ანალიტიკა

სომხეთში საგანგებო მდგომარეობის შემოღებასთან ერთად დაიწყეს სასაზღვრო განხილვა და საქართველოსთან ომის მომზადება
27.03.20 12:40

16 მარტს, იმავე დღეს, როდესაც კორონავირუსის ეპიდემიასთან დაკავშირებით, სომხეთის რესპუბლიკაში გამოცხადდა ეპიდემია, გამოცხადდა ასევე პეტიციისთვის ხელმოწერების შეგროვება, რომელიც მოსკოვისა და ყარსის ხელშეკრულებების გაუქმებას ითხოვდა, რომლის 100 წლისთავი შესრულდება შემდეგ წელს.

ეს დამთხვევა შემთხვევითი არ არის, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც პეტიცია იყო ინფორმირებული არა სადმე, არამედ პრემიერ-მინისტრ ნიკოლ ფაშინიანთან დაახლოებულ ვებგვერდზე Lragir.am, სტატიაში "არა 1921 წლის რუსეთ-თურქეთის ხელშეკრულებებს: იწყება ხელმოწერების შეგროვება და მთელი ქვეყნის მასშტაბით აქციათა სერია“(Https: //www.lragir.am/ru/2020/03/16/168786/?fbclid=IwAR0dRUQdyto_R3eoUSnQa3uhXDZ6QDZ1zXkB0JQ_yHmHmRGQ7j62e9WzcUQ)

მოგვყავს ტექსტი ამ ინფორმაციიდან:

”ერთ წელიწადში, 2021 წლის 16 მარტს, აღინიშნება მოსკოვის ხელშეკრულების ხელმოწერის 100 წლისთავი. შეთანხმება, რომელიც, სომეხი ხალხის წარმომადგენლების მონაწილეობის გარეშე, განსაზღვრავს სომეხი ხალხის ბედს და მათ ისტორიულ სამშობლოს, რომელმაც გაუშვა ის პოლიტიკური შეთქმულების ქარში. ხელშეკრულება, რომელსაც შეიძლება მივაწეროთ სომეხი ხალხის მიმართ ყველაზე უსამართლო, დამამცირებელი, უპრეცედენტო სასტიკი ქმედებები.

"მეგობრობისა და ძმობის შეთანხმების" მხარეები - ქემალისტური თურქეთი და ბოლშევიკური რუსეთი, სომეხი ხალხის რთული მდგომარეობიდან გამომდინარე, კრიმინალურ შეთქმულებაში ჩავარდნის შედეგად, დაშალეს და დაიპყრეს სომეხი ხალხის ფართო არეალი და მათი ისტორიული სამშობლოს მხოლოდ მეათედი დაუტოვეს სომეხ ხალხს...

პოლიტიკური ლიგა
03/16/2020
ქ. ერევანი“.

ის ფაქტი, რომ სომხური ”პოლიტიკური ლიგის” ინიციატივა არ არის შემთხვევითი და მაღალ დონეზეა მხარდაჭერილი, ამის დამადასტურებელია შემდეგი მასალა, რომელიც ამ თემას ეძღვნება მჭერმეტყველი სათაურით: ”ყარს-არდაგანი და არარატი უნდა დაუბრუნდნენ სომხეთს, მაგრამ ჯერ - ნახიჩევანი” (https://www.lragir.am/ru/2020/03/16/168855/?fbclid=IwAR1FE7mnEIJcpmz-1NeVT0SF7AinkKrVPTim1thQA8s8ehIsqaZH211Jtdk).

ჩნდება კითხვა, რატომ სჭირდება ერევნის პოლიტიკოსებს ეს და რას აძლევს ეს მათ და რას იმედოვნებენ?

დასაწყისისთვის, სამხრეთ კავკასიაში არსებული საზღვრები ზუსტად განსაზღვრულია მოსკოვისა და ყარსის ხელშეკრულებებით. უბრალოდ, არ არსებობს სხვა საერთაშორისო ხელშეკრულებები, რომლებიც არეგულირებს თანამედროვე საერთაშორისო დონეზე აღიარებულ საზღვრებს რეგიონში.

ამრიგად, თუ ეს ხელშეკრულებები კითხვის ნიშნის ქვეშ დგება, მაშინ ყველა საზღვარი დაუყოვნებლივ დგება ასევე კითხვის ქვეშ. როგორც ჩანს, აშკარაა, რომ, პირველ რიგში, სომხეთი შეეცდება გადახედოს თავის საზღვარს თურქეთთან და აზერბაიჯანთან, რაც პირდაპირ არის ნათქვამი აღნიშნულ სტატიაში. მაგრამ აქ არც ისე მარტივადაა საქმე.

ნათელია, რომ ნებაყოფლობით არავინ გადასცემს სომეხთა ნაციონალისტებს მოთხოვნილ თურქულ და აზერბაიჯანულ მიწებს. მიუხედავად გაბედული ლოზუნგებისა და მოთხოვნილებისა, ნახიჩევანისა და ე.წ. "დასავლეთ სომხეთის" (აღმოსავლეთ თურქეთი) დაბრუნების, სომხეთს ამ მიწებს არავინ დაუთმობს. ძალით მათი აღება სომხურ არმიას უბრალოდ არ შეუძლია.

ამასთან, გაცილებით საინტერესოა ის, რომ 1921 წლის მოსკოვისა და ყარსის ხელშეკრულებების დენონსაციის შემდეგ, სომხეთს ეძლევა შესაძლებლობა შეიძინოს ის მიწები, რომელთა შესახებაც აშკარა პრეტენზია ჯერ არ აქვს.

საქმე ისაა, რომ ეს ხელშეკრულებები განსაზღვრავს საქართველოსა და თურქეთს შორის საზღვარს და ხაზს უსვამს ისეთი ტერიტორიების სტატუსს, როგორიცაა აჭარის ქალაქი ბათუმი და სამცხე ჯავახეთი, როგორც საქართველოს ტერიტორიები. ამ მიწებისადმი ასეთი ყურადღება შემთხვევითი არ არის.

შეგახსენებთ, რომ ბრესტის სამშვიდობო ხელშეკრულების თანახმად, რომელიც დადებულია 1918 წლის მარტში, საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადებამდე, ეს მიწები რუსეთიდან ოსმალეთის იმპერიაზე გადავიდა. და 1918 წლის მაისში შექმნილი საქართველოს სემოკრატიული რესპუბლიკა ამ შეთანხმებას დაეთანხმა. იმ მომენტამდე, როდესაც პირველ მსოფლიო ომში თურქეთი და გერმანია დამარცხდნენ, ამ მიწებს ოსმალეთის იმპერია აკონტროლებდა. პირველი მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ, ამ მიწების სტატუსი საერთაშორისო ხელშეკრულებებით არ რეგულირდებოდა. მაგრამ დაშნაკმა სომხეთმა დაუყოვნებლად დაიწყო სამცხე-ჯავახეთზე პრეტენზია და ამან გამოიწვია სომხურ-ქართული ომი 1918 წლის ბოლოს. ბათუმი, ამავე დროს, ბრიტანეთის ოკუპაციის ქვეშ მოექცა და ბრიტანელებმა მოგვიანებით დაუთმეს საქართველოს ეს სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი ქალაქი (სომხური ლობი უკვე მაშინ ცდილობდა, რომ ის სომხეთს გადასცემოდა, მაგრამ არ ჰქონდა „დერეფანი“)).

აჭარისა და სამცხე-ჯავახეთის სტატუსი, ისევე როგორც საზღვარი თურქეთის რესპუბლიკასა და საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას შორის, არ იყო დარეგულირებული საბჭოთა არმიის მიერ საქართველოს ოკუპაციამდე. ამის მიზეზი თურქეთში ფაქტობრივი ორმაგი ხელისუფლება იყო - სტამბოლში სულთანის მთავრობა მხოლოდ ბრიტანეთის მიერ დაპყრობილ ქალაქს ეყრდნობოდა (სწორად მან მოაწერა ხელი სევრის ხელშეკრულებას), ხოლო ათათურქის მთავრობას ანკარაში, რომელიც აკონტროლებდა თურქეთის დიდ ნაწილს, ჯერ არ ჰქონდა მიღებული საერთაშორისო აღიარება.

ე.ი. 1920 წლისთვის, აჭარისა და სამცხე-ჯავახეთის სტატუსი "შეჩერებული იყო" და სომხურმა მხარემ ყველაფერი გააკეთა იმისთვის, რომ სევრის ხელშეკრულების დადების შემდეგ ამ მიწებზე პრეტენზია ჰქონოდათ (რომლის ხელმოწერაში საქართველო არ მონაწილეობდა და შესაბამისად, ვერ დაიცავდა თავის ინტერესებს).

მხოლოდ მოსკოვისა და ყარსის ხელშეკრულებებით თურქეთმა უზრუნველყო სამცხე-ჯავახეთის და აჭარის ტერიტორიული კუთვნილება ბათუმთან ერთად საქართველოსთან.

ახლა წარმოიდგინეთ, რა მოხდება, თუ ეს ხელშეკრულებები შეწყდება.

აჭარისა და სამცხე-ჯავახეთის სტატუსი კვლავ "ვაკუუმში იქნება". ზუსტად ამის ირგვლივ უყვართ სომეხ ნაციონალისტებს ისტერიის მოწყობა. მათი ”საშინელებათა ისტორიების” თანახმად, ისინი ამბობენ, რომ თურქეთს შეეძლო დაბრუნებულიყო იგივე ბრესტის ხელშეკრულებაში. მაგრამ ეს ხელშეკრულება გაუქმდა, თანაც დიდი ხანია. თუ ჩვენ მას დავუბრუნდებით, მაშინ, თეორიულად, თურქეთმა უნდა დაიბრუნოს მთელი სირია, ერაყი, პალესტინა, ისრაელი, იორდანია, ქუვეითი და თითქმის მთელი არაბეთის ნახევარკუნძული.

უფრო მეტიც, თურქეთსა და საქართველოს შორის საზღვარი უკვე დიდი ხანია დელიმიტირებულია და თურქეთი ცნობს აჭარისა და სამცხე-ჯავახეთის ტერიტორიულ კუთვნილებას საქართველოსთან. მაგრამ მოსკოვისა და ყარსის ხელშეკრულებების დენონსაციის შემდეგ, ეჭვიც არ შეგვეპაროს - თითქმის მყისიერად სომხეთის რესპუბლიკა საქართველოს ამ მიწების ტერიტორიულ კუთვნილებას არ აღიარებს.

ისტორიული გამოცდილება აჩვენებს, რომ სომხეთი პირველივე შესაძლებლობისას აგრესიას ავლენს.

მაგალითად, ასე იყო 1918 წლის ბოლოს. როდესაც სომხეთსა და საქართველოს შორის სასაზღვრო ტერიტორიების საკითხი გამოჩნდა, გერმანელი და თურქული ჯარების სამხრეთ კავკასიიდან გასვლის გამო. ასე იყო 1992-1993 წლებში, როდესაც სომხურმა ლობმა განავითარა ომი აფხაზეთში და სეპარატისტებისა და რუსული არმიის ხელით ჩაატარა საქართველოს მოსახლეობის გენოციდი და ეთნიკური წმენდა.

მსგავსი რამ შეიძლება ახლაც მოხდეს სამხრეთ კავკასიის რეგიონში ან საქართველოში უმნიშვნელო დესტაბილიზაციის შემთხვევაში.

ყოველივე ამის შემდეგ, სიმართლის წინაშე უნდა დავდგეთ: კორონავირუსის ეპიდემიასთან დაკავშირებით სიტუაცია ძალიან რთულია.

ტურიზმი შეჩერებულია. ნათელია, რომ უზარმაზარი დარტყმა მიაყენებს ეკონომიკას. საქართველოში ათობით ათასი ადამიანი დაკარგავს სამსახურს და საარსებო წყაროს. გარდა ამისა, ათობით ათასი ადამიანი, რომლებიც მუშაობდნენ საზღვარგარეთ, იქ დაკარგეს სამუშაოები კორონავირუსის ეპიდემიით გამოწვეული ეკონომიკური კრიზისის გამო, და დაბრუნდნენ სამშობლოში და სახლში, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ იპოვონ სამუშაო.

შედეგად, უახლოეს თვეებში საქართველოში გამოჩნდება დაუცველი და გაბრაზებული ემიგრანტთა კრიტიკული მასა, რომელსაც საერთოდ არ ექნება რაიმე სახის შემოსავალი. ეს იდეალური გარემოა შინაგანი კონფლიქტებისა და არასტაბილურობის გამოწვევისთვის. ამაში კი სომეხი პროვოკატორები ოსტატები არიან.

შემთხვევითი არ არის, რომ სომხური სპეცსამსახურების თანამშრომლები გასულ ზაფხულს დაკავებულნი იყვნენ საქართველოს სამართალდამცავი ორგანოების მიერ. გარდა ამისა, სომეხი პროვოკატორები ცდილობენ გამოიწვიონ ეთნიკური, რელიგიათაშორისი წინააღმდეგობები საქართველოში, დააპირისპირონ საქართველო მეგობრულ აზერბაიჯანთან და თურქეთთან.

თუ გაუქმდება საერთაშორისო ხელშეკრულებები, რომლებიც გარანტიას უწევს საქართველოს სამხრეთ საზღვრებს, მაშინ შესაძლებელია ნებისმიერი პროვოკაცია და შემდეგ სომხური არმიის შეიარაღებული აგრესია. უფრო მეტიც, სამცხე-ჯავახეთის ფეთქებადი რეგიონი სეპარატისტული მიწისქვეშეთით დიდი ხანია, რაც იარაღით არის მომარაგებული, იქ სეპარატისტული ბოევიკების ძეგლები არის აღმართული და ისინი მხოლოდ სიგნალის მოლოდინში არიან სეპარატისული ამბოხებისთვის.

საქართველო ყურადღებით უნდა მოეკიდოს სომხეთის ხელისუფლების ქმედებებს, რომლებიც მიმართულია მოსკოვისა და ყარსის ხელშეკრულებების დენონსაციაზე. ვინაიდან ეს პირდაპირ საფრთხეს უქმნის საქართველოს უსაფრთხოებას და ტერიტორიულ მთლიანობას.

განსაკუთრებით მაშინ, თუ ჩავთვლით, რომ სომხეთი განაგრძობს სეპარატისტების მხარდაჭერას აფხაზეთსა და ცხინვალში და აფერხებს მათ დეოკუპაციასა და ქართველი ლტოლვილების დაბრუნებას.



KavkazPlus

წაკითხულია : 406