ანალიტიკა

"სამშვიდობო მისიის" დასასრული სეპარატისტთა ინტერესების სასარგებლოდ
14.12.22 15:00

რუსი "სამშვიდობოები" ყარაბაღში და მათ მიერ მფარველობის გზა სეპარატისტებისა, რომლებიც მონაწილეობენ აზერბაიჯანის წიაღისეულის და ბუნებრივი რესურსების ძარცვაში, ძალიან კარგად არის ცნობილი საქართველოს იგივე რუსი "სამშვიდობოების" მსგავსი ქცევიდან. 2008 წლის აგრესიამდე ისინი ე.წ. „სამშვიდობო მისიებით“  ფორმალურად იმყოფებოდნენ  აფხაზეთსა და საქართველოს ცხინვალის რეგიონში.

 

ამიტომაც სომეხმა ნაციონალისტებმა და „არწახელმა“ სეპარატისტებმა ასე სიხარულით მიიღეს რუსი „სამშვიდობოების“ შესვლა ყარაბაღში 2020 წლის ომის შედეგების შემდეგ. ისინი იმედოვნებდნენ, რომ კრემლი აქაც „საკუთარი თავის ერთგული“ დარჩებოდა (უფრო სწორად, სომხური ლობისა, რომელიც ფაქტობრივად  განსაზღვრავს მის პოლიტიკას).  „სამშვიდობოები“ მორიგი პროვოკაციების შემდეგ გადაიქცევიან ოკუპანტებად და დაიწყებენ ბრძოლას სეპარატისტების მხარეზე, როგორც ეს  უკვე მოხდა საქართველოში 2008 წელს.

 

 შეიძლება ითქვას, რომ ყველა სეპარატისტულ პროექტს პოსტსაბჭოთა სივრცეში თან ახლდა ე.წ. "რუსული მშვიდობისმყოფელობა" ან მისი მცდელობები. ეს იყო სეპარატიზმის ლეგალიზაციის „პირველი ეტაპი“. მეტიც, კრემლის პირდაპირი ზეწოლის ქვეშ საქართველოს რეგიონებში შემოყვანილი ე.წ. „რუსი სამშვიდობოები“ მხოლოდ და მხოლოდ სეპარატისტებს უჭერდნენ მხარს, ხელს უწყობდნენ მათ ტერორს და რეპრესიებს მშვიდობიანი ქართული მოსახლეობის წინააღმდეგ.

 

თუმცა, ფორმალურად რუსი "სამშვიდობოების" მიერ აფხაზეთში განხორციელებული ძირითადი ამოცანები გულისხმობდა (პირდაპირი ციტატა): "კონფლიქტის ზონიდან წასული ადამიანების ყოფილ მუდმივ საცხოვრებელ ადგილებში უსაფრთხო და ღირსეული დაბრუნების პირობების შექმნას ". ანუ აფხაზეთში მანდატით სამშვიდობოებს უნდა დაებრუნებინათ ქართველი დევნილები სოხუმში, გაგრაში,სხვა ქალაქებსა და სოფლებში. მაგრამ, რეალურად მათ მხოლოდ გაამძაფრეს ეთნიკური წმენდა და 2008 წლის აგვისტოში საქართველოს მოსახლეობის დიდი ნაწილი აფხაზეთის ფარგლებს გარეთ მდებარე კოდორის ხეობიდანაც კი გააძევეს.

 

აზერბაიჯანელმა საზოგადოებრივმა აქტივისტებმა ასევე შეგვახსენეს, რომ აზერბაიჯანის ყარაბაღის სამშვიდობოებმა ასევე ოფიციალურად უნდა უზრუნველყონ აზერბაიჯანელი დევნილების დაბრუნება საკუთარ სახლებში და ზოგადად ნებისმიერი ეროვნების აზერბაიჯანელი მოქალაქის შეუფერხებელი გადაადგილება მათ ტერიტორიაზე მათი პასუხისმგებლობის ზონაში.

 

 

მაგრამ არსებობს იმედი, რომ სწორედ აზერბაიჯანში დადგებიან  რუსეთის სამშვიდობო ძალები არჩევანის წინაშე: ან ნამდვილად შეასრულებენ 2020 წლის ნოემბრის შეთანხმებებით დადგენილ სამშვიდობო ფუნქციებს, როგორც საჭიროა ან დატოვებენ ყარაბაღის ტერიტორიას შეთანხმებულ 5 წლიან ვადაზე ადრე.

 

პრინციპში, აზერბაიჯანს არ სჭირდება რუსი სამშვიდობოები ყარაბაღში დიდწილად. აზერბაიჯანის მთავრობას აქვს ყველა რესურსი, რომ აღადგინოს წესრიგი აქ და უზრუნველყოს თავისი მოქალაქეების უფლებები, განურჩევლად მათი ეროვნებისა. მათ შორის სომეხი ეროვნების მოქალაქეები. თუ ვიმსჯელებთ იმით, რაც ხდება ყარაბაღში, სამშვიდობოები საჭიროა შეუმდგარი  სეპარატისტების „დასაფარად“, რომლებიც არა მარტო ოცნებობენ შურისძიებაზე და „არცახის“ სეპარატისტული პროექტის აღორძინებაზე, არამედ აზერბაიჯანის წიაღის მოროდიორობითა და ძარცვით არიან დაკავებულნი:

 

 

სწორედ ასე, ერთ დროს საქართველოს აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში სეპარატისტები პირდაპირ ძარცვას ეწეოდნენ „სამშვიდობოების“ საფარქვეშ (ტყეებს ჭრიდნენ, იტაცებდნენ წიაღისეულს - ნახშირს, ღორღს, ქვიშას და ა.შ. და რუსეთში გაჰქონდათ). ყველა საერთაშორისო სტანდარტით, რასაც სეპარატისტები „სამშვიდობოების“ საფარქვეშ აკეთებენ აზერბაიჯანულ ყარაბაღში, არის აშკარა ძარცვა და აზერბაიჯანის ეკოლოგიის დაზიანება. არც სეპარატისტებს და არც მათ, ვინც მათ მფარველობს, არ აქვთ უფლება აზერბაიჯანის წიაღის ექსპლუატაციისა და აქედან ძვირფასი და ფერადი ლითონის მადნის ექსპორტისა, აგრეთვე აზერბაიჯანის ბუნებისათვის  კოლოსალური ზიანის მიყენების უფლება. სეპარატისტებსა და სომეხ ოკუპანტებს, ზოგადად, ჯერ არც უზღავთ აზერბაიჯანის მინერალური რესურსების უკანონო ექსპლუატაციით ქალბაჯარის რაიონში მიყენებული ზარალი, კერძოდ, ზოდის ოქროს საბადოს გამო, რომელიც ძირითადად აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე მდებარეობს.

 

საბოლოო ჯამში ცხადია, რომ სეპარატისტებს სურთ აზერბაიჯანულ ყარაბაღში გაიმეორონ ის სცენარი, რომელიც გათამაშდა 2008 წლის აგვისტოში საქართველოს წინააღმდეგ რუსეთის აგრესიის დაწყებამდე, როდესაც "სამშვიდობოები" ფაქტობრივად "შეეკვრნენ" სეპარატისტებს და ერთად გამართეს ომი საქართველოს წინააღმდეგ. თუმცა, დღეს ვითარება განსხვავდება 2008 წლიდან. დღეს რუსეთს მთელი ძალები  კონცენტრირებული აქვს უკრაინაში, სადაც აგრესიაც სწორედ სეპარატიზმის მხარდაჭერით დაიწყო. გახსნის თუ არა რუსეთი „მეორე ფრონტს“ სამხრეთ კავკასიაში? ამისთვის ჯერ ერთი, არ არსებობს ძალები და მეორეც, თურქეთს მისი მეგობარი სახელმწიფოების წინააღმდეგ რუსეთის აგრესიის შემთხვევაში შეუძლია დახუროს, ფაქტობრივად ერთადერთი „სარკმელი გარე სამყაროსკენ“, რომელსაც დღეს რუსეთის ფედერაცია იყენებს.

 

ამიტომ, სრულიად სამართლიანად, აზერბაიჯანის ეკოლოგიისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრომ დააყენა საკითხი აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე ბუნებრივი რესურსების უკანონო მოპოვების გარემოსდაცვითი მონიტორინგისა და სომხეთში მადნისა და სხვა რესურსების ექსპორტის აღკვეთის შესახებ. ოფიციალურად გამოცხადდა, რომ აზერბაიჯანი იწყებს წინასწარ მონიტორინგს, რათა გამოიძიოს წიაღისეულის საბადოების უკანონო ექსპლუატაცია იმ ტერიტორიებზე, სადაც დროებით რუსი სამშვიდობოები არიან განლაგებულნი და ამასთან დაკავშირებული ეკოლოგიური შედეგები. საზოგადოებრივი აქტივისტები ასევე შეუერთდნენ სახელმწიფო ხელისუფლების მიერ გატარებულ ღონისძიებებს აზერბაიჯანში მინერალური რესურსების ძარცვისა და ბუნების განადგურების თავიდან ასაცილებლად. ქალაქ შუშასთან აზერბაიჯანული საზოგადოების მასობრივი მშვიდობიანი აქცია "სამშვიდობოებისთვის" მოულოდნელი აღმოჩნდა და დღესდღეობით მათ აირჩიეს აზერბაიჯანული საზოგადოების ლეგიტიმური მოთხოვნების "სრულიად უგულებელყოფის" ტაქტიკა.

 

 

იმავდროულად, საზოგადოებრივი აქტივისტები რუსი "სამშვიდობოებისგან" მხოლოდ აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე სამშვიდობო ფუნქციების მართებულ შესრულებას ითხოვენ. ისინი ვალდებულნი არიან უზრუნველყონ სახელმწიფო მონიტორინგის ჯგუფებისა და სოციალური აქტივისტების უსაფრთხო მატარებელი ყარაბაღის უკანონო მაღაროების ადგილებზე და ხელი შეუწყონ გარემოსდაცვითი დანაშაულების შეჩერებას.

 

მაგრამ იმის ნაცვლად, რომ დაეხმარონ აზერბაიჯანელ გარემოსდამცველებს მათ პასუხისმგებლობის არეალში არსებული სიტუაციის მონიტორინგში, რუსმა "სამშვიდობოებმა" ფაქტობრივად შეუმდგარი სეპარატისტების მხარე დაიკავეს. რაც ზიანს აყენებს პირველ რიგში ყარაბაღელ სომხობას.

 

ის ფაქტი, რომ სომეხი ეროვნების აზერბაიჯანელი მოქალაქეები ჯერ კიდევ არ დგამენ რეალურ ნაბიჯებს აზერბაიჯანულ საზოგადოებაში ინტეგრაციისთვის, უმეტესწილად "მშვიდობისმყოფელების" ბრალია. ყარაბაღში ყოფნის პირველივე დღიდან „სამშვიდობოებს“ მოუწიათ უკანონო სეპარატისტული ბანდების განიარაღება და ადგილობრივ სომეხ მოსახლეობას აეხსნათ, რომ მათი ამოცანა იყო აზერბაიჯანულ საზოგადოებაში ექსესების გარეშე ინტეგრირება და აზერბაიჯანის კანონების მიხედვით ცხოვრების სწავლა.

 

  თავად "სამშვიდობოები" ყარაბაღის სომეხ მოსახლეობას "დათვურ სამსახურს" უწევენ. ბოლოს და ბოლოს, როცა ისინი წავლენ, ყარაბაღის სომხების მნიშვნელოვანი ნაწილი უბრალოდ არ იქნება მზად აზერბაიჯანის სრულფასოვანი მოქალაქეობისთვის. მათ არ ესმით აზერბაიჯანის კანონმდებლობა, არ იციან სახელმწიფო ენა, არ აღუდგენიათ აზერბაიჯანის მოქალაქეობა, სათანადოდ არ დაუკანონებიათ კუთვნილი უძრავი ქონება  (ცხადია, აქ არ იგულისხმება აზერბაიჯანელების მიტაცებული სახლებისა და ბინების „დაკანონება").

 

„სამშვიდობოებს“ რომ მართლა სურდეთ ყარაბაღის სომხებისთვის სიკეთე, მაშინ ყველაფერს გააკეთებდნენ, რომ ყარაბაღის სომხურმა მოსახლეობამ სწრაფად გადაწყვიტოს სად უნდა იცხოვროს - აზერბაიჯანში თუ სომხეთში. ეს სარგებელს მოუტანდა უბრალო ხალხს. მათ, ვისაც აზერბაიჯანის მოქალაქეობა სურთ, შეძლებდნენ მოქალაქეობის აღდგენას და აზერბაიჯანის სტრუქტურებში დასაქმებას სამშვიდობოების ყარაბაღში ყოფნის განმავლობაში. პენსიონერები და ინვალიდები შეძლებდნენ პენსიებისა და შეღავათების საკითხს, რისი უფლებაც აზერბაიჯანის ყველა მოქალაქეს, განურჩევლად ეროვნებისა, კანონით გააჩნიათ. ისე, ვისაც არ უნდა აზერბაიჯანში ცხოვრება, გადაწყვეტს საკუთარი ქონების გაყიდვის საკითხს და მშვიდად გადასახლებას სომხეთში, რუსეთში, საფრანგეთში ან სადაც მოესურვებათ.

 

თუმცა, საეჭვო „სამშვიდობო მისიის“ გამო, რაც ერწყმის მინერალური რესურსების მიტაცებას და ძარცვას სეპარატისტთა მფარველობასთან ერთად, ყარაბაღის რიგითი სომხები, რომლებიც სეპარატიზმში არ არიან ჩართული, არჩევანის წინაშე დადგნენ. იმის გამო, რომ „სამშვიდობოებმა“ ვერ უზრუნველყვეს სომხების თანდათანობით მშვიდობიანი ინტეგრაცია აზერბაიჯანულ საზოგადოებაში და არ მოამზადეს ისინი ახალი რეალობისთვის, ბევრი მათგანი ყველაფერს მიატოვებს და სასწრაფოდ დატოვებს ყარაბაღს.  ამაში ბრალი მიუძღვით სეპარატისტებს, რევანშისტებს და „მშვიდობისმყოფელებს“.

 

 

გიორგი მაზნიაშვილი

წაკითხულია : 523