ანალიტიკა

არსებობს იმედი, რომ სამხრეთ კავკასიის ქვეყნები ევრაზიის ყველაზე მნიშვნელოვან ლოჯისტიკურ ცენტრად იქცევა
04.06.24 17:22

გლობალურ ეკონომიკაში პრობლემებისა და კონკურენციის  ზრდასთან ერთად წინა პლანზე იწევს ლოჯისტიკისა და გლობალური სატრანსპორტო ნაკადების ორგანიზების საკითხები. აშკარაა, რომ მწარმოებელი, რომელსაც შესაძლებლობა აქვს მომხმარებელს უფრო სწრაფად და იაფად მიაწოდოს საქონელი, კონკურენტულ უპირატესობას ფლობს  მომხმარებლის წინაშე.

 

უახლოეს მომავალში ევრაზიაში ორი ძირითადი საწარმოო ცენტრი ჩამოყალიბდება - ჩინეთი და ინდოეთი და მათ შორის უკვე იკვეთება აშკარა კონკურენცია სატრანზიტო მარშრუტებზე. ამასთან, ჩინეთისთვის განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს ევროპის ქვეყნებთან დამაკავშირებელ შუა დერეფანს, ხოლო ინდოეთისთვის ჩრდილოეთ-სამხრეთის დერეფანს, რომელიც მას იმავე ევროპულ ქვეყნებთან აკავშირებს. ორივე მარშრუტი გადის სამხრეთ კავკასიასა და კასპიის რეგიონზე.

 

შუა დერეფნის მნიშვნელობა მკვეთრად გაიზარდა რუსეთის წინააღმდეგ მკაცრი სანქციების შემოღების შემდეგ უკრაინაში შეჭრის გამო. აქ განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს ტრანსკასპიურ საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტს - საერთაშორისო სატრანსპორტო დერეფანს, რომელიც გადის ჩინეთის, ყაზახეთის, კასპიის ზღვის, აზერბაიჯანის, საქართველოსა და შემდგომ თურქეთსა და ევროპის ქვეყნებში.

 

თავის მხრივ, ღაზას ომმა და წითელ ზღვაში კომუნიკაციებზე იემენელი ჰუსიტების აქტივობამ ჩრდილოეთ-სამხრეთის დერეფანი კიდევ უფრო მოთხოვნადი გახადა. ამჟამად, ორივე მარშრუტზე - შუა დერეფანზე და ჩრდილოეთ-სამხრეთის დერეფანზე - მნიშვნელოვანი "ძვრები" თითქმის ერთდროულად ხდება.

 

ამრიგად, 2024 წლის მაისში, მოდერნიზაციის შემდეგ, ბაქო-თბილისი-ყარსის (BTK) რკინიგზამ განაახლა მუშაობა. 2024 წლის 25 მაისს თურქეთის ტრანსპორტისა და ინფრასტრუქტურის მინისტრმა აბდულკადირ ურალოღლუმ, მოდერნიზაციის შემდეგ BTK რკინიგზის აღდგენაზე საუბრისას, გააზიარა თურქეთის მთავრობის გეგმები ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზასთან დაკავშირებით.

 

„საშუალოვადიან პერსპექტივაში ამ მარშრუტით წელიწადში 200 მატარებლის მოძრაობა იგეგმება, ხოლო გრძელვადიან პერსპექტივაში – 1500 მატარებელი წელიწადში. ამასთან, თურქეთსა და ჩინეთს შორის საქონლის მიწოდების ვადა 10 დღემდე შემცირდება“, - განაცხადა მინისტრმა.

 

მინისტრის თქმით, ბაქო-თბილისი-ყარსის (BTK) რკინიგზამ დღემდე 1 მილიონ 470 ათასი ტონა ტვირთი გადაიტანა, რაც ხაზს უსვამს ამ სატრანსპორტო არტერიის მნიშვნელობას მთელი რეგიონისთვის.

 

სერიოზული „სარკინიგზო პროგრესი“ დაფიქსირდა ასევე  ჩრდილოეთ-სამხრეთის დერეფნის ფარგლებშიც. ირანმა დაასრულა რკინიგზის რაშტ-ანზალის მონაკვეთის მშენებლობა. ეს რკინიგზა დააკავშირებს კასპიის ზღვას (ანზალის პორტი) სპარსეთის ყურესთან (ბანდარ აბასის პორტი).

 

ახალი ავტომაგისტრალის წყალობით ტვირთი ინდოეთის ოკეანის გავლით ირანში, შემდეგ რკინიგზით ირანში, შემდეგ გემებით კასპიის ზღვის გასწვრივ და შემდგომ მატარებლით, მდინარით ან საავტომობილო ტრანსპორტით ასტრახანიდან სანკტ-პეტერბურგამდე გაემგზავრება. ახალი სავაჭრო მარშრუტი შედგება მდინარისა და სარკინიგზო გზებისგან, რომლებიც აკავშირებენ ირანსა და რუსეთს ვოლგის, აზოვისა და კასპიის ზღვების გავლით.

 

ჩრდილო-სამხრეთის მარშრუტით შესაძლებელია მოძრაობა აზერბაიჯანის გავლით გაცილებით იაფად და ეფექტურად, კასპიის ზღვის გავლით ტვირთის ტრანსპორტირება გადატვირთვის გარეშე. ასტრახანიდან ირანში და უკან, საქონლის ტრანსპორტირება შესაძლებელია რკინიგზით. ამისათვის სწრაფად უნდა განხორციელდეს ორი პროექტიდან ერთი:

 

1. ან დასრულდეს რაშტ-ასტარას სარკინიგზო ხაზი;

 

2. ან გაიხსნას ზანგეზურის დერეფანი, უფრო სწორად მისი სარკინიგზო კომპონენტი.

 

უფრო მეტიც, ზანგეზურის დერეფნის მნიშვნელობა იმაშიც მდგომარეობს, რომ ის ერთდროულად შეიძლება გახდეს მთავარი „სარკინიგზო რგოლი“ ჩრდილო-სამხრეთის მარშრუტზე, რომელიც დააკავშირებს აზერბაიჯანის სარკინიგზო სისტემას ნახიჩევანის გავლით ირანის სარკინიგზო სისტემასთან და შუა დერეფანთან (ბაქო-თბილისი-ყარსის სარკინიგზო მარშრუტის შესავსებად).

 

შემთხვევითი არ არის, რომ ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზის ფუნქციონირების განახლებაზე საუბრისას, თურქეთის ტრანსპორტისა და ინფრასტრუქტურის მინისტრმა აბდულკადირ ურალოღლუმ აღნიშნა, რომ „ზანგეზურის დერეფანი, რომლის გასწვრივ განხორციელდება როგორც საავტომობილო, ასევე სარკინიგზო კომუნიკაციები, გაზრდის შუა დერეფნის ეფექტურობას, რაც დადებითად აისახება ტვირთის გადაზიდვაზე ლონდონსა და პეკინს შორის“.

 

ყველა დაგეგმილი პროექტის წარმატებით განხორციელების შემთხვევაში, როგორც ჩანს, სამხრეთ კავკასია, შესაძლოა, ჩრდილოეთ-სამხრეთის და შუა დერეფნების საკვანძო გზაჯვარედინად იქცეს.

 

სამწუხაროდ, ბოლო დრომდე, ირანმა, აშკარად გარკვეული „გარე ძალების“ ინიციატივით, შეანელა როგორც რაშტ-ასტარას პროექტის განხორციელება (რომელიც თავდაპირველად უნდა დასრულებულიყო რაშტ-ანზელის სარკინიგზო ხაზის პარალელურად), ასევე ზანგეზურის დერეფნის გახსნაც. ირანის გარდაცვლილმა პრეზიდენტმა ებრაჰიმ რაისიმ ბოლო პერიოდში მიაპყრო ყურადღება რაშტ-ასტარას რკინიგზის მშენებლობის დაჩქარებას და მეგრისა და ნახიჩევანის გავლით ზანგეზურის დერეფნის გახსნის ხელისშემშლელი ფაქტორების აღმოფხვრას. "გარემოებათა უცნაური თანხვედრით" ირანის პრეზიდენტის ვერტმფრენი ჩამოვარდა...

 

მიუხედავად ამისა, არსებობს იმედი, რომ თურქეთისა და ირანის ეკონომიკისთვის და სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებისთვის ასე აუცილებელი მარშრუტები უახლოეს მომავალში გაიხსნება და სამხრეთ კავკასია, განსაკუთრებით საქართველო, გახდება ევრაზიის ყველაზე მნიშვნელოვანი ლოჯისტიკური.

 

 

გიორგი კვინიტაძე

წაკითხულია : 694