აფხაზეთში სომეხი ექსტრემისტები „წყვეტდნენ“ ვის ეცხოვრა და ვის არა საქართველოში
08.06.23 14:00

საქართველოს პატრიოტების ყურადღების მოდუნებით, სომეხი მოღვაწეები ბოლო დროს ამართლებენ თანატომელების ანტიქართულ ქმედებებს იმით, რომ „სომეხები განსხვავებულები არიან“. ისინი ამბობენ, რომ აფხაზეთის სომეხი ექსტრემისტები, რომლებმაც შექმნეს ბაღრამიანის სახელობის ბატალიონი, რომელმაც დახოცა და განდევნა ქართველი მოსახლეობა, არიან „სხვა“ სომხები, რომლებიც არ არიან დაკავშირებული თბილისისა და სამცხე-ჯავახეთის სომხებთან. მაგრამ "ჯავახი სომხები" (იგულისხმება ექსტრემისტები) "საქართველოს გულითადი მეგობრები" არიან, მიუხედავად აშკარა სეპარატისტული და ანტიქართული განწყობებისა. ისევე, როგორც სხვა - "არცახელი" სეპარატისტები, რომლებსაც, მათი აზრით, ქართველები უნდა დაეხმარონ და „დაიცვან გენოციდისგან“.

 

თუმცა, ფაქტები სხვა რამეზე მეტყველებენ - სომეხი ნაციონალისტების პოლიტიკა არა მხოლოდ საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში, არამედ მთელ მსოფლიოში სრულად არის შეთანხმებული და კოორდინირებული ერთი და იგივე ცენტრებიდან. მათი მთავარი მიზანი კი არასომხური წარმოშობის ხალხისგან სომეხი ნაციონალისტების მიერ მოწონებული ტერიტორიების „გასუფთავებაა“.

 

საქართველოს ტერიტორიებთან მიმართებაში აფხაზეთისა და სამცხე-ჯავახეთის სომეხი ექსტრემისტები თავდაპირველად სრულიად კოორდინირებულად მოქმედებდნენ. უფრო მეტიც, პირველად სწორედ სომეხმა ნაციონალისტებმა შექმნეს აფხაზეთში არალეგალური შეიარაღებული ფორმირებები „სომხების რაოდენობრივი შემცირება“ სამცხე-ჯავახეთში მკვიდრი მოსახლეობის, მათ შორის მუსლიმი ქართველების სახლებში დაბრუნების ხარჯზე. ამას მოწმობს ცნობილი რუსი პროსომეხი ჟურნალისტისა და მწერლის ვალერია ოლიუნინას ახლახან გამოქვეყნებული მოგონებები. მან ვებგვერდზე Proza.Ru-ზე გამოაქვეყნა თავისი ავტობიოგრაფიული მოთხრობა, რომელიც ეძღვნება კონკრეტულად აფხაზ სომხებს და მათ მონაწილეობას საქართველოს წინააღმდეგ ომში, „მესამე ტყვია. ქართულ-აფხაზური ომის ეპიზოდი“ (https://proza.ru/2023/05/16/1140). ძალიან საინტერესო ეპიზოდია:

 

„...აფხაზეთში არსებობდა ორი დიდი და თანაბრად გავლენიანი თემი, რომლებიც, რბილად რომ ვთქვათ, არც თუ ისე კარგად ეწყობოდნენ ერთმანეთს. სოხუმში „კრუნკი“ ვლადისლავ არძინბას თანამოაზრე ალბერტ ტოპოლიანის ხელმძღვანელობით ავტორიტარული პოლიტიზებული სტრუქტურა იყო. ხოლო გაგრინსკაიას „მაშტოცი“ არსენ ჩაკრიანის ხელმძღვანელობით - უფრო დემოკრატიული და დამოუკიდებელი. ალბერტ ტოპოლიანი განუწყვეტლივ ცდილობდა გაგრინსკის ჩახშობას თავისი "კრუნკის" ქვეშ. ასე იყო ომამდეც და ომის დროსაც. მიუხედავად იმისა, რომ ბატალიონი შეიქმნა ალბერტ ტოპოლიანის ძალისხმევით, მასში მაშტოცელი ფუნქციონერების გავლენა ძალზე ძლიერი იყო. ფაქტობრივად, ბატალიონი გაგრის რაიონის თემის შეიარაღებულ ძალად იქცა. მაშტოცის აქტივისტებმა ომამდე რამდენიმე წლით გამოსცადეს საკუთარი ძალა, რა თქმა უნდა, ტრაგიკულ ვითარებაშიც. სსრკ-ს ისტორიაში ცნობილი ეპიზოდი იყო, როცა დევნიდან საქართველოში დაბრუნდნენ თურქ-მესხები. მათ გაიარეს კრასნოდარის ტერიტორია და აფხაზეთი. აქ, აფხაზეთის საზღვარზე, მათ "მაშტოცის" შეიარაღებული სომხები დახვდნენ. თურქები მაშინ არც კი შევიდნენ საქართველოში, მიუხედავად სსრკ შინაგან საქმეთა სამინისტროს ქვედანაყოფების ჩამოსვლისა...“

 

ეს მონაკვეთი სრულად ამხელს, პირველ რიგში, სომეხი ნაციონალისტების ტყუილს, რომ, მათი თქმით, აფხაზ სომეხ ტერორისტულ დაჯგუფებებს ჯერ „არც კი უფიქრიათ“ სეპარატისტულ ომში მონაწილეობა, მაგრამ შემდეგ თითქოს „აიძულეს“ შეერთებოდნენ მას მხოლოდ სომხებთან მიმართებაში  ქართული ჯარის და შეიარაღებული ფორმირებების მიერ ჩადენილი „სისასტიკის“ გამო. სინამდვილეში, სომეხმა ნაციონალისტებმა თავიანთი უკანონო შეიარაღებული ფორმირებები შექმნეს აფხაზეთში, საქართველოს ტერიტორიაზე, სეპარატისტული ომის დაწყებამდე დიდი ხნით ადრე. უფრო მეტიც,  „ეჯიბრებოდნენ“ ერთმანეთს რეგიონში ამ არალეგალური სამხედროების დომინირებაში.

 

სომხური ბანდფორმირებები "კრუნკი" (ფაქტობრივად, სეპარატისტული ყარაბაღის "კრუნკის" განშტოება) და "მაშტოცი" აფხაზეთში შეიარაღებულნი იყვნენ ჯერ კიდევ მანამ, სანამ თავად აფხაზი სეპარატისტებს დაიწყებდნენ შეიარაღებას. ხოლო სეპარატიზმით მოწამლულმა აფხაზებმა დაიწყეს შეიარაღება სწორედ გავლენის ქვეშ და სეპარატისტული კონფლიქტების წაქეზების სომხური გეგმების მიხედვით, „არცახის“ ანალოგიით.

 

ამასთან, გასათვალისწინებელია, რომ თავად მესხები შერეული ქართულ-თურქული წარმოშობის ეთნიკური ჯგუფია. ბევრი მესხი აცნობიერებს საკუთარ ქართულ წარმომავლობას, თავს მაჰმადიან ქართველებად თვლის და არაფრით განსხვავდება სხვა მაჰმადიანი ქართველებისგან, აჭარლებისაგან. სწორედ ამ მესხებს (რომლებმაც იციან თავიანთი ქართული წარმომავლობა) სურდათ პირველ რიგში  საქართველოში დაბრუნება ფერგანაში მომხდარი ტრაგიკული მოვლენების შემდეგ.

 

მაშინ საქართველოს ხელისუფლებამ, მიუხედავად სომეხი ნაციონალისტების ისტერიული შეძახილისა „თურქული საფრთხის შესახებ“, მათი მისამართით შემხვედრი ნაბიჯები გადადგა და დაეხმარა მშობლიურ მიწაზე დასახლებაში, რომელსაც რეპატრიანტები ერთიანი საქართველოს განუყოფელ ნაწილად თვლიდნენ (სომეხი ნაციონალისტებისაგან განსხვავებით, რომლებიც სამცხე-ჯავახეთს „ოდითგანვე სომხურ „ჯავახკად“ თვლიან).

 

მაგრამ, როგორც ვხედავთ, აფხაზმა სომეხმა ექსტრემისტებმა, დაარღვიეს ყველა კანონი, მათ შორის მაშინდელი სსრკ-ის კანონები, შექმნეს საკუთარი არალეგალური სამხედრო ძალები. ამ შეიარაღებულმა ფორმირებებმა დაიწყეს კარნახი უცხო მიწაზე საქართველოში, სადაც ისინი ახლახან დასახლდნენ, ვის ეცხოვრა აქ და ვის არა. და არ შეუშვეს საქართველოს ძირძველი ხალხი, ქართველი მაჰმადიანები მშობლიურ ადგილებში. ეს ჯერ კიდევ მაშინ ხდებოდა სომეხი "ჯავახკელი" სეპარატისტების "ბრძანებით", რადგან სამცხე-ჯავახეთში ქართველები რიცხობრივად ჩამორჩებოდნენ სომხებს. შემდეგ კი იმავე სომეხმა ნაციონალისტებმა მოაწყვეს ქართველების ეთნიკური წმენდა უკვე აფხაზეთში.

 

ცხადია, სომეხი ნაციონალისტების გადასაწყვეტი არ არის, ვინ იცხოვრებს ქართულ მიწაზე და ვინ არა! თურქ-მესხების შემთხვევაში ეს საკითხი მხოლოდ ქართველ და თურქ ხალხებს შეიძლება შეეხოს. რა უფლება აქვთ სომეხ ნაციონალისტებს განკარგონ უცხო მიწა, როდესაც ისინი თავად დასახლდნენ ამ მიწაზე რუსეთის იმპერიის წლებში და ჯავახეთის შემთხვევაში, სადაც რუსი კოლონიალისტების მიერ თურქეთში გაძევებული მაჰმადიანი ქართველები ცხოვრობდნენ?

 

ვალერია ოლიუნინას მოთხრობიდან ზემოთ მოყვანილი ნაწყვეტიდან ასევე ჩანს, რომ ჯერ იმ დროიდან მფარველობდა სსრკ-ს ხელისუფლება სომეხ ნაციონალისტებს. არალეგალური შეიარაღებული ექსტრემისტული ფორმირებების განიარაღების ნაცვლად, რომლებიც არღვევენ საბჭოთა მოქალაქეების უფლებებს სსრკ-ს ტერიტორიაზე თავისუფალ გადაადგილებასთან დაკავშირებით, მათ სსრკ შინაგან საქმეთა სამინისტროს შინაგანი ჯარების ნაწილებსაც კი არ მისცეს საშუალება განეიარაღებინათ თავხედი სომეხი ნაციონალისტები.

 

ეს ყველაფერი იმაზე მიუთითებს, რომ მაშინაც სომეხი "ჯავახკელი", "არცახელი" სეპარატისტები და სომეხი ნაციონალისტები აფხაზეთში შეთანხმებულად მოქმედებდნენ და მოამზადეს ეთიკური წმენდა ქართულ სამცხე-ჯავახეთში. სწორედ ისეთი, როგორც ყარაბაღსა და აფხაზეთში. ხოჯალიში გენოციდის დროს დაიღუპნენ აზერბაიჯანის მიერ შეფარებული თურქი-მესხებიც. მათ შორის, რა თქმა უნდა, იყვნენ ის მაჰმადიანი ქართველები, რომლებსაც აფხაზეთის გავლით სურდათ სამცხე-ჯავახეთში დაბრუნება, მაგრამ რომლებსაც სომხური ექსტრემისტული ფორმირებები არ აძლევდნენ გადაადგილების საშუალებას.

 

ის, რომ სამცხე-ჯავახეთის ქართველებს „გაუმართლა“ და მათ მიმართ აფხაზეთის ქართველების მსგავსად ეთნიკური წმენდა არ განხორციელებულა, მხოლოდ აზერბაიჯანის წინააღმდეგობის წყალობით მოხდა, რომელმაც 90-იანი წლების დასაწყისში ყარაბაღში სომხური აგრესია მოიგერია. ყარაბაღის პირველმა ომმა შებოჭა აგრესორების მნიშვნელოვანი ძალები და არ მისცა საშუალება გადაესროლათ ძალები სომხეთსა და რუსეთს, რომელიც ეხმარებოდა მას სეპარატიზმის გაღვივებაში სამცხე-ჯავახეთის ხელში ჩაგდებაში ყარაბაღის სცენარის მიხედვით. 

 

მაგრამ იმავე რუსეთის დახმარებით სომეხმა ნაციონალისტებმა მოახერხეს კიდევ ერთი ქართული ტერიტორიის - აფხაზეთის აღება. აქ, ქართული მოსახლეობის ეთნიკური წმენდის შემდეგ და სეპარატისტული მმართველობის ქვეშ ეთნიკური აფხაზების თანდათან გადაშენების გამო, სომხები იქცნენ უდიდეს ეთნიკურ ჯგუფად, რომელიც დღეს სწრაფად იზრდება სომხეთიდან და ყარაბაღიდან არალეგალური მიგრანტების შემოდინების ხარჯზე. სწორედ ამან განაპირობა  "ზღვისპირა სომხეთის" კონტურების გამოკვეთაც.

 

 

ალექსანდრე ზაქარიაძე

წაკითხულია : 253