ანალიტიკა

არჩევანი ერევანსა და ირევანს შორის სომხეთის ხვედრია
17.09.23 13:39

მომავალი კვირა შესაძლოა საკმაოდ „კრიტიკული“ გახდეს სომხეთის რესპუბლიკაში შექმნილი ვითარებისთვის. აქ მთავარია ერევნის უხუცესთა საბჭოსა და ერევნის მერის არჩევნები 2023 წლის 17 სექტემბერს. სომხეთის „პროკრემლის“ რევანშისტური ძალები გარკვეულ ფსონს დებენ ამ არჩევნებში. თუმცა, პრინციპში, გამარჯვებული ცნობილია - ეს არის კანდიდატი პაშინიანის სამოქალაქო კონტრაქტის პარტიიდან, ტიგრან ავინიანი.

 

თუმცა, მთავარია, რამდენ პროცენტს მიიღებენ ოპოზიციური კანდიდატები, უპირველეს ყოვლისა, სამი „პროკრემლის“ კანდიდატი. მათგან მანე თანდილიანი გახლავთ ყარაბაღში „კრემლის დესპანთან“ რუბენ ვარდანიანთან დაახლოებული პირი, ყოფილი მერი ჰაიკ მარუტიანი არის კანდიდატი, რომელსაც ხელმძღვანელობს რუსეთის ფედერაციის FSB-ის ხელმძღვანელი ნიკოლაი პატრუშევი, ანდრანიკ თევანიანი არის კანდიდატი "მთავარი რევაშისტის“ - რობერტ ქოჩარიანისა.

გადაწყვეტს თუ არა კრემლი „სამხედრო სპეცოპერაციას“ სომხეთში ძალაუფლების შეცვლის მიზნით, დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად დიდ პროცენტს მიიღებს ამ კანდიდატების საერთო რაოდენობა. ეს „სპეციალური ოპერაცია“, რომელიც წარმოუდგენელია საქართველოში ახალი შემოჭრისა და მისი გავლით „სამხედრო დერეფნის“ გარღვევის გარეშე, აუცილებლად გამოიწვევს დიდ ომს სამხრეთ კავკასიაში.

ის, რომ სომხეთში ძალაუფლების იძულებით შეცვლის სპეცოპერაცია შესაძლებელია, მოწმობს ცოტა ხნის წინ რუსულ ტელეგრამ-არხზე "გენერალ სვრ"-ზე გამოქვეყნებული ინფორმაცია:

„პუტინი სერიოზულადაა შეშფოთებული სომხეთის პრემიერ-მინისტრის ნიკოლ ფაშინიანის განმეორებითი განცხადებებით, რომ რუსეთს არ შეუძლია სომხეთის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა და აშკარა მინიშნებები რუსეთის გავლენის სფეროდან გასვლის შესახებ. სომხეთის გასვლა კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციიდან (CSTO) კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენებს ორგანიზაციის არსებობას, ხოლო ყაზახეთის გასვლა, რომელმაც უკვე დაიბევა ჩინეთის მხარდაჭერა, წყვეტს CSTO-ს არსებობას. წარმოქმნილ პრობლემებში პუტინი ნიკოლ ფაშინიანს ადანაშაულებს და კრიზისის დაძლევის შესაძლო ვარიანტების განხილვის პროცესში რამდენჯერმე გამოხატა უკმაყოფილება, რომ, როგორც ამბობენ, „ახლებულ“ პაშინიანთან საკითხი უნდა მოგვარებულიყო. აფრენაზე და არანაირი პრობლემა არ იქნებოდა. რუსეთის პრეზიდენტი ამტკიცებს, რომ არ არის გვიან სომხეთის პრემიერ-მინისტრის „მოხსნა“ და ეს პრობლემის გადაჭრის საუკეთესო გზაა. მიუხედავად უშიშროების ძალების განცხადებებისა, რომ ასეთი ოპერაციის სწრაფად მომზადება შეუძლებელია, პუტინი დაჟინებით მოითხოვს ასეთი გადაწყვეტილების რაც შეიძლება სწრაფად მიღებას.”

აშკარაა, რომ კრემლის „ძალისმიერი სცენარის“ „სომხეთის რესპუბლიკაში ხელისუფლების შეცვლის“ დასაწყებად, თავად სომხებმა, უპირველეს ყოვლისა ერევნის მოსახლეობამ, უნდა აჩვენოს, რომ პრორუსული კანდიდატების მომხრეა. ამიტომ ექცევა ამხელა ყურადღება ერევნის მერის არჩევნებს. ამგვარად, სომხეთის დედაქალაქის მერის ერთ-ერთმა მთავარმა „პროკრემლის“ კანდიდატმა „დედა სომხეთის“ ბლოკიდან, ანდრანიკ ტევანიანმა პირდაპირ განაცხადა, რომ მიმდინარე არჩევნები „არჩევანია ერევანსა და ერივანს შორის“.

ერივანში ანდრანიკ თევანიანი, რა თქმა უნდა, აზერბაიჯანულ ირავანს გულისხმობს. აზერბაიჯანული წარსულის მომხსენებელი ქალაქი, რომლის ისტორიული ნაწილიც აღგვილია პირისაგან მიწისა. ქალაქი, რომელიც ეთნიკურად გაიწმინდა და საბოლოოდ გადაიქცა მონოეთნიკურ სომხურ დედაქალაქად "ერევანი".

თუმცა, სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის სრულფასოვანი სამშვიდობო ხელშეკრულების დადება, რომლისკენაც სომხეთის ამჟამინდელი პრემიერ მინისტრი ნიკოლ ფაშინიანი თანდათან, თუმცა იძულებით, იხრება, აუცილებლად დააყენებს აზერბაიჯანელ დევნილთა მშობლიურ ადგილებზე დაბრუნების საკითხს. მათ შორის იგულისხმება ირავანში მცხოვრები მკვიდრი მოსახლეობა.

რა თქმა უნდა, ყველა მათგანი არ დაბრუნდება ერევანში, ისევე როგორც ყველა სომეხი არ დაბრუნდება ბაქოში. და ყველა სომეხი არ დატოვებს ერევანს. მათ შეეძლებათ გამგზავრება, თუ სომხეთის ეკონომიკური ბლოკადა და მუდმივი ომი გაგრძელდება. მაგრამ იმ აზერბაიჯანელებისთვის, რომლებსაც სურთ მშობლიურ მიწაზე ცხოვრება, ეს ქალაქი კვლავ ირავანი გახდება. თანამედროვე მრავალეროვნული ქალაქი, სადაც სომხებიც და აზერბაიჯანელებიც ცხოვრობენ. სწორედ ისეთი, როგორიც უნდა იყოს დედაქალაქი 21-ე საუკუნეში.

ასევე უნდა გაცნობიერდეს, რომ მონოეთნიკური ნაციონალისტური ერევანი ისტორიულად განწირულია. მით უმეტეს, თუ მათ სურთ მისი შენარჩუნება სამხედრო გზით და ახალი რევანშისტული ომის გაჩაღება. ეს ომი სავარაუდოდ მარცხით დასრულდება. და ბოლოს ისევ ირევანი იქნება, ოღონდ სომხების გარეშე.

პარადოქსულია, რომ სომხები მასობრივად გამოჩნდნენ სამხრეთ კავკასიაში და რუსეთის წყალობით გახდნენ დომინანტური ეთნიკური ჯგუფი ისტორიული აზერბაიჯანული და ქართული მიწების ნაწილებში. რუსეთის გამო, უფრო სწორად მისი უახლესი სამხედრო ავანტიურის გამო, სომხებს სამხრეთ კავკასიის დატოვების რისკი ემუქრებათ.

უკვე ყველა ხედავს, რა გამოიწვია რუსულმა ავანტიურამ უკრაინაში. მაგრამ სამხრეთ კავკასიაში თავგადასავალს შეიძლება ბევრად უფრო კატასტროფული შედეგები მოჰყვეს როგორც სომხებისთვის, ასევე თავად რუსეთისთვის. თუმცა სომეხი რევანშისტები ყველანაირად ცდილობენ მის განხორციელებას, სომხეთში სახელმწიფო გადატრიალების და რეგიონში საქართველოს გავლით რუსეთის სამხედრო შემოჭრის, შემდგომი „არცახის ომის“ ჩათვლით.

გიორგი კვინიტაძე

წაკითხულია : 253