობენ ჩასწვდნენ კატასტროფის მიზეზებს.

რუსლი პოლიტიკოსის, ვლადიმერ ჟირინოვსკის, სიტყვებმა აფხაზეთში სომხური დისპორისრაოდენობისა და გავლენის მკვეთრი ზრდის შესახებ ერთობ ხმაურიანი რეზონანსი გამოიწვიათვითაღიარებულ რესპუბლიკაში. ფრაზით «აფხაზეთი საჯიჯგნად სასომხეთს გადაეცა» ჟირინოვსკიღიად ალაპარაკდა იმ საფრთხის შესახებ, რომელიც აფხაზურ ეთნონს ემუქრება, თანაც ამაზე თვით აფხაზებიც გაურბიან საუბარს. ისინი ამჟამად არც თუ დიდი ხალისით საუბრობენ სომეხთა ჰეგემონიის შესახებ აფხაზეთსა და მეზობელი კრასნოდარის მხარეში, თუმცა ფაქტების დამალვა სულ უფრო და უფრო რთული ხდება.

ამ თემასთან დაკავშირებით გამომცემლობამ «On Kavkaz» გამოაქვეყნა მასალა სათაურით «აფხაზეთი და ჩერქეზეთი მართლა „სასომხეთს გადაეცა საჯიჯგნად? როგორ წააგეს მთიელებმა თავიანთი მიწები?». კერძოდ «On Kavkaz» ინტერვიუ ჩამოართვა ბიზნესმენებს-თემურს - აფხაზეთიდან და ანზორს - კრასნოდარის მხარიდან. ამასთან ორივემ თავი აარიდა საკუთარი სახელის სრულად გამჟღავნებას, რაც კიდევ ერთხელ ადასტურებს იმას, რომ ისნი სომხებს ერიდებიან.

«OnKavkaz» კითხვები:

მართლაც ასე კრიტიკულია ვითარება აფხაზეთშისომხური დიასპორის დემოგრაფიული და ეკონომიკური ზრდის ფონზე, როგორც ეს ვლადიმერ ჟირინოვსკიმ აღწერა?

თემური: «ჯირინოვსკი უკვე 28 წელიწადზე მეტია ხელმძღვანელობს რუსეთის ლიბერალ-დემოკრატიულ პარტიას. მას კავშირი აქვს სპეცსამსახურებთან, რომლებიც საკმაოდ ობიექტურ ინფორმაციას აწვდიან, სხვადასხვა ვითრებისა თუ დიასპორების შესახებ, რომლებიც აფხაზეთში არსებობენ. აფხაზეთში სომხური დიასპორის წარმომადგენელი მოსახლეობის რაოდენობა, სულ მცირე, ერთნახევარჯერ აღემატება აფხაზ მოსახლეობას. თუმცა ეს ფაქტები შეგნებულად იჩქმალება, პრესასა და ხელისუფლებაშიამაზე საუბარი „უხერხულია“».

სიტუაციის ობიექტური გააზრებისათვის ვიშველიებთ ისტორიას. სომხები აფხაზეთში ახალი ხილი სულაც არაა. ოსმალეთის სასულთნოს დროს სომხების თურქებთან კონფლიქტის შემდეგსომხები დიდი ოდენობით გადასახლდნენ აფხაზეთში. მათ მთელი კოლონები, სოფლები და დაბები შექმნეს აფხაზეთში. ამას მოჰყვა სომხური დიასპორის გაფართოებისმეორე ტალღა – მიწისძვრა სასომხეთში, რასა მოჰყვა სომეხთა მასობრივი გადმოსახლება შავიზღვისპირეთში, განსაკუთრებით კი აფხაზეთში.

ნურც ის დაგვავიწყდება, რომ სომხები მუდამ მშვიდობიანად თანაცხოვრობდნენ აფხაზებთან და აფხაზეთის სომხებიც სულაც არ არიან კონფლიქტურნი.

უფრო მეტიც, ქართულ-აფხაზური ომის დროს შეიქმნა ბაგრამიანის სახელობის ბატალიონი, რომელიც შედგებოდა სომხური დიასპორისაგან და რომელიც იბრძოდა აფხაზთა მხარეს.

ჟირინოწსკის გამონატქვამებში არაფერია უჩვეულო, იმის გათალისწინებით, რომ იგი პოპულარულია თავისი მკვეთრი, რადიკალური, ზოგჯერ ძალადობრივი ფრაზებითაც კი, რომელსაც პირდაპირ ეთერში გაისვრის ხოლმე. და, როგორც წესი, ამის გამო დაუსჯელი რჩება.

აფხაზეთშისომხური დიასპორის არსებობაში ვერავის დავადანაშაულებთ. უნდა განვიხილოთ აფხაზეთის ძირი მოსახლეობის დემოგრაფიულ პრობლემას, ვკითხოთ მთავრობას, რას აკეთბს მათი მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად.

პოპულისტი პოლიტიკოსებისათის მეტად ადვილია სომხური დიასპორის დადანაშაულება, ვიდრე საუბარირეალურ საფრთხეზე აფხაზეთის ძირი მოსახლეობის დემოგრაფიული განადგურების შესახებ».

ანზორი: «ყველასათვის ცნობილია ვლადიმერ ჟირინოვსკის სიტყვებით თამაშის უნარი - მიუხედავად ამისა, მის სიტყვებში ნამდვილად არის სიმართლის ნატამალი. სომხური დიასპორის გავლენის ზრდა აფხაზეთში სრულად ემთხვევა მოსკოვისა და თავად სომხების ინტერესებს».

როგორც ცნობილია, სწორედ იგივე შემართებით გამიზნულად ზრდის თავის რაოდენობასა და გავლენას სომხური დიასპორა კრასნოდარის მხარეში. რომელ სასიცოცხლო სფეროში, მუნიციპალურ სამსახურებშ და ბიზნესის გავლენის სფეროში იზრდება სომხური გავლენა ყველაზე მიზანმიმართულად?

თემური: «არავისტვის წარმოადგენს საიდუმლოს, რომ კრასნოდარის მხარე უკვე დიდი ხანია კაზაკებმა და სომხურმა დიასპორამ გაინაწილეს. სომხური დიასპორის წარმომადგენლები იკავებენ ხელმძღვანელ თანამდებობებს მხარის მმართველობის პრაქტიკულად ყველა დონეზე.»

ანზორი: «სიტყვათშეთანხმება „სომხები და კრასნოდარის მხარე“ განუყოფელ ცნებად იქცა, ისევე, როგორც მეორე საუკუნეშ ბერძნები ჩასახლდნენ შავიზღვისპირეთშ. რომელიმე კონკრეტული სფეროსა თუ ნიშის გამოყოფა შეუძლებელია.»

რაში მდგომარეობს აფხაზეთსა და კრასნოდარის მხარის ყოფილ ჩერქეზულ მიწებზე სომხური დიასპორის ამგვარი წარმატების საიდუმლო? რატომ ვერ უწევენ კონკურენციას აფხაზები და ჩერქეზები სომხებს?

თემური: «არ დაგვავიწყდეს, რომ სომხური დიასპორა მსოფლიოს უამრავ ქვეყანაშია. თუ ევროპაზე ვისაუბრებთ, პირველ რიგში სომხები საფრანგეთში გვხვდებიან. ახლო აღმოსავლეთში კი-ლიბანში.

სომხებს დიდი დიასპორა აქვთ აშშ-შიც. და ცხადია, ისეთ მცირე რესპუბლიკებშიც, როგორიცაა აფხაზეთი. რუსეთშ კი-კრასნოდარის მხარესა და სტავროპოლის მხარეში.

სომხური დიასპორის წარმატება რამოდენიმე ფაქტორზეა დამოკიდებული. ჯერ ერთი-სომხებისათის დამახასიათებელი ერთიერთდახმარება და ურთიერთთანადგომა. მეორე-შრომისმოყვარეობა. მესამე-შობადობის მაღალი მაჩვენებელი.

აფხაზები და ჩერქეზები კონკურენციას ვერ უწევენ სომხებს რამოდენიმე მიზეზის გამო.

პირველია-კავკასიის ომი, უამრავი აფხაზურ-ადიღეური ტომი განადგურდა ფიზიკურად.

ხოლო გადარჩენილები უმეტესწილად განდევნილიქნენ მშობლიური მიწებიდან, კრასნოდარის მხარის ჩათვლით. ამან ძლიერ იმოქმედა აფხაზთა და ჩერქეზთა დემოგრაფიულ მდგომარეობაზე.

მეორე მიზეზია – გვიან ასაკში ქორწინება. მესამე – შობადობის დაბალი მაჩვენებელი. მეოთხე – დემოგრაფიული პრობლემის გააზრების არქონა აფხაზებსა და ჩერქეზებს შორის. ამაზე მასმედიაში არ საუბრობენ, თუმცა ყოველი ოჯახი უნდა აცნობიერებდეს, რომ ერი შესაძლოა განადგურდეს, ასიმილირდეს. ».

ანზორი: «კავკასიაში სომხური სათვისტომოს საიდუმლო მდგომარეობსმჭიდრო ურთიერთობებში მოსკოვთან იმპერიის დროიდან მოყოლებული. სომხების პოზიციების გამყარება ჩრდილოეთ კავკასიაში მომდინარეობს კავკასიის ომის დროიდან, სადაც სომხები რუსეთის მახარეს იბრძოდნენ.

დასავლეთ კავკასიის ადგილობრივი მოსახლეობა — ჩერქეზები კი რუსეთის წინააღმდეგ იბრძოდნენ. შედეგად ჩერქეზებმა დაკარგეს საკუთარი სამშობლო ყუბანის მხარეში. სომხებმა კი მეორე სამშბლო შეიძინეს ჩერქეზთაგან დაცლილ მეტად ნაყოფიერ მიწებზე.

იგრძნობა თუ არა ერთაშორისი და საზოგადოებრივი დაძაბულობა აფხაზეთსა და კრასნოდარის მხარეში ეთნიკური ბალანსის ამგვარი ცვლილების გამო?ადგილი ჰქონდა თუ არა კონფლიქტებს სომხურ სათვისტომოსა და ადგილობრივ მოსახლეობას შორის?

თემური: «საზოგადოებრივი დაძაბულობა არ იგრძნობა. თუმცა, ყოფით დონეზე, როცა საუბარია პირად და კომერციულ ინტერესებზე, უპირატესობას სისხლისმიერ ახლობლობას ანიჭებენ. იყო კონფლიქტებიც, თუმცა ისინი ადგილობრივ ყოფით ხასიათს ატარებდა.»

ანზორი: «ეს დაძაბულობა არსებობდა და ფარულად დღესაც არსებობს. ადგილი აქვს კონფლიქტებს. ამის უამრავი მაგალითია და ინტერნეტ სივრცეში ბევრი მასალა დევს.

ხელისუფლებაც ძირითადად ერთ კარში თამაშბს. აქ საქმე სომხურ დიასპორაშც კი არაა.

საქმე იმაშია, რომ თვით ყუბანის ხელიშუფლებას აწყობს მათთან საქმის დაჭერა, ვიდრე მუსულმანუე ადუღეურ მოსახლეობასთან. ასე იყო კავკასიი ომის დროსაც, როცა სომეხი ვაჭრები ითვისებდნენ მთიელ მუსულმანთაგან დაცლილ მიწებს. ეხლაც იგივე მეორდება.»

ინტერვიუდან აშკარაა, რომაფხაზი თემური საგრძნობლად შეშინებულია, ამიტომ ერიდება „ზედმეტად ნეგატიურ“ საუბარს სომეხთა შესახებ. ალბათ შესანიშნავად აცნობიერებს, რომ სომხები აფხაზეთის ნამდვილი მფლობელები არიან, თუმცა საკუთარი, გადაშენების პირას მდგარი ერის გამო წუხილი მის სიტყვებში ნამდვილად იგრძნობა. ანზორი კი, როგორც დიადი რუსეთის მკვიდრი, უფრო თამამად მსჯელობს, თუმცა აქაც იგრძნობა გარკვეული თავშეკავება სომხების მისამართით უარყოფითი გამონათქვამებისაგან. საკუთარი ერების კატასტროფის მიზეზებს ორივე „უძველეს ისტორიაში“ ეძიებს.

რაღაცაში ბიზნესმენები თემური და ანზორი არ ცდებიან, მიუთითებენ რა იმაზე, რომ მათი დეპოპულაციის მიზეზი კავკასიის ომი გახლავთ. თუმცა ეს ყველაფერი არაა.

აფხაზი და ადიღეელ-ჩერქეზი პატრიოტებიშიშობენ საკუთარ თავსაც გამოუტყდნენ იმაში, რომ კატასტროფის ძირითადი მიზეზი ქართველებთან ძმათამკვლელი ომია-იმ ერთან, რომელიც საუკუნეების განმავლობაში ჭეშმარიტი განვითარებული სახელმწიფოს განსახიერება გახლდათ იმ ერებისათის, რომელთაც სრულყოფილი არც სახელმწიფო და არც დამწერლობა გააჩნდათ.

კავკასიის ომისდროინდელი აფხაზურ-ადიღეური ეთნოსის კატასტროფაუკავშირდებოდა სწორედ იმას, რომ ქართველები და აფხაზურ-ადიღეური ერები საომარი ფრონტის ხაზის სხვადასხვა მხარეს აღმოჩნდნენ. ქართველებმა მხარი დაუჭირეს რუსეთის იმპერიას, ხოლო აფხაზურ-ადიღეური ერი მის წინააღმდეგ იბრძოდა. ამიტომაც, მოძმე ერის დახმარება ქართველებს არ შეეძლოთ, მაგრამ რუსეთის სადამსჯელო ოპერაციებში აფხაზთა და ჰერქეზთ წინააღმდეგ ნამდვილად არასოდეს მიუღიათ მონაწილეობა.

მიუხედავად ამისა, კავკასიის ომის ყველაზე კრიტიკულ მომენტში და აფხაზთა და ადიღელთა მუხაჯირობის ჟამს, ქართველებმა მაინც გააცნობიერეს აფხაზებთან მათი ერთობა. საკმარისია გავიხსენოთ, რომ ქართველმა აჭარლებმა საკუთარ მიწებზე მიიღეს აფხაზეთიდან დევნილები და იმავე აფხაზთა მემკვიდრეები, რომლებიც დღემდე სახლობენ ბათუმსა და მის შემოგარენში.

სსრკ-ს დაშლასთან ერთდ, აფხაზ-ადიღეებს შესაძლოა გასჩენოდათ აღორძინებისა და საკუთარი მიწების დაბრუნების იდეა, მყარი „ზურგი“ რომ ჰქონოდათ ქართული სახელმწიფოს სახით. მაშინ საქართველოზე დაყრდნობით (რომელმაც, სხვათა შორის, ერთადერთმა აღიარა ჩერქეზი ერის გენოციდი) ცერქეზებს შეეძლოთ მოეთხოვათ სრულყოფილი სახელმწიფოებრიობის აღდგენა საკუთარ ისტორიულ მიწებზეჩრდილოეთ კავკასიაში, აღრაფერს ვამბობთ იმაზე, რომ საქართველოს შემადგენლობაში მყოფ აფხაზებს ყველა საშუალება ჰქონდათ განვითარებისათვის.

მიუხედავად ამისა, გასული საუკუნის 80-იანების მიწურულსა და 90-იანი წლების დასაწყისშისსრკ სპეცსამსახურებმა და სომხურმა ლობიმ ხელოვნურად გააღვივა ძმათამკვლელი ომი ქართველებსა და აფხაზურ-ადიღეურ ერებს შორის. აფხაზებსა და ადიღებს შეექმნათ ილუზია, რომ ქართველების წინააღმდეგ მიმართული სეპარატისტული ძმათამკვლელი ომის ორგანიზებითაფხაზეთში, ისინი მოიპოვებდნენ საკუთარ სახელმწიოებრიობას და გახდებოდნენ საკუთარი მიწების სრული ბატონ-პატრონები, თითქოს სწორედ ამისათვის შეიქმნა „კავკასიის მთიელ ხალხთა კონფედერაცია“.

ჩერქეზები, აბაზინები, ყაბარდოელები და ადიღეელნი ქართველთა წინააღმდეგ იბრძდნენ აფხაზეთში, იმ იმედით, რომ შექმნიდნენ საკუთარ აფხაზურ-ადიღეურ ეთნიკურ სახელმწიფოს. ისინი ვერ აცნობიერებდნენ, რომ ამით მოძმე ქართველებისაგანწმენდდნენ აფხაზეთის მიწებს სომეხ მომხვდურთათვის და იქცეოდნენ საკუთარ მიწაზე განადგურებად უმცირესობად. სეპარატისტული ომის სიხლით ისინი მოწყდნენ საქართველოს და ხატოვნად რომ ვთქვათ, საკუთარ ეთნოსს სასიცოცხლო არტერია გადაუჭრეს, იქცნენ რა ტყვეებად სომეხთა, რომელნიც მხოლოდ იმაზე ფიქრობენ, თუ როგორ გაწმინდონ აფხაზთაგან მიწები, რომელიც ასე მოუვიდათ თვალში.

ის, სომხები ამჟამად სულაც არ ჩქარობენ აფხაზი ერის გენოციდს, მხოლოდ იმით აიხსნება, რომ ისინი სრულიად დარწმუნებულნი არიან - აფხაზეთი ისედაც მათი გახდება, აფხაბეს არანაირი შანსი არ გააჩნიათ წინააღმდეგონა გაუწიონ მათთვის განკუთვნილ დეპოპულაციის ბედისწერას.

სომხები აფხაზეთში უკვე აფხაზებს ერთნახევარჯერ სჭარბობენ. გავა კიდევ ოცი წელიწადი, და მატი რაოდენობა კიდევ უფრო გაიზრდება, სამჯერ, ხუთჯერ მეტად. მაშნ, სავარაუდოდ, აფხაზებს არანაირი შესაძლებლობა არ ექნებათსომეხ მომხვდურთაგან დაიცვას საკუთარი მიწა-წყალი.

ჩრდილოეთ კავკასიშიჩერქეზთა, ადიღეელთა, აბაზგინთა და ყაბარდოელთა მდგომარეობას მეტად სავალალოა. სომხებმა ხელში იგდეს ყველა სამეთაურო თანამდებობა ხელისუფლებაში და რეგიონის ეკონომიკური სადავეები ხელთ იგდეს, მათ რუსებიც კი დაიმორჩილეს. საკუთარი მრავალრიცხოვნების მიუხედავად, რუსები მაინც სომხურ ლობის ემორჩილებიან. ხოლო, რაც შეეხება აფხაზურ-ადიღეურ ერებს, რომლებიც რეალურად ჩრდილოეთ კავკასიაში რიცხობრივად ხუთჯერ ნაკლებნი არიან სომხებთან შედარებით, უბრალოდ განწირულნი არიან.


ამასთან სომეხი პროვოკატორებიგეგმაზომიერად ცდილობენ დათესონ განხეთქილება აფხაზურ-ადიღეურ ეთნოსსა და მათ ერთმორწმუნე მოძმე ერს-ჩრდილოკავკასიელ თურქებს-შორის, ხელოვნურად აქეზებენ ჩერქეზებს, აბაზგებსა და ყაბარდოელებსყარაჩაელთა და ბალყარელთა წინააღმდეგ. შედეგად აფხაზურ-ადიღეური ეთნოსის ენერგია ჩრდილოეთ კავკასიში ამაოდ იკარგება სრულიად უაზრო დაპირისპირებაში მოძმე თურქ ერებთან, მაშინ როცა სომხები მოხერხებულად ეუფლებიან მათ მიწებს.

აფხაზურ-ადიღეური ეთნოსის ბედ-იღბალი სავალალოა, თუკი ისინი კვლავ არ დაუმეგობრდებიან მოძმე ქართელებს და ორიენტაციას ქართულ სახელმწიფოზე არ აიღებენ, რომელზეც მათი წინაპრები აკეთებდნენ ორიენტირებას. აფხაზები შეძლებენ აფხაზეთის შენარჩუნებას ქართელ დევნილთა მშობლიურ მიწებზე დაბრუნებით და საქართველოსა და ქართველი ერის წინაშე მონანიებითიმ ფაქტობრივი ღალატის გამო, რომლის შედეგებს დღეს იხმევენ და მომავალშიც მოიმკიან.

ქართველებთან ომი, თვისობრივად, გახლდათ აფხაზთა ერის თვითმკვლელობასომხური მიზნებისთვის. მხოლოდ ქართველებთან ძმობისა და კეთილმეზობლობის აღდგენით მოიპოვებენ აფხაზები შესაძლებლობას ეთნოსი, საკუთარი მიწები და თვითმყოფადობა შეინარჩუნონ.

წინაარმდეგ შემთხვევაში, კიდევ რამოდენიმე წელიც და ქართველები, დიდი სურვილის მიუხედავად, ვერ გადაარჩენენ აფხაზებს და ვერ იხსნიან მათ სომხური ლობის მიერ მიზანმიმართულად განხორციელებული „ნელი გენოციდისაგან“ საკუთარსავე მიწაზე. მით უმეტეს, რომ ეს «ნელი გენოციდი» სომხების „წყალობით“ ნებისმიერ წუთას შეიძლება იქცეს სისხლიან გენოციდად.




KavkazPlus

წაკითხულია : 1189