ანალიტიკა

COP29 ბაქოში - აქტუალურია საქართველოსთვის
05.06.24 12:18

ჩვეულ მრავალწლიან ნორმებთან შედარებით წელს საქართველოში არსებულმა ტემპერატურისა და ნალექების ანომალურმა რყევებმა კიდევ ერთხელ დაგვაფიქრა ამ პრობლემებთან დაკავშირებულ კლიმატის გლობალურ ცვლილებაზე.

 

ბუნებრივი და კლიმატური რესურსები საქართველოს მთავარი სიმდიდრეა. სხვადასხვა ბუნებრივი ზონებისა და ლანდშაფტების ასეთი კომბინაცია შედარებით მცირე ფართობზე, თბილი ზღვის სანაპიროების, ალპური მთიანეთის, უზარმაზარი ტყეების, ნაყოფიერი ხეობებისა და სხვა ბუნებრივი ლამაზმანების არსებობა იშვიათად გვხვდება ერთ პატარა ქვეყანაში. მათ გარეშე წარმოუდგენელი იქნებოდა, მაგალითად, ტურიზმის განვითარება, რომელიც დღეს საქართველოს ათასობით მოქალაქეს უქმნის სამუშაო ადგილებს და ხელს უწყობს ინვესტიციებს ეკონომიკაში.

 

აღარაფერს ვამბობთ იმაზე, რომ სწორედ ბუნება აძლევს ქართველ ხალხს შესაძლებლობას იცხოვროს კომფორტულად მშობლიურ მიწაზე. შემთხვევითი არ არის, რომ ეკონომიკური მიზეზების გამო ემიგრაციაში მყოფი ქართველებიც კი ცდილობენ სამშობლოში, საქართველოში დაბრუნებას. ქართველებს სხვა სამშობლო არ აქვთ. როგორც ცხოვრებამ აჩვენა, ქართველები არ ცდილობენ დაეუფლონ რუსულ სოჭს, ფრანგულ მარსელს ან ამერიკულ ლოს-ანჯელესს და, როგორც „კომპაქტურმა დიასპორამ“, იპოვონ „უფრო კომფორტული ადგილი“ მშობლიური ქვეყნის გარეთ.

 

სამწუხაროდ, კლიმატურმა ცვლილებებმა და სტიქიურმა უბედურებებმა არც საქართველოს აუარა გვერდი. სამწუხაროდ, ამ თითქმის "ზეციური" ბუნებრივი სილამაზის შუაგულში ზოგჯერ ხალხიც იღუპება. ქართული საზოგადოებისთვის განსაკუთრებით შოკისმომგვრელი იყო შარშანდელი სტიქია რაჭის მთიან რაიონში, ულამაზეს და მრავალი თვალსაზრისით უნიკალურ კურორტ შოვში, რომელმაც ათეულობით ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. ეს კატასტროფა - მყინვარული ზონიდან ხეობაში შემოვარდნილი მეწყერი, არაერთი ექსპერტის აზრით, სწორედ კლიმატის ცვლილებებთან იყო დაკავშირებული, რამაც გამოიწვია მყინვარების დნობა.

 

საქართველოსთვის არანაკლებ საფრთხეს შეიცავს ტექნოგენური უბედური შემთხვევები და კატასტროფები, მიუხედავად იმისა, რომ ასეთი საფრთხის წყაროები დღეს მეზობელ სახელმწიფოშია. საუბარია სომხეთის რესპუბლიკაზე. აქ არის ყველაზე საშიში ადამიანის ხელით შექმნილი ობიექტი, მეწამორის ატომური ელექტროსადგური, რომლის შედეგები შეიძლება იყოს ჩერნობილის ატომურ ელექტროსადგურზე მომხდარი ავარიის შედეგებზე ბევრად მძიმე და შეუძლია საქართველოს ტერიტორია „რადიაციულად დააბინძუროს“ და სასიცოცხლოდ შეუფერებელი გახადოს საუკუნეების განმავლობაში. უბედური შემთხვევისას, სომხები ჩვეული "უბედური ლტოლვილების" როლში, ამჯერად "ეკოლოგიურ" პირებს კრასნოდარის მხარეში ან კალიფორნიაში გაექცევიან - მაგრამ სად უნდა წავიდნენ ქართველები?

 

მეტიც, ეს მეზობელი ქვეყანა მათ უკვე ისედაც წამლავს საქართველოს საზღვართან მდებარე სამთო და მეტალურგიული მრეწველობის საწარმოების ნარჩენებით და ამ საწარმოებიდან ტოქსიკური ჩამდინარე წყლები მასიურად იღვრება მდინარე დებედაში, რომელიც მიედინება საქართველოში. ამ მდინარის წყლები იძულებულნი არიან გამოიყენონ სასოფლო-სამეურნეო მიწების სარწყავად, ხოლო აქ მოყვანილი ბოსტნეული, რომელიც ზედმეტად გაჯერებულია მავნე ნივთიერებებით, შემდეგ მოიხმარს თბილისის მოსახლეობა, რაც იწვევს ონკოლოგიურ და სხვა ქრონიკულ დაავადებებს.

 

სამხრეთ კავკასიის რეგიონის ეკოლოგიური პრობლემების აქტუალურობას აზერბაიჯანშიც აცნობიერებენ, რომელიც უკვე დაზარალდა ყარაბაღის მიწებზე სომეხი ოკუპანტების ძარცვის შედეგად, რამაც გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენა რეგიონის ბუნებას. აზერბაიჯანი ასევე დაუცველია, რადგან ყველა წყალი, მათ შორის დაბინძურებული წყლები სომხეთის რესპუბლიკის ტერიტორიიდან, საბოლოო ჯამში მისი ტერიტორიით კასპიის ზღვაში ჩაედინება. კასპიის ზღვა უნიკალური წყალსატევია, რომლისთვისაც კლიმატის ნებისმიერი ცვლილება შეიძლება კატასტროფული შედეგებით დასრულდეს.

 

ისტორიაში შემთხვევითი არ ყოფილა პერიოდები, როდესაც გლობალური კლიმატის „დათბობის“ დროს კასპიის ზღვაში ჩამავალი მდინარეებიდან წყლის შემოდინება შემცირდა. შედეგად, ზღვის დონე მკვეთრად ეცემოდა, რის გამოც სამხრეთ კავკასიის რეგიონის, მათ შორის საქართველოს კლიმატი გვალვისადმი უფრო მიდრეკილი ხდებოდა. ამიტომ, კლიმატის ცვლილების შედეგად კასპიის ზღვის დღევანდელი „დაშრობა“ ეხება და მომავალშიც გავლენას მოახდენს საქართველოზე.

 

საპირისპირო მიმართულებით კლიმატის მკვეთრი ცვლილება არც სამხრეთ კავკასიის რეგიონს უქადის რაიმე კარგს. ჯერჯერობით ეს არ არის აქტუალური, მაგრამ ისტორიულ წარსულში, კლიმატის სხვა ცვლილებების დროს, ზღვის დონემ მოიმატა და დატბორა უზარმაზარი სანაპირო დაბლობები. ზღვის ზედაპირიდან აორთქლების გაზრდილმა ფართობმა გამოიწვია სამხრეთ კავკასიის მთიან რეგიონებში ტენიანობით გაჯერებული ჰაერის მასების გადატანის ინტენსივობის ზრდა. როგორც ცნობილია, ჩვენს რეგიონში ეს ხშირად იწვევს სტიქიურ უბედურებებს - უხვ ნალექებს და მათ მიერ გამოწვეულ ღვარცოფს, ხშირ სეტყვას, რის შედეგადაც აღმოსავლეთ საქართველო, მათ შორის კახეთი, არაერთხელ დაზარალდა. საქართველოსთვის და მთელი სამხრეთ კავკასიის რეგიონისთვის ოპტიმალურია კლიმატური ბალანსის შენარჩუნება.

 

COP29 - გაეროს კლიმატის ცვლილების ჩარჩო კონვენციის მხარეთა კონფერენციის 29-ე სესია ჩატარდება ბაქოში 2024 წლის 11 ნოემბრიდან 22 ნოემბრის ჩათვლით და ეს მეტად სიმბოლურია. „კლიმატის კონფერენციას“ უმასპინძლებს ქვეყანა, რომლის კეთილდღეობა, ისევე როგორც მთელი სამხრეთ კავკასიის რეგიონისა, დამოკიდებულია კლიმატის ბალანსზე და იმაზე, თუ რამდენად პროგნოზირებადია ისინი.

 

აზერბაიჯანმა, როგორც COP კლიმატის კონფერენციის ორგანიზატორმა, კარგად იცის ამ ამოცანასთან დაკავშირებული ყველა მნიშვნელოვანი პუნქტი. ამის შესახებ პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა 29-ე საერთაშორისო გამოფენა „კასპიის ნავთობი და გაზი“ და მე-12 კასპიის საერთაშორისო გამოფენა „კასპიის ზღვის ნავთობი და აირი" Caspian Power-ის გახსნაზე სიტყვით გამოსვლისას განაცხადა. ღონისძიება ბაქოს ენერგეტიკის კვირეულის ფარგლებში გაიმართა.

 

ილჰამ ალიევმა ასევე შეგვახსენა, რომ აზერბაიჯანი გრძნობს იმ ნეგატიურ გავლენას, რასაც კლიმატის ცვლილება ახდენს ადამიანების ცხოვრებაზე: კასპიის ზღვა შრება, მისი დონე ყოველწლიურად იკლებს. მდინარეები, რომლებიც კასპიის ზღვაში ჩაედინება, სხვა ქვეყნებიდან იღებს სათავეს. ჩვენ არ ვაგებთ პასუხს ამ სტიქიურ უბედურებაზე. ამას ძალიან სერიოზულად უნდა მივუდგეთ. ყველაფერს გავაკეთებთ ახალი კაშხლებისა და კანალიზაციის ასაშენებლად. - აღნიშნა აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა.

 

მთავარი მდინარე, რომელიც წყლით ავსებს კასპიის ზღვას, როგორც ცნობილია, არის ვოლგა, რომლის აუზი მდებარეობს რუსეთის ფედერაციაში, მაგრამ საქართველო, კასპიის აუზის ქვეყნებიდან, არსებითად სიდიდით მეორეა (რუსეთის შემდეგ). წყლის ნაწილი კასპიის ზღვაში ჩაედინება. ამიტომ კასპიის ზღვის დაშრობის პრობლემა ჩვენს ქვეყანასაც ეხება. ყოველივე ამის შემდეგ, ჩვენი ქვეყნის ტერიტორიაზე არის მდინარე მტკვრის წყალგამყოფის დიდი ნაწილი და კასპიის ზღვაში ჩაედინება მდინარეების თერეკისა და სულაკის წყალგამყოფის მნიშვნელოვანი ნაწილი.

 

ბაქოში მშვენივრად ესმით კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებული სარგებელი და სირთულეები და მზად არიან  დაეხმარონ სხვა ქვეყნებს, რომლებიც კლიმატის ცვლილების შედეგებს უნდა გაუმკლავდნენ. ამგვარად, აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა კომენტარი გააკეთა პატარა კუნძულოვან განვითარებად ქვეყნებთან თანამშრომლობაზე. ილჰამ ალიევის თქმით, მათთან აქტიური მუშაობა მიმდინარეობს. იგეგმება სპეციალური ფონდის შექმნა, რომელიც მათ დაეხმარება.

 

„თუკი აზერბაიჯანში კლიმატის ცვლილება პრობლემას წარმოადგენს, მაშინ ეს საფრთხეს უქმნის ამ კუნძულოვანი სახელმწიფოების არსებობას. ამ საკითხს სერიოზულად ვუდგებით.“, - აღნიშნა ილჰამ ალიევმა.

 

აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ პატარა დამოუკიდებელ კუნძულოვან სახელმწიფოებთან ერთად, კლიმატის ცვლილების შედეგად ზღვის დონის აწევისა და მყინვარების დნობის პრობლემა აწუხებს ე.წ. საფრანგეთის პოლინეზიის კუნძულების მაცხოვრებლებსაც, რომლებიც ფრანგი კოლონიზატორების ხელში არიან. ამ კუნძულების მაცხოვრებლები კიდევ უფრო უძლურნი არიან, ვიდრე ახალი კალედონიის კანაკები, საფრანგეთი იყენებს მათ კუნძულებს საკუთარი შეხედულებისამებრ, ყოველგვარი ზრუნვის გარეშე მათ მომავალზე. მაგალითად, მან ატომური საცდელი ადგილი მოაწყო მოუროას ატოლიდან, და არც გაითვალისწინა მეზობელი კუნძულების მაცხოვრებელთა აზრი.

 

 

ალექსანდრე ზაქარიაძე

წაკითხულია : 847