ანალიტიკა

შეერთებული შტატები ბლოკავს რუსეთის მხრიდან დასავლური სანქციების გვერდის ავლით შემოვლით  „სომხურ არხს“
04.10.22 10:40

ცოტა ხნის წინ ცნობილი გახდა, რომ შპს ტაკო, რომელიც მდებარეობს სომხეთში შედის იმ ორგანიზაციების ახალ სიაში, რომლებიც რუსეთის წინააღმდეგ აშშ-ის სანქციებს ექვემდებარება. სანქცირებული კომპანიების სია გამოქვეყნებულია აშშ-ს ფინანსთა სამინისტროს ვებგვერდზე.

 

აღნიშნულია, რომ აშშ-ს ხაზინის საგარეო აქტივების კონტროლის ოფისმა (OFAC) გააფართოვა იმ პირებისა და კომპანიების სია, რომლებიც ექვემდებარებიან ანტირუსულ სანქციებს ე.წ. დონეცკის, ლუგანსკის, ზაპოროჟიესა და ხერსონის რეგიონების რუსეთის ფედერაციასთან შეერთების შესახებ „რეფერენდუმები“-ს და ამ უკრაინის რეგიონების ანექსიის შემდგომი მცდელობის გამო. სანქციების სიაში ასევე შედის შპს „ტაკო“, სომეხი პარტნიორი რუსული  კომპანიისა შპს „რადიოავტომატიკა“ (რუსული იარაღის სისტემებში გამოყენებული ელექტრონული კომპონენტების მიმწოდებელი). აშშ-ს სახაზინო დეპარტამენტის ცნობით, შპს „ტაკო“ ჩართული იყო შპს „რადიოავტომიკას“ ელექტრონული კომპონენტების იმპორტში და შესყიდვების პროცესის ორგანიზებაში სომხეთში.

 

სომხური კომპანიების წინააღმდეგ სანქციები მიუთითებს იმაზე, რომ შეერთებული შტატები აპირებს, მიუხედავად ამერიკული სომხური ლობის გავლენისა, „დაბლოკოს“ ყველა არხი რუსეთის მიერ დასავლური სანქციების გვერდის ავლით, რომლებიც დაწესდა უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის აგრესიის შემდეგ. ეს არხები, როგორც ჩანს, ბოლო დრომდე წარმატებით მუშაობდა სომხეთის, როგორც რუსეთის ფედერაციის „მოკავშირის“ CSTO-ში, გავლით. სომხეთის მნიშვნელობა განსაკუთრებით დიდი იყო რუსეთის მიერ სანქციების გვერდის ავლით მაღალტექნოლოგიური სამხედრო და ორმაგი დანიშნულების პროდუქციის მიღებაში.

 

ზოგიერთი სომხური მედია სულ ცოტა ხნის წინ ენთუზიაზმით წერდა, რომ უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის ფედერაციის აგრესიის, რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების დაწესების და IT სპეციალისტების მნიშვნელოვანი ნაწილის (ზოგჯერ ფირმებთან ერთად) სომხეთში მასობრივი გადასვის შემდეგ, ერევანი იქცევა „სილიკონის ველად“.ბევრი რუსული IT კომპანია, რომელიც მუშაობს დასავლურ ბაზარზე, აქ რუსეთის ფედერაციიდან გადავიდა. მაგრამ სომხეთი საინტერესო არა მხოლოდ მათთვის იყო.

 

ისარგებლა რა სომხური კომპანიების დასავლურ ბაზრებზე უპრობლემო წვდომით, რუსულმა სპეცსამსახურებმა ძალიან სწრაფად გაჭრეს არხი სომხეთის გავლით სანქციების „გვერდის ავლით“, რუსეთისთვის მაღალტექნოლოგიური ორმაგი დანიშნულების ტექნოლოგიის მისაწოდებლად. რუსული არმიისა და რუსეთის სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსისთვის ეს კრიტიკულად მნიშვნელოვანი გახდა, რადგან სანქციების გამო რუსეთის ფედერაციაში წარმოებული მრავალი სახის იარაღი იქცევა „რკინად და კოპიტულად“, რომლებიც ნაკლებად გამოიყენება თანამედროვე ომში. რუსეთის ფედერაციაში თითქმის მთელი ელექტრონიკა, სახელმძღვანელო და სანავიგაციო სისტემა დამზადდა იმპორტირებული კომპონენტების გამოყენებით ან უცხოური ტექნოლოგიების  გამოყენებით. შედეგად, რუსეთი უკრაინის წინააღმდეგ ომში დღეს იძულებულია დახარჯოს რაკეტების „ძველი“ მარაგი და ვერ აწარმოებს ახლებს.

 

აქ სომხური ლობი მაქსიმალურად დაეხმარა და ახლაც ეხმარება კრემლს სანქციების გვერდის ავლაში. თანაც ამას ხშირად არ არეკლამებს და ზოგჯერ უბრალოდ იმალება "სომხური პატრიოტიზმის" მიღმა. იგივე რუბენ ვარდანიანი, რომელმაც ცოტა ხნის წინ ოფიციალურად უარყო რუსეთის მოქალაქეობა და ერევნის გავლით გადავიდა აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე ყარაბაღში რუსი სამშვიდობოების პასუხისმგებლობის ზონაში, ცნობილია როგორც სკოლკოვოს პროექტის ერთ-ერთი მთავარი ორგანიზატორი. სკოლკოვოს საინოვაციო ცენტრი (პროექტის დაწყებისას 2010-2011 წლებში ხშირად იყო აღწერილი, როგორც "რუსული სილიკონის ველი") პოზიციონირებს, როგორც თანამედროვე სამეცნიერო და ტექნოლოგიური ინოვაციური კომპლექსი ახალი ტექნოლოგიების განვითარებისა და კომერციალიზაციისთვის.

 

თავდაპირველად, რუსეთის ხელისუფლება სკოლკოვოში აპირებდა მოეწყო ამერიკული "სილიკონის ველის" რუსული ანალოგი, რომელიც მდებარეობს კალიფორნიაში, სადაც თავს იყრის მრავალი მაღალტექნოლოგიური საწარმო და პროგრამული უზრუნველყოფის შემქმნელი (მათ შორის სამხედრო საჭიროებისთვის). სხვათა შორის, კალიფორნია (კერძოდ, ქალაქი ლოს-ანჯელესი და მისი გარეუბნები) არის სომეხი მოსახლეობის უდიდესი კონცენტრაციის ადგილი შეერთებულ შტატებში, ამ დიასპორის მრავალი წარმატებული სომეხი ბიზნესმენი დაკავშირებულია "სილიკონის ველის" საწარმოებთან. აქედან გამომდინარე, გასაკვირი არ არის, რომ რუსეთში სომხური დიასპორის წარმომადგენლები ასევე დაკავშირებულნი იყვნენ რუსულ „სილიკონ ველთან“, რომლებიც ცდილობდნენ ანალოგიით გაემეორებინათ თავიანთი თანამოძმეების წარმატება შეერთებულ შტატებში.

 

სკოლკოვოს საინოვაციო ცენტრის წინამორბედი, რომელზეც რუსეთის სახელმწიფო დიდ იმედებს ამყარებდა „მოწინავე ტექნოლოგიების სფეროში გარღვევის“ საქმეში, იყო სკოლკოვოს ბიზნეს სკოლა, რომელიც გაცილებით ადრე 2006 წელს გამოჩნდა, რომლის  თანადამფუძნებელი და ორგანიზატორი გახლდათ  სომხური წარმოშობის რუსი მილიარდერი რუბენ ვართანიანი. ის ასევე იყო სკოლკოვოს ინოვაციების ცენტრის შექმნის ერთ-ერთი ინიციატორი. სკოლკოვოს პროექტში ინვესტიციების ეფექტურობა უკიდურესად დაბალი იყო და არსებული ინფორმაციით, ბოლო წლების განმავლობაში იქ არ ჩატარებულა რაიმე განსაკუთრებული „სენსაციური კვლევები“. სახელმწიფო ბიუჯეტიდან სკოლკოვოს პროექტის დაფინანსებაზე კარგად გამდიდრდნენ მასში ჩართულნი, იგივე რუბენ ვარდანიანი.

 

„სკოლკოვოს პროექტის“ ფარგლებში რაღაც მაინც კიდევ კეთდებოდა. კერძოდ, მისი ზოგიერთი სტრუქტურის მეშვეობით დასავლეთში ტექნოლოგიური და ინოვაციური სიახლეების  სესხება (და შესაძლოა ბანალური ქურდობაც კი) განხორციელდა რუსეთის სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსის საწარმოებში შემდგომი განხორციელებისთვის. უდავოა, რომ ამ პროცესში ჩართულნი იყვნენ სომხური დიასპორის წარმომადგენლები, როგორც რუსეთის ფედერაციაში ისე დასავლეთში, აშშ-ში.

 

რუბენ ვართანიანთან და რუსეთის ფედერაციაში სომხური დიასპორის სხვა წარმომადგენლებთან დაკავშირებულმა სტრუქტურებმა, ლეგალურად ან არალეგალურად შეიძინეს ან „მოიპოვეს“ უცხოური სამხედრო ან „ორმაგი დანიშნულების“ დამუშავებები, გადასცეს ისინი რუსეთის სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსის კვლევით ინსტიტუტებსა და საწარმოებს.  სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსმა გააერთიანა ეს დამუშავებები  რუსული იარაღის სისტემებში მათი გამოყენებისთვის. გასაგებია, რომ ეს ყველაფერი განხორციელდა არა საჯაროდ, არამედ იგივე სკოლკოვოს საინოვაციო ცენტრისა და სხვა სტრუქტურების საფარქვეშ. მაგრამ ის ფაქტი, რომ რუბენ ვარდანიანი დაკავშირებულია რუსეთის სპეცსამსახურებთან და ჩართული იყო რუსეთის სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსის საჭიროებისთვის უახლესი საგარეო მოვლენების მიწოდების პროცესში, ეჭვგარეშეა.

 

როგორც ჩანს, ვართანიანი იგივეს აგრძელებს მაშინაც კი როცა ყარაბაღში რუსი სამშვიდობოების პასუხისმგებლობის ზონაში იმყოფება. იგი ახლაც აპიარებს მაღალტექნოლოგიური სპეციალისტების მოზიდვას „სომხეთში და არცახში“ „მეცნიერული გამოცდილების გაცვლის მიზნით“.

 

ვართანიანის ამჟამინდელი მისია ყარაბაღში, სავარაუდოდ მდგომარეობს არა მხოლოდ სეპარატიზმისა და რევანშისტების მხარდაჭერაში, არამედ სომხეთის გზით სანქციების გვერდის ავლით არხის ორგანიზებაში. ამ არხებით რუსეთის ფედერაციას შეუძლია მიიღოს სამხედრო მაღალტექნოლოგიური დამუშვებები და იმპორტირებული კომპონენტები შეიარაღების სისტემებისთვის.

 

ამ არხების „საფარი“ ასევე გახლავთ დასავლეთ სომხურ დიასპორასთან კავშირები და აქ როგორც ჩანს, „უძველესი ერი“ ასრულებს „ორმაგი აგენტის“ ფუნქციებს როგორც ერთი მიმართულებით, ასევე მეორე მიმართულებით.

 

„კავკაზ პლუსმა“ უკვე დაწერა იმის შესახებ თუ როგორ მუშაობს სომხური „მეხუთე კოლონა“ რუსეთში შეერთებული შტატების ინტერესებისთვის. მაგრამ არის „საპირისპირო პროცესიც“ და დროდადრო აქ ძალიან ეგზოტიკური სკანდალებიც ვლინდება. კერძოდ, სულ ცოტა ხნის წინ  მართლმსაჯულების წინაშე შეერთებულ შტატებში წარსდგნენ  ჯეიმი ლი ჰენრი, გადამდგარი ტრანსგენდერი ჯარისკაცი (ყოფილი ქალი "გადაქცეული" კაცად), მისი ცოლი და ყოფილი სამხედრო ექიმი, პროფესიონალი ანესთეზიოლოგი ანა გაბრიელიანი, ისინი აპირებდნენ რუსეთისათვის გადაეცათ აშშ-ს სამხედრო პერსონალის პირადი სამედიცინო ინფორმაცია, რომელთანაც მათ ჰქონდათ ოფიციალური სამსახურებრივი  წვდომა. აშშ-სა და რუსეთის ფედერაციას შორის გეოპოლიტიკური დაპირისპირების მასშტაბით ეს შემთხვევა უმნიშვნელოა, მაგრამ ძალზედ საგულისხმოა. ეჭვგარეშეა, რომ რუსეთის ფედერაციისათვის და აშშ-ში სომხური  დიასპორისათვის უკანონოდ არის გადაცემული სხვაც, ბევრად უფრო მნიშვნელოვანი ინფორმაცია ერევნის გავლით.

 

ჯაშუშობის, სანქციების გვერდის ავლით და რუსული იარაღის კომპონენტების რუსეთში გადაცემის სომხური არხი უკრაინის წინააღმდეგ რუსული აგრესიის შემდეგ თითქმის 8 თვეა გააქტიურებულია. მაგრამ, როგორც ჩანს აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტმა, რომელმაც ახლახან დაიწყო ერევნის რეჟიმის აქტიური „ლოლიაობა“ და რუსეთის საბოლოო „გეოპოლიტიკური გადაგდების“ შემთხვევაში, გადაწყვიტა ამ არხის დაბლოკვა. და ეს ხდება აშშ-ს წარმომადგენელთა პალატის სპიკერის ნენსი პელოსის ერევანში ჩასვლისა და მისი თეატრალური ცრემლების შემდეგ "გენოციდის" მემორიალთან.

 

 

 

გიორგი მაზნიაშვილი

წაკითხულია : 496