ანალიტიკა

დამწვარი დროშა: თავად სომეხი ნაციონალისტები ანადგურებენ სომხეთს თავიანთი სიძულვილით
17.04.23 23:15

დასაწყისისთვის, აუცილებელია გავიხსენოთ ის თვისებები, რომელთა წყალობითაც სომეხმა ხალხმა შეძლო არა მხოლოდ გადარჩენა, არამედ დიასპორების შექმნა მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში და დიდი ხნის განმავლობაში წარმატების მიღწევა სხვადასხვა სფეროში, მათ შორის ვაჭრობასა და შუამავლობაში. უპირველეს ყოვლისა, ეს არის სხვა ხალხებთან ადაპტაციის და მათთან „კონფლიქტში არ შესვლის“ საოცარი უნარი.  როცა საჭირო იყო, სომხები ხშირად მაამებლობითა და საჩუქრებით ახერხებდნენ თავიანთი მმართველების კეთილგანწყობის მოპოვებას. ცხადია, ყველას არ მოსწონდა ძალაუფლებებთან ადაპტაციის უნარი, მაგრამ ეს ძალიან ეფექტური იყო სომხური თემის ინტერესების თვალსაზრისით.

 

სწორედ ამ თვისებების წყალობით განეწყვნენ მაჰმადიანი მმარველები სომხებისადმი ნდობით - ოსმალეთის იმპერიასა და სეფიანთა სახელმწიფოში და ჩერთნენ ისინი  ყველაზე მომგებიან სფეროებში. მაგალითად, სეფიანთა იმპერიაში სომხებს ეკავათ მონოპოლია აბრეშუმის ზემომგებიან ვაჭრობაზე, ამ ფულით სომხურმა ეკლესიამ მოგვიანებით ააგო ტაძრები ყველგან, სადაც სომხები ცხოვრობდნენ ან სახლდებოდნენ.

 

გასაგებია, მაშინ სომხებისთვის დამახასიათებელი რომ ყოფილიყო დღევანდელი ნაციონალიზმი, შეუწყნარებლობა და აგრესია სხვა ხალხების წარმომადგენლების მიმართ, ისინი უბრალოდ ძალიან სწრაფად გაქრებოდნენ ისტორიის ფურცლებიდან.  დღეს არავის არ ეცოდინებოდა „დიდი სომხეთის“ ისტორია, ჯერ ერთი იმიტომ, რომ ის ისტორიაში ნამდვილად არ არსებობდა და მეორეც იმიტომ, რომ არავინ იქნებოდა ამის გამომგონი და დამწერი.

 

მაგრამ ჩნდება კითხვა - რატომ დღეს, როდესაც სომხებს საბოლოოდ აქვთ საკუთარი სახელმწიფო, მათ სრულიად დაივიწყეს თავიანთი ხალხის ის თვისებები, რომლებიც ისტორიულად მათ საშუალებას აძლევდა გადარჩენილიყვნენ საკუთარი სახელმწიფოს გარეშე? საიდან ასეთი აგრესია, სიძულვილი სხვა ხალხების მიმართ, მათი დამცირების, მათი სიმბოლოების გათელვის სურვილი.

 

2023 წლის 14 აპრილს ერევანში, ძალოსნობაში ევროპის ჩემპიონატის გახსნის ცერემონიაზე, დიზაინერმა არამ ნიკოლიანმა დროშის მატარებელს აზერბაიჯანის დროშა წაართვა და ცეცხლი წაუკიდა, რის შემდეგაც მასთან ერთად სცენიდან გაიქცა.

 

ამ ვანდალიზმის გამო აზერბაიჯანის ნაკრებმა კონკურსში მონაწილეობაზე უარი თქვა. ახალგაზრდობისა და სპორტის სამინისტრომ და ეროვნულმა ოლიმპიურმა კომიტეტმა გაავრცელეს ერთობლივი განცხადება, სადაც აღინიშნა სომხეთის უუნარობა, უზრუნველყოს აზერბაიჯანელი სპორტსმენების უსაფრთხოება.

 

არამ ნიკოლიანი, რომელმაც ძალოსნობაში ევროპის ჩემპიონატის გახსნის ცერემონიაზე აზერბაიჯანის დროშას ცეცხლი წაუკიდა, ჯერ დააკავეს და პოლიციის განყოფილებაში გადაიყვანეს. გავრცელდა ინფორმაცია, რომ მის მიმართ სისხლის სამართლის საქმეს არ აღძრავდნენ. თუმცა, ნიკოლიანი სწრაფად გაათავისუფლეს, რადგან სომეხმა ნაციონალისტებმა, აღშფოთებული ნიკოლიანის დაკავებით, პოლიციის განყოფილებას ალყა შემოარტყეს. სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა თავისი ქვეყნის იმიჯის გადარჩენის მცდელობისას დაავალა საზოგადოებრივ ტელევიზიას (OT) გაათავისუფლოს სტილისტური სტუდიის ხელმძღვანელი არამ ნიკოლიანი აზერბაიჯანის დროშის დაწვისთვის. მაგრამ, როგორც ჩანს, უმუშევრად და საარსებო წყაროს გარეშე დარჩენის საფრთხე არამ ნიკოლიანს ემუქრება. სომეხი ნაციონალისტებისთვის ის უკვე „გმირი“ და კერპია.

 

უფრო მეტიც, არამ ნიკოლიანთან დაახლოებულმა წყარომ ტელეგრამ არხს @bagramyan26 განუცხადა, რომ ნიკოლიანი იყო ჩემპიონატის გახსნის დიზაინერი და სწორედ მან შეიმუშავა და შეკერა ტანსაცმელი აზერბაიჯანის დროშით, რომელსაც მედროშე გოგონა ატარებდა. შესრულებული სამუშაოსთვის ნიკოლიანმა დიდი გასამრჯელო მიიღო.  არამ ნიკოლიანს აბსოლუტურად არანაირი საჩივარი და პრეტენზია არ ჰქონდა აზერბაიჯანის დროშით ტანსაცმლის ფულის სანაცვლოდ შეკერვასთან დაკავშირებით. ესე იგი, ეს არავითარ შემთხვევაში არ არის „სპონტანური აქტი“, არამედ კარგად დაგეგმილი პროვოკაცია, ვანდალიზმის პოლიტიკური აქტი, შორსმიმავალი მიზნებით.

 

  სომხურმა საზოგადოებამ კიდევ ერთხელ აჩვენა მთელ მსოფლიოს, თუ რამდენად არის დაავადებული შეუწყნარებლობითა და სიძულვილით. ასეთ ეპიზოდებს ზიანის გარდა არაფერი მოაქვს თავად სომხეთისთვის. ამის შესახებ გარკვევით წერს ცნობილი სომეხი ბლოგერი იშხან ვერდიანი:

 

„განვითარებულ საინფორმაციო და რეპუტაციის ომში სომხეთი ყოველთვის წააგებს, აზერბაიჯანი კი მოიგებს. გამარჯვებისთვის აზერბაიჯანს არაფრის გაკეთებაც კი არ მოუწევს, საკმარისი იქნება დაელოდოს და სომხეთი შეცდომებზე დაიჭიროს.

 

სომხეთი კი შეცდომას შეცდომაზე დაუშვებს, რადგან ერთადერთ ნაბიჯს, რომელიც ყველაფერს გამოასწორებდა - ეთნიკური ნიშნით დისკრიმინაციის ამკრძალავი კანონის გამოყენება - სომხეთი აღარ გადადგამს. ისინი ამას არ გააკეთებენ, რადგან დაშნაკებს ძილშიაც ესიზმრებათ და ელიან ფაშინიანის დევნას სომეხს აზერბაიჯანელის წინააღმდეგ განხორციელებული უკანონო ქმედებისთვის, რათა "მოღალატის" ძახილით შეიჭრან მთავრობის სახლში და ჩამოაგდონ ჟურნალისტი. თავად ჟურნალისტს კი არც სულისკვეთება და არც კეთილგონიერება გააჩნია ამის თავიდან ასაცილებლად.  მას ისღა დარჩენია - ჩუმად იჯდეს, გადაყლაპოს დაშნაკთა პროვოკაციები და უყუროს, როგორ იშლება საკუთარი ქვეყნის რეპუტაცია და იზრდება აზერბაიჯანისა.

 

მაგრამ ფაშინიანის მთელი პოლიტიკა ეფუძნებოდა ზუსტად იმ ფაქტს, რომ სომხეთი მთლიანად მართალი და ცივილიზებულია, ხოლო აზერბაიჯანი - არასწორი და არაცივილიზებული. ახლა ამ „კოზირსაც“ ართმევენ ფაშინიანს და მე, როგორც სომხეთის მოქალაქეს, უკვე ვღელავ ჩემი ქვეყნის მომავალზე. სწორედ მომავალზე და არა რეპუტაციაზე, რადგან მალე სომხეთის რეპუტაციისგან აღარაფერი დარჩება“.

 

გამოდის, რომ რაც უფრო მეტ დროშას დაწვავენ და ადგილი ექნება სომეხი ნაციონალისტების მიერ სხვა „სიძულვილის გამომხატველ აქტებს“, მით უფრო დაეცემა სომხეთის იმიჯი თანამედროვე მსოფლიოს თვალში. მით უმეტეს, იმავე თურქეთთან შედარებით, რომელსაც სომეხი ნაციონალისტები რეგულარულად ადანაშაულებენ მითიურ „გენოციდში“.

 

მაგრამ მსოფლიო საზოგადოებას ნაკლებად აინტერესებს ის, რაც მოხდა 1915 წელს (მას შემდეგ, იგივე ფრანგებმა და გერმანელებმა მოახერხეს ორი სისხლიანი ომის გავლა - და მშვიდობის დამყარება ერთმანეთთან). მას უფრო მეტად აინტერესებს დღევანდელი მდგომარეობა. და ეს არის: აზერბაიჯანი ყარაბაღელ სომხებს სთავაზობს ყველა უფლებას და თავისუფლებას, როგორც თავის მოქალაქეებს, თავად აზერბაიჯანში დაახლოებით 30 ათასი სომეხი მშვიდად ცხოვრობს ყარაბაღის გარეთ და არავის უფიქრია მათი დისკრიმინაცია. ხოლო სომხეთის რესპუბლიკაში (ისტორიული დასავლეთ აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე) არც ერთი აზერბაიჯანელი არ დარჩა და სომეხ ნაციონალისტებს არც სურთ რაიმეს გაგონება აზერბაიჯანელების სამშობლოში დაბრუნების შესახებ.

 

თურქეთში 100 000-ზე მეტი სომეხი ცხოვრობს, სომხებს შეუძლიათ უსაფრთხოდ ჩავიდნენ, იცხოვრონ, იმუშაონ და არავის უფიქრია მათი დამცირება ან მათი დროშების და სხვა სიმბოლოების დაწვა ან სხვაგვარად სიძულვილისა და დისკრიმინაციის გამოხატვა. მაგრამ სომხეთი ბოლო დროს რეგულარულად ეხვევა სკანდალებში, რომლებიც დაკავშირებულია ეროვნულ სიძულვილთან და იმასთან, თუ როგორ არის ის კულტივირებული სომხურ საზოგადოებაში. სომეხი ნაციონალისტების ანტითურქული და ანტიაზერბაიჯანული ხრიკები უკვე ჩვეულებრივ ამბად იქცა, მაგრამ ამას უკვე ემატება სიძულვილის გაღვივება სომხების მთავარი კეთილისმყოფელის - რუსეთის მიმართ. ამას კარგი არაფერი მოყვება სომხური სახელმწიფოებრიობისთვის.

 

 

ვარდენ წულუკიძე

წაკითხულია : 532