ანალიტიკა

უნდა იყოს თუ არა თბილისი ჰაის ექსტრემიზმისა და ტერორიზმის „კადრების სამჭედლო“?
29.01.24 15:10

2024 წლის 26 იანვარს, ნერსისიანის სასულიერო სასწავლებლის დაარსებიდან 200 წლის იუბილესთან დაკავშირებით, თბილისის კავკასიის უნივერსიტეტში გაიმართა გამოფენის „თბილისის ნერსისიანი სასულიერო სასწავლებელი 200“ გახსნის ცერემონია. ნერსისიანის სემინარიისადმი მიძღვნილი გამოფენა, სადაც საფუძველი ჩაეყარა ჰაი ნაციონალიზმს და დაშნაკი ექსტრემისტებისა და ტერორისტების კადრები "იწრთობოდა", მოაწყო საქართველოში სომხეთის რესპუბლიკის საელჩომ და თბილისის კავკასიის უნივერსიტეტმა, რომელიც ამ სემინარიის შენობას იყენებს. ღონისძიების დასასრულს უნივერსიტეტის მთავარი შესასვლელის წინ ნერსისიანის სემინარიისადმი მიძღვნილი მემორიალური დაფის გახსნის ცერემონია გაიმართა.

 

ნერსისიანის სემინარიისადმი მიძღვნილი ღონისძიებები დაემთხვა სომხეთის რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის ნიკოლ ფაშინინის თბილისში ვიზიტს, რომელმაც ხელი მოაწერა შეთანხმებას საქართველოსთან „სტრატეგიული პარტნიორობის“ შესახებ. მათ ასევე წინ უძღოდა 2024 წლის 27-28 იანვრისთვის გამოცხადებული ჰაი ნაციონალისტების ფართომასშტაბიანი პროპაგანდისტული კამპანია «free artsakh» („თავისუფალი „არცახი“) ევროპის ქალაქებში. აქციის ორგანიზატორმა მიუთითა გარკვეული სტრუქტურა „ევროპელები არცახისთვის“.

 

ევროპული ქალაქების სიაში, სადაც ჰაი რევანშისტებმა დაგეგმეს თავიანთი „პან-ევროპული მობილიზაცია“ თავდაპირველად მოიცავდა ქალაქებს ძირითადად საფრანგეთში (რაც გასაგებია), შემდეგ გერმანიაში, საბერძნეთში, ბულგარეთში, რუმინეთში, შვედეთში, ესპანეთში, ნიდერლანდებში, ბელგიაში, კვიპროსში. ასევე მოიაზრებოდა ვენა და ლონდონი. ნიკოლ ფაშინიანის თბილისში ვიზიტის, ნერსისიანის სემინარიისადმი მიძღვნილი ღონისძიების და ამ „დაშნაკთა სანაშენე ადგილისადმი" მიძღვნილი მემორიალური დაფის გახსნის შემდეგ კი საქართველო და მისი დედაქალაქი თბილისი მოხვდნენ „თავისუფალი არცახის“ კამპანიის ქალაქების სიაში.

 

ეს ყველაფერი სულაც არ არის შემთხვევითი. არსებობს ალბათობა იმისა, რომ თბილისში ჰაი ტერორისტების ამა თუ იმ ფორმით „კადრების სამჭედლო“ 200 წლის შემდეგ აღორძინდეს.

 

შეგახსენებთ, რომ საქართველოს დედაქალაქი თბილისი (ტიფლისი), რომელიც რუსეთის იმპერიის დროს კავკასიის მეფისნაცვლის ცენტრად იქცა, იყო ჰაი კაპიტალის კონცენტრაციის ცენტრი დაახლოებით მთელი XIX და XX საუკუნის დასაწყისში, ისევე, როგორც ჰაი ნაციონალიზმის, ტერორიზმისა და ექსტრემიზმის ერთგვარი „სანაშენე“.

 

თითქოს, თუ გავითვალისწინებთ, რომ იმპერიის სახელმწიფო რელიგია იყო მართლმადიდებლობა, სწორედ ქართველ ხალხს უნდა მისცემოდა განვითარების შესაძლებლობა საკუთარ ისტორიულ დედაქალაქში. მეტიც, ქართული დიდგვაროვანი ელიტის წარმომადგენლები ერთგულად ემსახურებოდნენ ამ იმპერიას (განსაკუთრებით ჯარში) და მის ელიტაში შედიოდნენ.

 

აღმოჩნდა, რომ კავკასიაში იმპერიული ადმინისტრაციის „კეთილგანწყობა“ მოიპოვა ჰაის ეთნიკური ჯგუფის სამღვდელოებამ და სავაჭრო ელიტამ, რომელიც აბსოლუტურად უცხო იყო როგორც რელიგიით, ასევე სულით მეომარი რუსეთის იმპერიისთვის. ისინი ძირითადად იყვნენ ემიგრანტები თურქეთიდან და ირანიდან. უფრო მეტიც, არა მარტო მუსლიმების, არამედ ქართველების საზიანოდ, რომლებიც დიდი ხნის განმავლობაში უმცირესობას წარმოადგენდნენ საკუთარ დედაქალაქში და იძულებულნი იყვნენ დაეტოვებინათ ყველა მეტ-ნაკლებად ეკონომიკურად მიმზიდველი სფერო.

 

ისტორია შეიძლება გარკვეულწილად განმეორდეს თბილისისა და საქართველოსთვის. თანაც არა რუსეთის იმპერიასთან და ჰაიებთან, არამედ ევროკავშირთან და ჰაიებთან.

 

ამჟამად საქართველოსა და თბილისის მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი „ევროპული ინტეგრაციისა“ და ევროკავშირში გაწევრიანების იმედებითა და გეგმებით ცხოვრობს. თუმცა, ამ ევროპული არჩევანის ფარგლებში, ისევე როგორც იმავე მართლმადიდებლურ რუსეთის იმპერიასთან ერთიანობის ფარგლებში,იკვეთება „ჰაი დომინანტობის“ უკვე ნაცნობი საფრთხე.

 

სამხრეთ კავკასიაში ევროპელი „მოკავშირეების“ და პირველ რიგში საფრანგეთის კეთილგანწყობით სარგებლობენ არა ქართველები, არამედ   იმავე ჰაი ეთნიკური ჯგუფის წარმომადგენლები, რომლებიც თბილისს სერიოზულად განიხილავენ საკუთარ "ბაზად" სამხრეთ კავკასიაში.

 

ევროკავშირმა საქართველო უკვე წამოაგო „ევროპული ინტეგრაციის კაუჭზე“, დაპირდა რა, ერთის მხრივ, „ევროკავშირში გაწევრიანებას“ (რომელსაც თურქეთი მრავალი ათეული წელი ელოდა), მეორეს მხრივ კი უხეშად ერევა საქართველოს საშინაო საქმეებში და ცდილობს ქართველ ხალხს თავს მოახვიოს მისთვის იმთავითვე უცხო რამ. თუ გავითვალისწინებთ, რომ ჰაის ლობი ევროკავშირის ერთ-ერთი საკვანძო ქვეყნის - საფრანგეთის მხარდაჭერით სარგებლობს - სიტუაცია საგანგაშო ხდება. ევროპული ინსტიტუტების მეშვეობით საფრანგეთი თავად „გადაუგრიხავს მკლავებს“ საქართველოს. დიდი ალბათობით, ისინი მოითხოვენ, ერთი მხრივ, ჰაი ნაციონალისტებისთვის „უფლებებისა და პრივილეგიების“ მინიჭებას, ხოლო მეორე მხრივ, ძირს უთხრის საქართველოს ურთიერთსასარგებლო თანამშრომლობას თურქეთთან და აზერბაიჯანთან.

 

ამავდროულად, ჰაის ლობი და მისი მეხუთე კოლონა თბილისში სწრაფად „გარდაისახება“. ბოლო დრომდე ისინი „ქართულ-რუსული მეგობრობის“ არხს წარმოადგენდნენ და იყვნენ „რუსეთთან კავშირის“ მომხრეები (მიუხედავად აფხაზეთისა და სამაჩაბლოს ოკუპაციისა). გასაგებია, რატომ ჰქონდათ ჰაი ნაციონალისტებს ასეთი განწყობები, რადგან რუსეთის ფედერაციის დახმარებით მათ აზერბაიჯანული ყარაბაღის ოკუპაციის შენარჩუნების იმედი ჰქონდათ.

 

მათი „პრორუსული“ იმედები კი მარცხით დასრულდა, რუსეთის ფედერაციამ არ ისურვა ჰაის ინტერესებისთვის ბრძოლა, სეპარატისტული „არცახი“ ლიკვიდირებული იქნა. ახლა კი  ნაციონალისტებს შურისძიების იმედი აქვთ (და სეპარატისტული „არცახის“ აღორძინებისა), მაგრამ საფრანგეთისა და ევროკავშირის დახმარებით.

 

შედეგად, ეხლა ჰაიები საქართველოში ხშირად მოქმედებენ, როგორც „უფრო მეტად ევროპელებად, ვიდრე თავად ევროპელები“. მათი აქტივისტები უკვე აქტიურად "ჩივიან" ევროკავშირის ინსტიტუტებთან ქართველების „არაევროპულობასთან“ დაკავშირებით, დაწყებული ცნობილი „ლგბტ უფლებების“ დარღვევით და დასრულებული ჰაი ნაციონალისტური ინტერესებისა და პრეტენზიების ხელყოფით. არც იმის შეხსენება ავიწყდებათ, რომ თბილისი თითქოს „სომხებმა ააშენეს“ და მიანიშნებენ, რომ აქ მათი გავლენა უნდა აღორძინდეს.

 

ამის გაგებაც შეიძლება. ბოლოს და ბოლოს, იგივე სომხეთისთვის „სარკმელი დასავლეთისაკენ“ (იგივე საფრანგეთი) კვლავ მხოლოდ საქართველოს გავლით იხსნება. სანქციების ქვეშ მყოფი ირანის გავლით გახსნა არარეალურია, ხოლო თავად ერევანი არ ჩქარობს მის გახსნას აზერბაიჯანისა და თურქეთის გავლით, რაც ანელებს კომუნიკაციების განბლოკვას და იგივე ზანგეზურის დერეფნის გახსნას.

 

შედეგად, როგორც ჰაის ლობიმ, ასევე ჰაის მეხუთე კოლონამ საქართველოში და სომხეთის ხელისუფლებამ, როგორც ჩანს, კიდევ ერთხელ გადაწყვიტეს „აღორძინონ“ თბილისის მნიშვნელობა, როგორც ერთგვარი საინფორმაციო და საგანმანათლებლო კულტურული ცენტრი ჰაი ნაციონალისტებისთვის, შორს მიმავალი პოლიტიკური პერსპექტივებით. მიზნისკენ მორიგი პატარა ნაბიჯი გახლდათ ღონისძიება, რომელიც იდეოლოგიურად მნიშვნელოვანი იყო სამხრეთ კავკასიური ჰაი ექსტრემიზმისთვის - თბილისში ნერსესიანის სემინარიის გახსნიდან 200 წლისთავი.

 

1824 წელს ტიფლისში გახსნილი ჰაის პირველი ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულება ეჩმიაძინის პატრონაჟით, თითქმის ერთი საუკუნის მანძილზე ასრულებდა რუსეთის იმპერიის ჰაის თემის მთავარი საგანმანათლებლო ცენტრის როლს. ამაში წვლილი მიუძღვის სომხური სამოციქულო ეკლესიის მთავარეპისკოპოს ნერსეს. სკოლის გახსნასთან ერთად მთავარეპისკოპოსმა, ჰაის მოსახლეობის (ძირითადად თურქეთიდან და ირანიდან ემიგრანტების) დასაქმების მიზნით, შეუდგა ქარხნებისა და სახელოსნოების შექმნა. მან ყოველმხრივ წვლილი შეიტანა ვაჭრობის განვითარებაში, წაახალისა ჰაი ვაჭრები. მთავარეპისკოპოსი ნერსეს მოღვაწეობა სომეხი ხალხის საკეთილდღეოდ სათანადოდ დაუფასეს - 1843 წელს იგი აირჩიეს სრულიად სომეხთა კათალიკოსად, გახდა ნერსე მეხუთე ანუ ნერსეს აშტარაკეცი. დამფუძნებლის გარდაცვალების შემდეგ სემინარიას მის პატივსაცემად ნერსესიანი ეწოდა.

 

სწორედ ნერსესიანის სემინარიის კურსდამთავრებულებმა ააგეს ტიფლისში შექმნილი ტერორისტული ორგანიზაციის დაშნაკცუტუნის ხერხემალი. შემთხვევითი არ არის, რომ ნერსესიანის სემინარიის სტუდენტებს შორის არიან ისეთი საკულტო პიროვნებები, როგორებიცაა დაშნაკი ანასტას მიქოიანი, რომელიც ბოლშევიკთა ლიდერად და მთელი ხალხის მასობრივი რეპრესიებისა და დეპორტაციის ერთ-ერთი მთავარი დამნაშავედ იქცა, და სოღომონ თეჰლირიანი, ტერორისტი და ოსმალეთის იმპერიის სახელმწიფო მოღვაწის თალაათ ფაშას მკვლელი.

 

გთავაზობთ ნერსისიანის სკოლის ცნობილ კურსდამთავრებულთა სიას, სადაც ფრჩხილებში მითითებულია დამთავრების წელი:

 

ხაჩატურ აბოვიანი, მწერალი (1826 წ.)

 

პერჩ პროშიანი, მწერალი (1856)

 

დერენიკ დემირჩიანი, მწერალი, პროზაიკოსი (1898)

 

კარო ჰალაბიანი, არქიტექტორი (1917)

 

ერვანდ კოჩარი, მოქანდაკე (1918 წ.)

 

არშაკ ტერ-გუკასოვი, რუს-სომხეთის სამხედრო ლიდერი

 

ჰაიკ ბჟიშკიანი, სამხედრო ლიდერი

 

გაბრიელ სუნდუკიანი, მწერალი, დრამატურგი

 

ნიკოლ აღბალიანი, ისტორიკოსი

 

არტაშეს აბეღიანი, ფილოლოგი, ისტორიკოსი, პოლიტიკოსი.

 

1924 წლის 13 ივნისს ტფილისში საზეიმოდ აღინიშნა ნერსესის სემინარიის 100 წლის იუბილე და სსრკ განათლების სახალხო კომისარმა ლუნაჩარსკიმ, რომელიც სიტყვით გამოვიდა დღესასწაულზე, თქვა: ”ნერსესის სემინარია იყო დიდი ცენტრი. კულტურა სომეხი ხალხისთვის და მას ღირსეული ადგილი უკავია მისი სულიერი კულტურის ისტორიაში“, იმავე წელს საბჭოთა ხელისუფლებამ დახურა. ახლა კი, თითქმის 100 წლის შემდეგ, კვლავ გაიხსენეს ნერსესის სემინარია და მაღალი ნაციონალიზმისა და რევანშიზმის ახალი აღზევების დროს.

 

თავად გამოფენა 2024 წლის 26 იანვარს, რომელიც ეძღვნებოდა ნერსესიან სემინარიას, მასშტაბური იყო. მასში წარმოდგენილი იყო 200-ზე მეტი საარქივო დოკუმენტი და ფოტოსურათი, რომლებიც ინახება სომხეთისა და საქართველოს ეროვნულ არქივებსა და ბიბლიოთეკებში, სომხეთის იეგიშე ჩარენცის ლიტერატურისა და ხელოვნების მუზეუმში, სომხეთის ისტორიის მუზეუმში, სარდარაპატის მუზეუმში, მატენადარასა და კერძო კოლექციებში.

 

გამოფენის გახსნის ცერემონიას სომხეთის რესპუბლიკის ტერიტორიული ადმინისტრაციისა და ინფრასტრუქტურის მინისტრი გნელ სანოსიანი და საქართველოს განათლების, მეცნიერების და ახალგაზრდობის მინისტრი გიორგი ამილახვარი, მაღალი რანგის სტუმრები სომხეთიდან და საქართველოდან, საქართველოში აკრედიტებული დიპლომატიური კორპუსის წარმომადგენლები ესწრებოდნენ.

 

ღონისძიების სტუმრებს სიტყვით მიმართა სომხეთის რესპუბლიკის ელჩმა საქართველოში აშოტ სმბატიანმაც. სომხეთის რესპუბლიკის ელჩმა მადლობა გადაუხადა კავკასიის უნივერსიტეტის ხელმძღვანელობას გამოფენის მოწყობის შესაძლებლობისთვის და გამოთქვა სურვილი, რომ კავკასიის უნივერსიტეტი, ისევე როგორც თავის დროზე ნერსისიანის სასულიერო სკოლა, კვლავაც იყოს „ადამიანთა და სპეციალისტთა სამჭედლო, რომლებიც თავიანთი ნერსისიანული სულით კვალს დატოვებენ კაცობრიობის ცივილიზაციის განვითარებაზე“.

 

საკითხავია,რა „კვალი“ დატოვეს მოძალადე ექსტრემისტებმა და ტერორისტებმა. ბილიკი უკიდურესად სისხლიანია. ასობით ათასი მოკლული და წამებული უდანაშაულო მშვიდობიანი მოქალაქე, გვამების მთები, გატეხილი სიცოცხლე, დანგრეული ქალაქები და სოფლები. აღდამისა და აზერბაიჯანული ყარაბაღის სხვა ქალაქებისა და სოფლების ნანგრევები კვლავ გვახსენებს ჰაი ოკუპანტებისა და ტერორისტების „ნერსისიანური სულის“ შედეგებს.

 

ასე რომ, კულტურათა და ცივილიზაციათა გზაჯვარედინად მოწოდებულ საქართველოსა და ქალაქ თბილისს არ სჭირდება ექსტრემიზმისა და ტერორიზმის ისეთი „მჭედლები“, როგორიც იყო ნერსისიანის სემინარია!

 

 

გიორგი მაზნიაშვილი

წაკითხულია : 604