ანალიტიკა

სომხური ჯარის დეგრადაციას თავად სომხები აღიარებენ
31.08.22 12:20

44-დღიანმა ომმა  სრულიად გააქარწყლა მითი „დაუმარცხებელი  სომხური ჯარის“ შესახებ. სინამდვილეში, სომხური არმიის წინა „გამარჯვებებიც“ „სხვისი ხელით და სხვისი ხიშტებით“ არის მოპოვებული. კერძოდ, აზერბაიჯანული ყარაბაღის აღება 1992-1994 წლებში სომხეთმა რუსეთის არმიის საომარ მოქმედებებში უშუალო ფარული მონაწილეობის წყალობით შეძლო. თუმცა, 44-დღიანი ომის დროს სომხური ლობის მხრიდან რუსეთის ომში ჩათრევის ყველა მცდელობა ჩაფლავდა და სომხეთის შეიარაღებული ძალების დამარცხებაც სრულიად ბუნებრივი გახდა. სომხური არმია აბსოლუტურად მოუმზადებელი იყო თანამედროვე ომისთვის.

 

თუმცა ყარაბაღში სამარცხვინო მარცხის შემდეგ სომეხი ნაციონალისტები კვლავ შურისძიებაზე ოცნებობენ. მაგრამ ისმის კითხვა - რომელი ჯარი განახორციელებს ამ შურისძიებას? 2020 წლის შემოდგომაზე სამხედრო დამარცხების შემდეგ, თითქმის 2 წლის განმავლობაში, სომხეთის არმიაში მდგომარეობა საერთოდ არ გაუმჯობესებულა, მიუხედავად გამოცხადებული „რეფორმისა“. იყო მხოლოდ წამყვანი სამხედრო კადრების „კოსმეტიკური გადანაცვლება“, მაგრამ მთლიანობაში არმიას ხელმძღვანელობენ იგივე კორუმპირებული გენერლები, რომლებმაც წინ წაიწიეს რობერტ კოჩარიანის და სერჟ სარგსიანის დროს.

 

ჯარში კორუფცია კვლავაც ამაზრზენია, თავხედური დამოკიდებულება ჯარისკაცებისთვის ცოცხალ ჯოჯოხეთად აქცევს ამ არმიის რიგებში ყოფნას. საბრძოლო მომზადების დონისა და თანამედროვე ტიპის იარაღის განვითარების მხრივ სომხეთის შეიარაღებული ძალები პოსტსაბჭოთა სივრცეში თითქმის ბოლო ადგილზეა. თავად სომეხი ნაციონალისტები  არიან იძულებულნი აღიარონ ეს, მათ შორის ისინიც  ვინც რევანშისტურ იდეებს მისდევს. კერძოდ, აშოტ არამიანის სტატია „ბოლოქანქარების არმია“ უკიდურესად ნაციონალისტურ და რევანშისტურ გამოცემაში „სომხეთის ხმა“ ("გოლოს არმენიი") ეძღვნება სომხური არმიის პრობლემებს მრავლისმთქმელი ქვესათაურით: „ჩვენი სამხედროები ბრწყინავენ არა სროლაში და გამძლეობაში, არამედ ... სიმღერებსა და ცეკვებში” ( https://www.golosarmenii.am/article/156800/armiya-tryasoguzki ). გთავაზობთ მასალას სრულად:

 

„ის ფაქტი, რომ მოქმედი ხელისუფლების სამხედრო რეფორმები (იგულისხმება სომხეთის მმართველი პარტია - სამოქალაქო ხელშეკრულება - რედ.) ერთ ადგილს ტკეპნის და არასწორი მიმართულებით მიდის, ყველაზე აშკარა გახდა არცახის წაგებული ომის შედეგებიდან, როდესაც, კერძოდ „მარწყვის“ რეფორმებმა დატოვა ჯარები ფრონტის ხაზზე ძირითადი პურის და წყლის გარეშე და საკადრო ართურმა დიდწილად განაპირობა მარცხი ბრძოლის ველზე. თუმცა, „უზენაესი მთავარსარდლის“ ფაშინიანის მთავრობა მეთოდურად და დაჟინებით ცდილობს ქვეყნის შეიარაღებული ძალების დასამარებას…

 

კიდევ ერთი თუ შეიძლება ითქვას, "რეფორმა" როდესაც 24 მილიონ დრამად (დღევანდელი კურსით - დაახლოებით 60 ათასი დოლარი) შეგიძლიათ სამხედრო სავალდებულო სამსახურის ვადა 2 წლიდან 4,5 თვემდე შეამციროთ, ჯდება იმავე სამხედრო სამსახურის და ზოგადად, ქვეყნის ეროვნული უსაფრთხოების შესახებ ხელისუფლების არასტაბილური წარმოდგენების დასტაში. საზოგადოების შემდგომი განშრევება და დაყოფა ფენებად, ვისაც შეუძლია გადაიხადოს საჭირო თანხა და ვინც ამას ვერ ახერხებს, ალბათ ყველაზე აშკარა ეგზისტენციალური საფრთხეა სახელმწიფოსთვის, სადაც „ხავერდოვან რევოლუციამდე“, პირიქით, იცავდნენ „ერი-არმია“ გამაერთიანებელ კონცეფციას. ახლა საზოგადოების კონსოლიდაციის ნაცვლად გვთავაზობენ მის შემდგომ ფრაგმენტაციას, ხრწნას, რის შედეგადაც ჯარი საბოლოოდ ბრძოლისუუნარო გახდება.

 

სხვათა შორის, თავად თავდაცვის სამინისტრომ ცოტა ხნის წინ აღიარა, რომ მთლიანად ჩავარდა პროგრამა „მე“ («Ես եմ»), როდესაც წვევამდელებს შეეძლოთ სამხედრო სამსახურის ხელშეკრულების გაფორმება 3 წლით, რის შემდეგაც იღებდნენ პრემიას 5 მლნ. დრამის ოდენობით. ასე რომ, თავდაცვის სამინისტროს ინფორმაციით, გაწვევისას 2021-2022 წწ. მსგავსი მოთხოვნით არავის მიუმართავს. უფრო მეტიც, 2020 წლის არცახის ომის შემდეგ მრავალმა სამხედრო მოსამსახურემ უარი თქვა ამ პროგრამაში მონაწილეობაზე, შემოიფარგლნენ 2 წლიანი სამსახურებრივი ვადით და უგულებელყვეს ფულადი კომპენსაცია. რაც გასაკვირი არ არის თუ გავითვალისწინებთ სარდლობის უნიჭობის და ზოგადად ქვეყნისთვის კრიტიკულ მომენტში შეიარაღებული ძალების უმწეობას.

 

ამჟამად „მე“ პროგრამაში მონაწილეობს სამად სამი სამხედრო მოსამსახურე, რომელთა სამსახურის 3 წლიანი ვადა ასევე 2023 წლის იანვარში სრულდება.

 

სომხეთის სამხედრო-პოლიტიკური ხელმძღვანელობა, ყოველ შემთხვევაში ამ პროგრამის წარუმატებლობის მაგალითზე, საბოლოოდ მიხვდა, რომ აქ საქმე სულაც არ არის ფულზე. პრობლემა გაცილებით ღრმაა, მაგრამ მის დასანახად საჭიროა შესაბამისი კომპეტენციები, რაც სრულიად არ არსებობს დღევანდელ ხელმძღვანელობაში. მთავრობა და თავდაცვის სამინისტრო აგრძელებენ მატერიალურ ფაქტორზე ზეწოლას, სრულიად უარყოფენ ახალგაზრდების სამხედრო-პატრიოტული აღზრდის საკითხებს და სამხედრო სამსახურს განიხილავენ არა მოქალაქის საპატიო მოვალეობად, არამედ ერთგვარ სასჯელად, რომლისგანაც თავის დაღწევა ფულით შეიძლება.

 

ჩვენი შეიარაღებული ძალების დღევანდელი სავალალო მდგომარეობის შესახებ სხვა მაგალითებიდანაც შეიძლება ვიმსჯელოთ. კერძოდ, ამ დღეებში მიმდინარე არმიის საერთაშორისო თამაშებში „ArMI-2022“ გამარჯვებულთა შორის სომხეთის გუნდები სამხედრო ხელოვნების სხვადასხვა შეჯიბრებებში არ არის, თუმცა ზოგიერთ ნომინაციაში მხოლოდ 4-5 ქვეყნის გუნდი იბრძვის. ხოლო ალაბინოში გამართულ "სატანკო ბიატლონიწს" მართლაც სამარცხვინო გამოსვლაზე, როდესაც სამივე სომხურმა ეკიპაჟმა სუსტ ჯგუფში ბოლო ადგილი დაიკავა სუსტი დივიზიონიდან, დეტალურად ვისაუბრეთ "GA"-ს ბოლო რეპორტაჟებში.

 

ჩვენი სამხედრო მოსამსახურეები არც სნაიპერული სიზუსტით, არც სამხედრო ათლეტიზმით და გამძლეობით, არც სამხედრო აღჭურვილობის ოსტატურად მართვით არ გამოირჩეოდნენ, ასე რომ სომხეთს საუკეთესო შემთხვევაში, შეუძლია დაეყრდნოს პრიზებს "მსოფლიოს მეომრის" კონკურსის ფარგლებში - სხვათა შორის, ზუსტ შესაბამისობაში ფაშინიანის მთავრობასთან, მსოფლიოს უხერხემლო დღის წესრიგის რეალობის გათვალისწინების გარეშე. ამ კონკურსში სამხედრო მოსამსახურეები იბრძვიან სამედიცინო მომსახურების საუკეთესო ორგანიზებაში, აჩვენებენ ... ლიტერატურულ, მხატვრულ და საცეკვაო უნარებს, ისტორიის ცოდნას - ერთი სიტყვით ისეთ რამეში რაც პირდაპირ არ არის დაკავშირებული საბრძოლო მომზადებასთან.

 

სომხეთის გუნდმა კი უკვე მოიპოვა ერთი ასეთი "პრიზი", თუმცა დარწმუნებული არ ვარ, რომ ამით ძალიან უნდა ვიამაყოთ. ლიტერატურულ-მხატვრულ და საცეკვაო შემოქმედებით სცენაზე "კავალერი და ქალბატონი", რომელიც მიმდინარეობს მონტე მელკონიანის სამხედრო სპორტულ კოლეჯში, თითოეულმა მონაწილემ პირადად შეასრულა ნომერი ერთ-ერთ ნომინაციაში: სიმღერა, ცეკვა, მუსიკალურ ინსტრუმენტზე დაკვრა, ლექსის კითხვა. სწორედ აქ მოვიპოვეთ პირველი ადგილი. ძნელი წარმოსადგენია, რომ მონტე საფლავში გადატრიალდება...

 

ამ ყველაფრის შედეგად, საბრძოლო მზადყოფნის შეიარაღებული ძალების ნაცვლად, რაც ადრე გვქონდა, მალე მივიღებთ ცუდად გაწვრთნილი „იარაღიანი ხალხის“ ამორფულ მასას - რაღაც „ბოლოქანქარების არმიას“ თუ გავიხსენებთ საბჭოთა ლატვიის ამავე სახელწოდების ფილმს, სადაც თეთრგვარდიელებს ებრძოდნენ სამოქალაქო ომის დროს ჩვეულებრივი უსახლკარო ბავშვები. აი, მაშინ აქანქარონ კუდები, სულ ერთია: დამარცხება გარანტირებულია ნებისმიერ შემთხვევაში ... ”სტატიის დასასრული.

 

ამ სტატიიდან ერთი მარტივი დასკვნის გამოტანა შეიძლება - ნებისმიერი სამხედრო შეტაკების შემთხვევაში, "სამხედრო სომხური არმია" მყისიერად დამარცხდება. ამასთან დაკავშირებით ჩნდება კითხვა: რატომ არ სურთ სომეხ ნაციონალისტებს კარგად რომ იციან თავიანთი არმიის სავალალო მდგომარეობა,  მეზობლებთან ურთიერთობის მშვიდობიანად მოგვარება და კომუნიკაციების, კერძოდ, ზანგეზურის დერეფნის გახსნა? თუ  მათ არ სურთ მშვიდობა არამედ სურთ ომი, ვინ იბრძოლებს მათთვის? სომხურ ჯარს, განსაზღვრებით არ ძალუძს სერიოზული ომი, მითუმეტეს მასში გამარჯვება.

 

დასკვნა ერთია - რევანშისტებს სურთ რუსეთი ისევ სომხური ინტერესებისთვის ომში ჩაითრიონ. ის, რომ თითქმის ყველა რევანშისტი მხარს უჭერდა რუსეთის ფედერაციის აგრესიას უკრაინის წინააღმდეგ, ადვილი ასახსნელია. მათ ეჩვენებოდათ, რომ რუსეთის ფედერაცია სწრაფად „დაარტყამდა“ უკრაინას, რომელიც შეიარაღებითა და ეკონომიკური პოტენციალით ბევრჯერ ჩამორჩებოდა რუსეთს, აიძულებდა მას ეღიარებინა საზღვრები და „გადავიდოდნენ“ სამხრეთ კავკასიაზე და რუსული იარაღით „დიად სომხეთს“ შექმნიდნენ. მაგრამ უკრაინის წინააღმდეგ აგრესია "ჩაფლავდა". რუსეთის ფედერაციას ძალა არ შესწევს, დაეხმაროს სომეხ რევანშისტებს. სომხეთს კი ნორმალური არსებობისა და განვითარების ერთადერთი შანსი აქვს - მშვიდობა მეზობლებთან და შეწყვიტოს პრეტენზიები სხვების მიწებზე, რადგან მათ უბრალოდ არ აქვთ იმედი, რომ  მათი არმია  გააცნობიერებს ამ პრეტენზიებსა და ამბიციებს.

 

 

გიორგი მაზნიაშვილი

წაკითხულია : 514