ანალიტიკა

პრიდნესტროვის სეპარატისტული პროექტი დასასრულს უახლოვდება... რუსეთის ფედერაციას მისი „გადარჩენის“ არავითარი შანსი არ აქვს!

22.02.23 20:30


მოლდოვის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე „პრიდნესტროვული“ სეპარატიზმი და სეპარატისტული ე.წ. "პრიდნესტროვის მოლდოვის რესპუბლიკა" (PMR) მოეწყო სეპარატიზმის იმავე ტალღის ფარგლებში, რომელიც დაიწყო 1988 წელს აზერბაიჯანის ყარაბაღში "მიაცუმას" მოთხოვნით - ამ ტერიტორიის სომხეთთან ანექსია. შემდეგ 1989 წელს, ძირითადად იგივე სომხური ლობის ძალისხმევით, სეპარატისტული მოძრაობა გააქტიურდა ქართულ აფხაზეთში, სამაჩაბლოში და მოლდოვის დნესტრისპირეთში.

 

თუკი „არცახი“, აფხაზი და ოსი სეპარატისტები მოითხოვდნენ თავიანთი ფორმირებების „დამოუკიდებლობას“ არსებულ საბჭოთა ავტონომიებში, დნესტრისპირელმა სეპარატისტებმა შექმნეს საკუთარი პროექტი სსრკ ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფისგან დამოუკიდებლად. მათ უბრალოდ დაიწყეს კონფლიქტის გაღვივება მოლდოვის სსრ მოსახლეობის ნაწილის სავარაუდო სურვილის საფუძველზე, რომელიც დნესტრის მარცხენა ნაპირზეა დასახლებული და ამავე მდინარის მარჯვენა სანაპიროზე მდებარე ქალაქ ბანდერაში, „რუსეთთან ყოფნა“, „რომანიზაციის თავიდან აცილება“, „რუსულენოვანი მოსახლეობის უფლებების დაცვა“ და ა.შ.

 

თუმცა, დნესტრისპირეთის სეპარატისტული პროექტი სომეხი ნაციონალისტების უზარმაზარი მხარდაჭერით სარგებლობდა. ამგვარმა პრეცედენტმა ხომ შესაძლებელი გახადა საქართველოსა და აზერბაიჯანის გაყოფა საბჭოთა ადმინისტრაციული საზღვრების მიუხედავად. პრიდნესტროვიემ შექმნა პრეცედენტი, მათ შორის სომეხი სეპარატისტებისთვის ქართულ სამცხე-ჯავახეთში, რომლებიც მოითხოვდნენ საქართველოსგან „ჯავახკას“ გამოყოფას, მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს სსრ-ში ასეთი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულები არ არსებობდა.

 

ოთხივე სეპარატისტული პროექტი - "არცახი", დნესტრისპირული, აფხაზური და ოსური მჭიდროდ იყო დაკავშირებული ერთმანეთთან და იმართებოდა ერთი ცენტრიდან. შემთხვევითი არ არის, რომ 1992 წლის გაზაფხულზე და ზაფხულში დნესტრისპირეთში მომხდარი სისხლიანი შეიარაღებული კონფლიქტის დროს, რომლის დროსაც სეპარატისტები მოლდოვას რუსული არმიის დახმარებით გამოეყო, დაქირავებული მებრძოლები და რუსი სამხედროები ყარაბაღიდან დნესტრისპირეთში "გადაისროლეს" კრიტიკულ მომენტებში და უკან დააბრუნეს.

 

ასევე, სულაც არ არის შემთხვევითი, რომ 1992 წლის 21 ივლისს მოსკოვში დადებული შეთანხმებიდან „შეიარაღებული კონფლიქტის მოგვარების პრინციპების შესახებ მოლდოვის რესპუბლიკის დნესტრისპირეთის რეგიონში“ ერთ თვეზე ნაკლები ხნის შემდეგ, რომელმაც ბოლო მოუღო სეპარატისტული ომის ცხელ ფაზას, ქართულ აფხაზეთში დაიწყო სეპარატისტული ომი, სადაც ოპერატიულად გადაისროლეს დნესტრისპირეთიდან ჩამოსული ბოევიკები. ხოლო ე.წ. დნესტრისპირეთის ყალბი "დამოუკიდებლობა" ხანკენდის, სოხუმის და ცხინვალის სეპარატისტებმა აღიარეს.

 

მაგრამ, ბოლო მოვლენებით თუ ვიმსჯელებთ, დნესტრისპირეთში სეპარატისტულ პროექტს მხოლოდ რამდენიმე თვე დარჩა. უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის ფედერაციის აგრესიის დაწყებისთანავე, „სახმელეთო დერეფნის“ გარღვევა დნესტრისპირეთამდე იყო აგრესორების მთავარი მიზანი. თუმცა, სატანკო კოლონა, რომელიც 2022 წლის მარტის დასაწყისში დნესტრისპირეთში მიიჩქაროდა, შეჩერდა და დამარცხდა უკრაინის ქალაქ ვოზნესენსკის მიდამოში და მიზნამდე სულ რაღაც 100კმ ვერ დაფარა.

 

შემდეგ კი რუსმა აგრესორებმა დაკარგეს შავი ზღვის ფლოტის ფლაგმანი, კრეისერი მოსკვა და იძულებულნი გახდნენ დაეტოვებინათ კუნძული ზმეინი, რომელიც ომის პირველ დღეებში დაიპყრო, რამაც შეუძლებელი გახადა საზღვაო დესანტის გადასხმა ოდესის რეგიონში ზღვიდან „პრიდნესტროვიემდე“ გაჭრის მიზნით. 2022 წლის ნოემბერში რუსი დამპყრობლების მიერ ხერსონისა და დნეპრის მარჯვენა სანაპიროზე ხიდის დაკარგვით აშკარა გახდა, რომ დნესტრისპირეთის სეპარატისტული ანკლავი განწირული იყო.

 

შემთხვევითი არც ის არის, რომ 2022 წლის ნოემბერში ზაგრებში საერთაშორისო ყირიმის პლატფორმის სამიტზე სიტყვით გამოსვლისას უკრაინის პრეზიდენტმა ვლადიმირ ზელენსკიმ, ყირიმის პლატფორმის ანალოგიით, შესთავაზა მსგავსი საერთაშორისო მექანიზმების შექმნა დნესტრისპირეთის დეოკუპაციისთვის მოლდოვასა და საქართველოს აფხაზეთში. კერძოდ, ზელენსკიმ განაცხადა, რომ ყირიმის პლატფორმის ფორმატი შეიძლება გახდეს სხვა ჰუმანიტარული და დიპლომატიური პლატფორმების საფუძველი, „რაც ხელს შეუწყობს სხვა ტერიტორიების დეოკუპაციას, რომლებიც ოდესღაც დაიპყრო - დნესტრისპირეთიდან და აფხაზეთიდან ჩრდილოეთ ტერიტორიებამდე (რუსეთის მიერ ოკუპირებული იაპონიის ტერიტორიები კურილის კუნძულებზე).

 

ამავდროულად, თავად რუსმა აგრესორებმა, რომლებმაც დაიწყეს უკრაინის წინააღმდეგ "ომი გაძლებამდე"-ს ეტაპი საბრძოლო მასალის უზარმაზარი დანახარჯით, ხელი შეუწყვეს იმ ფაქტს, რომ უკრაინული მხარე დაინტერესდა პრიდნესტროვიით. არა მხოლოდ იმიტომ, რომ რუსული საოკუპაციო (და ფორმალურად "სამშვიდობო") კონტინგენტი, რომელიც აქ დგას "ზურგიდან დარტყმის" მუქარით, აიძულებს ჯარებს ყურადღება გადაიტანონ ფრონტიდან.

 

საქმე იმაშია, რომ რუსეთის ოკუპაციის ზონაში დნესტრისპირეთში, კოლბასნაში, ასევე არის საბჭოთა სამხედრო საწყობები, სადაც ინახება მინიმუმ 500 ვაგონი ასაფეთქებელი ნივთიერება, 2600 ვაგონი საბრძოლო მასალა, 20 ათასი ტონა სხვადასხვა იარაღი, ჭურვები "გრადი"-ს დანადგარებისთვის და სხვა. . ზოგიერთი რუსი სამხედრო ექსპერტის აზრით, თუ მათ წვდომა ექნებათ საბრძოლო მასალის მარაგზე, უკრაინის შეიარაღებულ ძალებს შეუძლიათ იბრძოლონ კიდევ მინიმუმ ერთი წლის განმავლობაში, დასავლეთის ქვეყნებიდან მსგავსი საბრძოლო მასალის მიწოდების საჭიროების გარეშე. მოლდოვას შეეძლო ეს იარაღი უკრაინისთვის გადაეცა, მაგრამ რა თქმა უნდა, სანამ პრიდნესტროვი ოკუპირებულია, რუსი ოკუპანტები ამას ხელს შეუშლიან.

 

მოლდოვაში ცოტა ხნის წინ მოხდა ხელისუფლების ცვლილება და მოლდოვის ახალმა პრემიერ-მინისტრმა დორინ რესიანმა თავის ერთ-ერთ პირველ გამოსვლაში ოფიციალურად გამოაცხადა, რომ რუსული ჯარები უნდა გასულიყვნენ რუსეთის მიერ დე ფაქტო ოკუპირებული დნესტრისპირეთის ტერიტორიიდან. მისი თქმით, აუცილებელია დნესტრის მარცხენა სანაპიროს დემილიტარიზაცია "რუსული ჯარების ევაკუაციისა და ძირძველი მოსახლეობის დემილიტარიზაციის გზით", რის შემდეგაც ამ მოქალაქეებს დასჭირდებათ სოციალურად და ეკონომიკურად ინტეგრირება.

 

დორინ რეჩანმა, ფაქტობრივად გაიმეორა აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ილჰამ ალიევის გეგმები აზერბაიჯანის ყარაბაღის სომხურ მოსახლეობასთან მიმართებაში, რომელიც ასევე კვლავ რუსი „სამშვიდობოების“ პასუხისმგებლობის ზონაშია. არც ერთ ყბადაღებულ „გენოციდზე“ საუბარი არ არის. მოლდოვა დნესტრისპირეთის მცხოვრებლებს თავის სრულუფლებიან მოქალაქეებად მიიჩნევს, ისევე როგორც აზერბაიჯანი თვლის ყარაბაღის სომხებს. უფრო მეტიც, დნესტრისპირეთის ბევრმა მაცხოვრებელმა უკვე სცადა თავად მიეღო მოლდოვის რესპუბლიკის პასპორტები, რადგან რუსეთის ფედერაციის პასპორტები, რომლებიც დამპყრობლებმა უკანონოდ გადასცეს აქ ყველას, არ აძლევს მათ ევროკავშირის ქვეყნებში გამგზავრების საშუალებას.

 

"ჩვენ უნდა მივაღწიოთ ძირითად მიზანს - დემილიტარიზაციას. ამის შემდეგ მოდის ყველაფერი და იქ მყოფი ჩვენი მოქალაქეების ეკონომიკური და სოციალური ინტეგრაცია ძალიან მნიშვნელოვანია, მაგრამ ცხრილის სათავეში დემილიტარიზაციაა. ეს დამოკიდებულია რამდენიმე რამეზე, მაგრამ ეს ოდესმე მოგვარდება“, - აღნიშნა მოლდოვის პრემიერ-მინისტრმა პრიდნესტროვის მომავალთან დაკავშირებით.

 

მან ასევე გაიხსენა, რომ ქვეყანა ნეიტრალურია, მაგრამ რუსული არმია კვლავ დნესტრისპირეთის რეგიონში იმყოფება.

 

რუსეთის ფედერაციის ხელმძღვანელობამ მოლდოვის მთავრობის მეთაურის ამ განცხადების საპასუხოდ ბანალურ შანტაჟზე უკეთესი ვერაფერი იპოვა. რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა გააუქმა 2012 წლის საკუთარი განკარგულება, რომელიც ეხებოდა „დნესტრისპირეთის პრობლემის გადაჭრის გზების ძიებას მოლდოვის რესპუბლიკის სუვერენიტეტის, ტერიტორიული მთლიანობისა და ნეიტრალური სტატუსის პატივისცემის საფუძველზე“. ეს იმას ნიშნავს, რომ ბევრმა ექსპერტმა ეს აღიქვა, როგორც მოლდოვას წინააღმდეგ აგრესიის პირდაპირი და ცალსახა საფრთხე და დნესტრისპირეთის ანექსიის მცდელობა. მეტიც, კრემლს, როგორც ჩანს სწორედ ასეთი გეგმები აქვს.

 

კერძოდ, უკრაინის პრეზიდენტმა ვლადიმირ ზელენსკიმ, უკრაინის დაზვერვის მონაცემებზე დაყრდნობით, განაცხადა, რომ რუსეთის ფედერაცია დიდი ხანია გეგმავდა მოლდოვის ხელმძღვანელობის ძალის გამოყენებით შეცვლას.  რადგან მოლდოვასა და რუსეთის ფედერაციას არ აქვთ საერთო საზღვარი, დაგეგმილი იყო რუსი სამხედროების გადაყვანა საჰაერო სადესანტო თავდასხმის დახმარებით, მათ შორის მანამდე დაპყრობილი კიშინიოვის აეროპორტის გავლით. ისევე, როგორც 2022 წლის თებერვალში, რუსმა მედესანტეებმა აიღეს უკრაინის აეროპორტი გოსტომელში. ის, რომ ვლადიმერ ზელენსკის მიერ მოწოდებული ინფორმაცია რუსეთის ფედერაციის რეალურ გეგმებს შეესაბამება, დორინ რეჩანმაც დაადასტურა.

 

თუმცა, როგორც ჩანს, კრემლს ნამდვილად არ აქვს ძალა მოლდოვას წინააღმდეგ აგრესია განახორციელოს და დნესტრისპირეთის სეპარატისტები „განბლოკოს“. ელიტარული სადესანტო დანაყოფები დიდწილად "ამოწყვიტეს" იმავე გოსტომელში, არ არსებობს ძალები "პრიდნესტროვისკენ გასაჭრელად", იმ პირობებში, როდესაც რუსული არმია უკვე ნახევარი წელია იერიშით ებრძვის პატარა ბახმუტს.

 

ხოლო კრემლის მუქარა - დნესტრისპირეთის საკითხი ძალის სასარგებლოდ გადაწყვიტოს - მიგვიყვანს იქამდე, რომ უახლოეს მომავალში დნესტრისპირეთის დეოკუპაციის საკითხს ცალსახად და მკაცრად დააყენებს მოლდოვის ხელისუფლება. რუსი სამხედროები ხომ იქ "მშვიდობისმყოფელები"-ს სახით იმყოფებიან  მხოლოდ მოლდოვას თანხმობით. თუ მოლდოვა მათ გაყვანას მოითხოვს, მაშინ რუსეთის ფედერაციას ან ახალი ფრონტის გახსნა მოუწევს (რისთვისაც აშკარად არ აქვს ძალა), ან თავისი საოკუპაციო „სამშვიდობო“ კონტინგენტის ევაკუაცია.

 

დნესტრისპირეთის სეპარატისტული პროექტის ლიკვიდაცია კიდევ უფრო გაურკვეველს გახდის სეპარატისტთა პოზიციას სოხუმსა და ცხინვალში და ერთი ნაბიჯით მიუახლოვდება ქართული აფხაზეთისა და სამაჩაბლოს გარდაუვალ დეოკუპაციას.

 

 

ალექსანდრე ზაქარიაძე

წაკითხულია : 640


დატოვეთ კომენტარები

(გთხოვთ, კომენტარებში თავი შეიკავოთ რელიგიური, რასობრივი და ნაციონალური დისკრიმინაციის გამოხატვისაგან, ნუ გამოიყენებთ სალანძღავ და დამამცირებელ გამოთქმებს, ასევე კანონსაწინააღმდეგო მოწოდებებს.)

გამოაქვეყნეთ
დასაშვებია 512 სიმბოლოს შეყვანა

ახალი ამბები