ანალიტიკა

შოვის ტრაგედია და 2008 წლის აგვისტოს ომი ... სეპარატიზმი, როგორც ომების ძირითადი მიზეზი
08.08.23 18:20

2008 წლის აგვისტოში რუსეთის აგრესიის 15 წლის ტრაგიკული წლისთავი კიდევ უფრო დაამძიმა 2023 წლის 3 აგვისტოს ტრაგედიამ მთიან რაჭაში, კურორტზე შოვი, სადაც მეწყერის შედეგად სულ მცირე 17 ადამიანი დაიღუპა, 19 დღემდე დაკარგულად ითვლება.

 

საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს გარემოს ეროვნული სააგენტოს სპეციალისტების დასკვნაში აღნიშნულია, რომ სტიქიის მთავარი მიზეზი მყინვარწვერის ბუბას დასავლეთით მდებარე კლდის მასის ჩამონგრევა გახდა. ნანგრევები მოვიდა მოძრაობაში, შეეჯახა მყინვარს, რამაც გამოიწვია თბილი ამინდების გამო დამდნარი მყინვარის გარკვეული ნაწილის ჩამოშლა, რამაც თავის მხრივ გამოიწვია სუბყინულოვანი წყლების ადიდება.

 

წარმოქმნილმა ნაკადმა დიდი სიჩქარით დაიწყო მოძრაობა მდინარე ბუბისწყლის ხეობის გასწვრივ და ჩამორეცხა ფერდობები. შედეგად წარმოიქმნა მეწყერი, რომელიც კურორტ შოვს დაატყდა თავს. „მსგავსი მოვლენების ჩამოყალიბების ზუსტი დროის პროგნოზირება თითქმის შეუძლებელია“, - ნათქვამია ანგარიშში.

 

სხვა ექსპერტები კი ამტკიცებენ, რომ შოვში სტიქიის პროგნოზირება და პრევენცია შესაძლებელი იყო. მაგრამ ამისათვის საჭიროა ძვირადღირებული მონიტორინგის სისტემა მაღალმთიან და ალპურ რეგიონებში, მსგავსად იმისა, რომელიც არსებობს სხვა ქვეყნებში, სადაც არის მაღალი მთები, მყინვარები და ღვარცოფსაშიში და მეწყერსაშიში ზონები - ავსტრიაში, შვეიცარიაში და ა.შ. ამისთვის საჭიროა სახსრები მონიტორინგის სადგურების აღჭურვილობისთვის, შვეულმფრენებისთვის და ტერიტორიებზე მათი სისტემატური გადაფრენისთვის, მაღალმთიანი ღვარცოფისკენ მიდრეკილი ტერიტორიების და მყინვარების კვლევისა და მონიტორინგისთვის, ღვარცოფის დამცავი სტრუქტურების მშენებლობისთვის და ა.შ.

 

სამწუხაროდ, ნაცვლად იმისა, რომ საქართველომ მიმართოს რესურსები შოვის მსგავს მთიან რაიონებში კატასტროფების თავიდან ასაცილებლად, ბოლო 25 წელიწადი ქვეყანამ რესურსები  უნდა დახარჯოს სეპარატიზმის ყველაზე ღრმა ეკონომიკური და პოლიტიკური უარყოფითი შედეგების დასაძლევად, აფხაზეთიდან და სამაჩაბლოდან 500 000-ზე მეტი ლტოლვილის დასასახლებლად, მათთვის საცხოვრებელი სახლების ასაშენებლად, სეპარატიზმის მსხვერპლთა სხვა სოციალური გადასახადებისთვის. ეს, რომ აღარაფერი ვთქვათ იმ ფაქტზე, რომ სეპარატიზმისკენ მიდრეკილ რეგიონებში ამ არასტაბილურობამ შეაშინა და აშინებს ასობით და ასეულობით მსხვილი ინვესტორი უცხოეთიდან და სეპარატისტები კი უბრალოდ „საჩუქრად“ ართმევენ საქართველოს ენგურჰესზე წარმოებული ელექტროენერგიის დაახლოებით ნახევარს, მის შეკეთებასა და განახლებაზე ცენტის დახარჯვის გარეშე.

 

შექმნილ ვითარებაში, როდესაც საქართველოში სეპარატიზმის გამო, საქართველოს ეკონომიკურმა დისბალანსმა გამოიწვია მაღალმთიან რეგიონებში ასეთი ბუნებრივი საფრთხეების მონიტორინგის სისტემის ასაშენებლად საკმარისი სახსრების ნაკლებობა, თითქმის შეუძლებელი იყო შოვის მსგავსი სტიქიის პროგნოზირება. ასევე მისი ძირეული მიზეზის განეიტრალება (მთიანეთში კლდეების ნგრევა და მყინვარის დნობა).

 

მივუბრუნდეთ სხვა დონის სეპარატიზმის პრობლემებსა და შედეგებს - 2008 წლის აგვისტოში საქართველოს წინააღმდეგ პირდაპირ შეჭრასა და აგრესიას. ყოველივე ამის შემდეგ, ამ პრობლემების განჭვრეტა მარტივად შეიძლებოდა - რუსეთის ფედერაციის ომი და აგრესია 2008 წლის აგვისტოში საქართველოს წინააღმდეგ და იმავე რუსეთის ფედერაციის ომი და აგრესია ჯერ 1914 წელს, შემდეგ კი 2022 წლის თებერვალში უკრაინის წინააღმდეგ. უფრო მეტიც, ამ ტრაგედიების ძირითადი მიზეზი ყველასთვის ცნობილია - სეპარატიზმი.

 

აგრესია სეპარატისტების „დასაცავად“, რომლებსაც თითქოს „გენოციდით“ ემუქრებიან, კრემლის ერთგვარ „საფირმო ხელწერად“ იქცევა.  ყველა საღად მოაზროვნე ანალიტიკოსისთვის აშკარაა, თუ ვინ ასწავლა კრემლის ხელმძღვანელობას ომის გაჩაღების ამგვარი სქემები. ეს სწორედ ისინი არიან, ვინც სსრკ-ს არსებობის წლებში პირველებმა წაახალისეს სეპარატიზმი და „გენოციდის აცილების მიზნით“ საზღვრების გადაკეთება მოითხოვეს – სომეხი ნაციონალისტები. სწორედ არცახის „მიაცუმის“ მოთხოვნებში, რომლის მსგავსადაც წარმოიშვა სხვა სეპარატისტული პროექტები, არის 2008 წლის საქართველოსა და 2022-2023 წლებში უკრაინის ტრაგედიების ძირითადი მიზეზი.

 

თუკი დამდნარმა მყინვარმა კლდის ნგრევა შეიძლება ან გამოიწვიოს ან არა, თითქმის ნებისმიერი სეპარატიზმი, თუ ის არ შეჩერდება და არ განეიტრალდება, იწვევს ომს და ტრაგედიას. მანამდე კი უბედურება მოაქვს ყველა იმ მოტყუებული ადამიანისთვის, ვინც სეპარატისტებს დაუჯერა.

 

დღესდღეობით "არცახის" სეპარატიზმის სათავეებთან მდგარ ყარაბაღის სომხებს აქვთ დრო, გააცნობიერონ თავიანთი შეცდომები, მოინანიონ, შეურიგდნენ აზერბაიჯანელ მეზობლებს და დაიწყონ ნორმალური ცხოვრება. მეტიც, აზერბაიჯანი მზადაა დიდსულოვნად შეუნდოს მათ და მისცეს მოქალაქეობა და დაამყაროს სრულფასოვანი მშვიდობიანი ცხოვრება მათ რეგიონში.

 

ასეთი შანსები არ ეკუთვნით სეპარატიზმით ინფიცირებულ ყველა ადამიანს და ვინც აღმოჩნდება სეპარატისტული ფიგურების გავლენის ქვეშ. მაგალითად, დონბასის მაცხოვრებლებმა, რომლებსაც სჯეროდათ სეპარატისტებისა, დღეს ხელთ მხოლოდ გადაბუგული მიწა, განადგურებული დაბები და ქალაქები, მიმდინარე გაუთავებელი ომი, ნათესავებისა და მეგობრების სიკვდილი შერჩათ ხელთ.

 

  რევანშისტები იმავე პერსპექტივისკენ უბიძგებენ ყარაბაღელ სომხებს და მოუწოდებენ ახალი, აბსოლუტურად უიმედო ომის დაწყებისაკენ აზერბაიჯანის წინააღმდეგ. ისინი კვლავ იწყებენ პროპაგანდისტულ ისტერიას სავარაუდო „არცახის სომხების გენოციდის საფრთხის შესახებ“, ცდილობენ ახალი ომის გაღვივებას.

 

სომხური „არცახის“ სეპარატისტებმა და მათმა მხარდამჭერმა ყარაბაღელმა სომხებმა ერთ დროს სეპარატიზმით აცდუნეს აფხაზები და ოსები, შემდეგ კი ამ სეპარატისტული „პროექტების“ მაგალითით - უკრაინის დონბასის მაცხოვრებლები. დაე, ახლა ნაწილობრივ მაინც გამოისყიდონ თავიანთი დანაშაული ამ მოტყუებული ხალხის წინაშე და აჩვენონ მათ გამოსავალი სეპარატისტული ჩიხიდან.

 

აზერბაიჯანის მთავრობა გვთავაზობს ასეთ გამოსავალს - ყარაბაღის სომხების რეინტეგრაციას აზერბაიჯანში მისი სრული მოქალაქეობრივი უფლებებით. თუ ეს რეინტეგრაცია წარმატებული იქნება, ის სეპარატისტული ჩიხიდან გამოსავალს აჩვენებს როგორც ქართული სამაჩაბლოსა და აფხაზეთის მაცხოვრებლებს, ასევე ოკუპირებული უკრაინული დონბასის და ყირიმის მაცხოვრებლებს.

 

2008 წელს საქართველოს წინააღმდეგ სეპარატიზმის „დასაცავად“ აგრესიის დაუსჯელობამ უკვე გამოიწვია ომი უკრაინაში და გამოიწვევს ახალ ტრაგედიებს, თუ სეპარატიზმი, როგორც ფენომენი არ აღმოიფხვრება.

 

გასული საუკუნის 90-იანი წლების დასაწყისში სამაჩაბლოსა და აფხაზეთის ომების ტრაგედია და საქართველოში 2008 წლის ომის და 2022-23 წლების უკრაინის ომის ტრაგედია სეპარატიზმმა გამოიწვია.  ამ სეპარატისტული ინფექციის მთავარი, პირველწყარო აზერბაიჯანული ყარაბაღის სომხებით დასახლებულ რეგიონებში უნდა ვეძებოთ. თუ ეს კერა არ აღმოიფხვრა, ეს გამოიწვევს ახალ ომებს და ახალ ტრაგედიებს, პირველ რიგში, თავად ყარაბაღელი სომხებისთვის.

 

 

გიორგი მაზნიაშვილი

წაკითხულია : 649