ანალიტიკა

სომხეთს 'დიდი ომიდან თავის დაძვრენის' უფლებას არ მისცემენ - 'სასნა ცრერი' კვლავ 'გვაფრთხილებს'
27.03.24 12:35

სომხეთის რესპუბლიკის ხელმძღვანელობამ ნიკოლ ფაშინიანის თაოსნობით ამდენი ხნის შემდეგ გონივრული ნაბიჯების გადადგმა დაიწყო, რაც ხელს შეუწყობს რეგიონში მშვიდობის დამყარებას. კერძოდ, ოკუპირებული აზერბაიჯანული ყარაბაღის სიტუაციისგან განსხვავებით, ნიკოლ ფაშინიანს არ უცდია ყაზახის რეგიონის 4 ოკუპირებული სოფლის დაკავება, რომლებიც ექსკლავების რიცხვში არ შედის, არამედ წავიდა იმისთვის, რომ დაერწმუნებინა სომეხი დევნილები, დაეტოვებინათ უცხო მიწა.

 

ყველა ნიშნით, ეს სომხური სოფლები უახლოეს მომავალში მშვიდობიანად დაუბრუნდება აზერბაიჯანს. ამან უნდა დააჩქაროს ორ ქვეყანას შორის საზღვრის დელიმიტაციისა და დემარკაციის პროცესი და ხელი შეუწყოს სამშვიდობო ხელშეკრულების სწრაფად ხელმოწერას.

 

თუმცა, ასეთი გონივრული პოლიტიკა, რომელიც იძლევა სომხური სახელმწიფოებრიობის შენარჩუნების შანსს, საერთოდ არ აწყობს მათ, ვინც უკვე გეგმავდა სომეხი ხალხის და თავად სომხეთის რესპუბლიკის მსხვერპლად შეწირვას. გარე გეოპოლიტიკური ძალების, უპირველეს ყოვლისა, საფრანგეთის გეგმების მიხედვით, სომხეთმა სამხრეთ კავკასიის რეგიონში „დიდი ომის კოცონი“ უნდა ააგიზგიზოს და მასში თავადვე დაიწვას. თავად სომხები კი  თითქმის უკლებლივ დაუბრუნდებიან თავიანთ ჩვეულ "მსხვერპლის" და დევნილების როლს მორიგი „გენოციდისა“. ამ მიზეზით პარიზი გეგმავს სომხეთის რესპუბლიკის არმიის თანამედროვე იარაღით შეიარაღებას და ყალიბდება საფრანგეთი-სომხეთი-ირანი-ინდოეთის ახალი სამხედრო ალიანსი.

 

შედეგად, ყველა ნიშნით, ულტრაპროფრანგულმა ძალებმა მოაწყვეს „პრევენციული აქცია“ ნიკოლ ფაშინიანის მთავრობისთვის სამშვიდობო პროცესის ჩაშლის მიზნით. ეს აქცია შეიძლება შევადაროთ 2016 წლის ზაფხულის აქციას.

 

შეგახსენებთ, რომ 2016 წელს, ყარაბაღში ოთხდღიანი ბრძოლის შემდეგ, რომლის დროსაც სომეხმა ოკუპანტებმა დაკარგეს სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი სიმაღლეები და პოზიციები, სომხეთში კეთილგონიერი ადამიანებისთვის ცხადი გახდა, რომ ოკუპირებულ ტერიტორიებს ძალით ვერ შეინარჩუნებდნენ. მაშინ სომხეთს სჭირდებოდა მოლაპარაკება აზერბაიჯანთან „მეგობრული გზით“. ვიდრე ამის შანსი არსებობდა და დეოკუპაციის ძალიან ლოიალური პირობები იყო შემოთავაზებული აზერბაიჯანის ოკუპირებული ტერიტორიების სომეხი მაცხოვრებლების მიმართ.

 

მაშინ რომ ერევანი დათანხმებულიყო სამშვიდობო პროცესს, დღეს ყარაბაღის სომხების უმრავლესობას შეეძლო მშვიდობიანად ეცხოვრა აზერბაიჯანის ამ რეგიონში. ქვეყნის მოქალაქეობის მიღებისა და პრეფერენციების ძალიან მაღალი დონის გათვალისწინებით, ამ ყველაფრის განხილვა შეიძლებოდა. ასეთი სცენარი კი არ აწყობდა გარე მოთამაშეებს, იგივე საფრანგეთს, რომელსაც აბსოლუტურად არ სჭირდებოდა სომხების მშვიდობიანი თანაცხოვრება თურქ მეზობლებთან.

 

განსაკუთრებით რადიკალურად მებრძოლი და ყარაბაღის ნაწილობრივი დეოკუპაციის წინააღმდეგი იყო სასნა ცრერის ჯგუფი. მას ხელმძღვანელობდა წარმოშობით ლიბანელი (ყოფილი საფრანგეთის კოლონია), მებრძოლი და ყარაბაღის პირველი ომის მონაწილე ჟირირ სეფილიანი, რომელიც საფრანგეთის დაზვერვის დიდი ხნის აგენტია.

 

სომხეთის ხელისუფლებამ ამ ჯგუფის გასანეიტრალებლად მაშინ გარკვეული არასაკმარისი ქმედებები განახორციელა. 2016 წლის 20 ივნისს ჟირირ სეფილიანი დააკავეს იარაღის უკანონო გადაზიდვა-ტარებაში ეჭვმიტანილობის გამო. სინამდვილეში, დაკავების მიზეზი იყო სეფილიანის შეურიგებელი პოზიცია ყარაბაღის მიმართ და მისი მუქარა, რომ სამშვიდობო პროცესის დაწყების შემთხვევაში შეიარაღებული მოქმედებებს დაიწყებდა. 

 

სეფილიანის დაკავების საპასუხოდ, სასნა ცრერის მებრძოლები ძალადობრივ ქმედებებზე გადავიდნენ. 2016 წლის 17 ივლისს მათ აიღეს პოლიციის საპატრულო-საგუშაგო პოლკის შენობა ერებუნის რაიონში, ერევნის გარეუბანში, ჟირირ სეფილიანის გათავისუფლებისა და პრეზიდენტის სერჟ სარგსიანის გადადგომის მოთხოვნით. „სასნა ცრერებთან“ დაპირისპირება 31 ივლისამდე გაგრძელდა, საბოლოოდ ბოევიკებმა გაათავისუფლეს მძევლები და ჩაბარდნენ, მაგრამ ხელისუფლებისთვის აშკარა გახდა, რომ აზერბაიჯანის მიმართ ნებისმიერი დათმობა გამოიწვევს საფრანგეთს, მისი აგენტების მეშვეობით, მოაწყოს მისი ძალადობრივი დამხობა. შედეგად, სომხეთმა ყარაბაღის საკითხის მშვიდობიანი მოგვარების შანსით არასოდეს ისარგებლა.

 

როგორც ჩანს, ახლაც, მას შემდეგ რაც ნიკოლ ფაშინიანმა გონივრული ნაბიჯები გადადგა აზერბაიჯანთან სასაზღვრო საკითხების მოგვარებასთან დაკავშირებით, იგივე ძალები მას იგივე „გაფრთხილებას“ აძლევენ. ეს კეთდება სამხრეთ კავკასიის რეგიონში გრძელვადიანი მშვიდობის დამყარებისა და კომუნიკაციების განბლოკვის თავიდან ასაცილებლად.

2024 წლის 24 მარტს ერევანში პოლიციის განყოფილებაზე  თავდასხმა განხორციელდა. მას წინ უძღოდა საზღვრის დელიმიტაციისა და დემარკაციის პროცესის ჩაშლის მიზნით „ძალისმიერი მოქმედების“ მოწყობის მცდელობები.

 

ასეთი აქცია მოამზადა 2004 წელს შექმნილმა „ომის ვეტერანთა პანსომხურმა საზოგადოებრივმა ორგანიზაციამ“ „მებრძოლი საძმო“. ასოციაცია დემარკაციისა და დელიმიტაციის პროცესის ფარგლებში ოკუპირებული სოფლების აზერბაიჯანის კონტროლქვეშ გადაცემის წინააღმდეგი იყო.

 

2024 წლის 24 მარტის დილას, ორგანიზაციის „მებრძოლი საძმოს“ წევრები აპირებდნენ სომხეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთში წასვლას, სადაც დაგეგმილია დემარკაციისა და დელიმიტაციის პროცესის დაწყება ოთხი სოფლის აზერბაიჯანის კონტროლის ქვეშ გადაცემით. ორგანიზაციამ განაცხადა, რომ აპირებდა რეგიონში „თავდაცვის“ ორგანიზებას, ოკუპირებულ ტერიტორიებზე უკანონო ჩასახლების მონაწილეობით.დაგეგმილი აქციის 50 მონაწილე პოლიციამ დააკავა. ამის შემდეგ კი სამმა ექსტრემისტმა პოლიციის განყოფილების დაკავება სცადა, ისევე როგორც „სასნა ცრერმა“ 2016 წელს.

 

მედიის ცნობით, თავდამსხმელებიდან ორი დაიჭრა მათ მიერ აფეთქებული ყუმბარის შედეგად, ხოლო ერთი ხელყუმბარით შეიარაღებული ბოევიკი პოლიციის განყოფილებაში დარჩა. გარკვეული პერიოდის შემდეგ სომხეთის ეროვნული უსაფრთხოების სამსახურის სპეცრაზმმა ეს ბოევიკი გაანეიტრალა და დააკავა, თუმცა მოვლენამ სოციალურ-პოლიტიკური გამოხმაურება ჰპოვა. მიუხედავად იმისა, რომ პოლიციის განყოფილების დაკავებამდე ცოტა ხნით ადრე, მის მახლობლად შეიკრიბნენ "მებრძოლი საძმოს" ორგანიზაციის წევრები, თავის ტელეგრამ არხზე "მებრძოლმა საძმომ" განაცხადა, რომ ის "გმობს ნებისმიერ ტერორისტულ ქმედებას" და არ მონაწილეობდა პოლიციის განყოფილებაში მომხდარ ინციდენტში. არაერთი მედიასაშუალებით გავრცელდა ინფორმაცია, რომ თავდამსხმელები იმავე სასნა ცრერის ორგანიზაციის წევრები იყვნენ.

 

ყოველივე კი იმაზე მეტყველებს, რომ ნიკოლ ფაშინიანმა საფრანგეთისგან მიიღო "გაფრთხილება" სომხეთში მოქმედი "აგრესიული" ფრანგი აგენტების მეშვეობით. გაფრთხილების მნიშვნელობა ცხადია - „ნუ გაგიტაცებთ“ სამშვიდობო პროცესი. ამავე დროს, ფრანგი კურატორები არ აპირებენ მისცენ მას შესაძლებლობას "თავი დაიძვრინონ ომიდან". ისინი ჯერ არ აპირებენ ფაშინიანის ძალაუფლების დამხობას პარიზში, რადგან სხვა პროფრანგი პოლიტიკოსები, ისევე როგორც იგივე ჟირირ სეფილიანი, მეტად შეურაცხადნი არიან.

 

 

გრიგოლ გიორგაძე

წაკითხულია : 649