ანალიტიკა

სომეხი ნაციონალისტები თურქეთს “ედებიან“, ხოლო გეგმები აქვთ ქართულ სამცხე-ჯავახეთთან და აჭარასთან მიმართებაში
10.02.20 16:20

ზოგადად, სომხური ელიტა სულელი არ არის და კარგი ანგარიშის უნარი აქვთ (მათი ზნეობრივი თვისებები ცალკე საკითხია), უფრო მეტიც, ისინი ”ეკონომიურად საზრიანნი” არიან. მაგრამ ეკონომიკური განათლების მქონე ნებისმიერი ადამიანი იტყვის, რომ ამჟამინდელი სომხეთის რესპუბლიკა, ყარაბახის ოკუპირებულ აზერბაიჯანულ ტერიტორიებთან ერთად, განწირულია ეკონომიკურად არა თვითკმარობისთვის. თუნდაც სასწაული მოხდეს და ბლოკადა მოიხსნას.

მიზეზი მარტივია, სომხეთის ამჟამინდელი ტერიტორია რესურსებით ღარიბია. მას არ აქვს ზღვაზე წვდომა, მისი მნიშვნელოვანი ნაწილი მდებარეობს ადამიანის სიცოცხლისთვის არაშესაფერის, მაღალმთიანეთის შესაბამის სიგრძეებში –2000 მეტრზე ზღვის დონიდან და ზემოთ.

ამ მდგომარეობაში სომხეთის განვითარების ერთადერთი რეალური შანსი არის უფრო ეკონომიკურად თვითკმარი მეზობლების მჭიდრო ინტეგრაცია.

მაგალითად, თურქეთი და აზერბაიჯანი, მაგრამ ეს მთლიანად გამორიცხავს საერთაშორისო დონეზე აღიარებულ საზღვრებში არსებულ ნებისმიერ ცვლილებას. რასაც სომეხი ნაციონალისტები კატეგორიულად არ ეთანხმებიან. გამოდის „ჩაკეტილი წრე".

სომეხ ნაციონალისტებს ჯერ კიდევ აქვთ მთავარი იდეა - მიაღწიონ საზღვრების გადაკეთებას და შექმნან „დიდი სომხეთი“, ზღვაზე გასასვლელით. უფრო მეტიც, შავი ზღვის სანაპიროზე მათ უკვე მოამზადეს, საქართველოს ხარჯზე, "ანკლავი" - სეპარატისტული აფხაზეთი, სადაც სომხების უმრავლესობაა და უკვე ეკონომიკა მათ ხელშია. ახლა უნდა "გაარღვიონ იქ დერეფანი".

სხვათაშორის, აფხაზეთის სომხური ლობის დაყადაღება მოხდა ძალიან ცბიერად - არასწორი ხელით და ისე, რომ თვით ქართველებმაც კი, ბოლო მომენტამდე არ იცოდნენ, ვის ინტერესებში შედიოდა ეს ომი.

ქართველები დარწმუნებულნი იყვნენ, რომ სომეხი ნაციონალისტების მთავარი მიზანი ყარაბაღი იყო, ხოლო აფხაზეთი მათ ”არ აინტერესებდა” და როდესაც სომეხმა ბოევიკებმა "გაასუფთავეს" სოხუმი და სხვა ქალაქები ქართველებისგან, დახოცეს ათასობით მშვიდობიანი ქართველი და გააძევეს ასობით ათასი ადამიანი, ძალიან გვიანი იყო.

ერევნის „ანტიქურულმა ინტრიგებმა“ უნდა გააფრთხილოს საქართველო.

სომეხი ნაციონალისტები ყვირიან ე.წ. "გენოციდზე" და ე.წ. "დასავლეთ სომხეთზე" (ახლანდელი აღმოსავლეთი თურქეთი) ხოლო გულისხმობენ ქართულ სამცხე-ჯავახეთსა და აჭარას.

საზღვრების გადაკეთების ინიცირების მიზნით, სომხური ლობი ცდილობს რეგიონში დესტაბილიზაცია მოახდინოს წამყვანი გეოპოლიტიკური მოთამაშეების მონაწილეობით ბრძოლასა და შეტაკებებში. ამრიგად, სომხური მედია, მათ შორის ნიკოლ ფაშინიანთან დაახლოებული კვლავ აყენებს” თურქეთთან მუშაობის” გააქტიურების საკითხს. უფრო მეტიც, "სომხური ნამცხვრისა და ჯოხის" მეთოდებით.

ერთი მხრივ, ერევანში, შეეცადონ აღადგინონ ეკონომიკური ურთიერთობები თურქეთთან და "მოხსნან ბლოკადა" თურქული მხრიდან ყარაბაღის დეოკუპაციის გარეშე, ხოლო მეორეს მხრივ, აშშ-სა და რუსეთის მეშვეობით, გამოიყენონ რეგიონში მათი წინააღმდეგობები, ეჭვ ქვეშ დააყენონ არსებული საერთაშორისო ხელშეკრულებები და აღიარებულ მათ შესაბამისად საზღვრები.

მაგალითად, მჭრმეტყველი სათაურით ”შეუძლია ერევანი ანკესზე წამოაგოს ანკარა?”(https://www.lragir.am/ru/2020/02/05/165920/?fbclid=IwAR1HmZaqfhxD4ACzeMG9ALNTWTC6-CZj4gM0jqr3hCGshF11mElK7S2_5RM ), სადაც პირდაპირაა ნათქვამი ერევანში მიმდინარე რეჟიმის „ფლირტზე“ თურქეთთან:

”ორი კვირის წინ ანკარაში, ერდოღანის თავმჯდომარეობით, გაიმართა თურქეთის უმაღლესი მრჩეველთა საბჭოს შეხვედრა, სადაც განიხილეს სომხეთის საკითხთან დაკავშირებული გამოწვევები. ეს მიუთითებს ამ საკითხის მნიშვნელობაზე ანკარისთვის, რომელიც თავის ადგილს ეძებს ახალი მსოფლიო წესრიგის არქიტექტურაში. უფრო მეტიც, სომხური საკითხის როლი ახალ მსოფლიო წესრიგში სულ უფრო და უფრო მკაფიო ხდება. ამის დასტურია აშშ-ს კონგრესის ორივე სახლის მიერ მიღებული რეზოლუციები, რომლებიც აღიარებენ "სომეხთა გენოციდს".

სომხეთში ხავერდოვანმა რევოლუციამ ახალი იმპულსი მისცა სომხურ ფაქტორს და სომხეთის სახელმწიფოებრიობას, რაც ამ ფაქტორზე პასუხისმგებლობის მატარებელია და მიუხედავად იმისა, რომ სომხეთის დღის წესრიგი სხვადასხვა მხრიდან ძლიერი ცეცხლის ქვეშაა, ეს გავლენას ვერ მოახდენს მის პერსპექტივებზე.

იმისდა მიუხედავად, რომ მრავალი წლის განმავლობაში ანკარა ატარებდა სომხეთის „არ შემჩნევის“ პოლიტიკას და რუსეთი განიხილებოდა, როგორც ფეხბურთის დიპლომატიის დე ფაქტო მხარე, მსოფლიოში მიმდინარე ტრანსფორმაციებმა შეიძლება ანკარას მზერა მიმართოს ერევნისკენ. აქვს თუ არა სომხეთს იდეები, რომლითაც შესაძლებელია წამოკრას ანკარა, შეცვალოს შიშები მიზანმიმართული მუშაობით? ”.

მაგრამ ისინი, ვინც ფიქრობენ, რომ ცდილობენ თურქეთთან ურთიერთობის დამყარებას და ანკარას „დაინტერესებას“ ერევანში აპირებენ უარი თქვან თავიანთ ტერიტორიულ პრეტენზიებზე, ძალიან ცდებიან. მაგალითად, arminfo- ს ვებგვერდზე გამოქვეყნებული მასალა: "თურქოლოგი:

შესაძლებელია, რომ უახლოეს მომავალში სომხური საკითხი კვლავ იყოს დღის წესრიგში" (https://arminfo.info/full_news.php?id=49162). სადაც გულწრფელად ლაპარაკობენ სომხეთის რეალურ მიზნებზე. მათ შორის - მიმდინარე საზღვრების გადასინჯვასა და გაუქმებული სევრის ხელშეკრულების "რეანიმაციაზე":

”რა თქმა უნდა, წარმომადგენელთა პალატამ და აშშ-ს კონგრესმა მიიღეს რეზოლუცია, რომელიც აღიარებს” სომხეთის გენოციდს”, მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა ამ პროცესში. ამის შესახებ 7 თებერვალს გამართულ პრესკონფერენციაზე თქვა სომხეთის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის აღმოსავლეთ მცოდნეობის ინსტიტუტის დირექტორმა, თურქოლოგმა რუბენ სატრასტიანმა.

მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ 24 აპრილამდე, ჩვენ საბოლოოდ დავინახავთ სომხური ლობის მუშაობას სომხეთის გენოციდის აღიარების საკითხზე.

”ჩვენი სპეციალისტები უნდა იყვნენ მომზადებულები, რადგან შუა აღმოსავლეთში მომხდარი მოვლენები მსგავსია მე -20 საუკუნის დასაწყისში მომხდარი მოვლენებისა, როდესაც ხელი მოეწერა სევრის ხელშეკრულებას, რომლის მიზანია ჩრდილოეთ თურქეთში ქრისტიანული სახელმწიფოს შექმნა.” - ხაზს უსვამს ექსპერტი.

საფრასტიანმა აღნიშნა, რომ შესაძლებელია ჩვენ დიდი ცვლილებების ზღვარზე ვართ. მისი აზრით, სომხური საკითხი შეიძლება კვლავ დადგეს დღის წესრიგში, მაგრამ მას ოდნავ განსხვავებული ხასიათი ექნება, რადგან დღეს მსოფლიოში უკვე არსებობს სომხური სახელმწიფო. ”მე ვფიქრობ, რომ სომხეთს,” რბილი ძალის ”გამოყენებით, შეუძლია დააყენოს თავისი დღის წესრიგი მსოფლიოს მრავალი ქვეყნის საზოგადოებრივ და პოლიტიკურ წრეებში.” - თქვა ექსპერტმა.

მან ასევე აღნიშნა, რომ შეერთებულმა შტატებმა დაიწყო რუსეთის პოზიციის გათვალისწინება სტრატეგიულ საკითხებში. ”ახლო აღმოსავლეთში განვითარებული მოვლენები აშკარად მიანიშნებს იმაზე, რომ ჩვენ უნდა მოვემზადოთ ნებისმიერი, თუნდაც ძალიან მოულოდნელი სცენარებისთვის”, - ხაზი გაუსვა საფრასტიანმა.

უნდა აღინიშნოს, რომ სევრის ხელშეკრულების თანახმად, თურქეთს უნდა გადაეცა სომხეთისთვის 103,599 კვ. კმ: ვანისა და ბითლისის ვილაიეთების ორი მესამედი, თითქმის მთელი ერზურუმის ვილაიეთი, ტრაპეზუნდის ვილაიეთის უმეტესი ნაწილი, ნავსადგურის ჩათვლით. სომხეთის რესპუბლიკასთან გაერთიანებას, რომელიც არსებობდა ამიერკავკასიაში, დამოუკიდებელ, გაერთიანებულ სომხურ სახელმწიფოს ექნებოდა ტერიტორია, რომლის საერთო ფართობია 150 ათას კვ. კმ, შავ ზღვაზე გასასვლელით”.

ერევანი რეგიონში საზღვრების გადაკეთების პროცესის დაწყებას როგორც შეუძლია ისე ცდილობს და ეს არის დიდი საფრთხე საქართველოსთვის.

აშკარაა, რომ აღმოსავლეთ თურქეთის მნიშვნელოვანი ნაწილის ზღვაზე წვდომა არის სომეხ ნაციონალისტთა ეგრეთ წოდებული "ჰიპოთეტური" სურვილები. მაგრამ მათთვის მთავარია საზღვრების საკითხი „კითხვის ნიშნის“ ქვეშ დადგეს.

შემდეგ კი შესაძლებელი იქნება ”ზღვაზე გასვლის” საკითხის მოგვარება თურქეთისგან განსხვავებით სუსტი ქვეყნის წყალობით. ამ შემთხვევაში, საქართველოს. ამავე დროს, მიაღწიონ ფლირტის მეშვეობით თურქეთთან ნეიტრალიტეტს, მეზობლების წინააღმდეგ სომხეთის აგრესიის შემთხვევაში.



KavkazPlus

წაკითხულია : 829