ანალიტიკა

«ყუმისა და ეჩმეაძინის ალიანსი» სომეხი რევანშისტების უკანასკნელი იმედია?
08.11.22 13:30

აზერბაიჯანის ხანკენდში 2022 წლის 30 ოქტომბერს გამართულ სეპარატისტებისა და სომეხი ნაციონალისტების მიტინგსა, რუსი სამშვიდობოების საფარქვეშ, რომლებიც მოითხოვდნენ „არცახის“ აზერბაიჯანისგან გამოყოფას და სომეხი რევანშისტების მსგავს აქციას შორის, რომელიც ერევანში 2022 წლის 5 ნოემბერს გაიმართა, მეტად მნიშვნელოვანი მოვლენა მოხდა. რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა ღირსების ორდენი გადასცა სრულიად სომეხთა კათოლიკოს გარეგინ II-ს. ამის შესახებ 4 ნოემბერს კრემლის პრესსამსახური იტყობინება. ძალიან სიმბოლურია ისიც, რომ ვლადიმერ პუტინმა იმავე განკარგულებით რუსეთის საზღვაო ქვეითთა ​​კორპუსის 336-ე ცალკეული გვარდიის ბრიგადა მამაცობის ორდენით დააჯილდოვა.

 

ცხადი ხდება, თუ რომელ ძალებს ეყრდნობიან რევანშისტები და სომეხი ნაციონალისტები, რომლებიც ცდილობენ კვლავ წამოწიონ „მიაცუმის“ თემა და მოაწყონ სომხეთის მიერ აზერბაიჯანული ყარაბაღის ახალი ოკუპაცია - ეს არის სამღვდელოება და რუსული არმია. რუსული არმია დღეს უკრაინაშია გაჭედილი და ჯერჯერობით მას უბრალოდ არ შეუძლია სომხურ რევანშიზმში ჩაერთოს, მიუხედავად მოსკოვის ძლიერი სომხური ლობის დიდი  სურვილისა. თუმცა სამხრეთ კავკასიაში „სულიერი ხაზით“ ყველაზე მოულოდნელი სიურპრიზებია შესაძლებელი.

 

დავიწყოთ იმით, რომ სომხური სამოციქულო ეკლესიის (AAC) პროექტი თავისი ცენტრით ეჯმიაძინში უნიკალურია. იგი დიდი ხანია ძალიან დაშორდა ქრისტიანობას, მაგრამ ის იქცა „სამაგალითო“ პროექტად, რომელმაც აღმოსავლეთში გაფანტული ეთნო-რელიგიური ჯგუფი ნაციონალიზმით მოწამლა, შექმნა „სომეხი ერი“ გამოგონილი და თავიდან ბოლომდე გაყალბებული „უძველესი ისტორიით“ . ეჯმიაძინი დიდი ხანია იქცა როგორც ვატიკანის, ისე აღმოსავლეთში ვატიკანთან დაკავშირებული ძირითადი გეოპოლიტიკური მოთამაშეების ინტერესების გამტარი.

 

იმავდროულად, ვატიკანი ბოლო დროს აშკარა ფსონს დებს ეკუმენიზმზე, რომელიც მას ესმის, როგორც "ყველა რელიგიის გაერთიანება რომის პაპის მფარველობის ქვეშ".  ამ პოლიტიკის ერთ-ერთი მთავარი „ეკუმენური მოთამაშე“, რაოდენ უცნაურიც არ უნდა იყოს, ეჯმიაძინია. ეს, პირველ რიგში, უცნაურად გამოიყურება, რადგან არ არსებობს რელიგიური დათმობა უფრო ისლამოფობიური, ვიდრე სომხური ეკლესია და არ არსებობს უფრო ისლამოფობიური ნაციონალიზმი ვიდრე სომხური. მაგრამ ამავდროულად ეჯმიაძინი შესანიშნავ ურთიერთობას ინარჩუნებს ირანელ აიათოლაებთან, რომელთა მთავარი სულიერი ცენტრი  მოგეხსენებათ არის ირანში შიიტი მუსლიმებისთვის წმინდა ქალაქი ყუმი.

 

მეტწილად, პოლიტიკური ძალაუფლება ირანში მდებარეობს არა იმდენად თეირანში (სადაც ის ასევე აიათოლაებს ეკუთვნის), არამედ ყუმში. თეირანის რეჟიმის „საერო“ ფუნქციონერები მთლიანად დამოკიდებულნი არიან აიათოლაებზე, რომლებიც განსაზღვრავენ ქვეყნის მთელ პოლიტიკას.  ეს პოლიტიკა მართლაც უსაზღვროდ შორს დგას მუსლიმთა ინტერესების დაცვისგან - სხვაგვარად როგორ აიხსნება ირანის მხარდაჭერა სომხეთის მიერ მუსულმანური აზერბაიჯანული მიწების ოკუპაციისა და 1 მილიონზე მეტი შიიტი მუსლიმის განდევნა მშობლიური ქალაქებიდან და სოფლებიდან.

 

„ყუმისა და ეჯმიაძინის ალიანსი“ მით უფრო მეტად ხდება ისეთი გეოპოლიტიკური ცენტრების ამსახველი, როგორიცაა ვატიკანი და პარიზი ახლო და შუა აღმოსავლეთში. მოსკოვის დასუსტებასთან ერთად, ისინი ცდილობენ რუსული სამხედრო ყოფნის „შემცვლელის“ პოვნას, ცდილობენ მოაწყონ გეოპოლიტიკური „შეკავებისა და წონასწორობის“ ახალი სისტემა, მათ შორის სამხრეთ კავკასიის რეგიონში.

 

სამწუხაროდ, ზოგიერთი გულწრფელად მორწმუნე შიიტი აზერბაიჯანელი ჯერ კიდევ ვერ აცნობიერებს, რომ ყუმში სულიერმა „ავტორიტეტებმა“ მათ, ფაქტობრივად, დიდი ხნის წინ უღალატეს.  ნებისმიერ დროს გაწირავენ მათ ეჯმიაძინსა და ვატიკანში მოღვაწე "მეგობრების" თხოვნით ან გადაასახლებენ, როგორც ეს მოხდა სომეხი ნაციონალისტების მიერ დატყვევებული ყარაბაღის, ზანგეზურის, ირავანის და სხვა ისტორიული აზერბაიჯანული რეგიონების აზერბაიჯანელების შემთხვევაში. როგორც ჩანს, მარგინალური "პროირანული" უჯრედები აზერბაიჯანში და აზერბაიჯანულ ნახიჩევანში, რომლებიც "ირანელი აიათოლაების მეგობრების" მიერ სამ ათეულ წელზე მეტი ხნის განმავლობაში ბლოკირებულნი იყვნენ, "გააქტიურდნენ" ყუმისა და თეირანის ბრძანებით და "შედეგად", ბოლო დღეებში, მოულოდნელად პროვოკაციული „ანკესი გადააგდეს“ ნახიჩევანზე ირანის პრეტენზიებთან დაკავშირებით. სომხური დეზინფორმაციის მანქანა კი ჯერ ერთი წუთითაც არ გაჩერებულა და ამ "ანკესებზე" მუშაობს.

 

აზერბაიჯანის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ 2022 წლის 7 ნოემბერს გავრცელებულ განცხადებაში ნათქვამია:

 

„ახლახან არაერთ სოციალურ ქსელში ე.წ. „ირანის ნახიჭევანის სახალხო მოძრაობამ“, რომელიც ფიქტიური ორგანიზაციაა, ადგილობრივი მოსახლეობის სახელით გამოაქვეყნა მიმართვა ირანის მთავრობისადმი, სადაც ნათქვამია, რომ თითქოსდა აზერბაიჯანის ხელისუფლების ბრალით, ნახიჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკის მოსახლეობას აქვს სერიოზული სირთულეები უსაფრთხოების, მეცნიერების, საკვების სფეროში და სურს ნებაყოფლობით შეუერთდეს ირანის ისლამურ რესპუბლიკას. ამასთან, მიმართავენ ირანის მთავრობას ნახიჩევანის ტერიტორიაზე ირანის შეიარაღებული ძალების განლაგების მოთხოვნით“, - ნათქვამია განცხადებაში.

 

სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურში განაცხადეს, რომ აზერბაიჯანის წინააღმდეგ მიზანმიმართული პროვოკაციების გამოძიება სერიოზულად მიმდინარეობს  და მიიღება შესაბამისი ზომები.

 

„მსგავსი სისულელე და პროვოკაციული ინფორმაციის გამოქვეყნება ცნობილი წრეების მიერ, რომლებიც მტრულად განწყობილნი არიან ჩვენი ქვეყნის მიმართ, მიუღებელია და იწვევს ჩვენი მოქალაქეების ზიზღს. აზერბაიჯანის სახელმწიფო და მისი პოლიტიკური ხელმძღვანელობა არის მოსახლეობის უსაფრთხო და აყვავებული ცხოვრების გარანტი მთელი ქვეყნის მასშტაბით, მათ შორის ნახიჩევანის ავტონომიურ რესპუბლიკაში, რომელიც მისი განუყოფელი ნაწილია“, - ხაზგასმით აღინიშნა აზერბაიჯანის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურში.

 

აზერბაიჯანის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური დიპლომატიურად პირდაპირ არ მიუთითებს თუ  „რომელ ხაზზე“ იყო ორგანიზებული პროვოკაცია ე.წ. „ირანის ნახიჩევანის სახალხო მოძრაობის“ მხრიდან. მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ნახიჩევანის ავტონომიურ რესპუბლიკაში მუსლიმთა აბსოლუტური უმრავლესობა შიიტები არიან და ისტორიულად ნახიჩევანი, ირევანთან ერთად, იმავე სეფიანთა ძალაუფლების „შიიტური დასაყრდენი“ იყო, ეს სულაც არ არის ძნელი მისახვედრი. პროვოკაცია მომზადდა „სულიერი ხაზით“, ყუმსა და თეირანში აიათოლაები ურცხვად იყენებენ ხალხის რელიგიურ გრძნობებს, აიძულებენ მათ ფაქტობრივად ჩაერთონ ავანტიურაში, რომელსაც თვითმკვლელობამდე მიჰყავს მათი ქვეყანა და ხალხი.

 

უმაღლეს ეშელონებში ყუმსა და თეირანში, ნახიჩევანის დესტაბილიზაციისკენ მიმართული ნაბიჯები, ცხადია შეთანხმებულია ეჩმიაძინთან, რომელმაც საკუთარი აქტივობა ბოლო დღეებში გამოავლინა, მათ შორის ნახიჩევანის უშუალო სიახლოვეს, საზღვართან, რომელთანაც 7 ნოემბერს ჯერმუქში ერთგვარი „სასაზღვრო ზონაში ვიზიტით“ ცოტა ხნის წინ თავადვე დაჯილდოვებული რუსეთის ფედერაციის ღირსების ორდენით, კათოლიკოსი გარეგინ II იმყოფებოდა. მანამდე კი გარეგინ II-მ სომხური სამოციქულო ეკლესიის ტავუშის ეპარქიის წინამძღვარი ეპისკოპოსი ბაგრატ გალსტანიანი 2022 წლის 5 ნოემბერს ერევანში გამართულ რევანშისტულ მიტინგზე „გაამწესა“.

 

სწორედ ეპისკოპოსმა ბაგრატ გალსტანიანმა დაიწყო ე.წ. რევანშისტთა „სახალხო მიტინგი“ ერევნის საფრანგეთის მოედანზე ლოცვით და „კურთხევის სიტყვით“.

 

„... სრულიად მსოფლიოს სომხები, რაც არ უნდა გატეხონ, აქვთ უფლება ჰქონდეთ უფლებები, რადგან ჩვენს მიწა წყალზე მეტად სისხლით არის მორწყული და ეს უფლება უდაოა. „არცახი“ არასოდეს იქნება მტრული სახელმწიფოების ნაწილი“, - განაცხადა ბაგრატ გალსტანიანმა და ცხადყო, რომ ეჯმიაძინი არც ეხლა და არც მომავალში  ცნობს საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებს სამხრეთ კავკასიაში და აზერბაიჯანის სუვერენიტეტს ყარაბაღზე.

 

თურმე ყველაფერი ურთიერთდაკავშირებულია. ეჯმიაძინი მაშინაც კი, როცა ოფიციალური ერევანი, თუმცა უხალისოდ მიდის სამშვიდობო ხელშეკრულების გასაფორმებლად, აზერბაიჯანის ტერიტორიული მთლიანობის აღიარებით, აგრძელებს ყარაბაღზე პრეტენზიას. გუმი თავისი აგენტების მეშვეობით აშკარად იწყებს ნახიჩევანზე პრეტენზიას, თუმცა ოფიციალური თეირანი, როგორც ჩანს მსგავს პრეტენზიებს არ გამოთქვამს. ეს ნიშნავს, რომ საზღვრების გადახედვა შეიძლება დაიწყოს „სამღვდელოების ხაზით“, რაც უკიდურესად საშიშია და შესაძლოა გამოიწვიოს ახალი სისხლისღვრა.

 

 

გრიგოლ გიორგაძე

წაკითხულია : 478