ანალიტიკა

ფრანგული კვალი ირანის პრეზიდენტის ვერტმფრენის ჩამოვარდნაში. ნუთუ საფრანგეთმა რაისს აზერბაიჯანთან დაახლოება არ აპატია?
20.05.24 21:41

2024 წლის 19 მაისს ჩამოვარდა ვერტმფრენი, რომელშიც ირანის პრეზიდენტი ებრაჰიმ რაისი და  სახელმწიფოსა და აღმოსავლეთ აზერბაიჯანის  პროვინციის სხვა მაღალი რანგის ლიდერები იმყოფებოდნენ. ვერტმფრენი ამ პროვინციის ქალაქ თავრიზისკენ მიემართებოდა. ირანის პრეზიდენტის ებრაჰიმ რაისის გარდა, ბორტზე იმყოფებოდნენ ირანის საგარეო საქმეთა მინისტრი ჰოსეინ ამირაბდოლაჰიანი, აღმოსავლეთ აზერბაიჯანის პროვინციის გუბერნატორი მალიქ რაჰმათი, თავრიზის მეჩეთის იმამი საიედ მოჰამად-ალი ალ-ჰაშემი და პრეზიდენტის უსაფრთხოების განყოფილების ხელმძღვანელი სეიედ მეჰდი მუსავი. ვერტმფრენის ყველა მგზავრი და ეკიპაჟი დაიღუპა.

 

ირანის პრეზიდენტი აზერბაიჯანიდან ბრუნდებოდა, სადაც მანამდე იგი სახელმწიფოს მეთაურს ილჰამ ალიევს შეხვდა. ეს დრო დაემთხვა ხუდაფერინის ჰიდროელექტროკვანძის ექსპლუატაციაში გაშვებას, რომელიც მდებარეობს ორი ქვეყნის საზღვარზე, ჩრდილოეთ და სამხრეთ აზერბაიჯანელებისთვის "საკრალურ" მდინარე არაქსზე. ღონისძიებაზე ალიევმა განაცხადა, რომ ეს შეხვედრა „ირან-აზერბაიჯანის ურთიერთობების ისტორიაში დარჩება“. სიმბოლურია, რომ ამ დროს ებრაჰიმ რაისი ეწვია აზერბაიჯანული არმიის მიერ განთავისუფლებულ, ადრე სომხური ოკუპაციის ქვეშ მყოფ ყარაბაღს, რამაც ერთდროულად გააღიზიანა  სომეხი ნაციონალისტებიც და მათი პარიზში მყოფი პატრონებიც.

 

თითქმის მაშინვე გაჩნდა ვერსიები, რომ შვეულმფრენის ჩამოვარდნა არ იყო შემთხვევითი, რომ შესაძლებელი იყო ტერორისტული თავდასხმა ან შვეულმფრენის ჩამოგდება და ბევრმა მედიასაშუალებამ თითქმის ღიად დაასახელა ისრაელი დაინტერესებულ მხარედ. ასევე გამოითქვა ვარაუდი, რომ სტიქიის მიზეზი ნისლი და ცუდი ხილვადობა იყო.

 

ირანის პრეზიდენტის ვერტმფრენის ჩამოვარდნა თითქმის არავინ დაუკავშირა იმ ფაქტს, რომ სამხრეთ კავკასიის რეგიონში ფაქტიურად სხვა გეოპოლიტიკური ძალა „შემოძვრა“, რომელიც, სხვათა შორის, ირანის თეოკრატიულ ქვეყნად გადაქცევაშიც იყო ჩართული 1979 წელს. მხედველობაში გვყავს საფრანგეთი.

 

მაშინ, 1979 წელს, გავიხსენოთ, ისლამური რევოლუციის ლიდერი აიათოლა ხომეინი პარიზიდან Air France-ის თვითმფრინავით გაფრინდა და უსაფრთხოდ ჩაფრინდა. ამ მოვლენამდე კი საფრანგეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს მაშინ ნაკლებად ცნობილმა თანამშრომელმა სალომე ზურაბიშვილმა პირადი ცხოვრება მოიწყო და ცოლად გაჰყვა ქართველი წარმოშობის ირანის მოქალაქეს. შესაძლოა, ეს უბრალოდ შეუსაბამო დამთხვევები და საფრანგეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს მაშინდელი ჯერ კიდევ ახალგაზრდა და პერსპექტიული თანამშრომლის „დიდი სიყვარული“ ყოფილიყო... ან იქნებ სწორედ მაშინ გადაწყვიტა საფრანგეთმა ირანისთვის „ძალიან მაგრად“ მოეკიდა ხელი, მნიშვნელოვანი რესურსები დახარჯა პროექტისთვის  „ისლამური რევოლუცია“ და შეძლებისდაგვარად, „თავს იზღვევდა“, აკავშირებდა რა „თავის“ ხალხს თუნდაც ირანის შედარებით მცირე ქართულ თემთან.

 

ისლამური რევოლუციის გამარჯვებით საფრანგეთმა შეიძინა ძალიან გავლენიანი, ზოგიერთი წყაროს თანახმად, საფრანგეთის დაზვერვის სამსახურების მიერ კონტროლირებადი  ძალა ირანში. საუბარია ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსზე (IRGC), რომელსაც თამამად შეიძლება ვუწოდოთ ირანზე „პარიზის ზედამხედველთა კორპუსი“.

 

სომეხი ნაციონალისტებისა და საფრანგეთის ინტერესებიდან გამომდინარე, IRGC-მ ცოტა ხნის წინ მთელი ძალით სცადა აღეკვეთა სეპარატისტული „არცახის“ ლიკვიდაცია შარშან აზერბაიჯანის საზღვრებთან დემონსტრაციული „იარაღის ჟღარუნით“. ზოგიერთი ცნობით, სწორედ IRGC დგას თეირანში აზერბაიჯანის საელჩოზე ტერაქტის უკან 2023 წლის 27 იანვარს. ამავდროულად, IRGC კატეგორიულად ეწინააღმდეგება ყველა სატრანზიტო პროექტს აზერბაიჯანისა და თურქეთის მონაწილეობით, მათ შორის ზანგეზურის დერეფნის ჩათვლით.

 

რამდენადაც არ უნდა სძულდეს სპარსელ და სომეხ „არიელ“ ნაციონალისტებთან ასოცირებულ „პარიზის აგენტებს“ ყველაფერი თურქული, ვერავინ გაექცევა იმ ფაქტს, რომ ირანის ისლამური რესპუბლიკის მოსახლეობის 40 პროცენტზე მეტს აზერბაიჯანელები შეადგენენ. აზერბაიჯანელების წარმომადგენლობას არ არის მცირერიცხოვანი ქვეყნის უმაღლეს სამხედრო და პოლიტიკურ ხელმძღვანელობაში. ამ ბოლო დროს პრეზიდენტმა რაისმაც დაიწყო „აზერბაიჯანული პარტიის“-კენ გადახრა. ფაქტობრივად, ირანში ხელისუფლების უმაღლეს ეშელონებში ჩამოყალიბდა „პროაზერბაიჯანული“ ჯგუფი, რომელიც ეწინააღმდეგება „პროფრანგულს“.

 

ამგვარად, წლები და ათწლეულები გავიდა მას შემდეგ, რაც საფრანგეთის სადაზვერვო სამსახურები „დაეხმარნენ“ ისლამური რევოლუციის ორგანიზაციას - და მათმა თურქოფობიურმა პროექტმა დაიწყო „ჩავარდნა“. ირანის ისლამური რესპუბლიკისთვის სარფიანია სატრანზიტო პროექტები, რომელშიც მონაწილეობენ თურქეთი და აზერბაიჯანი. მათ შორის ჩრდილოეთ-სამხრეთისა - აზერბაიჯანისა და რუსეთის გავლით, და არა სომხეთის გავლით, სადაც საფრანგეთი და IRGC ცდილობენ ჩრდილოეთ-სამხრეთის ტრანზიტის „შეგდებას“, რისთვისაც, სხვათა შორის, მათ ასევე სჭირდებათ „მორჩილი“ საქართველო.

 

და აი, ირანის ისლამური რესპუბლიკის პრეზიდენტი დელეგაციასთან ერთად, რომელთა უმეტესობა ეთნიკური აზერბაიჯანელია, საფრაგეთისადმი "მტრულად" განწყობილი აზერბაიჯანის პრეზიდენტთან შეხვედრის შემდეგ მიფრინავს საფრანგეთში, შეხვედრა კეთილმეზობლური ატმოსფეროში შედგა, რაც აშკარად აღიზიანებს პარიზს. შედეგად, ირანის პრეზიდენტი და მისი თანმხლები დელეგაცია თავრიზს „ვერ აღწევს“.

 

დილით კი, იმავე დღეს, გაჩნდა ინფორმაცია, რომ ირანულ „პირველ სიყვარულთან“ განქორწინებული და საქართველოს „ევროპელი და ლიბერალური“ პრეზიდენტი, საფრანგეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს „ყოფილი“ თანამშრომელი სალომე ზურაბიშვილი საფრანგეთის პრეზიდენტს ემანუელ მაკრონს ეპატიჟებოდა საქართველოში. იმისთვის, რომ „მართვის სადავეები ეპოვათ“ თავიანთი ქვეყნის ხელისუფლებისთვის, რომელმაც „გაბედა“ ეროვნული ინტერესების დაცვა.

 

ამასთან, პრეზიდენტმა მაკრონმა Meta-ში სტატუსი მიუძღვნა საქართველოში არსებულ ვითარებას:

 

„ჩვენ, გერმანია და საფრანგეთი, ღრმად შეშფოთებულები ვართ საქართველოში შექმნილი სიტუაციით. ორივე ჩვენი ქვეყანა იყო საქართველოს ევროპული გზის მტკიცე მხარდამჭერი და აქტიურად უჭერდა მხარს ევროპის საბჭოს გადაწყვეტილებას 2023 წლის დეკემბერში კანდიდატის სტატუსის მინიჭების შესახებ.

 

ღრმა მწუხარებით აღვნიშნავთ საქართველოს მთავრობისა და მმართველი პარტიის გადაწყვეტილებას გადაუხვიონ ამ გზიდან, მოქმედებენ რა ჩვენი პანეევროპული ღირებულებებისა და ქართველი ხალხის მისწრაფებების წინააღმდეგ, მაგალითად, ე.წ. „გარე გავლენის გამჭვირვალობის“ კანონის მეშვეობით".

 

საქართველოს ევროპული გზა დასახულია - მაგრამ წინსვლის სიჩქარე და მიმართულება საქართველოზეა დამოკიდებული. ოლაფ შოლცი და ემანუელ მაკრონი".

 

აშკარაა, რომ მაკრონი და შოლცი, რომლებიც „მას შეუერთდა“, კარნახობენ საქართველოს მთავრობას, რა პოლიტიკა უნდა გაატაროს საქართველოს სუვერენიტეტის საზიანოდ.

 

რატომ "არ ანებებს თავს" მაკრონი საქართველოს - ესეც ცხადია. აქ საუბარი სულაც არ არის „ევროპულ გზაზე“ და „პან-ევროპულ ღირებულებებზე“. საფრანგეთისთვის საქართველო მნიშვნელოვანია, როგორც „დერეფანი“ სამხრეთ კავკასიაში მისი „ფორპოსტი“ - სომხეთისთვის, რომელსაც საფრანგეთი შეიარაღებას აწვდის და აპირებს ასე განაგრძოს  „საქართველოს გავლით“. ამიტომ, საფრანგეთს აშკარად არ მოეწონა ის, რომ საქართველომ „წაიყრუა“ ფრანგული კარნახი და გაითვალისწინა თავისი მეგობრებისა და სტრატეგიული პარტნიორების - აზერბაიჯანისა და თურქეთის ინტერესები.

 

საფრანგეთს კიდევ უფრო მეტად არ მოსწონს კომუნიკაციების განბლოკვისა და ზანგეზურის დერეფნის გახსნის პერსპექტივები, რაზეც, როგორც ჩანს, ირანის პრეზიდენტი რაისი უკვე დათანხმდა. გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ირანის პრეზიდენტი ებრაჰიმ რაისი კვირას სომხეთში ჩასვლას აპირებდა.

 

ებრაჰიმ რაისი და ჰოსეინ აბდოლაჰიანი იყვნენ ირანის პოლიტიკური ფრთის წევრები, რომლებიც მხარს უჭერდნენ აზერბაიჯანთან ურთიერთობების ნორმალიზებას. გარდა ამისა, ეს ფრთა, როგორც ჩანს, დამძიმებული იყო საფრანგეთის მიმართ „მადლიერების ვალდებულებით“ „წარსულში გაწეული სამსახურებისთვის“ და არ აპირებდა ირანის ეროვნული ინტერესების მსხვერპლად გაღებას (IRGC-ისგან განსხვავებით). შედეგად, სავსებით შესაძლებელია, რომ საფრანგეთის სპეცსამსახურები "დაფაცურდნენ".

 

ზემოაღნიშნული ვარაუდი აჩვენებს, თუ რა დიდი რისკის წინაშე შეიძლება აღმოჩნდნენ საქართველო და მისი პოლიტიკოსები საფრანგეთის „გაზრდილი ინტერესის“ გამო, როგორც ჩვენი ქვეყნის, ისე მთელი სამხრეთ კავკასიის რეგიონის მიმართ. თამაშში ძალიან სერიოზული გლობალური ძალები ჩაებნენ და ზედმეტად ამორალურ მეთოდებს იყენებენ.

 

 

გიორგი კვინიტაძე

წაკითხულია : 865