ანალიტიკა

გადაარჩინეთ ჰუჯაბის მონასტერი! 
22.02.24 9:55

ღია წერილი უწმიდესსა და უნეტარესს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს, მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსს, ბიჭვინთისა და ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტს ილია მეორეს

თქვენო უწმინდესობავ!

 

საქართველოსა და სომხეთის მთავრობებს შორის ურთიერთშეთანხმებით, საქართველო-სომხეთის საზღვრის დელიმიტაციისა და დემარკაციის პროცესი უახლოეს მომავალში უნდა დაიწყოს. უფრო მეტიც, სსრკ-ს არსებობის უკანასკნელ წლებში საქართველოსა და სომხეთის დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ, ამ საზღვარზე სასაზღვრო ტერიტორიის მნიშვნელოვანი მონაკვეთები ცალმხრივად მიითვისა სომხურმა მხარემ, რომელმაც საქართველოს მძიმე პოლიტიკური ვითარებით ისარგებლა.

 

სომხეთის მიერ კონტროლირებადი საზღვრის ცალმხრივი უკანონო „გადაადგილების“ შედეგად, ქართული სიწმიდეები და ქართული კულტურის ძეგლები სომხეთში აღმოჩნდა. მათ შორის გამორჩეულად მნიშვნელოვანია ჰუჯაბის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების მონასტერი.

 

მეცნიერთა აზრით, ჰუჯაბის მონასტერი XII ან XIII საუკუნის პირველ ნახევარში აშენდა; ქართული სახელმწიფოს აყვავების პერიოდში და ქართული ხუროთმოძღვრების ერთ-ერთი გამორჩეული ძეგლია.

 

სამწუხაროდ, დღეს რთულია ტაძრის აგების ზუსტი თარიღის დადგენა. ქტიტორის წარწერა ჰუჯაბის მონასტრის კედლებზე, საიდანაც მონასტრის დამაარსებლების სახელები და მისიდაარსების დროის გარკვევა შეიძლებოდა, XIX საუკუნეში განადგურდა. სავარაუდოდ, ეს ჰაიელმა ყალბისმქნელებმა და ჩამოსახლებულებმა ჩაიდინეს, რომლებმაც იმ წლებში რუსეთის იმპერიის ხელისუფალთა თანხმობით უძველესი ქართული ეკლესიების მასობრივი მიტაცეს და მითვისეს.

 

ვახუშტი ბატონიშვილი ჰუჯაბის მონასტერს XVIII საუკუნის დამდეგს მოქმედად მოიხსენიებს. მოგვიანებით, ომებისა და მტრის თავდასხმის შედეგად მონასტერი განადგურდა და XIX საუკუნის დამდეგისთვის დაცარიელდა. 1905 წელს ჰუჯაბი აღორძინდა, როგორც მართლმადიდებლური დედათა მონასტერი და 1935 წლამდე ფუნქციონირებდა, ვიდრე  მართლმადიდებელი ეკლესიის მტერი საბჭოთა ხელისუფლების სახით მონასტრიდან დედებს გააძევებდა.

 

მონასტერი დასაბამიდან საქართველოს ტერიტორიაზე მდებარეობდა. ამას ადასტურებს საქართველოს სსრ კულტურის სამინისტროს კულტურის ძეგლთა დაცვისა და აღდგენის დეპარტამენტის მიერ თბილისში 1959 წელს გამოქვეყნებული ცნობა „საქართველოს სსრ ძეგლების სახელმწიფო დაცვის შესახებ“ და საქართველოს სოციალისტური რესპუბლიკის ატლასი, რომელიც 1964 წელს საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის ვახუშტი ბატონიშვილის სახელობის გეოგრაფიის ინსტიტუტის მიერ გამოქვეყნდა.

 

1987 წლიდან ჰუჯაბის მონასტერი საქართველოს სსრ-ის ტერიტორიაზე მდებარეობდა. ამას მოწმობს დოკუმენტები, კერძოდ, სტატია ჰუჯაბის შესახებ ქართულ საბჭოთა ენციკლოპედიაში, ტომი 11, გვერდი 521, თბილისი, 1987 წელი. აქ პირდაპირაა მითითებული, რომ ჰუჯაბის მონასტერი მდებარეობდა საქართველოს სსრ-ს მარნეულის რაიონში.

 

1988 წელს ცნობილი გახდა, რომ ჰუჯაბის მონასტრის მითვისების მიზნით, ამ ადგილას სომხეთის სსრ სახელმწიფო საზღვარი 400 მეტრში უკანონოდ გადასწიეს საქართველოს სიღრმისკენ. (კ. ხარაძე. ძეგლის ნამდვილი მემკვიდრე. გაზეთი „ახალგაზრდა კომუნისტი“, 1988 წლის 15 ოქტომბერი, ქართულად).

 

ამრიგად, ქართული მართლმადიდებლური სალოცავი მეზობელმა სახელმწიფომ უკანონოდ მიითვისა. ქართველებს ჰუჯაბის მონასტრის მონახულების შესაძლებლობაც კი ჩამოერთვათ.

 

მეტიც, როცა ისინი ქართული მხრიდან მონასტერთან მიახლოებას ცდილობდნენ, ჰაი მესაზღვრეები მათ ცეცხლს უხსნიდნენ. ასეთი ინციდენტის შესახებ 2005 წელს გამოცემა humanrights.ge 21/04/2005 წლის სტატიაში წერდა: "სად არის საზღვარი საქართველოსა და სომხეთს შორის?"

(http://www.human rights.ge/index.php?a=main&pid=5961&lang=geo).

 

ამ ინფორმაციით, ქართული ტელეკომპანია „მზის“ ჟურნალისტი გიორგი კალანდია გადამღებ ჯგუფთან ერთად ჰუჯაბის მონასტერთან მივიდა. ჰაიელმა მესაზღვრეებმა კი მონასტერთან მიახლოვებისთანავე ცეცხლი გაუხსნეს, ჰაერში ისროდნენ. გადაღებები რამდენიმე წუთს გაგრძელდა, მესაზღვრეების სროლა ჟურნალისტების მიერ გადაღებების დასრულებამდე და მონასტრის ტერიტორიის დატოვებამდე გაგრძელდა.

 

ქართველი ხალხი მოკლებულია თავისი სალოცავის აღდგენისა და რესტავრირების შესაძლებლობას. არც სომხეთი აკეთებს რამეს მის შესანარჩუნებლად. შედეგად ჰუჯაბის მონასტერი ნადგურდება. ჰუჯაბის მონასტრის ამჟამინდელი მდგომარეობის ფოტოები სერიოზულ შეშფოთებას იწვევს, რომ ტაძარი ნებისმიერ მომენტში შეიძლება ჩამოინგრეს რესტავრატორების გადაუდებელი ჩარევისა და შენობის გამაგრებითი სამუშაოების გარეშე.

 

მონასტრის გარშემო არსებული ტყე ჰუჯაბის ტაძარს „შთანთქავს“. მისი სახურავი და გუმბათი ხეებით არის გადახურული. ხის ფესვები ქვებს შორის აღწევს და ანადგურებს სტრუქტურას. გუმბათიდან ქვის ჩუქურთმები ცვივა, უნიკალური ბარელიეფები კი განადგურების საფრთხის წინაშეა. ახლა თუ აქტიურად არ მოხდება ჩარევა, ტაძრის გადარჩენა შეუძლებელი გახდება.

 

სანამ გვიანი არ არის, ჰუჯაბის მონასტერი უნდა გადავარჩინოთ! საზღვრის დელიმიტაციისა და დემარკაციისას მონასტერი საქართველოს უნდა დაუბრუნდეს. ვიდრე საზღვრის დაზუსტების პროცესი მიმდინარეობს, აუცილებელია, რომ ჰაის მხარემ დაუყოვნებლივ დაუშვას საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის სასულიერო პირები, ქართველი მეცნიერები, არქეოლოგები და რესტავრატორები, ასევე მომლოცველები მონასტერში. ქართული ჰუჯაბის მონასტერი უნდა აღდგეს!

 

სარედაქციო გუნდი კავკაზპლუსი

 

უღრმესი პატივისცემით უწმიდესსა და უნეტარესს, კათოლიკოს-პატრიარქს

 

წაკითხულია : 2908