ანალიტიკა

ვანდალიზმი თბილისის ცენტრში - ვის უშლიდა არაბული წარწერა?
25.06.21 15:40

ვანდალური ქმედება ჩაიდინეს საქართველოს დედაქალაქ თბილისში, რომელიც ცნობილია სხვადასხვა ეპოქისა და ხალხების კულტურისადმი პატივისცემით.

პროვოკატორებმა სცადეს სრულად გაენადგურებინათ უძველესი არაბული წარწერა ქალაქის შუა საუკუნეების ციხესიმაგრის კედლის ნაშთებზე, რომელიც ქალაქის ხელისუფლებამ 2016 წელს დააკონსერვა.

 

გათხრების კონსერვაცია წარწერით დაიწყო მას შემდეგ, რაც კიდევ უფრო ძველი ციხე-სიმაგრის ნაშთები, კედლების ფრაგმენტები და ციხესიმაგრის კარიბჭეები აღმოაჩინეს თბილისში 2012 წელს (პუშკინის ქუჩაზე, 21 და 23) ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმის შენობასთან, შუა საუკუნეების ციხესიმაგრის კედლების ქვეშ, რომელზეც ნაპოვნია წარწერა კუფური არაბული დამწერლობით. ცხადი გახდა, რომ წარწერა თარიღდება თბილისის საამიროს დროიდან. მაჰმადიანური საამირო თავისი დედაქალაქით თბილისში არსებობდა VIII-XII საუკუნეებში. ხუთი საუკუნის განმავლობაში და მართავდნენ ჯერ არაბები, შემდეგ კი ისლამიზებული ქართველები და თურქები - საქართველოს ისტორიის განუყოფელი ნაწილია.

 

ამავე დროს, როდესაც თბილისი საქართველოს დედაქალაქად იქცა, მეფე დავით აღმაშენებელმა, რომელმაც ქვეყანა გააერთიანა, მფარველობდა ქალაქის მუსლიმ მოსახლეობას. მაგალითად, მუსლიმები მეფის ბრძანებით სხვა სარწმუნოების მაცხოვრებლებზე დაბალ გადასახადებს იხდიდნენ. აქ ჩამოსახლებულ სომხებზე დაბალსაც კი და ეს უკანასკნელნი უფრო დაბალს იხდიდნენ ვიდრე ქართველები.

 

მაგრამ არაფერი უცნაური არ იყო ქართველების ამგვარი "საგადასახადო დისკრიმინაციის" შესახებ. მეფე დავით აღმაშენებელმა საგანგებოდ მიიზიდა ვაჭრები ქალაქში, რომლებიც  როგორც ისტორიულად არის ცნობილი, თითქმის არ იყვნენ ქართველებში. უფრო მეტიც, იმისთვის, რომ მუსლიმანთა რელიგიური გრძნობები არ შეურაცხყოფილიყო, დავით აღმაშენებელმა ქართველებსა და სხვა ქრისტიანებს აუკრძალა ქალაქ თბილისში ღორების შენარჩუნება. სწორედ ამ რელიგიური ტოლერანტობის წყალობით გახდა თბილისი ერთ – ერთი ყველაზე კულტურულად მდიდარი და მრავალფეროვანი ქალაქი მსოფლიოში.

 

გათხრებისა და თბილისის საამიროს დროინდელი ციხე-სიმაგრის ნაშთების აღმოჩენის შემდეგ, აქ გაშენდა მინი-პარკი, ერთგვარი ღია მუზეუმი. ნაპოვნია არაბული წარწერა, დაფარული იყო მინის ვიტრინით და მითითებული იყო, როგორც სახელმწიფო დაცული ობიექტი. თუმცა, გარკვეული დროის შემდეგ, ვიღაცამ ბარბაროსულად გატეხა მინის ვიტრინა და რამდენიმე დარტყმა მიაყენა მკვეთრი რკინის საგნით უძველეს წარწერას. ხოლო 2016 წლის დასაწყისში არსებობდა წარწერის სრული დაკარგვის საფრთხე. უფრო მეტიც, დაგეგმილი იყო ზოგადად გათხრების "დაკრძალვა" ბეტონის ქვეშ არსებულ წარწერასთან ერთად.

 

ამასთან, მეცნიერთა ჩარევამ გადაარჩინა უნიკალური არტეფაქტი. მაგრამ, როგორც ჩანს, ვანდალები და პროვოკატორები, რომლებმაც "იარაღი აიღეს" ისტორიული წარწერის წინააღმდეგ, არ დაწყნარდნენ და ეგრევე "აირჩიეს დრო" მათი საბოტაჟისთვის. პროვოკატორებმა ხომ კარგად "გათვალეს", რომ ვანდალიზმმა მუსლიმურ კულტურასთან დაკავშირებული ძეგლების მიმართ შეიძლება უარყოფითად იმოქმედოს საქართველოს ურთიერთობაზე მეგობარ მუსულმანურ ქვეყნებთან.

 

რაც შეეხება ზოგადად ისტორიულ არაბულ წარწერებს, ისინი საქართველოში მრავლადაა და ისინი თარიღდება არა მხოლოდ ტფილისის საამიროს დროით. უფრო მეტიც, ბევრი მათგანი არა მხოლოდ სადმე, არამედ საქართველოს მართლმადიდებლურ ეკლესიებში მდებარეობს და ისინი წმინდაა, როგორც ნებისმიერი წარწერა ეკლესიაში.

 

ასე რომ, მაგალითად, არაბული ასოებით შესრულებული მრავალი წარწერა დაცულია საქართველოს მართლმადიდებლური ეკლესიის მთავარ სალოცავში - მცხეთის სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძარში. ძირითადად, არაბული დამწერლობით წარწერები (ზოგჯერ დროდადრო წაშლილი) ჩანს ქართველი მეფეებისა და მათი ოჯახის წევრების საფლავებზე. ამაში გასაკვირი არაფერია - იმდროინდელმა განათლებულმა ადამიანებმა საქართველოს მაღალი ფენიდან იცოდნენ ”საერთაშორისო კომუნიკაციის” ენები აღმოსავლეთში - არაბული, სპარსული და თურქული და ”სამარცხვინოდ” არ თვლიდნენ ამ ენებზე წერას მათი ნათესავებისა და მეგობრების საფლავის ქვებზე. და მხოლოდ მართლმადიდებელი ქართველები დაკრძალეს სვეტიცხოვლის ტაძარში არაბული ასოებით საფლავის ქვების ქვეშ.

 

კერძოდ, სვეტიცხოველში არის თეთრი მარმარილოს საფლავის ქვა, წარწერით ქართულ და არაბულ ენებზე. ეს არის მეფე გიორგი XI- ის პირველი მეუღლის, დედოფალ თამარას ძე ბაგრატიონ-დავითიშვილის საფლავი, რომელიც გარდაიცვალა 1684 წელს. ამ ფილის არაბული ტექსტი არის ქართული ტექსტის შემოკლებული თარგმანი. ქართულს აქვს შემდეგი შინაარსი: ”როდესაც მე ავიღე ძალაუფლება ჩვენს სამეფოში, გიორგი მეფე შაჰნავაზის ძე, მისი მეფობის მეხუთე წელს, ეპიდემიის გამო თამარ მეფე გარდაიცვალა და ჩვენ ის ჩვენს საძვალეში მოვათავსეთ და ეს მარმარილო მის საფლავზე დავდეთ. ვინც ამას წაიკითხავს, ​​აპატიეთ. თუ ვინმე, მეფე ან თავადაზნაური ვინმე მოხსნის ამას ან გახსნის საფლავს ჩვენი ცოდვებისთვის, დაე მან პასუხი გასცეს ბოლო განაჩენის დღეს. ადამისგან 7192, ქრონიკა 372 ”.

 

იბადება კითხვა - მოხვდებიან თუ არა ვანდალები ქართულ სალოცავებში და დაიწყებენ თუ არა საფლავის ქვების დამახინჯებას არაბული ასოებით საქართველოს მთავარ ტაძარში? ყველაფერი შეიძლება მოხდეს, თუ ვანდალიზმი არ შეჩერდება.

უფრო მეტიც, კარგად არის ცნობილი, ვინ ახორციელებდა ისტორიის ასეთ შეურაცხყოფას საქართველოს ეკლესიებში. მოგეხსენებათ, ესენი არიან სომეხი ნაციონალისტები. ისინი ასე  ”ებრძოდნენ” ქართულ წარწერებს. ქართულ წარწერებს შლიდნენ და მოჰქონდათ ვითომ სომხური "უძველესი" წარწერები. ახლა, როგორც ჩანს, პროვოკაციებმა და ვანდალებმა გადაწყვიტეს არაბული ასოებით წარწერების "დაძლევა".

 

ამ ვანდალიზმის დამკვეთი აშკარაა - მათ სურთ სამხრეთ კავკასიაში მშვიდობის თავიდან აცილება, ეთნიკური და ინტერკონფესიური კონფლიქტის მოწყობა.

 

 

 

KavkazPlus

წაკითხულია : 352