მართლმადიდებლური მსახურება 6 მაისს წმ. გიორგი აზერბაიჯანის გახის რაიონის მართლმადიდებლურ ეკლესიებში... სომხეთის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებულ ქართულ ეკლესიებში ეს ჯერ კიდევ შეუძლებელია!
08.05.23 18:51

მოგეხსენებათ, ქართული მართლმადიდებლური ეკლესიები არა მხოლოდ საქართველოს ტერიტორიაზეა, არამედ აზერბაიჯანის ტერიტორიაზეც. და სომხეთის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე გაცილებით მეტია, ვიდრე აზერბაიჯანში. თუმცა ამ ეკლესიების ირგვლივ სიტუაცია რადიკალურად განსხვავებულია.

 

აზერბაიჯანში, გახის რაიონში, აზერბაიჯანელებთან ერთად, წახურები, მუსლიმი ქართველები, მართლმადიდებელი ქართველები (ინგილოები) ცხოვრობენ. ინგილო ქართველები (აზერბაიჯანელებთან და ავარებთან ერთად) მეზობელ ზაქათალასა და ბელაქანის რაიონებშიც ცხოვრობენ. მაგრამ აქ, უმეტესწილად, მუსლიმები არიან და ამიტომ დღემდე შემორჩენილ ადგილობრივ ქართული ეკლესიებში ჯერაც არ ტარდება ლიტურგიული მსახურება. მიუხედავად იმისა, რომ აზერბაიჯანის მთავრობა აქაც ზრუნავს ქართული კულტურული და არქიტექტურული ძეგლების შენარჩუნებაზე.

 

გახის რაიონში, დამოუკიდებელ აზერბაიჯანში, ცხრაწლიანი საბჭოთა ათეიზმისა და ეკლესიებისა და მეჩეთების მასიური დახურვის შემდეგ, ქართული მართლმადიდებლური ტრადიციები თანდათან აღორძინებას ექვემდებარება. ჯერჯერობით, აზერბაიჯანის მოქალაქე მუდმივ მაცხოვრებელი მართლმადიდებელი მღვდლებისა და ბერების რაოდენობა არასაკმარისია, მაგრამ უდავოა, რომ დროთა განმავლობაში ეს საკითხი მოგვარდება.

 

წელს ქართული დელეგაცია გახში ჩავიდა, სადაც აზერბაიჯანის მოქალაქე ადგილობრივ მართლმადიდებელ ქართველებთან ერთად წმ. გიორგის დღესასწაულზე მართლმადიდებლურ ღვთისმსახურებაში მიიღო მონაწილეობა.

საქართველოს რელიგიის საკითხთა სახელმწიფო სააგენტომ აზერბაიჯანის ხელისუფლების მხარდაჭერით უკვე ტრადიციად აქცია წმ. გიორგის დღესასწაულის აღნიშვნა  გახსა და გახის რაიონში. წმ. გიორგის დღესასწაულზე (გიოგობა) 2023 წლის 6 მაისს, დღესასწაულთან დაკავშირებით, აზერბაიჯანის გახის რაიონში გაემგზავრა დელეგაცია, რომელშიც შედიოდნენ საქართველოს საპატრიარქოს, პარლამენტის, რელიგიის საკითხთა სახელმწიფო სააგენტოს, კახეთის რეგიონის და ლაგოდეხის მერიის წარმომადგენლები. დელეგაციის შემადგენლობაში შედიოდნენ: ახალციხისა და ტაო-კლარჯეთის მიტროპოლიტი, ხორნაბუჯის, ერეთკისა და ნეკრესის ეპარქიის დროებითი მმართველი თეოდორე (ჭუაძე), მღვდელი პეტრე ქუმარაშვილი, საპატრიარქოს წარმომადგენლები, მათ შორის მომღერლები, რელიგიის საკითხთა სახელმწიფო სააგენტოს თავმჯდომარე ზაზა ვაშაძე. სააგენტოს თანამშრომლები, საქართველოს პარლამენტის დეპუტატი გურამ მაჭარაშვილი, სახელმწიფო რწმუნებულის მოადგილე კახეთში გივი მეტრეველი, ლაგოდეხის მუნიციპალიტეტის თავმჯდომარე კარლო ჯამბურია, დედოფლისწყაროს მერი ნიკოლოზ ჯანიაშვილი და საკრებულოს ადგილობრივი მუნიციპალიტეტების სხვა წევრები.

 

დელეგაციის წევრები გახის რაიონის წმინდა გიორგის სახელობის საკათედრო ტაძარს ესტუმრნენ, სადაც სადღესასწაულო წირვა-ლოცვა მიტროპოლიტმა თეოდორემ და გახის (კახის წმინდა გიორგის სახელობის ტაძრის წინამძღვარმა, მღვდელმსახურმა პეტრე ხუმარაშვილმა) ერთად აღავლინეს. ღვთისმსახურების დასრულების შემდეგ მართლმადიდებელ მრევლს 50 ბიბლია გადაეცა, რომელიც რელიგიის საკითხთა სახელმწიფო სააგენტომ მიაწოდა.

 

შემდეგ დელეგაციის წევრები ეწვივნენ ქურმუხის წმ. გიორგის საკათედრო ტაძარს, სადაც პარაკლისი აღავლინა ახალციხისა და ტაო-კლარჯეთის მიტროპოლიტმა, ხორნაბუჯის, ერეთისა და ნეკრესის ეპარქიის დროებითმა გამგებელმა, მიტროპოლიტმა თეოდორემ (ჭუაძე).

ამრიგად, აზერბაიჯანში მცხოვრები მართლმადიდებელი ქართველები სულიერი მზრუნველობის გარეშე არ დარჩებიან საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიისგან. ამაში კი საქართველოს ეკლესიას ყველაფერში აზერბაიჯანის მთავრობა ეხმარება, რომელმაც, სხვათა შორის, გახის რაიონის წმინდა გიორგის სახელობის ტაძარი სახელმწიფო სახსრების ხარჯზე აღადგინა.

 

ზუსტად საპირისპიროა სომხეთის ქართულ მართლმადიდებლურ ეკლესიებში. სამწუხაროდ, სომხეთის რესპუბლიკაში, რომლის ხელისუფლებასაც ასე უყვარს „ქრისტიანულ სოლიდარობაზე“ საუბარი, ქართული დელეგაციის ქართულ ეკლესიებში მსგავსი ვიზიტი და ღვთისმსახურება აბსოლუტურად შეუძლებელია. თუმცა სომხეთში ათობით ქართული მართლმადიდებლური ეკლესია და ისეთი უნიკალური ქართული მონასტრებია, როგორებიცაა ახტალა, ქობაირი, გუჯაბი, გნევანქი, კირანცი, სვრეგი და სხვა. ისტორიკოსები აცხადებენ, რომ 50-ზე მეტი ქართული ეკლესია-მონასტერია. ყველა ეს ეკლესია ან უკანონოდ არის მიტაცებული სომხური სამოციქულო ეკლესიის მიერ და გამოცხადებულია „სომხურად“ ან ნანგრევებშია და არც ქართველ მღვდელმთავრებს და არც ქართველ რესტავრატორებს არ უშვებენ მათში. და იგივე სომხეთის სამოციქულო ეკლესია, უფრო მეტიც, უკანონოდ აცხადებს პრეტენზიას 442 ქართული ეკლესია უკვე საქართველოს ტერიტორიაზე.

 

განსაკუთრებით სავალალოა საქართველო-სომხეთის საზღვარზე მდებარე გუჯაბის მონასტრის ბედი, რომელიც სომხური მხარის მიერ უკანონოდ არის მიტაცებული. სომხეთმა  საზღვარი ისე „გადაწია“, რომ ქართული ტაძარი მის ტერიტორიაზე აღმოჩნდა და დღეს თანდათან ნადგურდება. ხოლო როდესაც ქართველმა ჟურნალისტებმა ერთხელ სცადეს ტაძართან მიახლოება, სომეხი მესაზღვრეები მათ სროლით შეხვდნენ.

 

მაგრამ, ქართველი მღვდლები და მორწმუნეები რომც მოვიდნენ სომხეთის რესპუბლიკაში, სამწუხაროდ, ისინი ვერ შეხვდებიან თანამორწმუნეებს, მართლმადიდებელ ქართველებს, სადაც დღეს ქართული ეკლესიები ან მათი ნანგრევებია. სომხეთის რესპუბლიკის ტერიტორიიდან „გაწმენდილია“ მთელი არასომეხი მოსახლეობა. გამონაკლისი არც ქართველები იყვნენ.

 

სადაც დღეს სომხეთის რესპუბლიკაში ქართული ეკლესიებია, არც ერთი ქართველი არ ცხოვრობს. განსხვავებით იმ ტერიტორიებისგან, სადაც ქართული ეკლესიებია აზერბაიჯანსა და თურქეთში, სადაც დღეს ან მუსლიმი ქართველები ცხოვრობენ, ან აზერბაიჯანის გახის რეგიონის მსგავსად, მართლმადიდებელი ქართველები ცხოვრობენ.

 

ამასთან, უნდა გვახსოვდეს, რომ მრავალი თვალსაზრისით, სომეხი ნაციონალისტების გამო, მართლმადიდებელი ქართველები არ დარჩნენ იქაც კი, სადაც ბოლო დროს უმრავლესობას წარმოადგენდნენ საერთაშორისოდ აღიარებულ საქართველოს ტერიტორიაზე. საუბარია ოკუპირებულ ქართულ აფხაზეთზე, სადაც 1992-1993 წლებში განსაკუთრებული სიმხეცითა და სისასტიკით ახორციელებდა ეთნიკურ წმენდას ბაგრამიანის სახელობის ბატალიონი და სხვა სეპარატისტული ფორმირებები.

 

აქ ჩნდება კითხვა - რა სახის "ქრისტიანული სოლიდარობაა" სომეხი ნაციონალისტების მხრიდან ქართველებთან მიმართებაში? იქ, სადაც ისინი თავიანთ ძალაუფლებას ამყარებენ, ქართველები ვერ აღასრულებენ ღვთისმსახურებას, ასევე, ვერც ცხოვრობენ და სტუმრობენ საკუთარ, ქართულ ეკლესიებს.

 

  ვარდენ წულუკიძე

წაკითხულია : 541