ანალიტიკა

ხანკენდი არ არის სრებრენიცა. სომხური ლობი გაჰყვირის "გენოციდის" შესახებ, რომელიც თითქოს ემუქრება ყარაბაღის სომხურ თემს და საერთოდ არც ახსენებს ხოჯალის ნამდვილ გენოციდს
20.07.23 17:30

არცახელი სეპარატისტების „გენოციდის მსხვერპლად“ წარმოჩენის მცდელობისას სომხური ლობი არ ერიდება ყოველგვარ თაღლითობას. უკვე იქამდეც მივიდა, რომ ეს სეპარატისტი მებრძოლ-ჯალათები, რომელთა ხელები იდაყვებამდეა ყარაბაღის მშვიდობიანი მუსლიმი მაცხოვრებლების სისხლში გასვრილი, მაგალითად, ხოჯალის მცხოვრებთა, ბოსნიური სრებრენიცაში მუსლიმთა გენოციდის მსხვერპლებს ედრებიან.

 

სწორედ ასეთ სპეკულაციურ და პროვოკაციულ ხასიათს ატარებს The Washington Times-ში გამოქვეყნებული სტატია „ერდოღანის უხეში თამაში: თურქეთი უერთდება აზერბაიჯანს სომხეთის დასასჯელად." სტატიის ერთ-ერთი ავტორია ოპოზიციური რუსი ჟურნალისტი მიხაილ რუბინი, რომელმაც დატოვა რუსეთის ფედერაცია.

 

მასალის „მომხმარებლების“ მიერ ავტორის არჩევანი შემთხვევითი არ არის. არავისთვისაა საიდუმლო, რომ „ყარაბაღის კლანი“ და „არცახის“ სეპარატისტები კრემლსა და ვლადიმერ პუტინს უკავშირდება. დღეს დასავლური სომხური ლობი ფანტაზიებში კიდევ უფრო შორს წავიდა და ცდილობს „არწახელი“ სეპარატისტები წარმოაჩინოს არა მხოლოდ „აზერბაიჯანისა და თურქეთის გენოციდის მსხვერპლად“, არამედ „პუტინის მზაკვრობის მსხვერპლადაც“.

 

სტატია მაშინვე ითარგმნა და გადაავრცელა სომხურმა ნაციონალისტურმა საინფორმაციო რესურსებმა, კერძოდ, ტელეგრამის @bagramyan26 არხმა, ხოლო ფრაზა სტატიიდან „სტეპანაკერტი ხდება ახალი სრებრენიცა და ხალხს მოქმედება სჭირდება და არა ცარიელი რიტორიკა“ თავშივე ეწერა": The Washington Times.

 

სტატია იწყება აგრესიული ისლამოფობიით გაჯერებული ისტორიული ფაქტების ჟონგლირებით:

 

„რეჯეფ თაიფ ერდოღანი ძალაუფლების მესამე ათწლეულში შედის და განამტკიცა თავისი პოზიცია, როგორც თურქეთის მეორე ყველაზე მნიშვნელოვანმა ლიდერმა მუსტაფა ქემალ ათათურქის შემდეგ, რომელმაც დააარსა რესპუბლიკა ერთი საუკუნის წინ. ამერიკელი და ევროპელი ჩინოვნიკები, რომლებიც ფიქრობენ, რომ ბოლო არჩევნების გამო, თურქეთთან ჩვეულ საქმიანობას დაუბრუნდნენ, ძალზედ ცდებიან. ერდოღანის საზრუნავი საშინაო საპროცენტო განაკვეთები ან შვედეთის ნატოში შესვლა კი არ არის, არამედ ისლამური სახელმწიფოს, თუ არა ფორმალური ხალიფატისა, აღდგენის საფუძვლის ჩაყრა. როგორც რუსეთის პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი მიიჩნევს საბჭოთა კავშირის დაშლას მე-20 საუკუნის უდიდეს „გეოპოლიტიკურ კატასტროფად“, ერდოღანი მიიჩნევს, რომ ეს იყო ოსმალეთის იმპერიის დაშლა.

 

ერდოღანმა პირდაპირ ისაუბრა იმაზე, თუ რა სურს. საკუთარ თავს „სტამბოლის იმამი“ და „შარიათის მსახური“ უწოდა. მან განაცხადა, რომ მისი მიზანია „სარწმუნოებრივი თაობის აღზრდა“. მან სირიაში შემოჭრილ თურქულ ჯარს „მაჰამედის არმია“ უწოდა.

 

ჰოდა, დავიწყოთ იქიდან, რომ ოსმალეთის იმპერიის დაშლა მართლაც უბედურება იყო არა მარტო თურქებისთვის, არამედ მასში მცხოვრები ხალხების უმრავლესობისთვისაც. თუ ყურადღებით გავაანალიზებთ ამჟამინდელი სისხლიანი კონფლიქტების უმეტესობის გეოგრაფიას (ბოსნია, კოსოვო, ლიბანი, პალესტინა, ლიბია, სირია, იემენი, ერაყი და დღევანდელი უკრაინის სამხრეთიც), მაშინ ყველა ეს მიწები ოდესღაც ოსმალეთის იმპერიის ნაწილი იყო.

 

სხვათა შორის, ყოფილი იმპერიების შემადგენლობაში შემავალი ქვეყნების გაერთიანება საერთაშორისო პრაქტიკაა. არსებობს, მაგალითად, ერთა თანამეგობრობა, რომელიც აერთიანებს ბრიტანეთის ყოფილ საკუთრებას. არსებობს ფრანკოფონია ან ფრანკოფონების საერთაშორისო ორგანიზაცია. ეს არის ძირითადად ყოფილი საფრანგეთის კოლონიებისა და ფრანგულენოვანი ქვეყნების საერთაშორისო ორგანიზაცია (OIF). მასში გაერთიანებულია 54 წევრი, 7 ასოცირებული წევრი და 27 დამკვირვებელი წევრი. სომხეთი ასევე არის ფრანკოფონიის სრულუფლებიანი წევრი, რომელიც არასოდეს ყოფილა საფრანგეთის კოლონია და სადაც ფრანგული ენა არც თუ ისე გავრცელებულია. რატომ შეიძლება რაღაც საფრანგეთისთვის (ოდესღაც მისი იმპერიის შემადგენლობაში შემავალი ქვეყნების ან მისი პოლიტიკური და კულტურული გავლენის ქვეშ მყოფი ქვეყნების გაერთიანება), მაგრამ არ შეიძლება თურქეთისთვის?

 

და საერთოდ, რა ვუწოდოთ დასავლელ დაქირავებულებს, რომლებიც მხარს უჭერენ ქურთ ტერორისტებს, რომლებიც სირიაში შეიჭრნენ? თურქეთის ჯარები დროებით შევიდნენ სირიაში, შექმნეს უსაფრთხოების ზონები მათ საზღვრებთან, მაგრამ მხოლოდ იმისთვის, რომ დაიცვან თავიანთი ტერიტორიები ქურთულ ანკლავებში, სამოქალაქო ომებით დაპყრობილ სირიაში.

 

„აია სოფიას მეჩეთად გადაქცევა იზოლირებულად არ მომხდარა. ერდოღანის ბოლო უხეში თამაში სომხეთს ეხება, მსოფლიოში უძველეს ქრისტიანულ ქვეყანას. ის ცდილობს გააფართოვოს თურქული სამყარო თურქეთის საზღვრიდან საბერძნეთთან და ბულგარეთთან ჩინეთამდე, მაგრამ სომხეთი, მერილენდზე ოდნავ დიდი ქვეყანა, ეღობება მას გზაზე. და ერდოღანი თვლის, რომ დადგა მომენტი ამ გეოპოლიტიკური დისკომფორტის მოსაგვარებლად.“

 

აია სოფია არ იყო ქრისტიანული ტაძარი მე-15 საუკუნის შუა ხანებიდან (და ის მართლმადიდებლურობა შეწყდა ჯერ კიდევ ოსმალების მიერ კონსტანტინოპოლის აღებამდე, რომთან კავშირში შესვლის შემდეგ). ოსმალეთის იმპერიის წლების განმავლობაში აქ მეჩეთი იყო. შემდეგ ის მუზეუმად გადაკეთდა, დღეს აია სოფია ისევ ფუნქციონირებს როგორც მეჩეთი, ასევე მუზეუმი.

 

დიახ, თურქული ქვეყნები დაინტერესებულნი არიან ერთმანეთთან თანამშრომლობით აბსოლუტურ თანასწორობაზე, ისინი არ აშენებენ არავითარ „ერდოღანის იმპერიას“. მათთან არათურქული სახელმწიფოებიც თანამშრომლობენ შუა დერეფნის ფარგლებში, რომელიც მთელ ევრაზიაშია გადაჭიმული. სომხეთსაც შეუძლია ჩაერთოს ამ საერთაშორისო თანამშრომლობაში, თუ უარს იტყვის აგრესიულ პოლიტიკაზე და უცხო ტერიტორიების მიტაცებაზე. თურქული ქვეყნებიდან საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებში მის სუვერენიტეტს არავინ არღვევს.

 

რაც შემდეგ მოდის, სრული ისტორიული სიცრუეა:

 

"თურქებმა სცადეს ერთი საუკუნის წინ, დახოცეს რა მილიონზე მეტი სომეხი გენოციდის დროს, რომელსაც ადოლფ ჰიტლერმა ჰოლოკოსტის შთაგონება უწოდა."

 

სტატიის ავტორთა ცნობისთვის - ჰიტლერმა სომხები დაასახელა "არიელებს" შორის, ხოლო მისი თანამებრძოლები ჰოლოკოსტის დანაშაულში იყვნენ დაშნაკები გარეგინ ნჟდე და დრასტამატ კანაიანი.

 

„სომხები ამბობენ, რომ შემთხვევითი არ არის, რომ თურქეთის მთავარმა მოკავშირემ, აზერბაიჯანმა, 2020 წლის სექტემბერში მთიანი ყარაბაღის სომხებით დასახლებულ ანკლავზე მოულოდნელი თავდასხმის დროს გამოიყენა თურქეთის მიერ მოწოდებული F-16-ები, რომლებიც თურქეთის სპეცრაზმთან ერთად მოქმედებდა. თავდასხმა მოხდა ახლადდამოუკიდებელ სომხეთში ოსმალთა შემოჭრის 100 წლისთავზე“.

 

1920 წელს მოხდა არა "ოსმალეთის ჯარების შეჭრა ახალ დამოუკიდებელ სომხეთში", არამედ ამ "ახალი დამოუკიდებელი სომხეთის" აგრესია თურქეთის წინააღმდეგ. მაშინ სომხეთი ჩქარობდა მიეღო ის ტერიტორიები, რომლებიც ანტანტამ გულუხვად „ჩამოუჭრა“ მას სევრის ხელშეკრულებით. და ძლიერი მარცხიც განიცადა.

 

სტატიაში ეწერა, რომ „დღეს რუსეთი ცინიკურ თამაშს თამაშობს. ტრადიციულად ის სომხეთის უსაფრთხოების გარანტი იყო. მაგრამ 2018 წელს სომხეთმა ჩაიდინა ის, რასაც პუტინი მიუტევებელ ცოდვად მიიჩნევს: აირჩია დემოკრატია. დღეს პუტინმა დაიკავა ერდოღანისა და ალიევის მხარე, რათა დაესაჯა სომხეთი მისი დანაშაულისთვის“.

 

პუტინმა არ დაიჭირა მხარე, მაგრამ რეალურად იძულებული აღმოჩნდა საერთაშორისო სამართალთან გათვალისწინება, ნაწილობრივ მაინც სამხრეთ კავკასიაში. ყარაბაღი იყო და არის აზერბაიჯანის საერთაშორისოდ აღიარებული ტერიტორია და 44-დღიანი ომის შემდეგ იგი იძულებული გახდა შეთანხმებულიყო.

 

„...ახლა მდგომარეობა კრიტიკულ ნიშნულამდე მიდის. როდესაც ბაიდენის ადმინისტრაცია აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის მშვიდობის დამყარებას ცდილობს, ალიევი ითხოვს, რომ მთიანი ყარაბაღის 120 000 ქრისტიანი გახდეს სამსხვერპლო ბატკანი. აზერბაიჯანმა გადაკეტა ლაჩინის დერეფანი, რომელიც უზრუნველყოფს დახმარებისა და ხალხის თავისუფალ ნაკადს ქრისტიანულ ანკლავში და მის გარეთ. რუსეთი გარანტორი იყო და გვერდი აუარა..."

 

მაგრამ ეგრეთ წოდებული „ქრისტიანები“ (ყარაბაღელი სომხები) ყარაბაღში დარჩნენ არა 120 ათასი, არამედ, საუკეთესო შემთხვევაში, 25-30 ათასი. მათ უმეტესობას, როგორც მის ტერიტორიაზე დაბადებულს, აზერბაიჯანი მზადაა მიანიჭოს მოქალაქეობა (სირიიდან და ლიბანიდან არალეგალური ჩასახლების გარდა). აზერბაიჯანი მზადაა უზრუნველყოს დახმარებისა და ხალხის თავისუფალი ნაკადი მის სხვა ტერიტორიებზე, კერძოდ, აღდამის გავლით. მაგრამ რატომღაც მათ არ სურთ ამის ხსენება სტატიაში.

 

„...ჰოლოკოსტის შემდეგ მსოფლიომ განაცხადა: „აღარასოდეს!“. ორმოცდაათი წლის შემდეგ, სრებრენიცაში ბოსნიელი მუსლიმების ხოცვა-ჟლეტის შემდეგ, მიუხედავად სავარაუდო საერთაშორისო დაცვისა, დიპლომატებმა კვლავ დადეს პირობა: „აღარასოდეს!“. დღეს მთიანი ყარაბაღის დედაქალაქი სტეფანაკერტი ხდება ახალი სრებრენიცა და ხალხს მოქმედება სჭირდება და არა ცარიელი რიტორიკა...“

 

ჯერ კიდევ სრებრენიცამდე (სერბი ბოევიკების მიერ მუსლიმთა მასობრივი მკვლელობა მოხდა 1995 წლის ზაფხულში), 1992 წლის თებერვალში მოხდა გენოციდი ხოჯალიში. მაშინ მსოფლიო საზოგადოებამ თვალი დახუჭა ამ გენოციდზე. და მივიღეთ სრებრენიცა. დღეს ისინი, ვინც ხოჯალიში მუსლიმები დახოცა, თავს „გენოციდის მსხვერპლად“ წარმოგვიდგენენ თავს.

 

„ბაიდენის ადმინისტრაცია მშვიდობას ეძებს, მაგრამ გრძელვადიანი მშვიდობა ღირებულებებზეა დაფუძნებული. იმისთვის, რომ დემოკრატიამ გაიმარჯვოს და მთიანი ყარაბაღის ქრისტიანებმა გადარჩნენ იმ მიწაზე, სადაც ისინი ათასწლეულების განმავლობაში ცხოვრობენ, დასავლეთს სჭირდება მეტის გაკეთება, ვიდრე უბრალოდ სიტყვებია“.

 

დღეს აზერბაიჯანში 300 000-ზე მეტი ქრისტიანი ცხოვრობს - რუსები, უკრაინელები, ქართველები, უდინები, გერმანელები, აზერბაიჯანელები, რომლებმაც ქრისტიანობა მიიღეს... მათ არავინ ერჩის და არ ავიწროვებს.

 

მათ შორის თითქმის 30 ათასი სომეხი ცხოვრობს (თუ არ ჩავთვლით ყარაბაღელ სომხებს). თუ ყარაბაღელი სომხები აზერბაიჯანის მოქალაქეები გახდებიან, ქრისტიანული თემი კიდევ უფრო გაიზრდება. ხოლო ყარაბაღელი სომხები აღარ იცხოვრებენ სეპარატისტულ „შავ ხვრელში“, როგორც კრიმინალების მძევლები, მათ შეეძლებათ თავისუფლად გადაადგილდნენ აზერბაიჯანში და იმოგზაურონ მის საზღვრებს გარეთ, იცხოვრონ და იმუშაონ, როგორც ქვეყნის სხვა მოქალაქეებს.

 

 

ალექსანდრე ჩხეიძე

წაკითხულია : 235