ანალიტიკა

ბაქო-თბილისი-ყარსის სარკინიგზო მაგისტრალი ჩინეთსა და ევროპას შორის მთავარ მარშრუტად იქცა
28.04.22 10:00

უბრალოდ გასაოცარია, რამდენად სწრაფად გაიზარდა სამხრეთ კავკასიის ქვეყნების, პირველ რიგში კი აზერბაიჯანისა და საქართველოს როლი საერთაშორისო ტრანზიტზე. განსაკუთრებით იმ პირობებში, როდესაც 2 წლის წინ კოროვირუსული პანდემიის ფონზე, ექსპერტებს უიმედოდ მიაჩნდათ სამხრეთ კავკასიის გავლით საერთაშორისო სატრანზიტო მიმოსვლის ზრდის პერსპექტივები. ერევანსა და მოსკოვში კი იმედოვნებდნენ, რომ ჩინეთი გააგრძელებდა საქონლის ძირითადი ნაკადის გადაზიდვას ევროპისკენ რუსეთის გავლით.

 

რუსეთის აგრესიამ უკრაინის წინააღმდეგ სიტუაცია მკვეთრად შეცვალა. მოხდა ის, რისიც ასე ეშინოდა რუსეთს. ჩინეთმა სამხრეთ კავკასიის გავლით ევროპაში 240 მილიონი ტონა ტვირთის ნაკადი გადაზიდა.

 

პეკინმა უარი თქვა რუსეთის ტერიტორიით ყველა სახის საქონლის ტრანსპორტირებაზე, რათა ექსპორტიორი კომპანიებისთვის აერიდებინა საერთაშორისო სანქციებით გამოწვეული დისკომფორტი. ჩინეთიდან საქონლის ტრანზიტი აღმოსავლეთ ციმბირის რკინიგზის გასწვრივ და ნოვოროსიისკისა და მურმანსკის პორტებით შეჩერებულია.

 

ამის ნაცვლად, ჩინეთმა სასწრაფოდ აამოქმედა სარკინიგზო მარშრუტი გერმანიისკენ რუსეთის გვერდის ავლით. მარშრუტი გადის ყაზახეთის, აზერბაიჯანის, საქართველოს, რუმინეთის, უნგრეთის, სლოვაკეთის და ჩეხეთის გავლით.

მარშრუტი კვეთს კასპიის და შავ ზღვებს კომბინირებული სარკინიგზო და საზღვაო ტრანსპორტის დახმარებით. 2022 წლის 13 აპრილს პირველი მატარებელი გავიდა ქალაქ სიანიდან, მაგრამ შემდგომ ექსპერტების აზრით, ეს მარშრუტი ყველაზე ცოცხალი და დატვირთული გახდება ევრაზიაში.

 

კასპიის ზღვის გავლით მკვეთრად გაზრდილმა სატრანზიტო მიმოსვლამ გამოიწვია ყაზახეთის (აქტაუ) და აზერბაიჯანის (ალიატი) პორტების მაქსიმალური დატვირთვა, რომლებზეც გადის ჩინეთის საქონლის მთავარი "ტრანსკასპიური" ტვირთების ნაკადი.

 

საქართველოს ფოთისა და ბათუმის საზღვაო პორტები ასეთი მოთხოვნადი არასოდეს ყოფილა. მათ საგრძნობლად გაზარდეს ტვირთის გადაზიდვის მოცულობა და თავიანთი შესაძლებლობების ზღვარზე მუშაობენ. შავი ზღვის რეგიონში MAERSK-ის ბიზნესის განვითარების დეპარტამენტის ხელმძღვანელის, ირაკლი დანელიას თქმით, უკრაინაში ომის დაწყების შემდეგ საქართველოს პორტის ინფრასტრუქტურის მიმართ ინტერესი რამდენჯერმე გაიზარდა. საუბარია ძირითადად მომხმარებლებზე ევროპიდან და ჩინეთიდან:

 

„ომიდან ერთი კვირის შემდეგ უკრაინის პორტებმა კომერციული გემების მიღება შეწყვიტეს. ასევე რუსეთის პორტ ნოვოროსიისკში რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების გამო დატვირთვა დროებით შეჩერდა. შავი ზღვის რეგიონში მნიშვნელოვანი ძვრები შეინიშნება, ჩნდება ახალი შესაძლებლობები. გაიზარდა ინტერესი საქართველოს, როგორც სატრანზიტო ქვეყნის მიმართ“ - აღნიშნავს ექსპერტი.

 

საგანგებო რეჟიმში მუშაობს ასევე ბაქო-თბილისი-ყარსის (ბთყ) რკინიგზა. მხოლოდ 2022 წლის პირველ 3 თვეში ბთყ მარშრუტით გადაზიდული კონტეინერების რაოდენობამ გასული წლის ანალოგიურ მაჩვენებელს 78,2%-ით გადააჭარბა, ყველაზე დიდი ზრდა მარტში აღინიშნებოდა უკრაინის ომის დაწყების შემდეგ.

 

ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზამ საქონლისა და კონტეინერების გადაზიდვის შეკვეთა მიიღო ჩინეთიდან, ყაზახეთიდან, უზბეკეთიდან, თურქმენეთიდან და სამხრეთ კორეიდან. მათ ემატება სარკინიგზო ტვირთების ნაკადი რუსეთიდან, რომელიც რეალურად „დაბლოკილია“ ევროკავშირის მიერ, ასევე რუსეთის შავი და ბალტიის ზღვები. რუსულმა ტვირთმა დღეს იძულებით უნდა გაიაროს აზერბაიჯანი, საქართველო და თურქეთი, რომელიც რუსეთის ფედერაციის მიერ უკრაინის წინააღმდეგ განხორციელებული აგრესიის შემდეგ ერთადერთი „სარკმელია“ დასავლეთის მიმართულებით.

 

ტრანსკონტინენტური ლოგისტიკის გასაუმჯობესებლად საქართველომ, აზერბაიჯანმა, თურქეთმა და ყაზახეთმა უკვე მოაწერეს ხელი ოთხმხრივ დეკლარაციას ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო დერეფნის აღმოსავლეთ-დასავლეთის ფუნქციონირების შესახებ. დოკუმენტში აღნიშნულია ბაქო-თბილისი-ყარსის სარკინიგზო მაგისტრალის მნიშვნელოვანი როლი ევროპასა და აზიას შორის კონკურენტული ტრანსპორტის ხელშეწყობაში და ასევე ხაზს უსვამს სამშენებლო სამუშაოების მნიშვნელობას ამ სარკინიგზო ხაზის გამტარუნარიანობის გაზრდის მიზნით.

 

გარდა ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზის დატვირთვისა, საქართველო აქტიურ მოლაპარაკებებს აწარმოებს ყაზახურ მხარესთან საქართველოს შავი ზღვის პორტებით საქართველოს სატრანსპორტო დერეფნის გასწვრივ ნავთობისა და ნავთობპროდუქტების დამატებითი მოცულობის ტრანსპორტირებაზე. კერძოდ, 2022-2023 წლებში ბათუმის ნავთობტერმინალის გავლით ყაზახური წარმოშობის დაახლოებით ორი მილიონი ტონა ნავთობისა და ნავთობპროდუქტების ტრანსპორტირება იგეგმება.

 

საქართველოს პორტების დატვირთვა ექსპონენტურად იზრდება, საქართველოს საზღვრებზე სატვირთო მანქანების მრავალკილომეტრიანი ხაზებია, ბაქო-თბილისის ყარსის რკინიგზა ლიმიტზე მუშაობს და ეს მხოლოდ დასაწყისია. საქართველოს აქვს ეკონომიკური გარღვევის რეალური შესაძლებლობა საერთაშორისო სატრანზიტო ტრაფიკზე მოთხოვნის მკვეთრი ზრდის გამო.

 

ჯერჯერობით სამხრეთ კავკასიაში მიმდინარე ყველა საერთაშორისო მარშრუტსა და პროექტს მიღმა მხოლოდ სომხეთი დარჩა. მაგრამ მასაც აქვს შანსი და სომხეთის ხელისუფლების გონიერებაზეა დამოკიდებული, შეძლებენ თუ არა მის გამოყენებას.

საუბარია ზანგეზურის დერეფნის ვადაზე ადრე ამოქმედებაზე, უპირველეს ყოვლისა, მეგრის გავლით სარკინიგზო მონაკვეთის დაჩქარებულ მშენებლობაზე, რაც ცოტა ხნის წინ სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა განაცხადა.

 

ზანგეზურის დერეფნით ყველაზე მეტად დაინტერესებულია კომპანია "რუსეთის რკინიგზები" (რრგ), რომელიც სომხეთის რკინიგზას აკონტროლებს. დღეს ეჭვგარეშეა, რომ რუსები იპოვიან საჭირო საინვესტიციო რესურსებს ზანგეზურზე გზის დაჩქარებული მშენებლობისთვის. თუმცა, აქ მთავარია სომხეთმა და აზერბაიჯანმა დადონ სამშვიდობო ხელშეკრულება, რომელიც ეფუძნება საერთაშორისოდ აღიარებული საზღვრების ტერიტორიული მთლიანობისა და ხელშეუხებლობის პრინციპს.

 

 

Kavkazplus

წაკითხულია : 514