ანალიტიკა

იუდას მორალი ანუ სომხური საქმე საქართველოში ნაწილი IV

01.05.23 17:20


დადგა XX საუკუნე. ჩვენ ვიცით რევ- ოლუციის ნიღაბს ამოფარებულ, „დიდი სომხ- ეთის იმპერიის“ შექმნისთვის მებრძოლ სომხებს რაც დაემართათ თურქეთში. თურქეთმა არ აპატია თავიანთ ტერიტორიაზე გაუმართლებელი, სულელური მოძრაობის წამოწყება, და ამას არ აპატიებდათ არც ერთი ქვეყანა!

 

გაუმართლებელი და დაუჯერებელი იყო, როცა სომეხმა პარლამენტარმა ვან ბაიბურთმა ქართულ პარლმანეტს მოსთხოვა ეცნოთ სომეხთა გენოციდი თურქეთში! რა შუაში იყო საქართველო? ვინ არიან სომხები საქართველოსთვის? უბოროტესი ჯაშუშები! რა თქმა უნდა, ეს ყველას არ ეხება, მაგრამ ოვანეს თუმანიანის არ იყოს, ყველა სომეხმა უნდა შეიგნოს თავისი ტომის დანაშაულებრივი ქმედება სხვის მიმართ. დაიხ, ბატონებო! დადგა XX საუკუნე! საქართველო ეღირსა დამოუკიდებლობას, ასევე სომხეთიც და აზერბაიჯანიც! მაგრამ ეს დამოუკიდებლობა ძნელად შესანარჩუნებელი იყო! „1918 წელს საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მძიმე მდგომარეობით ისარგებლეს ახალქალაქის სამაზრო კომი- ტეტში მოკალათებულმა დაშნაკებმა, გამოიტანეს დადგენილება და ახალქალაქის მაზრა ერევნის გუბერნიას შეუერთეს. მართალია გენერალ-გუბერნატორმა შალვა მაღლაკელიძემ ეს უსამართლო და უნამუსო დადგენილება გააუქმა და სამართალი აღადგინა, მაგრამ ღალატის ფაქტი სამუდამოდ დარჩა“ („სომხეთი მტერი თუ მოყვარე“, გვ. 269). მაგრამ ეს საქმე ასე არ გათავებულა! „1918 წლის დეკემბერში ერევნის მთავრობამ ბრძანება მისცა თავის ჯარებს, დაეკავებინათ ყოფილი ტფილისის გუბერნიის ბორჩალოსა და ახალქალაქის მაზრები. მაგრამ ეს შედარებით მცირე მნიშვნელობის ეპიზოდია“. გადავხედოთ ისტორიის ფურცლებს ცოტა უკან და ვნახავთ, რომ, როცა ოსმალეთი დაჩოქებულია, „მოკავშირეებს გადაწყვეტილი აქვთ შექმნან დამოუკიდებელი სომხეთი და მას მიაკუთვნონ ოსმალეთის ექვსი ვილაიეთი“ (ზ. ავალიშვილი „საქართველოს დამოუკდიებლობა“, პარიზი, 1924 წ. გვ. 201).

 

როგორც ვხედავთ მიზნის მისაღწევად სომხებმა უფრო ღრმად გააბეს ჯაშუშური ქსელი და რომ იტყვიან ქრთამი ჯოჯოხეთსაც ანათებსო... იმდენი შესძლეს, რომ დიდი სომხეთის იმპერიის აღდგენით გამარჯვებული სახელმწიფოს ლიდერებიც კი დააინტერესეს. საქმეში ჩაერია პრეზიდენტი ვილსონი, ლოიდ ჯორჯი, კლემანსო, ბალფური და სხვ. ამიტომაც დაიწყო სომხეთმა ომი სა- ქართველოში! „სომხეთის განთავისუფლება“, – ომის ერთ-ერთ მიზანს შეადგენდა! „1918 წლის 10 დეკემბერს ცნობილმა სენატორმა ლაჯმა შეიტანა რეზოლუცია ჩრდ. ამერიკის შეერთებული შტატების სენატში. ამ რეზოლუციის თანახმად მომავალ დამოუკიდებელ სომხეთში უნდა შესულიყო ოსმალეთის სომხეთი (ექვსი ვილაიეთი და კილიკია), რუსეთის სომხეთი და სპარსეთის აზერბაიჯანის ჩრდილო ნაწილი (სპარსეთის სომხეთი).

 

მომავალი სომხ- ეთის რუქას, რომელიც თან ახლავს აღნიშნულ გამოცემას (The case of Armenia),ჩრდილო-აღმოსავლეთის საზღვარი გაჰყავს მდინარე მტკვრის ნაპირებით (დაახლოებით ელისავეტპოლიდან კასპიის ზღვაში შერთვამდე). ამ რუკაზე სომხეთს საზღვრავს სამი ზღვა: შავი ზღვა, ხმელთაშუა ზღვა და კასპიის ზღვა!“ (ზ. ავალიშვილი, „საქართველოს დამოუკიდებლობა“ გვ. 202 სქოლიო). სწორედ ამ რუკაზეა მთლიანად შემოხაზული ჯავახეთი, ბორჩალო, გორი, თბილისი... ამას ჰქვია მადა ჭამაში მოდისო. ბარაქალა!.. ე. ი. დაშნაკების მოთხოვნით უნდა გაუქმებულიყო ახლად დაარსებული რესპუბლიკები (საქართველო, აზერბაიჯანი) და მათ 6 ტერიტორიებზე (დამატებული ოსმალეთის და სპარსეთის ნაწილები) შექმნილიყო „დიადი სომხეთის იმპერია!“ ე. ი. ომის გამოუცხადებლად, მალულად, როგორც ჩვევიათ – 1918 წლის 19 დეკემბერს სომხური ჯარი შემოვიდა საქართველოში: „საქართველოს ჯარებს მოუხდა სამი ბრძოლა: ახალქალაქის მაზრის საზღვარზე, ბორჩალოს მაზრაში და სადახლოსთან:  სამივე ბრძოლა გათავდა სომხების სრული დამარცხებით; ქართველებმა წაიყვანეს მრავალი ტყვე და წაიღეს ზარბაზნები. უკანასკნელი ცნობებით ქართველები განაგრძობენ შეტევას; სომხები იძულებულნი შეიქნენ ალავერდისაკენ დახეულიყვნენ.

 

ქართველებმა ჩაიგდეს ხელში ჯავშნიანი მატარებლები და ტყვეები, მათ რ შორის რუსის ოფიცრები“. ამ ცნობას ინგლისური გაზეთი „ტაიმსი“ აქვეყნებს 1919 წ. 10 მა იანვარს. „ინგლისისა და საფრანგეთის მისიების მეოხებით შეწყვეტილ იქმნა სომხეთისა და საქართველოს შეტაკება, სწორედ იმ დროს, როცა სომხეთის ჯარის ნაწილებმა, რომელნიც შორს იყვნენ ბორჩალოს მაზრაში შესული, დაიწყეს უკან დახევა“ (ზ. ავალიშვილი საქ. გრ დამოუკიდებლობა 1924 წ. გვ. 212). იქვე ვკითხულობთ: „მოკავშირეთა მისიებმა ახალციხის დაცლაც კი მოითხოვეს ქართველებისაგან, მაგრამ საქართველოს მთავრობისაგან მიიღეს გადაჭრილი უარი“.

 

რას ნიშნავს, ბატონებო, ყოველივე ეს? მიზანი დღესავით ნათელია! ჯერ ის, რომ სომხებს საკუთარი ოფიცრები არ ჰყავდათ, კიდევ ერთხელ მიუთითებს მათ არა მებრძოლ ხასიათზე, მეორეც, იმდენად კარგად „გაარიგეს აბსოლუტურად ყველა მთავრობასთან საქმე, რომ საქართველოს ძლივს მოპოვებულ დამოუკიდებლობას საფრთხე შეუქმნეს. და ალბათ, მადლი უნდა შევწიროთ უფალს ბოლშევიკების მოსვლისთვის, რომ „რესპუბლიკად“ მაინც დაგვტოვა თავის შემადგენლობაში, თუ რას ნიშნავს ყოველივე ეს? როგორ მოუვიდათ თავში ასეთი მზაკვარი ფიქრი? 800 წელი ქართულ ხმალს ეფარებოდნენ, სპარსეთის და შემდეგ რუსეთის სამეფო კარზე ოქროს იხვეჭდნენ ჩვენი წყა ლობით და ჩვენს ზურგზე, და კიდევ ამის ღირსნი ვიყავით? მათ მიაღწიეს იმას, რომ საქართველოს დამოუკიდებელ მთავრობას არავინ ეკითხებოდა საზღვრების დადგენას: „დამოუკიდებელი საქართველოს თავმჯდომარეს ნ. ჟორდანიას დიდი ბრიტანეთის გენერალ-მაიორის რეჰიკროფტის და საფრანგეთის პოლკოვნიკის შარდინიეს მიერ მიღებული კომპრომისის უკანასკნელ მუხლში ნათქვამი იყო: „ორივე სახელმწიფოს – საქართველოსა და სომხეთის – წარმომადგენლები მოკლე ხანში გაგზავნილი იქნებიან ევროპაში, სადაც საზღვრების შესახებ ყველა კითხვები გადაწყვეტილი იქნება დიდი სახელმწიფოების მიერ“. რომ არა დამოუკიდებელი საქართველოს მთავრობისა და გენერალ მაზნიაშვილის შეუვალი პოლიტიკა, არავინ იცის რა მოხდებოდა... დიახ, ბატონებო! ეს ყოველივე სრული ჭეშმარიტებაა, როგორც ის, რომ გენერალი მაზნიაშვილი ღირსეული მამულიშვილი იყო და იმ დროს საქართველოს სულ მცირე 30000 ოფიცერი ჰყავდა! სომხებს ხმლის მაგიერ ოქრო ეჭირათ ხელში და ყველა ომის მოგებას ჩარჩული ქრთამით ცდილობდნენ, ისევე, როგორც ამტკიცებენ რომ „საქართველო საქართველო კი არ არის, ძველი სომხეთიაო.” ეს მაცდური აზრი და წყეული სურვილი გზას უბნევს ბ-ნ ეზოვს, სომეხთა მეხოტბეს და სისულელეს აროშვინებს მეცნიერების სახელით ჭკვათამყოფელს კაცს კი პირში კაპს ვერ ამოსდებენ, ვერ გააკმენდინებენ ხმას იმ უუწმინდაესს გრძნობას ადამიანისას, რომელსაც ეძახიან გრძნობას საკუთარის ღირსებისას! ადამიანის უუძვირფასესი საუნჯე მისი ვინაობაა და ნურავის ნუ უკვირს, თუ ამ ვინაობის შემაგინებელს, შემბღალველს ყოველი პატიოსანი კაცი სამართლიანის გულის წყრომით ზედ აეგება (ილია ჭავჭავაძე, „ქვათა ღაღადი“). ახლა კი მოვუსმინოთ ნ. დურნოვოს „ქართული ეკლესი- ის ბედი“. გაზ. „ქართული მახვილი“ 1988 წ. 4–10 აპრილი: „სომეხ ხალხს კავკასიის ადმინისტრაცია ყოველთვის მეტ უპირატესობას აძლევდა ქართველ ხალხთან შედარებით. ამის წყალობით თითქმის მთელი საქართველო სომხებს ჩაუვარდათ ხელში.

 

თურქეთიდან საქართველოში ჩამოსახლებულმა სომხებმა დაიკავეს სამცხის, ბორჩალოს, ახაქალაქის, ახალციხის მაზრები. ისინი საშინლად ავიწროებდნენ ქართველებს რუსულმა ბიუროკრატიამ ნაცვლად იმისა, რომ სიყვარულით და სიმართლით აღვსილიყო, რადგან ქართველებმა რუსული არწივის ფრთების ქვეშ ნებაყოფლობით შეაფარეს თავი, მათ ხარბი ექსპლუატატორები - სომხები შეუსია. ამ საქმეში წინასწარ ჩაფიქრებული მიზანი ამოძრავებდათ - ხელოვნურად დაემსხვრიათ ქართველთა და თურქულ- თათრული წარმოშობის ხალხთა კომპაქტური მასა და ამგვარად შეექმნათ თითქოსდა საჭირო უპირატესობა ადგილობრივ აბორიგენებზე. ახალციხისა და ახალქალაქის მაზრები, რომლებიც იმჟამად ზემო ქართლის გულს წარმოადგენდნენ, სომხების დასახლების შემდეგ ქართველებისთვის დაკარგული აღმოჩნდა. ასეულობით გადარჩენილი ტაძარი და მონასტერი ქართველი ხალხის საუკუნოვანი სიმდიდრე, ათასობით ნახევრად იავარყოფილი სოფელი წილად ხვდა ვიღაც უცხო მოსულებს (სომხებს), მათ ხელთ იგდეს ქართველი ხალხის ეროვნული პოეტის შოთა რუსთაველის სამშობლოს საუკუნეობრივი ავლა-დიდება. ქართველი მართლმადიდებლების რუსიფიკატორები ამრავლებდნენ სომხურ სკოლებს და მეგობრობდნენ სომეხ მაგნატებთან და მღვდელთმთავრებთან“. გამოხდა ხანი და სომხებმა თავიც დააჯერეს და სხვების დაჯერებასაც შეეცადნენ, რომ „ჯავახეთი“ მათი სამშობლოა! „დაშნაკური პარტიის ბეცი პოლიტიკის წყალობით მილიონნახევარი სომეხი გაჟლიტეს თურქეთში 1915 წელს“.. მიუხედავად ამისა კარაპეტიანი და მისი მსგავსი ვაი მეცნიერები გაუნათლებელი ბრბოს ხარჯზე სისულეების ბოდვას თავს არ ანებებენ!

 

1998 წლის 20 აგვისტოს ნომერში დაშნაკურმა ორგანიზაცია „ჯავახქმა“ გამოაქვეყნა „ჯავახქის“ ავტონომიური რესპულიკის კონსტიტუცია-პროექტი!“ (ბ. არველაძე „ქვანი კვლავ ღაღადებენ“ თბ., 2004 წ.) და ეს ხდება მაშინ, როცა საქართველო დამოუკიდებელია, ჰყავს პრეზიდენტი და ჰყავს საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლება! დაშნაკური ორგანიზაცია „ჯავახქი“, რომელსაც ეჩმიაძინი მართავს, დღესაც განაგრძობს აქტიურ საქმიანობას. ს. კარაპეტიანი, რომელმაც რუკა-ცნობარი მოგვიძღვნა ქართველებს აღიარებს დასავლეთ საქართველოსა და ქართლ-კახეთში აბორიგენ მოსახლეებად, სომხებს მოსულებად, ჯავახეთში კი მკვიდრ მოსახლეობად სომხებს თვლის; 2002 წლის 5 ნოემბრის ერევნის რუსულენოვან გაზეთ „ნოვოე ვრემიაში“ გამოქვეყნდა სომხეთის მეცნიერებათა აკადემიის ისტორიის ინსტიტუტის მეცნიერ-თანამშრომლის, პოლიტოლოგ ალექსანდრე ქანანიანის სტატია: „ჯავახქ, შეუცნებელია გზანი ისტორიისა!“ ქანანიანი წერს: „იმის აუცილებლობამ, რომ ჯავახქი ნებისმიერი ხერხებით მიეკუთვნებინათ ქართული ეთნო-კულტურისათვის, ქართველი მეცნიერები აიძულა, საბჭოთა პერიოდში ათეულობით ტომი გამოეცათ ისტორიის, არქეოლოგიის, არქიტექტურის დარგში. მათში შეგნებულად არის უგულვებელყოფილი სომხური ნიშატი ჯავახქის ტერიტორიაზე. ეს მხოლოდ უარყოფა როდია მრავალრიცხოვანი სომხური ჯილაგისა ამ მიწაზე მოსახლეობისა, არამედ ამ კუთხეში შუა საუკუნეების(?) სომხური კულტურის ძეგლების აღმაშფოთებელი იგნორირება გახლავთ“.

 

აი, ეს კი ნამდვილი სასწაულია დემაგოგიის! როგორც სპორტსმენები იტყვიან თავდასხმა ყველაზე კარგი თავდაცვააო, ქანანიანიც ასევე იქცევა! თავი რომ დავანებოთ ჯავახეთის გათხრების შედეგად აღმოჩენილ საერთო ქართულ, კოლხურ და იბერიულ ბრინჯაოს კვალს ან შემდგომი პერიოდების სიძველეებს, თორელების და შემდეგ ჯაყელების გვარის ხსოვნას რაღა ვუყოთ? კუმურდოს ტაძარს, რომელიც XI ს-ის შედევრია და ახალქალაქის ახლოს 8–10 კმ-ში მდებარეობს, რაღა ვუყოთ? ამდენი დამცირება როგორ აიტანოს დავით აღმაშენებლის სისხლისმიერმა შთამომავლობამ? მაგრამ აქაც ხომ გვიპირისპირდებიან და ბაგრატიონების წართმევას აპირებენ? გავიხსენოთ ერთი მაგალითი: „1829–1839 წლებში პასკევიჩმა ერზრუმის სომხობა რომ ჩამოასახლა ჯავახეთში, მათ წინ მოუძღოდათ ეპისკოპოსი კარაპეტ ბაგრატუნი! როცა მოახალშენეთა პირველმა ნაკადმა ჯავახეთის ქართულ მიწას ფეხი დაადგა, კარაპეტ ეპისკოპოსმა სამჯერ მიწას ჯოხი დაჰკრა და სთქვა – „ჩემი ხალხი სომხური მიწიდან მშობლიურ მიწაზე მოვიდაო“. - რას ნიშნავდა მისი სიტყვები? ის და მისი ხალხი არ იყვნენ სომხები? თუ არ იყვნენ, რატომ სომხობდნენ? ამ წინადადებაში ლოგიკური აზრი არ დევს. რაც შეეხება ამ კარაპეტს, მან ძალიან ბევრი რამ გააკეთა ჯავახეთში სომხობის ჩამოსასახლებლად და ქართველების ამოსაძირკვად. დღეს კი ჯავახეთის სომხებმა ისარგებლეს ქართველთა რბილი, რაინდული კეთილშობილებით და ახალქალაქი კარაპეტის ძეგლით დაამშვენეს, ჩვენ კი, იმ მემედ აბაშიძის ძეგლიც არ დავინდეთ, რომელმაც ბათუმის ოლქი დედა საქართველოს დაუბრუნა! დიახ, ჩვენს შეცდომებზე ზოგჯერ ძალიან მწარედ გვაგებინებს ისტორია პასუხს!

 

ის სომხური რუკა, რაზეც ავალიშვილი გვესაუბრებოდა, დღესაც ძალაშია, ბატონებო!.. ის სომხური რუკა, რომელზეც თბილისი უბრალო წერტილითაა მონიშნული და საქართველო კი დიახ, საქართველო, უბრალოდ „აღარ არსებობს“ კავკასიაში! იმ რუქაზე მხოლოდ სომხეთია, რომელსაც გასასვლელი სამ ზღვაზე აქვს და უზარმაზარ იმპერიას ფლობს... ამის დასტურია 1994 წლის 9 სექტემბრის ერევნის გაზეთ „ერკირ ნაირში“ გამოქვეყნებული ინტერვიუ სომხეთის ბეჭდვითი სიტყვისა და ინფორმაციის მუდმივი კომიტეტის თავმჯდომარესთან მერუჟან ტერგულანიანთან. „კორესპონდენტის კითხვაზე: თქვენი სანუკვარი ოცნებაა ნაირის ქვეყანა, და რას უსურვებდით გაზეთ „ერკირ ნაირის“ (ნაირის ქვეყანა) მკითხველებსო, ბატონი მერუჟანი პასუხობს: გულახდილად რომ ვთქვა, „ნაირის ქვეყანა ჩემში ვაჰან ტერიანმა დაამკვიდრა და დიდხანს მის მიერ შექმნილ სამყაროს თავი ვერ დავაღწიე. ასე რომ, „ნაირის ქვეყანა შორეული ოცნებაა“ და ამ ოცნებას წმინდად ვინახავდი გულში. მაგრამ შემდეგ უკვე „ნაირის ქვეყანას“ რეალურად შევხედე. ახლა კი მესმის, ჩარენცის „ნაირის ქვეყანა“ არის ის, რაც ამჟამად გვაქვს, ჩვენ გვეკუთვნის, ეს მიწა არის 30 ათასი კვ. კმ. მას უნდა მიემატოს ჯავახქი და დასავლეთ სომხეთი (თურქეთის ნაწილი). „ნაირის ქვეყანა“ შორეული ოცნება“ იყო და იქნება, მაგრამ ოცნება ოცნებად არ უნდა დარჩეს, რადგან ვითარება შეიძლება ისე შეტრიალდეს (?), რომ ჩვენი კუთვნილი ნაირის ქვეყნის დაცვა დაგვჭირდეს. ამიტომ ყველანი ერთად უნდა ვიყოთ – ოცნება რომ აღსრულდეს“ (ბონდო არველაძე, „ქვანი კვლავ ღაღადებენ“. თბილისი, 2004 წ).

 

დიახ, ბატონებო! როგორც ბანქოს მოთამაშენი იტყვიან: კარტი გახსნილია... სხვა რაღაა საჭირო? ამ ყველაფერს დაამატეთ ეჩმიაძინის მიერ 650 ეკლესიის მოთხოვნა და... კავკასიაში პირველობისთვის ფსონი დადებულია! 21-ე საუკუნეში ხმლით აღარავინ იბრძვის, არც რაინდული კეთილშობილებაა საჭირო... არა! იუდამ 30 ვერცხლად გაყიდა ქრისტე! დიახ, ოქროა საჭირო!.. ქრთამი... და... ისევ ქრთამი... ასე ფიქრობენ სომხები! ჩემი აზრით კი ეს ფიქრი უბრალოდ ცუდი სიზმარია, რადგან... კიდევაც დაიზრდებიან ალგეთს ლეკვები მგლისანი.

 

ერთი რამ გვაინტერესებს. ნაირის ქვეყანაზე ოცნებობენ სომხები! იციან სად იყო ნაირის  ქვეყანა და ვისი მოდგმის ხალხი ცხოვრობდა იმ ქვეყანაში? ვინც ის თიხის ფირფიტები ამოიკითხა, სადაც ნაირის ქეყნის ამბებია მოთხრობილი, სხვა ცნობები რატომ არ გაიაზრა? მხოლოდ გეოგრაფიული მდებარეობა ბევრს არაფერს ნიშნავს, ეს ტერიტორიის დაპყრობაა! ალბათ, იმიტომ, რომ თავის დროზე ალაროდიელების ქვეყანაში, ისეთივე მეხუთე კოლონა შექმნეს, როგორიც თბილისში 1918 წელს ქართველების გასაწყვეტად! მაშინ, ჩვენს წელთაღრიცხვამდე მე-6-5 საუკუნეებში მათ, არმენებმა, ჰაიკებმა არიელების დახმარებით მოახერხეს იბერიელთა მოდგმისა და ჯიშის ალაროდიელი ხალხის ამოწყვეტა და გადარჩენილების გამოყრა (როგორც ჯავახეთში) ნაირის ქვეყნიდან... საბედნიეროდ 1918 წლის დეკემბერში სომხების მე-5 კოლონამ, რომელსაც ეჩმიაძინი მართავდა, ვერ შეძლო მაზნიაშვილს გამკლავებოდა. უფლის წყალობით, სომხები გარეკეს, მაზნიაშვილის არმია, ერევნამდე მივიდა, მაგრამ... ინგლისელებმა შეაჩერეს!..

 

დაშნაკური მთავრობის ჯარის მიერ საქართველოზე თავდასხმა მოკავშირეებთან, განსაკუთრებით კი ინგლისის საოკუპაციო ჯარის უფროს, გენერალ უოფესთან ჩუმი შეთანხმებით მოხდა. მათი მხარდაჭერით გათამამებულმა სომხეთის დაშნაკურმა მთავრობამ თავისი საგარეო საქმეთა მინისტრის პირით საქართველოს ულტიმატუმი წაუყენა და მოსთხოვა, ქართლის საზღვრამდის უკან დაეხიათ. სომხები ქართლად გორის მაზრას სთვლიდნენ (ამ პერიოდში თბილისელი სომხებისაგან უკვე შექმნილი იყო მე-5 კოლონა და ეჩმიაძინის ბრძანებას ელოდა ბრძოლაში ჩასაბმელად), ამდენად, ეს ულტიმატუმები გულისხმობდა თბილისის დაცლას და სომხებისთვის გადაცემას!.. აქ ისევ დავიმოწმოთ ქანანიანისაგან დაწუნებული ივ. ჯავახიშვილი: „ეს მოთხოვნა ზემოაღნიშნული სომხეთის რუკათაგან ყველაზე უფრო ფანტასტიკური, ვითომ ისტორიული რუკის საზღვრების აღდგე- ნას ლამობდა, სტამბოლის კონფერენციაზე თურქეთის წარმომადგენელმა ერთ წუთში ამ- ხილა სომხური რუკების სიყალბე. ეს იმდენად აშკარა იყო, რომ ინგლისის და საფრანგეთის წარმომადგენლობებმა, მიუხედავად მათი სურ- ვილისა, სომხებს მხარი ვერ დაუჭირა, სომეხ პოლიტიკოსთა მადა საქართველოს წასართ- მევად და დასაკუთრებისათვის არამც თუ არ დაუკარგვინებია, პირიქით, გაზარდა კიდეც – ძველი სომხეთის ვითომც ისტორიული საზღვრების აღდგენა საქარველოს და ქართვე ლი ხალხის ხარჯზე უნდოდათ, ეხლა რომ მოხერხებულიყო“ (ივ. ჯავახიშვილის არქივიდან, გაზ. „ლიტ. საქართველო“, 1988 წ., No34).

 

„დაშნაკურმა მთავრობამ გამოუცხადებლად ომი რომ დაიწყო საქართველოს წინააღმდეგ, ოვანეს თუმანიანის რამდენიმე შვილი ერევანში ჩარჩა; დიდმა პოეტმა შვილებს შეუთვალა – თუ  მონაწილეობას მიიღებთ ქართველთა წინააღმდეგ ომში, როგორც მშობელი, დაგწყევლით და შეგაჩვენებთო!“ (ბ. არველაძე — „ქვანი კვლავ ღაღადებენ“, თბ., 2004 წ.).

 

მიუხედავად ამ ომში დაღვრილი სისხლისა, სომხები მაინც ითხოვდნენ საქართველოს ტერიტორიებს პარიზისა და სან რემოს კონფერენციებზე 1919 წ-სა და 1920 წლებში. გერმანიის დამარცხების შემდეგ ამიერკავკასიის საქმეს ინგლისმა და საფრანგეთმა მოკიდეს ხელი. მოვუსმინოთ საქართველოს დელეგაციის წევრს ბ-ნ ზ. ავალიშვილს: „ჩვენს მიერ ლონდონში პირველი ცნობების მიღებისთანავე, გმომჟღავნდა აგრეთვე დამოუკიდებელი სომხეთის პროგრამა, რომლის დაცვას სამშვიდობო კონფერენციაზე მთლიანი სომხეთის სახელით აპირებდა ბოღოს ნუბარ-ფაშა (მეთაური ეგრეთ-წოდებული ეროვნული დელეგაციისა, რომელიც დანიშნა სომხეთის კათალიკოსმა და რომელიც ჯერ კიდევ ლონდონში, ბალკანეთის კონფერენციების დროს 1912-1913 წელს პირველად გამოვიდა ევროპაში სამოქმედოდ). ეს პროგრამა (სომხეთი ისევ საზღვრების გადაწევას და ნახევარ საქართველოს ითხოვდა) რუქის (სომხური დიადი იმპერიის რუქის) დამატებით, დაწვრილებით იყო ་ მოყვანილი თიმეს-ის ფურცლებზე (31 დეკ 1918 წ.). („საქ. დამოუკიდ. 1924 წ. პარიზი) ჩვენ აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ, საქართველოს უპატრონო“ დელეგაციას მოულოდნელად დიდი გულშემატკივარი გამოუჩნდა ლონდონში, ეს იყო სერ ჯონ ოლივერ უორდროპი! უგანათლებულესი და უკეთილშობილესი ინგლისელი არისტოკრატი, ქართული კულტურის და ტრადიციების თაყვანისმცემელი. სერ ჯონ ოლივერ უორდროპი თავის დასთან, მარჯორისთან ერთად გარკვეული წლების განმავლობაში ცხოვრობდნენ საქართ- ველოში და იყვენენ დიდი ილიას უგულითადესი მეგობრები. მარჯორი უორდროპმა ინგლისურ ენაზე პროზაულად თარგმნა „ვეფხისტყაოსანი და „ვისრამიანი“. „ვისრამიანი“ უმნიშვნელოვანესი ძეგლია, რადგან სპარსეთის გამუსულმანებას მოგვითხრობს და ფეჰლეურ ენაზე მისი დედანი არ შემორჩენილა (სპარსულიდან უძველესი თარგმანი მხოლოდ ქართულად მოიპოვება). ორივე ნაწარმოები გამოსცა ლონდონის აზიის სამეფო საზოგადოებამ. ინგლისელ ორიენტალისტებს ნიკო მარისაგან განსხვავებით ნამდვილად არ შეჰპარ- ვიათ ეჭვი რუსთაველის გენიალური პოემის „ვეფხისტყაოსნის“ ქართულობაში!

 

ჩვენ ლირიული გადახვევა გამოგვივიდა, მაგრამ ახლა შევეცდებით საუბარი კვლავ დოკუმენტურ წყაროებზე დარყდნობით განვაგრძოთ. შევჩერდით ნუბარ-ფაშას პიროვნებაზე, რომელსაც საკმაოდ დადებითად ახასიათებს ქართული დელეგაციის წევრები, მაგრამ აქ სხვა ნიუანსია აღსანიშნავი! ნუბარ-ფაშა სომხური დელეგაციის ხელმძღვანელად დანიშნა სომხეთის კათალიკოსმა! ისევე, როგორც დელეგაციის სხვა წევრები! მკითხველო, ეს ძალიან ბევრს ნიშნავს, რადგან თითოეული იმათგანი აუცილებლად გაატარებდა იმ პოლიტიკურ ხაზს, რაც ეჩმიაძინს ჰქონდა დასახული (და საერთოდ სომხეთის მაშინდელ დაშნაკური რესპუბლიკას მართავდა ეჩმიაძინი, რომლის როლი არ შეცვლილა 800 წლის მანძილზე, 1065 წლიდან სომხეთის სამეფოს გაუქმების შემდეგ), შემდეგში განვითარებულმა მოვლენებმა აშკარად აჩვენა მსოფლიო საზოგადოებას 1919-1920 წწ. – მათი ნამდვილი სახე.

-

„1919 წლის 28 მაისს (ერევნის რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის გამოცხადების პირველი წლის თავზე) განსაკუთრებული აქტით გამოცხადებულ იქნა ერთ მთლიანად შეერთება სომხეთის ტერიტორიებისა, რომელნიც მდებარეობენ ოსმალეთისა და ამიერ-კავკასიის სომხეთში“ — (ზ. ავალიშვილი, „საქართველოს დამო- უკიდებლობა“, პარიზი, 1924 წ., გვ. 266). ე. ი. ერევნის რესპუბლიკამ სახელმწიფო აქტით გამოაცხადა ყველა იმ ტერიტორიის ერთიანობა, სადაც სომხები ცხოვრობდნენ და არ ცხოვრობდნენ! საუბარია ამიერკავკასიასა, ოსმალეთსა და ირანზე! მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებაა! გავაგრძელოთ, ვნახოთ რას სწერს ბატონი ზურაბ ავალიშვილი შემდეგ. აქვე ვკითხულობთ სომხების მოთხოვნიდან ამოღებულ ერთ წინადადებას: „სადაც კი სომხები დაესახლნენ, თუნდაც მეცხრამეტე საუკუნეში, – იგი სომხეთისთვის უნდა გადაეცათ“. იქვე, 268 გვერდზე მითითებულია: „1919 წლის მაისის დასაწყისში ინტერნაციონალის ბიურო (რომელიც შემდეგ მეორე ინტერნაციონალად გახდა), არჩევდა მიქაელ ვარანდიანის (სომხეთის ცნობილი პოლიტიკური მოღვაწე და პატრიოტი, რომელიც იყო მაშინდელი დელეგაციის წევრი და შემდეგ სომხეთის წარმომადგენელი რომში) საჩივარს, უფრო სწორად რომ ვთქვათ, „დაბეზღებას“ საქართველოს მთავრობაზე, რომელიც ვითომდა ავიწროებს სომხებს, „იმპერიალისტობას“ იჩენს და აშკარად არღვევს ამის წინაზე ბერნის სოციალისტური კონფერენციის მიერ მიღებულ პრინციპებს“... აი, ეს კი უკვე მეტისმეტი მოუვიდათ, რადგან სომხეთს სათავეში ედგა ეროვნული დაშნაკური პარტია, ეჩმიაძინის იდეოლოგიის გამტარებელი! საქართველოში კი... მთავრობის თავმჯდომარე და ძირითადი ბირთვი რუსეთიდან ჩამოსული სოციალ-დემოკრატები იყვნენ, რომელთათვის ეროვნულ ღირებულებებს ფაქტიურად არავითარი მნიშვნელობა არ ჰქონდა! საინტერესოა, რაში მდგომარეობდა ბატონი ვარანდიანის საჩივარი დაბეზღება (რომელსაც მხარს უჭერდა დელეგაციის სხვა წევრები: აგარონიანი და ოგანჯან- იანი). ზ. ავალიშვილი განაგრძობს: „მათი შეხედულება იყო მეტად მარტივი: ისინი მხოლოდ განცვიფრებას გამოსთქვამდნენ, რომ ქართველები, სოციალ-დემოკრატები, საერთოდ ბედავენ მოითხოვონ ის ადგილები, სადაც ქართველები არც არიან და არც ოდესმე ყოფილან... გაშმაგებულმა კამათმა დიდხანს გასტანა. სომხები თავისას იმეორებდნენ ქართველების ძალდატანებაზე, მათ მიერ გერმანელი ხიშტების დახმარებით სადავო პროვინციების დაპყრობაზე და სხვა. წერეთელი გაუმასპინძლდა გახსენებით, რომ სომხები ვერაგულად დაეცნენ საქართველოს დეკემბერში. ერთი სიტყვით, „კეთილმეზობლური“ ლაპარაკი გამოვიდა...შემუშავებული მუხლების გარდა, (სომხებმა) მოითხოვეს მიღება კიდევ ერთი მუხლისა, რომ... სადავო ადგილებიდან (ჯავახეთი, ბორჩალო და თბილისიც კი) გაყვანილი ყოფილიყო საქართველოს ჯარი და ადმინისტრაცია“... დიახ, ბატონებო... ისინი იმდენად კატეგორიულნი იყვნენ, რომ „გიუსმანმა უსაყვედურა მათ, შეთანხმება არ გსურთო“. ახლა დავინტერესდეთ 1920 წლის აპრილის სან-რემოს კონფერენციით: „სომხები ამტკიცებდნენ, რომ საქართველოსადმი გადასაცემ „ბათომის ოლქში“, ისინი ყოველთვის გულისხმობდნენ ტერიტორიას მდინარე ჭოროხამდე, ამიტომ სომხებმა განაცხადეს, რომ ისინი თუმცა სცნობენ საქართველოს სუვერენიტეტს ბათომსა და ბათომის ოლქზე, მაგრამ უნდა შეიტანონ განმარტება, რომ საქართველოსა და სომხეთს შორის საზღვრად მიღებულ იქნეს მდინარე ჭოროხი. ჩვენის მხრით შეტანილ იქმნა განცხადება, რომ შეუძლებლად მიგვაჩნია მდინარე ჭოროხის მარცხენა ნაპირის სომხეთისათვის დათმობის შესახებ ლაპარაკიც კი. ამ სხდომაზე უთანხმოების თავიდან მოშორების ყოველივე ცდა უნაყოფოთ დარჩა“ (გვ. 334-335).

 

ბოლოს და ბოლოს დაშნაკურმა სომხეთმა სოციალ-დემოკრატი ქართველები ჭკუაზე მოიყვანა და ეროვნული ღირსება გაუღვიძა, რაც შეეხება ბათომის ოლქს, მაშინ საქართველოს ფარგლებში შემოდიოდა რიზე და ტრაპეზუნდი. რიზეს და ტრაპზუნდს სომხები ითხოვდნენ კიდევ დამატებით რკინიგზას ბათუმში. სომხები დაჟინებით მოითხოვდნენ აჭარის ნახევარზე მეტს, მაგრამ ქართულმა დელეგაციამ არ დათმო და ბოლოს სომხებმა „დიდსულოვნად დათმეს, როე საქართველოს იურისდიქცია ყოფილიყო აჭარაში, ოღონდ სომხეთს ჰქონოდა საკუთარი სარკინიგზო მაგისტრალი ერევანი-ბათუმი და ასევე საკუთარი ნავსადგური (ნაგულისხმევი იყო ქ. რიზე) სომხების „ამ მოთხოვნილებამ გამოი- წვია პასუხი, რომ მოლაპარაკება სწარმოებდა სომხეთის ბათომთან შეერთებაზე, რომ კითხვა ეხებოდა ზღვაზე ერთს და არა ორს გასავალს და სხვა. ჩხეიძემ კატეგორიულად განაცხადა, რომ ჩვენ მიერ წარდგენილ პროექტში ნათქვამი არის მაქსიმუმი იმისა, რაზედაც საქართველოს შეუძლია დასთანხმდეს“. ჩხეიძის კატეგორიულობის შემდეგ სომხებმა უკან არ დაიხიეს, და ისევ დაჟინებით ითხოვდნენ საქართველოს ეცნო, რომ „რკინისგზა შეადგენს მათ სრულ საკუთრებას, მხოლოდ ამ პირობით თანხმდებოდნენ ისინი ტექსტში დარჩენილიყო საქართველოს სუვერენიტეტის დადასტურება აჭარაზე“. რაც შეეხება აჭარის დანარჩენ ნაწილს, ის რჩებოდა სომხეთს. ვაი საქართველოს ბრალი, ვისაც როგორ შეეძლო, ისე ხლეჩდა... მაგრამ... სომხეთს ჰყავდა პატრონი მოკავშირეების სახით, გავიხსენოთ, თუნდაც რად ღირდა ის ფაქტი, რომ მაზნიაშვილმა ერევნამდე დაახევინა მომხდურ სომხურ ჯარს და ინგლისმა შეაჩერა!

 

ცხადია, თუ სომხები აიღებდნენ თბილისს, სადაც მათ უკვე შექმნილი ჰყავდათ მე-5 კოლონა საქართველოსთვის ზურგში დანის ჩასაცემად, ინგლისი ხელს არ შეუშლიდა, რადგან „დიდი სომხეთის იმპერიის შექმნა“ ინტერესებში შედიოდა. ახლაც, სან-რემოს კონფერენციაზე, 24 აპრილს, ბრიტანეთის წარმო- მადგენელმა ღიად განაცხადა – გვ. 342: „...უნდა განვაცხადო ლორდ კერზონის სახელით... რომ სომხეთისთვის ბათომის ოლქზე რკინის გზისა და მისი (აჭარის) დასავლეთის შტოის სრულ საკუთრებად გადაცემის შეთანხმება, მისის აზრით, უნდა იქმნეს ხელმოწერილი; და თუ ეს ახლავე არ იქნა შესრულებული, შედეგების პასუხისმგე ბლობა თქვენ უნდა იდვათ თავზე. მე ამ შემთხვევაში მივმართავ საქართველოს დელეგაციას. რასაც მე გამოვთქვამ, ეს არის ბრიტანეთის მთავრობის შეხედულება“.

 

ამ საშინელი ზეწოლის მიუხედავად ქართულმა მხარემ პოზიციები არ დათმო და ყოფილ სოციალ-დემოკრატ და ამჟამად შთამომავლობის თვალით დანახულ ღირსეულ ქართველს ჩხეიძეს „მხარი დაუჭირა საქართველოს დელეგაციის ყველა დანარჩენმა წევრმა გვარჯალაძემ, გობეჩიამ და გენერალმა ოდიშელიძემ“. სომხეთის დელეგაციაში იყო ერთი წევრი, ნარადუნგიანი, რომელმაც მოუწონა ჩხეიძეს თავდადება და თქვა „ასეთს გრძნობას პატივისცემა მართებს“. (გვ. 345). სან-რემოს კონფერენცია ჩაიშალა, შეთანხმება არ შედგა! ამ შეუთანხმებლობამ კი ბევრი რამ დააკარგვინა სომხეთს, ისევე, როგორც საქართველოს!.. ბოლშევიკურმა რუსეთმა და ოსმალეთმა უკეთ გაარიგეს საქმე. სომხეთის დაშნაკური პარტია საზღვარგარეთ გაიქცა. შულავერის სომხურმა კომიტეტმა (მახარაძე ცხაკაია, ოკუჯავა შედიოდნენ) აჯანყება დაიწყო და მე-11 არმია შემოიყვანა, ამოქმედდა მე-5 კოლონა.

 

საქართველოს ჩამოეჭრა ლორე-ტაშირი სომხეთის სასარგებლოდ. ლენინმა და მახარაძე-ორახელაშვილებმა ოსმალეთს დაუთმეს აჭარა მთლიანად, ისევ მაზნიაშვილის და მემედ აბაშიძის თავდადებით დარჩა ბათუმი საქართველოს შემადგენლობაში. აფხაზეთის ჩრდილოეთი ნაწილი ქ. სოჭის ოლქი რუსეთმა წაიღო და საინგილო, ძველი ჰერეთი, კახეთის კარიბჭე, მახარაძემ და ორჯონიკიძემ აზერბაიჯანს საჩუქრად მიართვეს, ჩრდილოეთით კი რაც შესაძლებელი იყო ხევსურეთის საზღვარი სამხრეთით ჩამოსწიეს, ჩრდილოეთი ნაწილი ისევ რუსეთმა დაისაკუთრა. მახარაძისა და ორახელაშვილის პროექტით შექმნეს ორი ფეთქებადი ავტონომია: აფხაზეთის, რომელსაც ნახევარი სამეგრელო დაუმატეს გალის რაიონით, და სამაჩაბლოში, სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქი... იმ პერიოდში, მკითხველო, ცხინვალში 20-იოდ ოსური ოჯახი თუ იქნებოდა. ასე გაარიგა საქმე ორჯონიკიძის ხელმძღვანელობით ღოღობერიძე-ორახელაშვილ-მახარაძეებმა, რომელთაც ეროვნულობის არაფერი ეცხოთ! უარესიც, ღოღობერიძე სპეციალურად იყო მივლინებული საფრანგეთში, მაშინ უკვე გაეროვნულებული სოციალ-დემოკრატიული დამოუკიდებელი საქართველოს მთავრობის წევრების ლიკვიდაციის მოსახდენად! ამ საკითხზე საუბარი ჩვენს დღევანდელ თემას არ შეადგენს! ოღონდაც... ისტორია ფაქტებისგან შედგება და მას ვერავინ ამოშლის, ვერ ამოძირკვავს და ამოხევს, თუნდაც ეს პირბასრი სომხური დანა იყოს, ჯავახეთის და ბორჩალოს ქართული ეკლესიების წარწერებსა და ფრესკებზე მიმართული! ჩვენ დოკუმენტურ წყაროებზე დაყრდნობით მიმოვიხილეთ სომხეთ-საქართველოს ურთიერთობები. ახლა აუცილებელია კვლავ გადავინაცვლოთ ისტორიის სიღრმეში და ჩავუკვირდეთ ფაქტებს, საიდან მოვიდნენ სომხები (არმენები), ვინ არიან ისინი, მართლა უფროსი ძმები არიან ქართველების თუ უცხო თესლის და უცხო ჯილაგის ჩვენი დაუძინებელი მტრები?

 

კიდევ ერთხელ გავიმეორებ, რომ გადამეტებულმა კეთილშობილებამ და დემოკრატობამ (როგორც ძველი ბერძნები იტყოდნენ) ქართველები საშინელ დღეში ჩაგვაგდო, ქვეყანა კი იმდენად დააპატარავა და დაავიწროვა, რომ ძნელია ამის ვერ შემჩნევა.

 

მართალია, დღეს უზღვავი პრობლემები დაუგროვდა მეცნიერებათა აკადემიას, უნივერსიტეტის პროფესორ-აკადემიკოსებს, ჟურნალისტებს, პოლიტიკოსებს, მაგრამ... როცა ცილს გწამებენ, ქურდობაში გდებენ ბრალს და ენას, მამულს და სარწმუნოებას გიგინებენ – დუმილი გამართლებულია? როცა რუსთაველზე, ბარათაშვილზე, ილიაზე და აკაკიზე გეტყვიან, რომ, ისინი ქართველები არ არიან (სომხები იყვნენო), მხოლოდ ქართული ფსევდონიმებით წერდნენო, დუმილი გამართლებულია? ვინმემ ხომ უნდა ამოიღოს ხმა? და ეს ვინმე აუცილებლად უნდა იყოს პიროვნება, ვისაც ისტორიასა და ენათმეცნიერებაში ილიასებურად რომ ვთქვათ ჭკუა მოეკითხება, საზოგადოების მსჯელობის საგნად მაინც გაეხადათ ჩვენი პრესის თავკაცებს ეს საკითხი, რა არის აქ დასამალი? იქნებ ეს დამალვა იმ ზედმეტი ლიბერალობის ბრალია, ილია რომ წერდა? ბოლოს და ბოლოს გაგვეგო ვინა ვართ ჩვენ? ქართველები თუ სომხები? თაღლითები, მატყუარები თუ ერთ- ერთი უძლიერესი გენის შთამომავლები? ეს ამბავი რომ იტყვიან, „არ ახალია, ძველია!“ ამ სატკივარმა ააღებინა ილია ჭავჭავაძეს კალამი ნევინა უკვდავი „ქვათა ღაღადი“,– რატომ არ გამოიცემა ასჯერ, ათასჯერ? მაგრამ, კარგ მთქმელს კარგი გამგონეც სჭირდება! დიმიტრი ბაქრაძის, ივანე ჯავახიშვილის, მიხეილ თამარაშვილის და მიხეილ თარხნიშვილის უნიკალური გამოკვლევები რა მოსატანია, როცა ძალა აღმართსა ხნავს და ქრთამი ჯოჯოხეთსაც ანათებს? იქნებ ამ დუმილზეა ნათქვამი უპატრონო ეკლესიას ეშმაკები დაესივნენო? თუ ასეა, მაშინ მართლებიც ყოფილან ჯავახეთის ორ რაინოში ახალქალაქსა და ნინოწმინდაში მცხოვრები ეთნიკური სომხები, როცა აცხადებენ რომ „ჯავახეთი სომხეთის განუყოფელი ნაწილია“, რომ „თბილისი სომხების ქალაქია“, რომ „650 ეკლესია წაართვეს ქართველებმა სომხებს!“ რომ „ამჟამად მოქმედი 45 ეკლესია, მათ შორის მცხეთის ჯვარი, მანგლისის ჯვარი... სასწრაფოდ უნდა გადასცენ ეჩმიაძინის ეპარქიას!“ რომ „საქართველო არასოდეს არსებულა, როგორც ქვეყანა და დღევანდელმა ქართველებმა დიდი სომხეთის იმპერიის მიწა-წყალი მიისაკუთრეს“! თუ ეს მართლაც ასეა, ნამდვილად ცუდი ხალხი ვყოფილვართ! მაგრამ... მედალს ორი მხარე აქვს, სიცრუე-სიმართლემ უნდა გააბათილოს და იმ მოტყუებულმა და ილუზიებით შეპყრობილმა სომხებმა უნდა იცოდნენ, რომ ეს ყველაფერი ცილისწამებაა!

 

გიფიქრიათ, რას იტყოდა დიდი ილია მართალი ცოცხალი რომ ყოფილიყო? ალბათ კიდევ ერთი ბრწყინვალე „ქვათა ღაღადი“ შეიქმნებოდა, მსოფლიო მნიშვნელობის პუბლიცისტიკის შედევრი!

 

მართალია, დღეს საქართველოში ცხოვრებას „არცხოვრება“ სჯობია, რადგან უმუშევარია აბორიგენი მოსახლეობის 80%, და ნებისმიერი კაცი თუ ქალი, სწავლული თუ უსწავლელი, თუ ცემენტის ვედროებს არ ათრევს, ან ბაზარში ვაშლს და კიტრს არ ყიდის, შიმშილით სიკვდილისთვისაა განწირული, მაგრამ... ეს საკითხი იმდენად მწარეა, ხანჯალივით რომ ჩაგესობა გულში და სისხლისაგან დაგცლის. ამიტომ მიკვირს ჩვენი ასაკოვანი და ავტორიტეტული ისტორიკოსებისა და ორიენტალისტების დუმილი!

 

ვინა ვართ, საიდან მოვედით? ჩვენს თაობას და მე მინდა ამაყად ვიაროთ არამარტო ჩემს ქვეყანაში! მინდა ვიცოდე მე და იცოდეს სხვამაც საიდან მოდის ჩემი ჯიში და ფესვი და მწამდეს, რომ დიდი ფარნავაზი და ასევე დიდი დავით აღმაშენებელი ნამდვილად დიდი ქართველები და დიდი საქართველოს მეფეთ-მეფენი იყვნენ! და რომ ჩემს ხალხს სხვისთვის არაფერი წაურთმევია, არაფერი წაუგლეჯია და არ მოუპარავს, არასოდეს ყოფილა დამპყრობელი ერი! ამისთვის კი სულ ცოტა არის საჭირო – ისტორიის ცოდნა და ორიენტალისტიკაში გარკვევა!

 

სწორედ ცოდნა გაგვაგნებინებს გზას ბნელით მოცულ ლაბირინთში, რომელსაც საქართველოს წარსული ჰქვია. ვინა ვართ და რა გახდა ამ საშინელი შურის, სიძულვილისა და მუდმივი მტრობის მიზეზი ისეთ ახლო მეზობლებთან, როგორიც სომხები და სომხეთია? გამოვჩხრიკოთ პალიმფსესტები და უძველესი თიხის ფირფიტები, რამაც ჩვენდა საბედნიეროდ ისტორია შემოგვინახა! თუ დაგვავიწყდა, ერთხელ კიდევ გავიხსენოთ ჩვენი ბრძენკაცი, რომელმაც ალალად დაგვმოძღვრა: „ერის პირქვე დამხობა,გათახსირება, გაწყალება იქიდამ დაიწყება, როცა იგი თავისს ისტორიას ივიწყებს, როცა მას ხსოვნა ეკარგება თავისის წარსულისა, თავისის ყოფილის ცხოვრებისა. დავიწყება ისტორიისა, თავისის წარსულისა და ყოფილის ცხოვრების აღმოფხვრა ხსოვნისაგან მომასწავებელია ერის სულით და ხორცით მოშლისა, დარღვევისა და მთლად წაწყმედისაცა. წარსული – მკვიდრი საძირკველია აწმყოსი, როგორც აწყმყო მომავლისა. ეს სამი სხვადასხვა ხანა, სხვადასხვა ჟამი ერის ცხოვრებისა ისეა ერთმანეთზედ გადაბმული, რომ ერთი უმეოროდ წარმოუდგენელი, გაუგებარი და გამოუცნობია. ამიტომაც არის ნათქვამი ერთის ბრძენისაგან, რომ „აწმყო შობილი წარსულისაგან, არის მშობელი მერმისისაო!“

 

დიდი ილია უწარსულო, ისტორიის არმქონე ხალხს უბინაო კაცს ადარებს, „რომელმაც არ იცის ვინ არის, რისთვის არის, საიდამ მოდის და სად მიდის, ამიტომაც ასეთი ხალხი ბევრით არ გამოირჩევა პირუტყვთაგან და იქნება ბევრში უკანაც ჩამოურჩება!..

 

ჩვენს ერს ორი ათასი წელიწადი უცხოვრია ისტორიულის ცხოვრებით. ბევრი მაგარი და ბევრიც უვარგისი ქვა ჩაუდგია იმ საძირკველში, რომელზედაც დღეს ჩვენი აწმყოა დამყარებული მერმისის ამოსაგებად. რომ მართლაც ასეა, ამისი საბუთი თვალწინ გვაქვს. რა შეგვინახავდა ამ ერთ მუჭა ხალხს ამ ორიათას წელიწადს ამოდენა დაუძინებელ მტრებს შორის. რათ და როგორ შეგვარჩენდა ხარბობა უცხო თემთა ამ მშვენივრად შემკულს. წალკოტსა, რომელსაც საქართველოს ეძახიან, თუ ჩვენს წარსულს ჩვენის ცხოვრების საძირკველში მაგარი ქვა არ ჩაედგა – ეს ერთის მხრით, - რა ჩამოგვარჩენდა ასე უწყალოდ სხვა ქვეყნებსა ან განათლებასა, ან გამდიდრებაში, თუ ამისთანა ქვეყნის პატრონთა ცხოვრების საძირკველში მაგარ ქვასთან ერთად უვარგისი და ფხვნილი ქვაც არ ჩაეყოლებინა ჩვენს ისტორიას!“

 

თავში საცემი და სამწუხარო ის არის, რომ გასულ საუკუნეებში ფხვნილი ქვა უფრო მეტი ჩააყოლეს, ალბათ, ჩვენმა წინაპრებმა და მომავალ თაობას ნუ ვათქმევინებთ ჩვენზე იმავეს. ისტორია მეორდება და დღეს თუ ყველა ქართველმა თავისი ვალი არ მოიხადა ქვეყნის წინაშე, სამარადისოდ შეერევა იმ უბადრუკ ქართველთა სიას, რომელთა გვარ-სახელების ჩამოთვლა ყოველთვის ესირცხვილებოდა ისტორიას და კეთროვანივით უვლიდა გვერდს! ამგვარი გადაჯიშებული ქართველების წყალობით დავკარგეთ გუშინწინ  საინგილო, ლორე, ტაშირი, აჭარის ნახევარი, გუშინ აფხაზეთი და სამაჩაბლო, დღეს კი რიგში ჯავახეთი დგას!

 

დასასრული იქნება

 

 

დავით მაისურაძე

პოლიტიკის მეცნიერებათა მაგისტრი

წაკითხულია : 496


დატოვეთ კომენტარები

(გთხოვთ, კომენტარებში თავი შეიკავოთ რელიგიური, რასობრივი და ნაციონალური დისკრიმინაციის გამოხატვისაგან, ნუ გამოიყენებთ სალანძღავ და დამამცირებელ გამოთქმებს, ასევე კანონსაწინააღმდეგო მოწოდებებს.)

გამოაქვეყნეთ
დასაშვებია 512 სიმბოლოს შეყვანა

ახალი ამბები