ანალიტიკა

საქართველოს ემუქრება ყარაბაღისა და სუმგაითის სცენარი
11.09.17 16:50

ბოლო დროს გახშირდა უცნაური და სასტიკი დანაშაული საქართველოს სამცხე-ჯავახეთის რეგიონში, სადაც სომხები არიან ჩასახლებულნი, მათგან ყველაზე დიდი რეზონანსი გამოიწვია ერთი სომხური ოჯახის სრულიად ამოწყვეტა იყო, როგორც შემდგომში გაირკვა, ისევ მისი თანასოფლელი სომეხის გამო.

ასევე საგანგაშოა სომეხი პროვოკატორების მცდელობა რეგიონში სომხურ-ქართული კონფლიქტის გაღვივებისა. ერთი ასეთი შეტაკება გასულ წელს აპრილში უკვე მოხდა, დღეს, როდესაც სომხები აღნიშნავდნენ თავიანთი მითიური გენოციდის წლისთავს, მაშინ სომეხმა ბუნტისთავებმა ახალციხის მკვიდრ ადგილობრივ ქართველ ახალგაზრდობასთან ხულიგნური ჩხუბი წამოიწყეს.

სახეზეა აშკარა ნიშნები იმისა, რომ ვიღაცას ხელს აძლევს ეთნოსებსშორისი დაპირისპირება რეგიონში, რათა შემდეგ მთელი მსოფლიოს გასაგონად იყვირონ, რომ „ძირძველ სომხურ ჯავახკს“ ქართველებთან ერთად ერთი სახელმწიფოს ჭერქვეშ არ ედგომება. («არწახის» მსგავსად აზერბაიჯანში).

სომხების პრეტენზიების გათვალისწინებით ასობით ქართულ ეკლესიაზე და ქართველებისაზე უფრო აღმატებულ რელიგიურობაზე, სომხებს კონფლიქტის საბაბად შეუძლიად აქციონ რომელიმე ქართული ტაძრის ძალისმიერი აღების მცდელობა სომხების მიერ, მით უმეტეს, სასომხეთის სამოციქულო ეკლესიის საქართველოს ეპარქიის ლიდერი ვაზგენ მირზახანიანი ჯერჯერობით ნამდვილად არ გამოთქვამს მშვიდობიან პრეტენზიებს მოთხოვნილი ეკლესიების მიმართ.

ამგვარმა საგანგაშო ვითარებამ, წესით საქართველოს ხელისუფლებას მეზობელი ქვეყნის გამოცდილების მეტად გათვალისწინება უნდა ასწავლოს, რომელსაც მოუწია შეჯახებოდა სომხურ სეპარატიზმსაც, ექსტრემიზმსაც და პროვოკაციებსაც. განსაკუთრებით ყურადღება მისაქცევია ისიც, თუ როგორ მიხდა ყარაბაღის კონფლიქტის გაღვივება. შემთხვევითი არაა, როდესაც სომეხი ნაციონალისტი-დაშნაკები ამ კონფლიქტის წამოწყებამდე განიხილავდნენ სომხური ექსპანსიის მიმართულებებს, „ყარაბაღულმა“ ან „არწახულმა“ მიმართულებამ კენჭისყრისას მხოლოდ ერთი ხმით მოუგო „ჯავახურს“.

ეხლა კი ახლოვდება 29-3 წლისთავი სომეხი ექსტრემისტების მიერ ყველაზე აღსანიშნავი პროვოკაციიდან -სუმგაითის მოვლენებიდან, რამაც საფუძველი ჩაუყარა ძირძველი აზერბაიჯანული მოსახლეობის მასობრივ გენოციდს, არა მხოლოდ სასომხეთის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე, არამედ აზერბაიჯანულ ყარაბაღშიც, რომელიც სომხურმა შეიარაღებულმა ფორმირებებმა დაიკავეს. ამავე დროს, სუმგაითის მოვლენებმა ყარაბაღში კონფლიქტის გაღვივებასთან ერთად ნიადაგი მოუმზადა შეუქცევად პროცესს, როგორიცაა უზარმაზარი საბჭოთა კავშირის დაშლა.

იმისათვის, რომ სუმგაითის მოვლენების ნამდვილი დამნაშავის ვინაობა დავადგინოთ, პასუხი უნდა გავცეთ ერთ მარტივ კითხვას: ვის აწყობს ეს?

რა ხელს აძლევდა სუმგაითის მოვლენები აზერბაიჯანსა და აზერბაიჯანელ ხალხს?

არაფერს! აზერბაიჯანელი ხალხი საუკუნეების განმავლობაში მშვენივრად თანაცხოვრობდა სხვა ერების წარმომადგენლებთან. გარდა ამისა, სომეხი ნაციონალისტების ყოვლად უსაფუძვლო მოთხოვნის ფონზე, რომ მთიანი ყარაბაღი აზერბაიჯანიდან სასომხეთს გადაეცეს იმ მიზეზით, თითქოს იქ მაცხოვრებელ სომხებს „ავიწროვებენ“, აზერბაიჯანის ხელმძღვანელობა და ადგილობრივი ხელისუფლება პირიქით,ყველანაირად ცდილობდა ეჩვენებინა, რომ აზერბაიჯანის სსრ-ში სომხებს ბევრად უკეთ თვით სასომხეთთან შედარებითაც კი.

და ეს ასეც იყო! არავინ ფიქრობდა სომხების შევიწროვებასდა წყენინებას იქ, სადაც ისინი უმნიშვნელო უმცირესობას წარმოადგენდნენ. მაშინაც კი, როდესაც აზერბაიჯანში იწყეს შემოსვლა სასომხეთიდან დევნილმა აზერბაიჯანელმა დევნილებმა. ანალოგიურად, საქართველოშიც არავინ არასოდეს ფიქრობდა ეთნიკური სომხების, აფხაზების ხელის ხლებას, მაშინ, როდესაც ქვეყნის ცენტრალურ და აღმოსავლეთ რაიონებში აფხაზეთიდან სომეხი სეპარატისტების მიერ დევნილი ქართული მოსახლეობა ჩავიდა.

პირიქით, სომეხ ნაციონალისტებს სჭირდებოდათ დაემტკიცებინათ, რომ აზერბაიჯანში სომხების გაჩერება საშიში იყო და აუცილებელი იყო მთიანი ყარაბაღის სომხური მოსახლეობის დახსნა. სწორედ ამ მიზნით სომეხი ექსტრემისტები ამზადებდნენ სისხლიან პროვოკაციას აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე.

სისხლიანი პროვოკაციისათვის ქალაქ სუმგაითი შემთხვევით არ ყოფილა შერჩეული. საქმე იმაშია, რომ იქ ცხოვრობდნენ სხვადასხვა ეროვნების კრიმინალები, „ზეკი-რეციდივისტები“ რომელთა პროვოცირება ადვილი იყო, თუ დაანახებით დაუსჯელი ყაჩაღობების შესაძლებლობას.

მისათის, გათვლა მოხდა სომხურ კრიმინალებზე. პროვოკაციის ორგანიზატორთა ჩანაფიქრის მიხედვით, მათ ყაჩაღობა და ძარცვა უნდა დაეწყოთ ადგილობრივი კრიმინალური ინტერნაციონალის ასამოქმედებლად, ამის შემდეგ კი, სომხური პროპაგანდა დაიწყებდა აზერბაიჯანელთა დადანაშაულებას სომხების გენოციდში„.

სუმგაითის სისხლიანი პროვოკაცია სპეციალურად იქნა ორგანიზებული სომეხი ექსტრემისტების მიერ იმისათვის, რომ მსოფლიო თანასაზოგადოება აზერბაიჯანის წინააღმდეგ განეწყო, სასომხეთიდან ათასობით იძულებით გმოგდებულ აზერბაიჯანელთაგან მათი ყურადღება გადაეტანათ, ასევე აზერბაიჯანისაგან მთიანი ყარაბაღის მოწყვეტის განსახორციელებლად.

1988 წლის 28 და 29 თებერვალს განხორციელდა ქალაქ სუმგაითში სომხების წინასწარი მკვლელობა სომეხი პროვოკატორების მიერ და მათ მიერ აგიტირებული ინტერნაციონალური კრიმინალების ამ პროცესებში ჩართვა. შედეგად, დაიღუპა 32 ადამიანი, აქედან 26 სომეხი, 5 აზერბაიჯანელი და 1 ლეზგინი.

ყოფილი სსრკ სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტმა და პროკურატურამ ჩაატარა სუმგაითში განვითარებული მოვლენების გამოძიება, რომლის დროსაც გამოვლინდა მრავალრიცხოვანი ფაქტები, რომლებიც უდავოდ და დამაჯერებლად ამტკიცებდნენ იმას, რომ სუმგაითის მოვლენათა ჭეშმარიტი ორგანიზატორები თავად სომხები იყვნენ.

საგამოძიებო მასალებში სუმგაითის მოვლენათა ორგანიზატორად დასახელდა ედუარდ რობერტის ძე გრიგორიანი, დაბადებული 1959 წელს, რასაც უამრავი მოწმის ჩვენება და სხვა მტკიცებულებებიც ადასტურებს.

სუმგაითის მოვლენებამდე, ედუარდ გრიგორიანი სამჯერ იყო ნასამართლევი და საერთო ჯამში პატიმრობაში 9 წელიწადი, 2 თვე და 13 დღე გაატარა, სწორედ ის აქეზებდა ბრბოს, მიმართულებას აძლევდა დაჯგუფებებს, რომლებიც ძიღითადად არასრულწლოვანი მოზარდებისაგან და სხვადასხვა კრიმინალური ელემენტებისაგან შედგებოდა, უშვებდა მათ სომეხ მაცხოვრებელთა მისამართებზე, რომლებიც უარს აცხადებდნენ სეპარატისტული კომიტეტისათვის „ყარაბაღი“ და საზოგადოებისათვის „კრუნკი“ გადასახადები ეხადათ.

სუმგაითის ადგილობრივი უბრალო აზერბაიჯანული მოსახლეობა საკუთარი ძალებით ცდოლობდა გამკლავებოდა მზარცველებსა და ყაჩაღებს. იმის წყალობით, რომ აზერბაიჯანელთა უმრავლესობა, ხშირად საკუთარი სიცოცხლის ფასად, იცავდა და იფარავდა სომხებს მკვლელებისაგან და ყაჩაღებისაგან, სუმგაითის სომხებში პროვოკატორების მიერ დაგეგმილზე ბევრად ნაკლები მსხვერპლი იყო.

გასაგებია, რომ პროვოკაციის წარმატებით განსახორციელებლად და სუმგაითში მისი „გენოციდის“ სახით წარმოსაჩენად, სომეხი ორგანიზატორების ჩანაფიქრის მიხედვით, უნდა დაღუპულიყო არანაკლებ 100 სომეხისა, უფრო მეტიც, მსხვერპლის რიცხვი 1000-მდე უნდა გაზრდილიყო.

სწორედ ამიტომ, სომეხი პროვოკატორები და წამქეზებლები გამოირჩეოდნენ არნახული სისასტიკით სომხების მიმართ – პირადად გრიგორიანის მიერ მოკლულ იქნა 6 სომეხი მოქალაქე, ამ პროვოკაციაში მონაწილე ვერც ერთი ინტერნაციონალი კრიმინალი ვერ მიუახლოვდა მის „სარეკორდო“ მაჩვენებელს.

თუმცა, სუმგაითის აზერბაიჯანელი მოსახლეობის მცდელობამ, აღეკვეთათ ყაჩაღებისა და პროვოკატორების თავგასული ქმედებები, მხოლოდ ის გამოიწვია, რომ გრიგორიანმა და მისმა ამფსონებმა თავიანთი სომეხი ხელმძღვანელების, პროვოკაციის დამკვეთების დავალება „ცუდად“ შეასრულეს.

26 დაღუპული სომეხი „გენოციდის“ მტკიცების საფუძველს ნადვილად არ იძლეოდა, ამასთან იქ კიდევ 5 აზერბაიჯანელი და ლეზგინი დაიღუპა. უფრო მეტიც, დაღუპულ აზერბაიჯანელთა შორის იყვნენ ისინი, ვინც საკუთარი სიცოცხლის ფასად იცავდა სომხებს ყაჩაღებისაგან-თვითმხილველები ამასაც ადასტურებენ.

გამოიებამ ცხადჰყო, რომ 26 მოკლული სომხებიდან 6 პირადად გრიგორიანმა მოკლა.

დაღუპულთა საერთო რიცხვს ამ 6 თუ გამოვაკლებთ, სომეხი და არასომეხი მსხვერპლის თანაფარდობა იქნება 20:6. ხოლო თუ გავითვალისწინებთ ცნობას იმის შესახებ, რომ გრიგორიანმა დაუდასტურებელი ცნობით, კიდევ ორი სომეხი მოკლა, მაშინ თანაფარდობა იქნება 18:6.

გარდა ამისა, გამოძიებისას გამოიკვეთა სხვა ორგანიზატორ-დამყაჩაღებელთა გვარ-სახელებიც - ოგანიანი, სამოილოვი, პავლოვი (ეს უკანასკნელნი ნახევრად სომხები არიან), ასევე გრიგორიანის ძმების სახელებიც.უცნობია, თუ რამდენი სომეხი დახოცეს მათ, შესაძლოა კიდევ 3-4 ადამიანი. მაშინ გამოდის სომეხთა და არასომეხთა ასეთი თანაფარდობა 12:6. ამას ნამდვილად ვერ დაარქმევდნენ «გენოციდს».

სუმგაითის მოვლენების დროს სრულიად შემთხვევით იქნა დაპატიმრებული ედუარდ გრიგორიანი მოწმის სახით, მაგრამ იგი სომხურმა ოჯახმა, დებმა მარინა და კარინე მეჟლუმიანებმა და დედამ, როზა მეჟლუმიანმა, ამოიცნო.

თავად ის ფაქტი, რომ ედუარდ გრიგორიანი შემთხვევით იქნა დაკავებული, იმაზე მეტყველებს, რომ გრიგორიანი არ ყოფილა ერთადერთი სომეხი პროვოკატორი და მკვლელი. სომხური პროპაგანდა ხომ შეგნებულად აკეთებდა ყველაფერს საიმისოდ, რომ სომხები ეჭვ გარეშე ყოფილიყვნენ. ამგვარი პროვოკატორები კი, ალბათ, მრავლად იყვნენ და სომხების სიკვდილიც ხშირ შემთხვევაში სწორედ მათ კისერზეა.

გასაგებია, რომ სომეხ მკვლელთა უმეტესობამ მოახერხა გაქცეოდა პასუხისმგებლობას.

გრიგორიანი კი სასწაულებრივად დააკავეს. სომხური ლობის უშუალო ჩარევით, გრიგორიანს მიუსაჯეს 12 წლით თავისუფლების აღკვეთა და სასჯელის მოსახდელად გაგზავნეს სასომხეთში, ხოლო რამდენიმე წელიწადში გაათავისუფლეს.

უფრო მეტიც, ცოტა ხნის წინ მიაგნეს მკვლელის კვალს. არსებობს ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ ამჟამად გრიგორიანი მშვიდად ცხოვრობს პოდმოსკოვიეში სერგიევო-პოსადსკის რაიონში და იგივე სომეხი ნაციონალისტები, რომლებიც სუმგაითელი სომხების გამო შურისძიებას იფიცებოდნენ, რატომღაც მას ხელსაც არ კიდებენ. ყველაფერი იმაზე მეტყველებს, რომ სუმგაითელი სომხები სპეციაურად შესწირეს მსხვერპლად სომხურ პოლიტიკას.

საქართველოში სომეხი ნაციონალისტების მხრიდან ანალოგიური პროვოკაციის საფრთხის უგულვებელყოფა ყოვლად დაუშვებელია ვინ იცის, იქნებ სამცხე-ჯავახეთში მომხდარი ბოლოდროინდელი იდუმალი მკვლელობები, სწორედ რეპეტიციაა ჯავახელი სომეხი მოსახლეობის მსხვერპლად შეწირვისა შემდგომში სეპარატისტული აჯანყების მოწყობის, საქართველოს წინააღმდეგ აგრესიის განხორციელებისა და მისი ტერიტორიების ოკუპირების წინ.




KavkazPlus

წაკითხულია : 181