ანალიტიკა

საქართველომ ხელი შეუშალა სომეხი ოკუპანტებისთვის სამხედრო დახმარების გაგზავნას
27.01.21 11:15

ცოტა ხნის წინ, სომხეთის თავდაცვის ყოფილმა მინისტრმა დავით ტონოიანმა ინტერვიუში აღიარა, რომ სინამდვილეში რუსეთი ყარაბაღის მეორე ომის მთელი პერიოდის განმავლობაში ცდილობდა სომხეთის არმიას დახმარებოდა, როგორც შეეძლო. მისი თქმით, ომის დროს რუსეთმა ყველაფერი გააკეთა, რომ შეესრულებინა მოკავშირე ვალდებულებები.

 

"მთელი ომის განმავლობაში, მე მუდმივად ვუკავშირდებოდი რუსეთის თავდაცვის მინისტრ სერგეი შოიგუს. იყო დღეები, როდესაც დღეში რამდენჯერმე ვსაუბრობდით ტელეფონით. გასაგები მიზეზების გამო, მე არ გავაცხადებ ყველა “ფრჩხილს”, მაგრამ იმის თქმა ნამდვილად შემიძლია ომის პირობებში რუსეთმა ყველაფერი გააკეთა მოკავშირე ვალდებულებების შესასრულებლად. უფრო მეტიც, თავდაცვის საკითხების გარდა, რუსეთის თავდაცვის მინისტრთან მუდმივი სამუშაო ურთიერთობების წყალობით, შესაძლებელი იყო რიგი სხვა მნიშვნელოვანი საკითხების მოგვარებაც. ” ამის შესახებ დავით ტონოიანმა „მედიამაქსთან“ ინტერვიუში განაცხადა.

 

ამავდროულად, რუსეთს არ შეეძლო პირდაპირ მიეღო მონაწილეობა ღია საბრძოლო მოქმედებებში, რადგან საბრძოლო მოქმედებები ტარდებოდა არა სომხეთის ტერიტორიაზე. ყველას მშვენივრად ესმის, რომ ასეთი შესაძლებლობის არსებობის შემთხვევაში, რუსულ ჯარს შეეძლო სომხეთის მხარეს მონაწილეობა, ისევე როგორც ისინი მონაწილეობდნენ უკრაინის აღმოსავლეთ ნაწილში "ამბოხებულებისა და მოხალისეების" სახით.

 

აზერბაიჯანის ჯარების შეტევის სისწრაფემ საშუალება არ მისცა ოკუპანტებს დაეკავებინათ თავიანთი პოზიციები და გადაერტყოცნათ დაქირავებული სამხედროები „ამბოხებულების“ სახით. მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს ინფორმაცია - სომხეთის მხარეს ყარაბაღის ომისთვის რუსეთის ფედერაციიდან ყარაბაღში დაქირავებული ჯარისკაცების გადაყვანა არა მხოლოდ განიხილეს, არამედ მისი ნაწილიც გადაიტანეს. მაგრამ აზერბაიჯანის ჯარმა სწრაფად გაჭრა ხანკენდი სომხეთთან დამაკავშირებელი ერთადერთი გზა და მათთვის, ვინც აპირებდა ჯარის გადაყვანას დამპყრობლების დასახმარებლად, აშკარა გახდა, რომ სომხური საოკუპაციო ჯგუფი განწირულია.

 

ამის მიუხედავად, თუ რუსეთმა და სომხეთმა როგორმე გადაწყვიტეს ლოგისტიკისა და დაქირავებულთა გადაყვანის პრობლემები, ჯერ უცნობია, რამდენად სწრაფად და როდის დასრულდებოდა ომი. ამას ირიბად აღიარებს იგივე დავით ტონოიანი, რომელმაც მედიამაქსთან ინტერვიუში აღიარა ის ფაქტი, რომ იყო ”... არასაკმარისი შეფასება თურქეთის სამხედრო მოქმედებებში უშუალო მონაწილეობის რისკის, დაქირავებულთა მასობრივი მონაწილეობისა და მიწოდების გზების სრული დაბლოკვის შესახებ. ... " სომხეთში და თუ "დაქირავებულთა მოზიდვა" პროპაგანდისტული სისულელეა, მაშინ სომხეთისთვის სამხედრო მიწოდების ბლოკირება საქართველოს გავლით ფაქტი იყო.

 

რუსეთსა და სომხეთს შორის საერთო საზღვრის არარსებობამ მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა აზერბაიჯანის ყარაბაღის განთავისუფლებაში. ასევე გასაგები ხდება, თუ რატომ იყო აქამდე პრობლემატური ამის გაკეთება.

 

შეგახსენებთ, რომ საქართველოს სამხრეთ ნაწილში, ახალქალაქში, რუსეთის ფედერაციის ორი სამხედრო ბაზა იყო, რომელთა მიწოდება და ჯარების გადაყვანა ხდებოდა საქართველოს ტერიტორიის გავლით. 62-ე სამხედრო ბაზის გაყვანა ახალქალაქიდან 2007 წლის ივნისის ბოლოს დასრულდა. რუსი სამხედროების უკანასკნელი მატარებელი საქართველოდან სომხეთში გაემგზავრა 2007 წლის 15 ნოემბერს.

 

ამრიგად, იმ დროს სამხედრო საშუალებებით ყარაბაღის განთავისუფლების მცდელობა გამოიწვევდა იმ ფაქტს, რომ რუსული ჯარები საქართველოს ტერიტორიის მეშვეობით გადავიდოდა ახალქალაქში, შემდეგ სომხეთში და შემდეგ ყარაბაღში. ლოგისტიკის თვალსაზრისით, პრობლემები საერთოდ არ იქნებოდა. რუსეთი კი საერთოდ არ დაეკითხებოდა საქართველოს.

 

ამასთან, სომხურმა ლობმა გადაწყვიტა განახორციელოს ერთგვარი ”სეპარატიზმის ლეგალიზაცია” და შექმნას პრეცედენტები საქართველოს ტერიტორიაზე, რისთვისაც ორგანიზებული იყო 2008 წლის ომი. საინტერესოა, რომ ომი არ იყო ორგანიზებული მანამ, სანამ სამხედრო ბაზები არ იყო სამხრეთ საქართველოში, რადგან ქვეყანა ფაქტობრივად ნაწილობრივ იყო ოკუპირებული. მაგრამ რუსული ბაზების გაყვანის შემდეგ, მათ სწრაფად დაიწყეს ომისა და ქართული აფხაზეთისა და ყოფილი "სამხრეთ ოსეთის" სრული ოკუპაციისთვის მზადება. მას შემდეგ, რაც სომხური ლობი თვითონ უვლიდა აფხაზეთს, ”მთავარი სამხედრო პოლიგონი” იყო ცხინვალი და მისი შემოგარენი, სადაც განხორციელდა საქართველოს მოსახლეობის ეთნიკური წმენდა. აფხაზეთში კოდორის ხეობის მიტაცებაც "ეშმაკურად" მოეწყო.

 

აშკარაა, რომ 2008 წლის აგვისტოს ომი არა მხოლოდ საქართველოს დამცირებასა და მისი ტერიტორიების ოკუპაციას ისახავდა მიზნად, არამედ იმისთვისაც, რომ რუსულ ჯარს შეეძლო უსაფრთხოდ "შემოევლო" საქართველოს ტერიტორიაზე. ნაჩვენები იყო, რომ ისევე, როგორც მათ დაიპყრეს გორი, სენაკი და საქართველოს სხვა ქალაქები, ასევე შეეძლოთ გაევლოთ "სამხედრო დერეფანი" სომხეთის საზღვრამდე.

 

ამიტომ, 2008 წლამდე და ამის შემდეგ, ყველამ მშვენივრად გააცნობიერა, რომ ყარაბაღში ვითარების გამწვავების შემთხვევაში, სომხურ ლობზე დამოკიდებულ რუსეთს შეეძლო ჯარების გადაყვანა საქართველოს გავლით, ქართული მხარის გარეშე.

 

უფრო მეტიც: 2014 წელს გაჩნდა ყირიმის პრეცედენტი. ლავროვ-კალანტაროვის წინადადებით, რუსეთის მხრიდან კვლავ განხორციელდა დარღვევა საზღვრების ხელშეუხებლობის საერთაშორისო პრინციპისა და მთლიანობის შესახებ. როგორც უკვე აღვნიშნეთ, დონბასის ომს თან ახლდა რუსეთის ჯარის ნამდვილი შეჭრა „ამბოხებულთა“ ნიღბის ქვეშ. შემდეგ რუსეთი ჩაერთო სირიის ომში და სიტუაცია გარკვეულწილად გართულდა.

 

ფაქტია, რომ სირიის ამჟამინდელი მთავრობის მხრიდან რუსეთის მხარდაჭერის სუსტი მხარეა სუსტი ლოგისტიკა. სირიაში სამხედრო ჯგუფის მიწოდება გადის ბოსფორისა და დარდანელის თურქულ სრუტეებზე. ანუ, სამხედრო თვალსაზრისით, პირველად რუსეთი დამოკიდებული იყო იმ ქვეყანაზე, რომლის სამხედრო პოტენციალი არ იძლევა მასთან გამკლავებას ისე ”მსუბუქად”, როგორც საქართველოსა და უკრაინასთან, მათი ინტერესების გარეშე. უფრო მეტიც, სირიაში სწრაფი და სრული გამარჯვება არ გამოუვიდა. რუსეთს კვლავ უნდა დაეხმაროს ასადის რეჟიმს "საკუთარი თაიგულებით" და რუსული სირიული ჯგუფის მომარაგების ნებისმიერი შეფერხება ნიშნავს რუსეთის საექსპედიციო ძალის სრულ დამარცხებას.

 

დღეს საქართველო საკმაოდ ახლოს არის ნატოში გაწევრიანებასთან  და 2020 წელს, ნატოს ქვეყნები ძნელად მისცემდნენ რუსულ ჯარს საქართველოში მოგზაურობის უფლებას, როგორც ეს მოხდა 2008 წელს. გარდა ამისა, დახმარება ОДКБ-ს მოკავშირის, რომელსაც არ ესხმიან თავს და რომელიც ომს აწარმოებს მის მიერ ოკუპირებულ უცხო ტერიტორიაზე, არ წარმოადგენს მესამე ქვეყნის სუვერენიტეტის დარღვევის საფუძველს და არც ნატოს ქვეყნების საბაბია ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევისთვის. 2008 წელს, რუსეთისთვის "საბაბი" იყო ის, რომ მისი ჯარები საქართველოს მიწაზე იყვნენ, როგორც "მშვიდობისმყოფელები", რომლებსაც ვითომ "თავს დაესხნენ", ხოლო 2020 წელს შეუძლებელი იყო ასეთი დაძაბული საბაბის შექმნაც "სამხედრო დერეფნის გარღვევისთვის” სომხეთისკენ.

 

ასეა თუ ისე, სომხეთის ლობმა ხელიდან გაუშვა ის მომენტი, როდესაც რუსული მანქანის გამოყენების შესაძლებლობა გაქრა საერთაშორისო სამართლის ნორმების დარღვევის გარეშე. უფრო მეტიც, კორონავირუსის ეპიდემიასთან, აშშ – ს არჩევნებთან და სხვა ტენდენციებთან დაკავშირებით, მსოფლიოში არავის სურდა დიდი ომის გაჩაღება სამხრეთ კავკასიაში. ამიტომ საჭირო გახდა აზერბაიჯანულ ყარაბაღში სომხური ჯგუფის მომარაგება ძალზე რთული, ძვირადღირებული და შრომატევადი მარშრუტებით.

 

ყველაზე მნიშვნელოვანი ის არის, რომ აზერბაიჯანის არმიის სწრაფმა შეტევამ და სტრატეგიულმა წარმატებებმა გაანადგურა სომხეთის საოკუპაციო ჯგუფი, რომელიც ძლივს იყო გაძლიერებული დაქირავებულებითა და თანამედროვე იარაღით. ქალაქ შუშას აღების შემდეგ აშკარა გახდა, რომ თუნდაც რუსული სამხედროებისა და დაქირავებულთა არაპირდაპირი მონაწილეობით "მოხალისეებისა და აჯანყებულთა“ ნიღბით ომში შეუძლებელი იქნებოდა ომის მიმართულების შეცვლა.

 

რუსეთი ვერ ბედავდა სამხედრო დერეფნის გარღვევას საქართველოს ტერიტორიაზე, ნატოს ქვეყნების ნეგატიური რეაქციის შიშით, განსაკუთრებით თურქეთის მხრიდან, რომელსაც ასევე შეეძლო ბოსფორისა და დარდანელის დაბლოკვა რუსული ჯგუფისთვის სირიაში.

 

შედეგად, კონფლიქტების წამოწყება, სადაც ეს შესაძლებელია, ასადის რეჟიმის ავანტიურაში გადაყვანა აფხაზეთისა და ცხინვალის სეპარატისტების "აღიარებით", სეპარატიზმის მხარდაჭერითა და საქართველოს ოკუპაციით,  სომხურმა ლობმა შექმნა სიტუაცია, სადაც საერთაშორისო საზოგადოება უბრალოდ არ დათანხმდებოდა თვითნებობის ახალ ფაქტებს. ამრიგად, სომხურმა ლობმა ხელი მოაწერა „არცახის“ პროექტის განაჩენს.

 

სინამდვილეში, სომეხმა ნაციონალისტებმა საკუთარი თავის გადათამაშება შეძლეს. ახლა კი, როდესაც პოლიტიკურად გაკოტრდნენ, ისინი კვლავ იმედს არ კარგავენ, რომ რუსული ძალები მოიზიდონ დასახმარებლად, ხოლო ერევნიდან ისმის შურისძიების ზარები.

 

 

 

KavkazPlus

წაკითხულია : 523