ანალიტიკა

…ჩვენ ქართველ მეგობრებს ვთხოვეთ საჰაერო სივრცის დაკეტვა და მათ ეს გააკეთეს…
01.05.22 8:20

ADA უნივერსიტეტში გამართულ საერთაშორისო კონფერენციაზე „სამხრეთ კავკასია: განვითარება და თანამშრომლობა“ აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა მადლიერებით გაიხსენა საქართველოს პრინციპული პოზიცია 44-დღიანი ომის დროს.

 

„44-დღიანი ომის დროს სატვირთო თვითმფრინავები იარაღით რეგულარულად დაფრინავდნენ რუსეთიდან სომხეთში დღეში რამდენჯერმე. თვალ-ყურს ვადევნებდით როსტოვიდან, მოზდოკიდან ყველა მიმართულებას. ჩვენ ქართველ მეგობრებს ვთხოვეთ საჰაერო სივრცის დაკეტვა და მათ ეს გააკეთეს. ჩვენ ასევე ვთხოვეთ ჩვენს ქართველ მეგობრებს დაეკეტათ ის სახმელეთო გზა, რომლითაც შეიძლებოდა იარაღის ტრანსპორტირება რუსეთიდან სომხეთში საქართველოს ტერიტორიის გავლით, მათ ეს გააკეთეს და ჩვენ მათი მადლობელნი ვართ“, - აღნიშნა ილჰამ ალიევმა.

 

აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა აღნიშნა, რომ იმ დროს ბაქომ წერილი გაუგზავნა ყველა კასპიის ზღვისპირეთის სახელმწიფოს თხოვნით, არ შეეშვათ რუსული სატვირთო თვითმფრინავები იარაღით სომხეთში.

 

„თხოვნით მივმართეთ ყაზახეთს, თურქმენეთსა და ირანს. სამწუხაროდ ამ თვითმფრინავებმა სომხეთში შესვლისას ამ ქვეყნების ტერიტორიები გამოიყენეს. ასეც იყო და არ უნდა დავმალოთ 44-დღიანი ომის ეს მხარე. მაგრამ სომხეთს უფრო მეტის მოლოდინი ჰქონდა. ისინი ფიქრობდნენ, რომ რუსული არმია უნდა მოსულიყო, ებრძოლა და დაეცვა სეპარატიზმი, მაგრამ ასე არ მოხდა“, - განაცხადა ილჰამ ალიევმა.

 

რაც შეეხება თურქმენეთისა და ყაზახეთის ხელისუფლების პოზიციებს, ქვეყნების, რომელთა ხალხები აზერბაიჯანელებისთვის ძმები-თურქები არიან და ირანის ისლამური რესპუბლიკა, ქვეყანა, რომელიც აზერბაიჯანში მოძმე მუსლიმურ სახელმწიფოდ აღიქმება, აუცილებელია ცალკე შევეხოთ.

 

ეჭვგარეშეა, რომ ყაზახების, თურქმენების და ირანის მოქალაქეების აბსოლუტური უმრავლესობა (მათ შორის 40%-ზე მეტი აზერბაიჯანელია) ცალსახად აზერბაიჯანელი ხალხის მხარეზე იყო. და მათი ნება რომ ყოფილიყო, სამხედრო ტვირთები არასოდეს დაიშვებოდა აზერბაიჯანული მიწების სომეხი ოკუპანტების დასახმარებლად. ირანის ისლამური რესპუბლიკის რიგითმა მაცხოვრებლებმა, სამხრეთ აზერბაიჯანელებმა დაბლოკეს სამხედრო ტექნიკის სვეტები ირანისა და სომხეთის საზღვარზე, რამაც აიძულა ერევნის "მოკავშირე" რუსეთი უფრო აქტიურად გამოეყენებინა აგრესორისთვის იარაღის მიწოდების ძვირადღირებული "საჰაერო" მეთოდი. მაგრამ პოლიტიკოსებმა თეირანში, ნურსულთანსა და აშხაბადში, სამწუხაროდ კრიტიკულ მომენტში თავი არცთუ საუკეთესო კუთხით წარმოაჩინეს.

 

აგრესორთან „მოკავშირეობამ“ თუ დროულად არ შეჩერდა ფუნდამენტურ სფეროებში, როგორიცაა იარაღის მიწოდება ან „სამხედრო ტრანზიტისთვის“ ტერიტორიის დათმობა, საბოლოოდ შეიძლება გამოიწვიოს მეგობრების ღალატი. დღეს ყველაზე აქტუალური მაგალითია ბელორუსის პოზიცია.

 

ბელორუსმა 2022 წლის თებერვალში გადასცა თავისი ტერიტორია რუსეთის ფედერაციას უკრაინის წინააღმდეგ აგრესიისთვის ჩრდილოეთიდან, იმ მხრიდან, სადაც უკრაინის შეიარაღებული ძალები ყველაზე ნაკლებად ელოდნენ თავდასხმებს, რამაც საშუალება მისცა აგრესორებს ომის დაწყებიდან მეორე დღეს პირდაპირ მისდგომოდნენ კიევის გარეუბნებს (სამოქალაქოები აქედან უბრალოდ ვერ ახერხებენ ევაკუაციას). რუსი დამსჯელები, რომლებმაც განახორციელეს ქალაქ ბუჩას მშვიდობიანი უკრაინელი მოსახლეობის ხოცვა-ჟლეტა, უკრაინაში სწორედ ბელორუსის ტერიტორიის გავლით შევიდნენ.

 

ბელორუსის ხელმძღვანელობას წინასწარ ვერც წარმოედგინა, რომ ბუჩაში ხოცვა-ჟლეტა იქნებოდა, როდესაც დათანხმდა რუსეთის ჯარების გავლას უკრაინაზე თავდასხმის მიზნით. ეს ოფიციალური მინსკისთვის, გარკვეულწილად, "შემამსუბუქებელი გარემოებაა". ოფიციალურად კრემლის პროპაგანდა ხომ აცხადებდა, რომ სურდა „სიკეთე უკრაინის ხალხისთვის“.

 

ჩნდება კითხვა, განა არ იცოდნენ ყაზახეთის, თურქმენეთისა და აზერბაიჯანის ხელისუფლებამ ხოჯალიში მომხდარი გენოციდის შესახებ? განა მათ ვერ გაიგეს, რომ აგრესორისთვის იარაღის მიწოდებაში მათი პასიური მონაწილეობის გამო, ეს გენოციდი შეიძლებოდა განმეორებულიყო? არ გაახსენდათ სომეხი აგრესორების მიერ ოკუპირებული აზერბაიჯანული ყარაბაღიდან 1 მილიონზე მეტი ლტოლვილი? და რომ იარაღის მიწოდებას შეიძლებოდა გაეზარდა როგორც მსხვერპლთა, ასევე ლტოლვილთა რაოდენობა? სომხეთის ხელისუფლებასა და სომეხ ნაციონალისტებს ხომ არც უფიქრიათ აზერბაიჯანელების მიმართ სიძულვილის დამალვა.

 

მიუხედავად ამისა, სწორედ ამ ქვეყნების ხელმძღვანელობამ მისცა საშუალება სომეხ აგრესორებსა და ოკუპანტებს მიეღოთ იარაღი მათი საჰაერო სივრცის მეშვეობით. უფრო მეტიც, იარაღის მიწოდება აზერბაიჯანისთვის კრიტიკულ მომენტში 44-დღიან ომამდე განხორციელდა. საუბარია 2020 წლის ზაფხულში სომხეთის მიერ ორგანიზებულ პროვოკაციაზე ტოვუზის მიმართულებით.

 

იმ დღეებში, როდესაც აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე, ტოვუზში ბრძოლები მიმდინარეობდა, რუსული სამხედრო სატრანსპორტო თვითმფრინავები სომხეთს ყაზახეთის, თურქმენეთისა და ირანის საჰაერო სივრცის გავლით აწვდიდნენ თანამედროვე იარაღს. იმ დროისთვის სომხეთს სულ 280 ტონა სამხედრო ტექნიკა მიაწოდეს. განხორციელდა შვიდი რეისი: 2 რეისი - 17 ივლისს, ბრძოლის დროს, თითო რეისი - 2020 წლის 18, 20, 27, 29 ივლისს და 4 აგვისტოს. რუსული ილ-76 გადაადგილდებოდნენ როსტოვი-მინვოდი-აკტაუ-თურქმენბაში-ნოვშერ-რაშტ-მეღრი-ერევანი მარშრუტით. ამ მარშრუტის სიგრძე 2000 კმ-ზე მეტია, მგზავრობის დრო 3 საათი 30 წუთი.

 

მაშინ საქართველომ პრინციპული პოზიცია დაიკავა და რუსი სამხედრო „ტრანსპორტიორების“ იარაღით გადაფრენის ნებართვა არ გასცა. თუმცა უფრო მოსახერხებელი და სწრაფი იქნებოდა იარაღის მიწოდება პირდაპირ საქართველოს გავლით. ამ შემთხვევაში მარშრუტის სიგრძე იქნება 500 კილომეტრი, მგზავრობის დრო 1 საათი.

 

მაშინ აზერბაიჯანმა თავისი შეშფოთება გამოხატა ყაზახეთის, თურქმენეთისა და ირანის მიმართ. სამწუხაროდ, ამას არანაირი ზემოქმედება არ გამოუწვევია. ხოლო 44-დღიანი ომის დროს „ტრანზიტული მიწოდება“ განახლდა. საქართველომ კი ისევ პრინციპული პოზიცია დაიკავა და არ დაუშვა იარაღი უცხო ქვეყნის ოკუპანტებისთვის, როგორც დღეს აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა შეგვახსენა.

 

ეს მაგალითი კიდევ ერთხელ აჩვენებს თუ რამდენად მჭიდრო მეგობრობა, კეთილმეზობლობა და თანამშრომლობაა აზერბაიჯანსა და საქართველოს შორის.

 

 

 

Kavkazplus

წაკითხულია : 613