„დიადმა ჰაიმ,“ ნერსემ, იმპერიას უღალატა და ბარბაროსებს იტალია „ჩააბარა“
22.11.23 14:15

ჰაი ნაციონალისტებს ისტორიაში თავიანთი როლის გაზვიადება ძალიან უყვართ, განსაკუთრებით -- რომის, ან რომის იმპერიის ისტორიაში (რომელსაც ისტორიკოსები ბიზანტიის, ან აღმოსავლეთ რომის იმპერიას უწოდებენ). ჰაის „ისტორიული სიამაყის“ ობიექტი საჭურისი ნერსეა, რომელიც, მათი აზრით, იმპერატორ იუსტინიანეს დროის „ყველაზე დიადი სარდალი“ გახლდათ. გავიხსენოთ, რომ იუსტინიანეს დროს რომის იმპერია, ფაქტობრივად, თავის საზღვრებში აღდგა; თავისი დიადი აღმავლობის გარიჟრაჟზე, თუმცა, მის დედაქალაქად კონსტანტინოპოლი დარჩა. 

 

იმპერატორ იუსტინიანეს, მართლაც, დიადი სარდალი ჰყავდა, ბელიზარიუსი, რომელსაც არაფერი ჰქონდა საერთო ჰაიებთან. ბელიზარიუსი, წარმოშობით, ამჟამინდელი ბულგარეთის ტერიტორიიდან გახლდათ. იუსტინიანეს დროს იმპერიის ყველა გამარჯვება მის სახელს უკავშირდება.

 

ბელიზარიუსის მთავარი კონკურენტი საიმპერატორო კარზე ნერსე იყო.  იგი როგორც საჭურისი, იმპერატრიცა თეოდორას საძინებლისგან შორს არ იყო და ერთადერთი, რაშიც წარმატებას ეწია, ინტრიგები გახლდათ: საბოლოოდ, მის დამსახურებად ისღა დარჩა რომ სამარცხვინოდ დაეცა და ყველა წოდება და თანამდებობა ჩამოერთვა. დიდი სარდალი სიბერეში გაღატაკდა.

 

თუმცა, ჰაის ისტორიკოსები ხალისით საუბრობენ ხოლმე იმაზე, თუ როგორ „გაათავისუფლა ნერსემ რომი და იტალია გოთებისგან“. მიუხედავად იმისა, რომ ეს კი, სინამდვილეში, ბელიზარიუსმა ჩაიდინა ნერსემ, ინტრიგების ხლართვით, გოთური ომების დასასრულს იტალიაში ჯარების მეთაურის თანამდებობას მიაღწია. ფაქტობრივად, მან ბელიზარიუსის გამარჯვება მიითვისა  და, გოთების განდევნის შემდეგ, იმპერატორ იუსტინიანეს მიერ იტალიის ეგზარქოსად დანიშნა.

 

თუმცა, ნერსეს ღვაწლის გახსენებისას,  „გოთებისგან რომის გადარჩენაში“, იგივე ჰაი ისტორიკოსები მოკრძალებულად დუმდნენ იმ ფაქტთან დაკავშირებით, რომ სიცოცხლის ბოლომდე ნერსემ იტალიაცა და, ფაქტობრივად, რომიც სხვა ბარბაროსებს: ლანგობარდებს სრულად ჩააბარა.

 

ეს მას შემდეგ მოხდა, რაც 565 წელს იმპერატორი იუსტინიანე გარდაიცვალა და ტახტი მისმა ძმისშვილმა იუსტინე II-მ დაიკავა, რომელსაც ნერსე არ უყვარდა, ისევე, როგორც მის მეუღლეს, იმპერატრიცა სოფიას. 568 წელს სოფიამ ნერსეს სართავი გაუგზავნა და აუწყა, რომ კონსტანტინოპოლში დაბრუნდებულიყო და „სადედაკაცო საქმიანობით“– ძაფის დართვით - მიეყო ხელი, რადგან საჭურისისთვის ეგზარქოსობა და ჯარების მეთაურობა „ფრიად დიდი პატივი შეიქნებოდა“. საპასუხოდ, ნერსე იტალიაში ისეთი რამის დართვას დაჰპირდა, რომ საიმპერატორო კარზე კვანძის გახსნასაც კი რომ ვერ შეძლებდნენ.

 

ნერსემ ეგზარქოსის თანამდებობაზე უარი თქვა, მაგრამ იმპერატორს არ დაემორჩილა: კონსტანტინოპოლში არ დაბრუნებულა. იტალიაში დარჩა, ნეაპოლის მახლობლად მდებარე თავის მამულს მიაშურა. უფრო მეტიც: თავისი პირადი ფულადი სახსრებიც კი შეაწია ლანგობარდების ლიდერებს (ბევრი უკანონოდ მიითვისა ეგზარქოსობის დროს), რათა ისინი იტალიაში ჩასვლის აუცილებლობაში დაერწმუნებინა. თავისი გავლენის წყალობით, ნერსემ ხელი შეუწყო ლანგობარდების შემოჭრასა და ბარბაროსებისთვის მთელი საზღვრისპირა რეგიონების „ჩაბარებას“.

 

ნერსეს მიერ გამოძახებულმა ლანგობარდებმა ცეცხლითა და მახვილით მოიარეს იტალია ჩრდილოეთიდან უკიდურეს სამხრეთამდე და ნახევარკუნძულის უმეტესი ნაწილი დაიპყრეს. ლანგობარდის ტომი საბოლოოდ გადავიდა დუნაის დაბლობიდან იტალიაში, თავისი ყოფილი მიწები თურქულ ავარ ყაგანატთან დაკარგა. ისტორიკოსების აზრით, საბედისწერო შედეგებით, ლანგობარდების შემოსევამ იტალიელთა ყველა ბარბაროსულ შემოსევას გადააჭარბა.

 

ვითარებას ის გარემოებაც ამძიმებდა, რომ ლანგობარდების უმეტესობა წარმართი იყო, ხოლო მათ ელიტას არიელი ერეტიკოსები ქმნიდნენ. ლანგობარდების შემოსევა მძიმე დარტყმა აღმოჩნდა ქრისტიანობისთვის იტალიაში, მაგრამ, ფაქტობრივად, ვატიკანის მომავალი ძალმოსილების დასაბამიც აღმოჩნდა.

 

სწორედ ლანგობარდების შემოსევის დროს პაპებმა,  მაშინ, როცა რომი ბარბაროსთა სამფლობელოებით იყო გარშემორტყმული, ამ ბარბაროსული მმართველების გავლენის გამოყენებას მიჰყვეს ხელი იტალიასა და დასავლეთ ევროპაში. მათი ძალაუფლების განმტკიცების მიზნით და, ამავდროულად, საბოლოოდ უარი თქვეს კონსტანტინოპოლში იმპერატორების მორჩილებაზე, განეშორდნენ ქრისტეს მიერი სამწყსოს, მისიონერობას და საერო ძალაუფლებისთვის ბრძოლა  დაიწყეს. საბოლოოდ, საკუთარი სახელმწიფო -- პაპის სამფლობელოები შექმნეს. ფაქტობრივად, ნერსეს გამო დროთა განმავლობაში კათოლიციზმის, როგორც რელიგიური დოქტრინის ფორმირება დაიწყო. შედეგად, პირველ ადგილზე პაპების ძალაუფლება დადგა.

 

არც თუ დიდი ხნის წინ ნერსეს როლი იტალიის ისტორიაში ცოტა არ იყოს, ირონიით გაიხსენა რუსმა ბლოგერმა, „ლაივჟურნალში“, რომელიც „ორფეოსის“ მეტსახელით არის ცნობილი:

 

„როგორ გაჩნდა სომხებისგან იტალიელი ხალხი.

 

როცა იტალიელები თავს იწონებენ, რომ რომაელები არიან, უთუოდ, აჭარბებენ.

 

მათი მამა იყო საფუძვლის ჩამყრელი, მის გარეშე არ იარსებებდა არც იტალია და არც პაპიზმი, სამაგიეროდ, მართლმადიდებლური დასავლეთ რომის იმპერია იარსებებდა. საჭურისმა ნერსემ, სახელმწიფო ღალატის გამო და უსასყიდლოდ მიღებული  პროვინციის დათმობისა და, ამისათვის, საზღაურის გადახდის შემდეგ, ადგილობრივ მაცხოვრებლებთა დარბევის, ქალების გაუპატიურების ნებართვა გასცა. შედეგად, იტალიელები გაჩნდნენ“.

 

რა თქმა უნდა, „ორფეოსი“ აზვიადებს. იტალიელების ერად ფორმირებაში თვალსაჩინო როლი შეასრულეს არა მარტო ლანგობარდებმა, არამედ სხვა ხალხებმაც, მაგრამ ფაქტი ჯიუტია: ნერსეს „ჰაიურმა“ ღალატმა, თავისი იმპერიისა და მისი იმპერატორის მიმართ, განსაკუთრებული როლი აქვს მსოფლიო ისტორიაში. სამწუხაროდ, ამგვარი ღალატით მიაღწია „უძველესმა ხალხმა“ მეწინავეობას. ახლა ჩვენ თვალწინ გვაქვს „ცოცხალი მაგალითი“, როდესაც რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ხელმძღვანელი, ეროვნებით ჰაი,  სერგეი ლავროვ-კალანტაროვი ფაქტობრივად, ანგრევს რუსეთს, რომელსაც, ფორმალურად, „ემსახურება“.

 

გიორგი კვინიტაძე

წაკითხულია : 145