ანალიტიკა

სომხეთს მიაჩნია, რომ იოლად გავა ფონს „მოკავშირისა“ და შუამავლის - რუსეთის გარეშე
19.12.23 15:35

2023 წლის 15 დეკემბერს მოსკოვში სასტუმრო „პრეზიდენტი“ რუსეთ-სომხეთის პირველი საჯარო ფორუმის საზეიმო გახსნა გაიმართა. აღნიშნული ფორუმი რუსეთ-სომხეთის ურთიერთობების მაქსიმალური გაციების დროს დაემთხვა, რომელსაც უახლოეს მომავალში ღია მტრობაში გადაზრდის ყველა წინაპირობა გააჩნია.

 

მინსკში კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციის (კუხო) ბოლო სამიტზე სომხეთის წარმომადგენლები არ იმყოფებოდნენ. ეს იყო დემარში, თუმცა ორივე მხარე ცდილობდა შეემსუბუქებინა მისი სიმძიმე. კრემლმა "სინანული გამოთქა" იმის გამო, რომ კუხოს სამიტზე სომხეთის წარმომადგენლები ვერ დაესწრნენ, ერევანში კი ხაზი გაუსვეს, რომ ორგანიზაციის დატოვებას არ აპირებენ.

 

ცხადია, რომ მინიმალური ალბათობის შემთხვევაში სომხეთი შეძლებს რუსეთის ფედერაციისა და კუხოს რევანშისტულ ომში ჩათრევას, სომეხი პოლიტიკოსები კუხოს არც ერთ ღონისძიებას არ გამოტოვებდნენ. დღეს კი მოსკოვი, ჯერ ერთი, არ აპირებს ბრძოლას ერევნის ინტერესებისთვის მეზობლების მიმართ ტერიტორიული პრეტენზიების საფუძველზე და მეორეც, როგორც მშვიდობისმყოფელი, გვთავაზობს გათვალისწინებულ იქნას მოპირდაპირე მხარის ინტერესები. ამიტომ სომხეთი უარყოფს რუსეთს, როგორც სამხედრო მოკავშირეს და როგორც შუამავალს.

 

ცოტა ხნის წინ სომხეთის პარლამენტის მმართველი ფრაქციის დეპუტატმა სარკის ხანდანიანმა განაცხადა იმის შესახებ, რომ ერევანი აპირებს უარი თქვას რუსეთის შუამავლობასა აზერბაიჯანთან მოლაპარაკებებში. მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ დასავლეთის წყალობით უკვე გაიმართა შეხვედრების რამდენიმე მნიშვნელოვანი რაუნდი საგარეო საქმეთა მინისტრებისა და ქვეყნის ლიდერების დონეზე, სადაც მიიღეს მთელი რიგი საკვანძო გადაწყვეტილება. მაგრამ მოსკოვი "არც ისე ეფექტური გამოდგა შუამავლის როლში კონფლიქტის მოგვარების საკითხში", - განაცხადა სომეხმა პოლიტიკოსმა.

 

ერევანს არ მოსწონს , რომ მოსკოვი აზერბაიჯანთან მშვიდობის დამყარების  ფარგლებში, ფაქტობრივად, უკვე აქტიურად მუშაობს ზანგეზურის დერეფნის გახსნაზე. რუსეთის ფედერაციას ნამდვილად სჭირდება ეს დერეფანი აზერბაიჯანის გავლით პირდაპირ თურქეთამდე მისასვლელად, მაგრამ სომხეთის ხელისუფლებას ნამდვილად არ სურს მისი გახსნა.

 

კერძოდ, რუსეთის ვიცე-პრემიერმა ალექსეი ოვერჩუკმა ცოტა ხნის წინ განაცხადა, რომ რუსეთი მზად არის გააგრძელოს შუამავლად მუშაობა სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის სარკინიგზო კომუნიკაციების აღსადგენად. მან ხაზი გაუსვა, რომ რეგიონში კომუნიკაციების განბლოკვა ხორციელდება სამივე ქვეყნის ლიდერების მიერ ხელმოწერილი შეთანხმებების ფარგლებში და ამ მიზნით შეიქმნა სამუშაო ჯგუფი, რომელსაც თავმჯდომარეობენ რუსეთის ფედერაციის, აზერბაიჯანისა და სომხეთის მთავრობების ვიცე-პრემიერები.

 

„შეიკრიბა სამუშაო ჯგუფი, შემუშავდა დოკუმენტები, რომლებიც მზადყოფნის მაღალ დონეზეა. უპირველეს ყოვლისა, საუბარია სარკინიგზო მოძრაობის განბლოკვაზე, ჩვენ მზად ვართ განვაგრძოთ სამუშაოები ამ მიმართულებით“, - განაცხადა ოვერჩუკმა.

 

სომხეთის რკინიგზა ფაქტობრივად რუსული კომპანიის "რუსეთის რკინიგზის" საკუთრებაა. თუ რუსეთის რკინიგზა მეღრის გავლით რკინიგზის დაფინანსებასა და აღდგენას საკუთარ თავზე აიღებს, ამას სწრაფად გააკეთებს. აღსანიშნავია, რომ რუსული სატრანსპორტო კომპანიის ხელმძღვანელობას აქვს ამის რესურსი და სურვილი. სომხეთს კი არ შეუძლია საბოტაჟის მოხდენა მეღრის გავლით რკინიგზის გახსნაზე. რომც მოინდომოს, მაინც...

 

დღეს მხოლოდ სომხეთსა და რუსეთის ფედერაციას შორის ურთიერთობების სრულ შეწყვეტას შეუძლია დაბლოკოს ზანგეზურის დერეფნის გახსნის პროექტი რუსეთის ინტერესებიდან გამომდინარე. სწორედ ამგვარი დაშორება უწყობს ხელს ერევანში გამყარებული მრავალი პროდასავლური არასამთავრობო ორგანიზაციის მაქსიმალურ აქტივობას, როგორც ეს რუსეთის ფედერაციის სახელმწიფო სათათბიროს ვიცე-სპიკერმა პიოტრ ტოლსტოიმ პირდაპირ აღნიშნა რუსეთ-სომხეთის ფორუმზე.

 

„2500 არასამთავრობო ორგანიზაცია ამერიკის საელჩოში, აშშ-ის უმსხვილესი წარმომადგენლობითი ოფისი ყოფილ სსრკ-ში, გრანტები, ფული და სომეხი ახალგაზრდობის, სომეხი საზოგადოების შთაგონება, რომ სომხეთს შეუძლია რუსეთის გარეშე ცხოვრება“, - განაცხადა ტოლსტოიმ რუსეთ-სომხეთის პირველი საჯარო ფორუმის გახსნაზე.

 

ტოლსტოი სომხეთის რუსეთთან დაშორებას დამღუპველად თვლის და მოუწოდებს ერევნის ხელისუფლებას, არ გაიმეორონ პოსტსაბჭოთა ქვეყნების შეცდომები, რომლებიც ცდილობდნენ რუსეთისგან მიეღოთ ყველაფერი, რისი მიღებაც შეიძლებოდა და ამავე დროს მიეღოთ ყველაფერი ევროპიდან.

 

„ყარაბაღის ბოლო ომის დროს, ჩემს კაბინეტში თითქმის ყოველ კვირას მოდიოდნენ სომხეთის პარლამენტის დეპუტატები, რომლებიც ამბობდნენ: „გთხოვთ დაურეკეთ, თქვით, გააკეთეთ რამე, მიაწვდინეთ ხმა რუსეთის პრეზიდენტს, შეწყვიტეთ ომი! ჩვენი ბიჭები იღუპებიან, კუბოებით მოჰყავთ ფრონტიდან“. დღეს კი ეს დეპუტატები აღარ არიან. შეგახსენებთ, რომ მაშინ პუტინმა შეაჩერა სისხლიანი ომი“, - აღნიშნა რუსეთის ფედერაციის სახელმწიფო სათათბიროს ვიცე-სპიკერმა.

 

დიახ, მაშინ 2020 წლის ნოემბერში რუსეთის ფედერაციის შუამავლობამ ყარაბაღში ჰაიებს მთელი 3 წელი მისცა გადაწყვეტილების მისაღებად და აზერბაიჯანში ინტეგრაციისთვის. მათ კი არ ისარგებლეს ამ შესაძლებლობით და განაგრძეს სეპარატიზმის თამაში. შედეგად მათ დატოვეს ყარაბაღი, და მაინც, ჰაი ნაციონალისტები რუსეთს ადანაშაულებენ.

 

სომხეთი აღარ არის რუსეთის „ფორპოსტი“ სამხრეთ კავკასიაში. ის აპირებს გახდეს საფრანგეთისა და შეერთებული შტატების "ფორპოსტი" და ამას საერთოდ არ მალავს.

 

ერევნის ხელისუფლება, საფრანგეთიდან ჯავშანტექნიკისა და სხვა იარაღის დემონსტრაციული შესყიდვით და კუხო-ს საქმიანობის ერთდროული უგულვებელყოფით, აიძულებს რევანშისტებს „დასავლური“ სამხედრო დახმარების იმედი ჰქონდეთ. მათაც კი, ვინც ადრე კრემლს ეყრდნობოდა. მაგრამ მშვიდობიანი მოგვარების საკითხში ფაშინიანის მთავრობა და მისი პარტიის დეპუტატები აგრძნობინებენ თავიანთ მოქალაქეებს, რომ ახალი დასავლელი „ბატონები“ უკეთ იცავენ ერევნის ინტერესებს, როგორც ბევრად უკეთესი შუამავლები აზერბაიჯანთან მშვიდობიანი მოგვარების საქმეში, ვიდრე მოსკოვი.

 

ერევნის იმედი დასავლეთის შუამავლობისა იმით არის განპირობებული, რომ რუსეთს, როგორც მშვიდობისმყოფელს, რეალურად სჭირდება ზანგეზურის დერეფანი. ეს არის არსებითად ერთადერთი რამ, რითაც დღეს სომხეთი შეიძლება იყოს „ღირებული“ რუსეთისთვის.

 

თავად საფრანგეთი კი მკაცრად ეწინააღმდეგება ზანგეზურის დერეფანს. მისი წაქეზებით კი ევროპელი „შუამავლები“ ​​ცდილობენ ამ საკითხის გვერდის ავლასა და შორს გადატანას.

 

ზანგეზურის დერეფნის გარეშე სამშვიდობო შეთანხმება ფიქციად იქცევა. ახლა სამშვიდობო შეთანხმების დადებას ზანგეზურის დერეფნის უპირობო და სწრაფ გახსნაზე შეთანხმების გარეშე  სომხეთი გამოიყენებს მხოლოდ როგორც „შესვენებად“ ახალი აგრესიისა და შურისძიების ძალების დასაგროვებლად.

 

 

ვარდენ წულუკიძე 

წაკითხულია : 1621