ანალიტიკა

რას გააკეთებს სომხეთი რუსეთის გარეშე?
06.09.23 12:00

”რუსეთი ჩვენი მტერია, წერტილი!” - ასეთი სათაურით გამოქვეყნდა სტატია პოპულარულ სომხურ ინტერნეტგამოცემაში "Armenianreport" 2023 წლის 4 სექტემბერს. ეს ხმამაღალი განმარტება გარკვეულწილად ეხმიანება პრემიერ მინისტრ ნიკოლ ფაშინიანის ცნობილ განცხადებას "არცახი" არის სომხეთი, ასეა ეს!

 

ყველას კარგად ახსოვს, რაც მოხდა ამ განცხადების შემდეგ: 44-დღიანმა ომმა საკუთარი თვალით აჩვენა, რომ ყარაბაღი აზერბაიჯანია და მხოლოდ რუსეთის შუამავლობამ იხსნა სომხეთის არმია სრული მარცხისგან. დაიდო სამმხრივი შეთანხმება და გარდამავალი პერიოდის განმავლობაში ყარაბაღის სომხებით დასახლებულ რაიონებში  რუსი სამშვიდობოები  განლაგდნენ.

 

ლაჩინის დერეფანიც დარჩა ამ რეგიონების სომხეთის რესპუბლიკასთან დასაკავშირებლად, მაგრამ საპასუხოდ სომხეთმა აიღო ვალდებულება სატრანსპორტო კომუნიკაციების განბლოკვის. უპირველეს ყოვლისა კი - აზერბაიჯანის მთავარ ტერიტორიასა და ნახიჩევანს შორის, ე.ი. ზანგეზურის დერეფნის გახსნა. რომლის ფუნქციონირებაზე პასუხისმგებლობაც, ლაჩინის დერეფნის მსგავსად, უნდა აეღო იმავე რუსეთს.

 

ასე დაიწყო დრეიფი "„არცახი“ არის სომხეთი და ასეა ეს!“ აზრიდან „რუსეთი ჩვენი მტერია და ეს ასე“ აზრამდე და ეს ორივე „პუნქტი“ ფაქტობრივად მჭიდრო კავშირშია. ბოლოს და ბოლოს, სომეხ ნაციონალისტებს შორის რწმენა, რომ „არცახი სომხეთია“ თავდაპირველად ეფუძნებოდა იმ ფაქტს, რომ რუსეთი იბრძოდა იმისთვის, რომ  ყარაბაღი სომხეთის შემადგენლობაში ყოფილიყო. მაგრამ 44-დღიანი ომის დროს რუსეთი განზე გადგა.

 

მიუხედავად ამისა, ზოგიერთ სომეხ რევანშისტს ჯერ კიდევ აქვს რუსეთის დახმარებით ყარაბაღის დაბრუნების იმედი. რუს „სამშვიდობოებთან“ მოვლენების განვითარების „ცხინვალური ვარიანტის“ იმედი მაინც აქვთ. სომეხი რევანშისტების გეგმების მიხედვით, რუსეთის ფედერაცია, „რომელიც ცდილობს სომხები გენოციდისგან იხსნას“, იყენებს საბაბს ან პროვოკაციას, რათა დაიწყოს ბრძოლა სეპარატისტებისთვის.

 

მაგრამ ამისათვის სომეხი რევანშისტები "დაცდისკენ" მოუწოდებენ ვიდრე რუსეთი გაიმარჯვებს უკრაინაში, ან თუნდაც „გაყინონ“ ეს ომი, რათა შეუდგნენ „არცახის გადარჩენას“. სწორედ ამით აიხსნება მათი ისტერიული „პრორუსული“ განცხადებები და ლანძღვა იმავე ფაშინიანის მიმართ, რომელიც არ მალავს იმედგაცრუებას რუსეთის მიმართ, რაც მან იტალიურ გაზეთთან La Repubblica ინტერვიუში გამოთქვა.

 

ფაშინიანის თქმით, „რუსეთის ფედერაციის სამშვიდობო ძალები არ ასრულებენ სამმხრივი განცხადების ფარგლებში დაკისრებულ მისიას“. მან აღნიშნა, რომ სომხეთი "განიცდიდა და ეხლაც განიცდის  იმედგაცრუებას CSTO-ს საქმიანობის გამო". ფაშინიანმა განაცხადა, რომ რუსეთის ფედერაცია შორდება სამხრეთ კავკასიას: „ჩვენ ვხედავთ, რომ თავად რუსეთი ტოვებს რეგიონს იმ ნაბიჯების გამო, რომელსაც დგამს ან არ დგამს“. მისი თქმით, „ლაჩინის დერეფანი, რომელიც რუსი სამშვიდობოების კონტროლქვეშ უნდა ყოფილიყო, არ არის მათი კონტროლის ქვეშ. ამის ორი მიზეზი შეიძლება არსებობდეს: ან რუსეთის ფედერაციას არ შეუძლია, ან არ სურს ლაჩინის დერეფანზე კონტროლის შენარჩუნება“.

 

მაგრამ, ამავე დროს, ნიკოლ ფაშინიანს არც ერთი სიტყვა არ უთქვამს, ფუნქციონირებს თუ არა იგივე სამმხრივი შეთანხმებით გათვალისწინებული ზანგეზურის დერეფანი? ბოლოს და ბოლოს, სწორედ სომხეთმა აიღო ვალდებულება სატრანსპორტო კომუნიკაციების განბლოკვაზე. შეასრულა თუ არა მან ვალდებულება? თუ არ იქნება ზანგეზურის დერეფანი, მაშინ არ იქნება ლაჩინის დერეფანი. რა პრეტენზიები შეიძლება იყოს რუსეთის წინააღმდეგ ამ ნაწილში?

 

იტალიური გამოცემისთვის La Repubblica მიცემულ ინტერვიუში ნიკოლ ფაშინიანმა ასევე განაცხადა, რომ სომხეთის რუსეთზე დამოკიდებულება უსაფრთხოების საკითხში შეცდომა იყო. მისი აზრით, ახლა რუსეთის ფედერაციას რომც სურდეს, სომხეთის უსაფრთხოების საჭიროებებს ვერ უზრუნველყოფდა. ფაშინიანის თქმით, რუსეთის ფედერაციაში ამბობენ, რომ დასავლეთის ქვეყნები ერევანს უბიძგებენ „განახორციელოს ზომები, რომლებიც მიმართულია რუსეთის ჩვენი რეგიონიდან განდევნისკენ. მაგრამ ყველაფერი პირიქითაა - თავად რუსეთი გადის სამხრეთ კავკასიიდან იმ ნაბიჯების წყალობით, რომელსაც დგამს ან არ დგამს“, - განაცხადა სომხეთის პრემიერმა.

 

ბუნებრივია, დასავლეთში ენთუზიაზმით მიიღეს ფაშინიანის ინტერვიუ და მისი პრეტენზიები რუსეთის მიმართ „სომხეთის უსაფრთხოების უზრუნველყოფის“ საკითხში. ნატოს ევროპული განვითარების კომიტეტის თავმჯდომარემ გიუნტერ ფელინგერმა სომხეთს ალიანსში გაწევრიანებისკენ მოუწოდა. „ნიკოლ ფაშინიან, მოვუწოდებ სომხეთს, გაწევრიანდეს ნატოში. ჯო ბაიდენი დაიცავს სომხეთს“, - წერს გიუნტერ ფელინგერი.

 

შედეგად, გაძლიერდა განხეთქილება სომეხ ნაციონალისტებს შორის იმის თაობაზე, რუსეთი „მეგობრად“ უნდა ჩათვალონ თუ „მტრად“. პრორუსმა სომეხმა ნაციონალისტებმა (მათ შორის რუსეთში, როგორიცაა ეთნიკურად სომეხი ვლადიმერ ჯაბაროვი) დაიწყეს სომხეთის შეშინება სამწუხარო „უკრაინული პერსპექტივით“, თუ ის ნატოსკენ წავა. აი, მაგალითად, ნაწყვეტები Armenianrepot-ის მიერ გამოცემული მასალიდან „რუსეთი ჩვენი მტერია და ეს ასეა“:

 

„რუსეთში „ალიანსის“ მოწვევის შემდეგ ისინი ღია მუქარაზე გადავიდნენ, რათა ჩვენთვის იგივე მოეწყოთ, რასაც აკეთებენ უკრაინის შემთხვევაში.

 

ყველაფერი სწორედ აქეთ მიდიოდა. რუსეთის პოლიტიკურ წრეებში და უფრო მარტივად, კრემლის მსახურებში გამეფებული გულის ამაჩუყებელი ისტერიის ყურებისას, მიხვალ ერთ ძალიან ძველ, მაგრამ დადასტურებულ დასკვნამდე - საშინელი დასასრული სჯობს გაუთავებელ საშინელებას. სომხეთთან ურთიერთობის შესახებ განაჩენს თავად რუსეთმა მოაწერა ხელი და ჩვენი ქვეყნისთვის ღია მუქარაზე გადავიდა.

 

კრემლმა კარგად იცის, რომ ალიანსში გაწევრიანების პროცედურა ძალიან გრძელია. კრემლში ისიც მშვენივრად იციან, რომ თურქეთი ნატოს წევრია და არასოდეს მისცემს თანხმობას ჩვენი ქვეყნის ალიანსში მიღებაზე. და მაინც, რუსეთს მაინც ძლიერ დაარტყა!

 

ყველა ეს გამოსვლა უნდა გვახსოვდეს, რათა შთამომავლებს ეჭვი არ შეეპაროთ, ვინ ვინ არის.

 

„ნატო არის აგრესიული და სრულიად დესტაბილიზაციის გამომწვევი სტრუქტურა, რომელიც ეწევა აშკარა რუსოფობიურ ქმედებებს. თუ გეეჭვებათ, გადახედეთ ვითარებას უკრაინაში. გახდა კი ის  უსაფრთხო მას შემდეგ, რაც უკრაინამ ნატოში გაწევრიანების სურვილი გამოთქვა და ამ აგრესიულ ბლოკთან რაც შეიძლება მჭიდრო დაახლოების პოლიტიკა გაატარა? განაცხადა ვლადიმერ ჯაბაროვმა.

 

კარგი იქნებოდა მისთვის რამდენიმე მარტივი შეკითხვა დაგვესვა. მაგალითად, როდის დაესხა ნატო რუსეთს? ასეთი რამ არ ყოფილა. და ნატოს ყოფილი და ამჟამინდელი ხელმძღვანელობის მხრიდან ამის შესახებ განცხადება არასოდეს ყოფილა. ყველა მათი ქმედება ორმხრივია. მაგრამ ნებისმიერ შემთხვევაში, როგორ უნდა გავიგოთ ზოგადად უკრაინასთან ანალოგიები? პასუხი ცხვირწინ გვიდევს - რუსეთში გადავიდნენ ღია მუქარაზე, რომ იგივეს მოგვიწყობენ ჩვენც.

 

დიახ, ჯაბაროვის პირით კრემლი დიდი ომის მოწყობით იმუქრება. ცხადია, ადგილობრივი „მეხუთე კოლონის“ და გიუმრის რუსული სამხედრო ბაზის გამოყენებით. დიახ, ისინი არ დაბომბავენ ჩვენს ქალაქებს, მაგრამ, როგორც ვხედავთ, მზად არიან დახოცონ ჩვენი მოხუცები, ქალები და ბავშვები. ყოველგვარი ეჭვისა და სინანულის გარეშე, ჩვენვე გვაბრალებენ მათ შესაძლო დანაშაულს!

 

რა მოჰყვება ამ ყველაფერს? პასუხი ცხადია - ასეთი რუსეთი ერთხელ და სამუდამოდ უნდა დავამსხვრიოთ. ჩვენ უნდა შევაჩეროთ ეს გაუთავებელი საშინელება. დიახ, შეიძლება იყოს საშინელი დასასრული. მაგრამ ჩვენმა ხალხმა ბევრი რამ განიცადა თავის ისტორიაში. ჩვენც გადავურჩებით იმ საშინელ დროს, როცა ის, ვინც თავს ტყუილად მოკავშირე უწოდა, საბოლოოდ მტერი აღმოჩნდა. ამიერიდან რუსეთს ისე უნდა მოვექცეთ, როგორც მტერს. იმიტომ, რომ რუსეთი ზუსტად ასე გვექცევა“.

 

თუმცა, კითხვა რჩება, კარგია, რომ რუსეთი სომხეთის მტერია, თქვენ უნდა "გატეხოთ" მასთან, შეგიძლიათ ბრძოლაც კი - და რა შემდეგ? ვინ არის სომხეთის „მეგობარი“, რომელიც ამიერიდან დაიცავს მას, მხარს დაუჭერს, კვებავს, შეეგუება მის უსაფუძვლო პრეტენზიებს?

 

ნატო? მაგრამ ნატოს უახლოესი წევრი თურქეთია და ეს თავად სომხებმაც კარგად იციან. ნატოს არც ერთი წევრი სომხეთთან არათუ არ ესაზღვრება, კომუნიკაციაც კი არ აქვს.

 

"მეგობრობა ნატოსთან" სომხეთის პირობებში ნიშნავს მეგობრობას თურქეთთან.  ამის ალტერნატივა არ არსებობს.  ასეთი მეგობრობა ნიშნავს კომუნიკაციების განბლოკვას. სულ ერთი და იგივე ზანგეზურის დერეფანი. ის მაინც უნდა გაიხსნას - რუსეთთან თუ მის გარეშე, ნატოსთან თუ მის გარეშე.

 

 

გიორგი კვინიტაძე

წაკითხულია : 757