ანალიტიკა

„ჩინეთს მინდობილ“ შრი-ლანკაში არეულობებია  - გაფრთხილება საქართველოსთვის
11.07.22 15:40

საიდუმლოს არავისთის წარმოადგენს, რომ ჩინეთი ინვესტიციებს ახორციელებს საქართველოს სამშენებლო და სატრანზიტო ინფრასტრუქტურაში. რა თქმა უნდა  გონივრული რაოდენობით, ასეთი ინვესტიციები შეიძლება მისასალმებელი იყოს.

თუმცა  ამავდროულად, ჩინეთის აბსოლუტური დომინირება საშიშია იმის გათვალისწინებით, რომ თავად კორეის სახალხო რესპუბლიკა არის გლობალურ პროცესებზე ძალზედ დამოკიდებული ქვეყანა. კსრ-სა და „ჩინეთის მხრიდან დახმარების“ გადაჭარბებულმა იმედმა, სხვა გეოპოლიტიკური მოთამაშეების ინტერესების გათვალისწინების გარეშე, შეიძლება კატასტროფამდე მიიყვანოს თუნდაც ის სახელმწიფო, რომელიც ზემომგებიან სატრანზიტო პოზიციაში იმყოფება. შრი-ლანკა კი დღევანდელი ყველაზე თვალნათელი მაგალითია „ჩინეთზე ზედმეტად დამოკიდებულების“ ასეთი კოლაფსისა.

 

შრი-ლანკა არის ბრიტანეთის ყოფილი  საკუთრება ცეილონი, რომელიც ბრიტანეთის ინდოეთის ნაწილი იყო.  დეკოლონიზაციამდე ის არა მხოლოდ დაიყო ორ ძირითად ნაწილად, ინდუისტურ (საკუთრივ ინდოეთი) და მუსულმანურ (პაკისტანი) ნაწილებად, არამედ ტერიტორიები, სადაც ძირითადად ბუდისტი მოსახლეობაა - ბირმა (დღევანდელი მიანმარი) და შრი-ლანკა - მას გამოეყო, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფოები.

 

უნდა აღინიშნოს, რომ ყოფილი ბრიტანული სამფლობელოების ადგილზე ორგანიზებულ პატარა შტატებში ჯერაც ბრიტანეთის სამეფოს უდიდესი გავლენაა შენარჩუნებული. ამის მაგალითია სინგაპური, სადაც მალაკას სრუტეზე სტრატეგიული ტრანსოკეანური საზღვაო მარშრუტზე მდებარე სახელმწიფოს უსაფრთხოებას ფაქტობრივად ჯერ კიდევ ბრიტანული სამხედრო კონტინგენტი უზრუნველყოფს.

 

 თუნდაც ის ფაქტი, რომ დიდი ბრიტანეთი ასე აშკარად დიდი ხანია შრი-ლანკის საქმეებში არ ჩარეულა, მაინც აშკარაა, რომ შრი-ლანკის სტრატეგიული მნიშვნელობა ინდოეთის ოკეანის აღმოსავლეთ ნაწილიდან დასავლეთისკენ მიმავალ მარშრუტებზე უზარმაზარია. და სხვა გეოპოლიტიკურ მოთამაშეებს დიდი ხნის განმავლობაში არ შეეძლოთ "დაუფლებოდნენ" შრი-ლანკას საკუთარი ინტერესებიდან გამომდინარე.

 

ბოლო წლებში ამის გაკეთებას ჩინეთი შეეცადა. ამის შესახებ  დეტალურად და "პროჩინურად" ცოტა ხნის წინ დაიწერა რუსეთის საგარეო საქმეთა საბჭოს ვებგვერდზე სტატიაში "ტალღებზე მორბენალი: ჩინეთის გზა საზღვაო ზესახელმწიფოს სტატუსისკენ".

 

 https://russiancouncil.ru/analytics-and-comments/columns/sandbox/begushchiy-po-volnam-put-kitaya-k-statusu-morskoy-derzhavy/ :

„ჩინეთი მუდმივად ცდილობს დაიმკვიდროს თავისი, როგორც საზღვაო ზესახელმწიფოს სტატუსი და მისი ინვესტიციები ზოგიერთი პორტის მშენებლობაში ამას ადასტურებს. კერძოდ, ჩინელი სტრატეგების მიერ ხაზგასმულია ოთხი პორტის პროექტი, როგორც პოტენციური დასაყრდენი ინდოეთისა და წყნარი ოკეანის რეგიონში და იმსახურებს შესწავლას. თითოეული მათგანი განვითარების სხვადასხვა ეტაპზეა. ეს პროექტებია გვადარის პორტი პაკისტანში, კო რონგის პორტი კამბოჯაში, ჰამბანტოტას პორტი შრი-ლანკაში და კიაუკპიუს პორტი მიანმარში…

 

ჰამბანტოტას პორტი გაიხსნა 2010 წელს, შრი-ლანკის მთავრობამ ვალი აქციებში გაცვალა მას შემდეგ, რაც გადახდის პრობლემის წინაშე აღმოჩნდა, რის შედეგადაც $1,12 მილიარდის ღირებულების 99-წლიანი იჯარა გააგრძელა ჩინეთის სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული China Merchants Ports (CMP). 2016 წელს შემოთავაზებულ იქნა ვალის კაპიტალის სვოპი, რის შედეგადაც ჩინეთის სახელმწიფო პორტის ოპერატორს CMP-ს გადაეცა კომპანიის 80%-იანი წილი. რა თქმა უნდა, ჰამბანტოტას საზღვაო მნიშვნელობა პეკინისთვის არასოდეს ყოფილა საეჭვო. პორტის მდებარეობა შრი-ლანკის სამხრეთ კიდეზე, სამხრეთ აზიის სასიცოცხლო მნიშვნელობის სატრანსპორტო ხაზებზე წვდომით, მას ჩინეთისთვის მნიშვნელოვან კომერციულ აქტივად აქცევს. მაგრამ პეკინის ინვესტიციას ჰამბანტოტაში ასევე დიდი სტრატეგიული მნიშვნელობა აქვს. ინდოეთი შეშფოთებულია ამით, რადგან ის ჩართულია კონფლიქტებში როგორც პაკისტანთან, ასევე შრი-ლანკასთან...

 

2020 წლის 18 იანვარს, ჩინეთის პრეზიდენტის სი ძინპინის მიანმარში ვიზიტის დროს, ჩინეთმა და მიანმარმა ხელი მოაწერეს 33 ორმხრივ შეთანხმებას, მათ შორის ზოგიერთ პროექტზე, რომელიც ითვალისწინებს ეკონომიკური დერეფნის მშენებლობას სამხრეთ ჩინეთსა და ინდოეთის ოკეანის პორტს კიაუკპიუს შორის. ეს შეთანხმებები მოიცავდა რკინიგზას და ღრმაწყლოვან პორტებს. პორტის დასრულების შემდეგ, ეს სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყანა და მისი მეზობლები უფრო მჭიდროდ იქნება დაკავშირებული, ასევე გაუმჯობესდება ჩინეთის წვდომა მსოფლიო ბაზარზე და შემცირდება მისი დამოკიდებულება მალაკას სრუტის გავლით ტრანსპორტირებულ ნავთობსა და გაზზე. - ნათქვამია სტატიაში.

 

აშკარაა, რომ შენდებოდა "დიდი ჩინური სატრანზიტო საზღვაო გზა", სადაც მთავარი პორტებია კიაუკპიუს პორტი მიანმარში და ჰამბანტოტას პორტი შრი-ლანკაში, რომელსაც აქვს სახმელეთო კომუნიკაციის პერსპექტივები უშუალოდ კსრ-სთან. მაგრამ ამჟამინდელი არეულობა შრი-ლანკაში, რამაც უკვე გამოიწვია იმ ლიდერების ჩამოშორება, რომლებმაც ხელი მოაწერეს შეთანხმებებს ჩინეთთან, არსებითად „არღვევს“ ასე საგულდაგულოდ აშენებულ „ჩინეთის საზღვაო მარშრუტს“ .

 

თავდაპირველად ცხადი იყო, რომ ინდოეთის ოკეანეში კორეის სახალხო რესპუბლიკის გაძლიერება ყველა გეოპოლიტიკურ მოთამაშეს არ აწყობდა. და მათ დაიწყეს "სპეციალური ოპერაცია" შრი-ლანკაში პრო-ჩინური ხელისუფლებისთვის პრობლემების შესაქმნელად. ამასთან, რაც ყველაზე საინტერესოა, მათ არ დაუწყიათ გრძელვადიანი სეპარატისტული კონფლიქტის გაღვივება კუნძულზე, აქ მცხოვრები სიდიდით მეორე ეთნიკური ჯგუფი, ტამილების გამოყენებით და სხვა - ეკონომიკური - მიმართულებით წავიდნენ.

 

შრი-ლანკაში ეკონომიკური პრობლემები „შეკვეთილივით“  გამწვავდა მას შემდეგ, რაც 2017 წლის დეკემბერში შრი-ლანკამ თავის სამხრეთ სანაპიროზე მდებარე ღრმაწყლოვანი პორტი ჰამბანტოტა ჩინეთს ოფიციალურად 99 წლის ვადით იჯარით გადასცა. სიტუაციას ისიც ამძიმებდა, რომ 2020-2021 წლებში შრი-ლანკა გახდა მესამე სამყაროს ქვეყნებისთვის უპრეცედენტო კოვიდ შეზღუდვების ქვეყანა. ამ შეზღუდვებმა „დაასრულა“ ტურიზმი და სოფლის მეურნეობა და მიიყვანა ქვეყანა დეფოლტამდე. შემდეგ კი უკვე „მოხერხების საკითხი იყო“ არეულობები.

 

ყველაზე საინტერესო ის არის, რომ შრი-ლანკაში არეულობის პიკი, რამაც გამოიწვია სამთავრობო რეზიდენციების შტურმი, დაეცა დაახლოებით იმავე დროს, როდესაც ყოფილ მეტროპოლიაში დიდ ბრიტანეთში პრემიერ მინისტრი ბორის ჯონსონი გადადგა. ზოგისთვის ეს შეიძლება „შემთხვევითობად“ შეფასდეს, მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ბორის ჯონსონმა „ხანგრძლივი თამაში ითამაშა“, მისი გადაწყვეტილებების შედეგები თანამდებობის დატოვების შემდეგაც იგრძნობა. გარდა ამისა, ჯონსონმა მნიშვნელოვანი ყურადღება დაუთმო გლობალურ სატრანზიტო მარშრუტებს.

 

 

Kavkazplus

წაკითხულია : 505