ქართველი ხალხი მადლიერებით იხსენებს აზერბაიჯანის საერთო ეროვნულ ლიდერს ჰეიდარ ალიევს!
10.05.23 16:30

10 მაისს აზერბაიჯანის ეროვნული ლიდერის ჰეიდარ ალიევის დაბადებიდან ზუსტად 100 წელი სრულდება. ამ ადამიანის როლი აზერბაიჯანის ისტორიაში და მისი დამოუკიდებლობის ჩამოყალიბებაში უზარმაზარია, მაგრამ მან ბევრი რამ გააკეთა საქართველოს დამოუკიდებლობისთვისაც, საქართველოსა და აზერბაიჯანს შორის ძმური და კეთილმეზობლური ურთიერთობებისთვის.

 

დავიწყოთ იქიდან, რომ როდესაც 1993 წლის ოქტომბერში ჰეიდარ ალიევი აზერბაიჯანის პრეზიდენტი გახდა, საქართველოს, როგორც არასდროს სჭირდებოდა დახმარება და მხარდაჭერა გარედან. იმ დროს კრემლმა, რომელმაც მოაწყო სეპარატიზმი აფხაზეთში და სეპარატისტებისა და სომეხი ბოევიკების ხელით მოახდინა აფხაზეთის ქართველი მოსახლეობის მასობრივი ეთნიკური წმენდა, ფაქტობრივად დაბლოკა ყოველგვარი დახმარება.

 

მაშინ, 1993-1994 წლებში, გარე მეგობრების მხარდაჭერის გარეშე, საქართველოს, აფხაზეთის კატასტროფის ფონზე სახელმწიფოებრიობის დაკარგვის ზღვარზე იდგა. მეტიც, როგორც რუსეთის ფედერაცია, ისე სომხური ლობი არ მალავდნენ საქართველოს დანაწევრების გეგმებს.

 

ვითარებას ამძიმებდა ომით განადგურებული საქართველოს სრული და ტოტალური ეკონომიკური დამოკიდებულება რუსეთის ფედერაციაზე, რომელიც მის წინააღმდეგ ახორციელებდა  აგრესიას აფხაზეთში. ასეთ პირობებში სწორედ ჰეიდარ ალიევი, მიუხედავად თავად აზერბაიჯანში არსებული მძიმე მდგომარეობისა, იყო პირველი, ვინც საქართველოს დამხმარედ მოევლინა. უპირველეს ყოვლისა, ენერგომომარაგება ხორციელდებოდა აზერბაიჯანიდან, რამაც შესაძლებელი გახადა ყველაზე კრიტიკულ მომენტში თავი დაეღწია რუსეთის „მახრჩობელი“ ენერგეტიკული შანტაჟისთვის.

 

ასევე, ცოტას ესმის, რომ სწორედ ჰეიდარ ალიევის მიერ ორგანიზებულმა სომხურმა აგრესიამ ყარაბაღში ხელი შეუშალა სომეხ ნაციონალისტებს საქართველოს წინააღმდეგ „მეორე ფრონტის“ გახსნაში. მათ ხომ აფხაზ სეპარატისტებთან ერთად ახლახან დაიპყრეს აფხაზეთის უმეტესი ნაწილი (გარდა კოდორის ხეობის ზემო ნაწილისა, რომელსაც ბაგრამიანის სახელობის ბატალიონის იგივე ბოევიკები რამდენიმე თვის განმავლობაში წარუმატებლად ესხმოდნენ თავს, მაგრამ ვერ გაიტანეს).

 

არსებობდა მუქარა, რომ ყარაბაღში აზერბაიჯანთან სწრაფად „დამშვიდობებით“, სომეხ მებრძოლებს საქართველოში გადმოიყვანდნენ. აქ, ახალქალაქში რუსული სამხედრო ბაზის მხარდაჭერით, უკვე მზადდებოდა "ჯავახკის" სეპარატისტთა აჯანყება "ყარაბაღის სცენარის მიხედვით". მისი განხორციელების შემთხვევაში საქართველოს კატასტროფა გარდაუვალი იქნებოდა.

 

ჰეიდარ ალიევმა შეძლო ფრონტის სტაბილიზაცია, გააჩერა რუსულ-სომხური სამხედრო მანქანა ყარაბაღში, სადაც რუსეთის არმია შენიღბულად უნდა დახმარებოდა სომეხ „მოკავშირეებს“. ასეთ ვითარებაში აზერბაიჯანმა დაიწყო საქართველოს ყველა საჭირო ეკონომიკური და ენერგეტიკული დახმარების გაწევა. შედეგად, ჩაიშალა კრემლისა და სომეხი ნაციონალისტების გეგმები აზერბაიჯანისა და საქართველოს საბოლოო დამარცხებისა და გაყოფის შესახებ (მათ შორის სამცხე-ჯავახეთის ანექსია სეპარატიზმის გზით).

 

რუსეთი და სომხეთი იძულებულნი გახდნენ შემოფარგლილიყვნენ ყარაბაღის, აზერბაიჯანის ყარაბაღის მიმდებარე ტერიტორიების და საქართველოში სამაჩაბლოს ფაქტობრივი ოკუპირებით. მოგვიანებით კი, როდესაც 1994 წლის ბოლოს რუსეთმა ჩეჩნეთში ომი გააჩაღა, შემცირდა კრემლის უნარი „გაეგზავნა ძალები“ ​​სამხრეთ კავკასიაში სომეხი ნაციონალისტების (მათ შორის „ჯავახკის“) ანტიქართული გეგმების განსახორციელებლად. საქართველომ თურქეთთან და აზერბაიჯანთან მჭიდრო თანამშრომლობით დაიწყო თავისი ეკონომიკის პრაქტიკულად ნულიდან აღდგენა.

 

პარალელურად, საფუძველი ჩაეყარა საქართველოსა და აზერბაიჯანს შორის ენერგეტიკული ტრანზიტის სფეროში თანამშრომლობას, რამაც სამხრეთ კავკასიის ამ ორ ქვეყანას საშუალება მისცა თავი დაეღწია რუსეთის ფედერაციის მონოპოლიისთვის ამ სფეროში. 1994 წლის 20 სექტემბერს აზერბაიჯანის მთავრობამ ხელი მოაწერა "საუკუნის ხელშეკრულებას" მსოფლიოს უდიდეს ნავთობისა და გაზის კორპორაციების კასპიის ზღვის აზერბაიჯანულ სექტორში აზერი-ჩირაღ-გუნეშლის საბადოების ფართომასშტაბიანი განვითარებისთვის. ეს პროექტი იმთავითვე ითვალისწინებდა წარმოებული ნავთობის ტრანზიტს არა რუსეთის, არამედ საქართველოს გავლით. ამისთვის აზერი-ჩირაღ-გუნეშლის საბადოების განვითარების ხელშეკრულების ფარგლებში გაფორმდა ხელშეკრულება ახალი სატრანზიტო მარშრუტის - ბაქო-სუფსის ნავთობსადენის მშენებლობაზე.

 

ბაქო-სუფსის ნავთობსადენის გაყვანის შესახებ შეთანხმებას ხელი მოეწერა 1996 წლის მარტში აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ჰეიდარ ალიევის საქართველოში პირველი ოფიციალური ვიზიტის დროს. ამ ვიზიტის ფარგლებში ასევე, ხელი მოეწერა ხელშეკრულებას მეგობრობის, თანამშრომლობისა და ურთიერთ უსაფრთხოების გაძლიერების შესახებ და დეკლარაციას მშვიდობის, უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის შესახებ კავკასიის რეგიონში. ბაქო-სუფსის ნავთობსადენი, მიუხედავად საქართველოში არსებული მძიმე ეკონომიკური მდგომარეობისა, უმოკლეს დროში აშენდა და 1999 წლის 17 აპრილს დაიწყო ნავთობის ტრანსპორტირება.

 

ჰეიდარ ალიევის მიერ ინიცირებული აზერბაიჯანისა და საქართველოს შემდეგი მსხვილი ერთობლივი პროექტი იყო ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენი. მისი მნიშვნელობა მით უფრო დიდია საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის შესანარჩუნებლად. ნავთობსადენის მარშრუტი ხომ სამცხე-ჯავხეთში გადიოდა, რეგიონში, რომლის გამოყოფაზეც სომეხი ნაციონალისტები ოცნებობდნენ საქართველოსგან. ასე გაჩნდა საერთაშორისო ეკონომიკური ინტერესი საქართველოს ერთიანობის „განმტკიცების“ მიმართ.

 

მილსადენის მშენებლობის პროექტის განხორციელება დაიწყო 1998 წლის 29 ოქტომბერს ანკარაში დეკლარაციის ხელმოწერის შემდეგ, ხოლო მილსადენის მშენებლობა 2002 წლის 18 სექტემბერს ბაქოში დაიწყო. ნავთობსადენი ჰეიდარ ალიევის სახელობისაა, რომელიც, სამწუხაროდ, ვერ მოესწრო მის ექსპლუატაციაში შესვლას 2006 წელს. ისეთი მასშტაბური პროექტები, როგორიცაა სატრანზიტო გაზსადენი საქართველოს ტერიტორიაზე, ასევე ბაქო-თბილისი- ყარსის რკინიგზა, რომელიც მან აამოქმედა, წარმატებით ფუნქციონირებს. დღეს ეს პროექტები საქართველოს ეკონომიკის დინამიური განვითარებისა და მეზობელ ქვეყნებთან, პირველ რიგში, აზერბაიჯანთან და საქართველოსთან თანამშრომლობის გაძლიერების გასაღებია. SOCAR-ის სახით წარმოდგენილი აზერბაიჯანი ასევე არის ბუნებრივი აირის მთავარი მიმწოდებელი შიდა ქართული ბაზრისთვის, რაც უზრუნველყოფს საქართველოს ეკონომიკის კონკურენტუნარიანობას და სრულად ათავისუფლებს მას რუსეთზე გაზის დამოკიდებულებისგან.

 

ქართველი ხალხი მადლიერებით იხსენებს აზერბაიჯანის ეროვნულ ლიდერს ჰეიდარ ალიევს. მისი ძეგლები საქართველოში სამ ადგილას დგას, ფუნქციონირებს მისი სახელობის კულტურული ცენტრები. საქართველოსა და ქართველი ხალხისთვის, რა თქმა უნდა მნიშვნელოვანია, რომ ჰეიდარ ალიევი თანმიმდევრულად ემხრობოდა საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის, ქართველი ლტოლვილების საკუთარ სახლებში დაბრუნებას. მეტიც, სახლ-კარ-დაკარგულ ქართველ დევნილთა ტკივილი ჰეიდარ ალიევმა გულთან ახლოს მიიტანა, როგორც არავინ. ბოლოს და ბოლოს, მას მოუწია ოკუპირებული ყარაბაღიდან 1 მილიონზე მეტი აზერბაიჯანელი ლტოლვილის და სომხეთის რესპუბლიკის (ისტორიული დასავლეთ აზერბაიჯანი) ტერიტორიიდან 200 ათასზე მეტი დევნილის ჩასახლების აუცილებლობა.

 

"ეთნიკურ წმენდას" ექვემდებარებოდნენ ასევე ზანგეზურში ჰეიდარ ალიევის მშობლების მშობლიური სოფელი ურუდი. დღეს ეს სოფელი, საიდანაც სომეხმა ნაციონალისტებმა გააძევეს მისი ძირძველი აზერბაიჯანელი, პრაქტიკულად ცარიელია. დამპყრობლებს მათთვის უცხო მიწაზე ფესვი არასოდეს გაუღიათ. ანალოგიურად, ბევრი ქართული სოფელი აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში, საიდანაც ქართული მოსახლეობა განდევნეს, ცარიელი და დანგრეულია.

 

თუმცა, ისტორიული სამართლიანობის აღდგენის პროცესი შეუქცევადია. 44-დღიანი ომის დროს „არცახის“ სეპარატისტულ პროექტზე ხელი მოეწერა განაჩენს, დაიწყო აზერბაიჯანელი ლტოლვილების დაბრუნება ყარაბაღში.  ეს ნიშნავს, რომ აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში სეპარატისტული პროექტების ლიკვიდაცია და ქართველი დევნილების სახლებში დაბრუნება, ასევე ძირძველი აზერბაიჯანელების დაბრუნება დასავლეთ აზერბაიჯანის, მათ შორის ზანგეზურის ისტორიულ მიწებზე, გარდაუვალია.  მხოლოდ ამ გზით, ხალხისთვის მშობლიურ მიწაზე ცხოვრების შესაძლებლობის მინიჭებით, განურჩევლად მათი ეთნიკური წარმომავლობისა, შესაძლებელია აშენდეს ახალი მშვიდობიანი კავკასია, რაზეც ჰეიდარ ალიევი ოცნებობდა.

 

 

გრიგოლ გიორგაძე

წაკითხულია : 514