ანალიტიკა

სომხეთის 'მოკავშირეები' და აზერბაიჯანის მეგობრები - გამყოფმა ზოლმა შესაძლოა სამხრეთ კავკასიაზე გაიაროს  
05.04.24 23:16

სომხეთის პრემიერ-მინისტრ ნიკოლ ფაშინიანსა და ევროკომისიის პრეზიდენტს ურსულა ფონ დერ ლაიენსა და აშშ-ის სახელმწიფო მდივანს ანტონი ბლინკენს შორის ბრიუსელში სამმხრივი შეხვედრამდე იკვეთება „გლობალური გეოპოლიტიკური განხეთქილება“, რომელმაც შესაძლოა სამხრეთ კავკასიაზე გაიაროს.

 

საქართველოში, შეგახსენებთ, რომ ისტორიულად მთავარ არაკეთილმოსურნეთა შორის არიან სომეხი ნაციონალისტები, რომლებიც პროვოცირებენ სეპარატისტულ კონფლიქტებს, ახლა კი რეგიონულ ომს. სომეხი ნაციონალისტები, რომლებიც ოდესღაც საქართველოს ტერიტორიაზე სეპარატიზმს ემხრობოდნენ, ათწლეულების მანძილზე ჩვენს ქვეყანას „იყოფენ“ თავიანთი „ძველი მოკავშირის“ - რუსეთის დახმარებით.

 

ამჯერად სომხეთს "ახალი მოკავშირეები ჰყავს და ისინი აპირებენ "ძველის" - რუსეთის ფედერაციის გაძევებას რეგიონიდან. ამავდროულად, სომხურ ლობს არაფერი აქვს რუსეთის მიერ ქართული მიწების 20%-ის ოკუპაციის საწინააღმდეგო და კატეგორიულად ეწინააღმდეგება იქ ქართველი დევნილების დაბრუნებას. ამ ოკუპაციის წყალობით ხომ სომხები აფხაზეთში უკვე მოსახლეობის უმრავლესობად იქცნენ.

 

სამხრეთ კავკასიის რეგიონში დიდი ომის საშიშროება, უკვე ოკუპირებული აფხაზეთისა და სამაჩაბლოს გარდა, "დანარჩენი" საქართველოს დაყოფის საფრთხესაც ქმნის. მეტიც, სომეხი ნაციონალისტები არ მალავენ საქართველოს ტერიტორიის გავლით „ზღვის დერეფნის“ შექმნის სურვილს. როგორც ჩანს, უკვე არა რუსეთის, არამედ დასავლეთის ქვეყნების და, უპირველეს ყოვლისა, საფრანგეთის დახმარებით.

 

უკვე ნათელია, რომ სომხეთ-ევროკავშირ-აშშ ფორმატში ბრიუსელში შეხვედრის მთავარი და აშკარა საკითხი იქნება სომხური არმიის დასავლური იარაღით მომარაგების გეგმის კოორდინირება და მისი ინტეგრაცია ამერიკის საგარეო სამხედრო დაფინანსების პროგრამაში. ამაზე განსაკუთრებით მოწმობს სომხეთში ევროკავშირის დელეგაციის ხელმძღვანელის, ვასილისა მარაგოსის განცხადება, 2024 წლის 4 აპრილამდე, ქვეყნის პარლამენტში გამოსვლისას, რომ ევროკავშირი აპირებს სომხეთის მხარდაჭერას იარაღის საკითხთან დაკავშირებით.

 

პარიზში უკვე „ამართლებენ“ სომხეთისთვის სამხედრო დახმარებას იმავე შეერთებული შტატების წინაშე, სომხური პროპაგანდის პოსტულატებზე დაყრდნობით. კერძოდ, საფრანგეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა სტეფან სეჟურნემ აშშ-ის სახელმწიფო მდივანთან, ანტონი ბლინკენთან ერთობლივ ბრიფინგზე პარიზში საუბრისას განაცხადა, რომ მან განიხილა სომხეთის ტერიტორიული მთლიანობის საკითხი, „რომელსაც აზერბაიჯანი ეჭვქვეშ აყენებს“. თუმცა, მოგეხსენებათ, აზერბაიჯანი ყოველთვის აღიარებდა და აღიარებს სომხეთის ტერიტორიულ მთლიანობას საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებში. სომხეთისგან განსხვავებით, რომელმაც ცოტა ხნის წინ დაიპყრო აზერბაიჯანული ყარაბაღი და მის მიმდებარე ტერიტორიები და დღემდე აქვს დაკავებული 8 აზერბაიჯანული სოფელი.

 

საფრანგეთის პოზიცია ომის გაჩაღებას ისახავს მიზნად. აზერბაიჯანი კი მარტო არ არის. თურქეთი ყოველთვის მზადაა მის დასახმარებლად, რომელიც უკვე ეხმარება ქვეყნის თავდაცვისუნარიანობის უზრუნველყოფაში. ცოტა ხნის წინ აზერბაიჯანს ეწვია თურქული თავდაცვის კომპანიების წარმომადგენელთა დიდი დელეგაცია, თურქეთის თავდაცვის მრეწველობის სამმართველოს თავმჯდომარის ჰალუქ გორგუნის ხელმძღვანელობით, რომელმაც აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ილჰამ ალიევთან ერთად განიხილა ორ მოძმე ქვეყანას შორის თავდაცვის კავშირების შემდგომი განვითარება.

 

თურქეთი აზერბაიჯანის იარაღით დახმარებით ცხადყოფს, რომ აგრესიის შემთხვევაში მას მარტო არ დატოვებს. ეს ცოტა ხნის წინ დაადასტურა ნატოს საპარლამენტო ასამბლეაში თურქეთის დიდი ეროვნული ასამბლეის (GNA) დელეგაციის ხელმძღვანელმა მევლუთ ჩავუშოღლუმ ბაქოში ვიზიტისას.

 

მევლუთ ჩავუშოღლუმ ასევე გააფრთხილა საფრანგეთი ომის წაქეზების შემდგომი ქმედებებისგან სამხრეთ კავკასიასთან დაკავშირებით ოფიციალური პარიზის წარმომადგენლების არაერთი ესკალაციული განცხადებების ფონზე.

 

„საფრანგეთის წარმომადგენლები ნუ ეცდებიან სომხეთისთვის სხვა სახის მხარდაჭერას. მათ უნდა ახსოვდეთ, რომ აზერბაიჯანი არასოდეს ყოფილა მარტო“, - განაცხადა ჩავუშოღლუმ.

 

თურქეთი, ამავე დროს, იბრძვის რეგიონში მშვიდობისთვის. იგივე მევლუთ ჩავუშოღლუმ კვლავ აღნიშნა ზანგეზურის დერეფნის სარგებელი, მათ შორის სომხური მხარისთვის: „სომხეთს სჭირდება ეკონომიკური ინტეგრაცია რეგიონში და ზანგეზურის დერეფანი, რომელიც გახდება შუა დერეფნის ერთ-ერთი მარშრუტი, რომელიც გადაჭიმული იქნება ჩინეთიდან ცენტრალურ აზიამდე, კასპიის ზღვამდე, კავკასიამდე და თურქეთამდე“.

 

თურქეთი მოუწოდებს მესამე ქვეყნებს დაიკავონ მიუკერძოებელი პოზიცია აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის კონფლიქტის მოსაგვარებლად და რეგიონში გრძელვადიანი მშვიდობის მისაღწევად. თურქეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა, რომ მას შემდეგ, რაც აზერბაიჯანმა გაათავისუფლა ოკუპირებული ტერიტორიები ყარაბაღის მეორე ომის შემდეგ და აღადგინა სუვერენიტეტი მთელ ქვეყანაში, გაჩნდა "ისტორიული შესაძლებლობა რეგიონში ხანგრძლივი მშვიდობისა და სტაბილურობის დამყარებისთვის".

 

განცხადებაში ნათქვამია: „ამ დროს, როდესაც ჩვენ ძალიან ახლოს ვართ ამ ისტორიული შესაძლებლობის წარმატებით განხორხიელებასთან, აუცილებელია, რომ მესამე მხარეები, განსაკუთრებით კი გარეშერეგიონული მოთამაშეები, სამართლიანად და მიუკერძოებლად მიუდგნენ პროცესს და მოერიდონ პროცესისთვის ხელის შეშლას”.

 

ზოგიერთი წამყვანი ევროპული ქვეყანა უკვე მხარს უჭერს თურქეთის პოზიციას და გმობს საფრანგეთის მიერ დაწესებულ სამხედრო ესკალაციას. ამგვარად, იტალიის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ მკაცრად გააკრიტიკა საფრანგეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრო აშშ-ს სახელმწიფო მდივანთან ანტონი ბლინკენთან ერთობლივ პრესკონფერენციაზე მინისტრ სტეფან სეჟორნეს ანტიაზერბაიჯანული თავდასხმის გამო.

 

„აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის ზავი გამყარდა ორივე ქვეყნის პასუხისმგებლობის წყალობით, მაგრამ ცხადია, რომ სხვა ინსტიტუტების წარმომადგენლების ნებისმიერი იმპროვიზირებული განცხადება, გარდა მონაწილე მხარეებისა, დაძაბულობას გაზრდის“, - თქვა საგარეო საქმეთა და საერთაშორისო თანამშრომლობის მინისტრის მოადგილემ ედმონდო ჩირიელიმ.

 

ედმონდო სირიელის თქმით, საფრანგეთის რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა მინისტრის სტეფან სეჟორნეს განცხადებები სიტუაციის განმუხტვას არ უწყობს ხელს. „მიზანშეწონილი და სასარგებლო იქნებოდა საფრანგეთის მინისტრს სეჟორნეს არ დაეზიანებინა მრავალი ადამიანის ძალისხმევა, რომლებიც საღი აზრით მიიწევენ წინ ამ რეგიონში ვითარების საბოლოო დამშვიდებისკენ“, - დაასკვნა სირიელმა.

 

ამრიგად, სახეზეა ნატოს ბლოკში საფრანგეთის მიერ პროვოცირებული განხეთქილება სომეხი რევანშისტების მხარდაჭერის საკითხზე. თურქეთი აშკარად ეწინააღმდეგება ამას, იტალიის, უნგრეთის და ნატოს სხვა საკვანძო ქვეყნების პოზიცია თურქეთის პოზიციას უახლოვდება. განხეთქილება ნატოს ბლოკის წევრებს შორის, რომელიც ბოლო დრომდე ითვლებოდა უსაფრთხოების გარანტორად მსოფლიოს მრავალ რეგიონში, მკვეთრად ზრდის რეგიონული ომის საფრთხეს სამხრეთ კავკასიაში.

 

ამ ომმა შეიძლება კატასტროფული დარტყმა მიაყენოს გლობალურ ეკონომიკას, „გაჭრას“ სწორედ შუა დერეფანი, რომელიც სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია საქართველოს ეკონომიკისთვის. გარდა ამისა, გამწვავებამ სამხრეთ კავკასიაში შეიძლება გამოიწვიოს „დომინოს ეფექტი“. საბოლოოდ კი აღმოჩნდება, რომ ნატოს ზოგიერთი ქვეყანა არამარტო ვერ შეაჩერებს ომს სამხრეთ კავკასიაში, არამედ, საფრანგეთის სახით, ამაში წვლილს შეიტანს. ეს ნიშნავს, რომ იქ, სადაც ჯერ კიდევ არსებობს წინააღმდეგობები, შესაძლოა ახალი ომის კერები გაჩნდეს - მაგალითად, ცენტრალურ აზიაში, ახლო და შუა აღმოსავლეთში.

 

გრიგოლ გიორგაძე

წაკითხულია : 721