ანალიტიკა

სომხური „მადლობა“ საქართველოს შიმშილისგან სიკვდილის გადარჩენისთვის
06.04.20 16:40

როდესაც სომეხი ნაციონალისტები იწყებენ ლაპარაკს ქართულ-სომხურ ურთიერთობებზე, გამოდის, რომ ქართველები ყველაფერს უნდა უმადლოდნენ სომხებს და მხოლოდ სომხებს, გამონაკლისის გარეშე. თუ მათ მოვუსმენთ - როგორც ცარისტული, ისე საქართველოს მთავარი მეფური დინასტიები "სომხურია". და გამოდის, რომ ქართველებისთვის ანბანი „გამოიგონა სომეხმა მესროპ მაშტოცმა“ და ქართული ეკლესიები „აშენდა სომეხთა მიერ“ და თბილისი, ასევე სხვა ქალაქებიც აშენდა სომეხთა მიერ. რუსთაველი იყო „სომეხი“ და მრავალი სხვა.

თუ მოვუსმენთ სომეხ ნაციონალისტებს, გამოდის, რომ ქართველები საერთოდ არაფერს აკეთებდნენ, არაფერს ქმნიდნენ, არამედ „მზაზე“ მოდიოდნენ, რაც "დიდმა და ძველმა სომხებმა" გააკეთეს მათთვის.

ის ფაქტი, რომ ქართველებმა ერთხელ სიკეთე გააკეთეს სომეხთათვის ისტორიაში, სომეხი ნაციონალისტები ამას არც კი განიხილავენ.

მიუხედავად იმისა, რომ სომხური ისტორიული წყაროები თავად მოწმობენ, თუ როგორ გადაარჩინა საქართველომ ათობით ათასი სომეხი სიკვდილს რთულ წლებში რატომღაც, სომეხი ნაციონალისტები, რომლებსაც ძალიან უყვართ თავიანთი უძველესი და უდიდესი ისტორია, არ იხსენიებენ.

საუბარია სომხების შიმშილისგან გადარჩენა მტრის შეჭრის შემდეგ - ამის შესახებ საუბრობს ისტორიკოსი ვანო სულორი სტატიაში „როგორ გადაარჩინეს ქართველებმა სომხები შიმშილით გაწყვეტას – ნაკლებად ცნობილი ფაქტი“( https://sputnik-georgia.com/columnists/20191011/246732775/rogor-gadaarCines-qarTvelebma-somxebi-SimSiliT-gawyvetas.html) ტექსტი მოგვყავს სრულად:

ქართველთა და სომეხთა მრავალსაუკუნოვანი ურთიერთობების ამსახველი ფოლიანტები მრავალ ისეთ საიდუმლოს ინახავს, რომლებზეც ფართო საზოგადოებას წარმოდგენაც არ აქვს. არადა, ზოგჯერ ისეთ „ბაჯაღლო ფაქტს“ წააწყდები, რომელიც ერთდროულად გაოგნებასა და გულისწყვეტასაც იწვევს, რადგან მზის სინათლე ვერა და ვერ ნახა. დღეს სწორედ ასეთ, ერთ მეტ-ნაკლებად უცნობ ფაქტს მოვიხმობთ.

საქართველოს ბევრი ღირსეული მეფე ჰყოლია, რომელთა ამაგიც შეუფასებელია, მაგრამ თიკუნი „დიდი“ მხოლოდ ალექსანდრე პირველს ერგო. ეს იყო მეფე, რომელმაც ნაცარტუტად ქცეული სამეფო ფეხზე დააყენა, გააძლიერა, დაკარგული ტერიტორიების დიდი ნაწილი დაიბრუნა და ქვეყნის შელახული რეპუტაცია აღადგინა.

ალექსანდრე დიდს დამსახურება არა მარტო ქართველთა წინაშე მიუძღვის, ასევე დაუფასებელია მისი ღვაწლი სომეხი ერის შიმშილით ფიზიკურად განადგურებისგან გადარჩენის საქმეში. აი, რას წერს XV საუკუნის სომეხი ისტორიკოსი თომა მეწოფეცი თავის ნაშრომში „ისტორია თემურ ლენგისა და მისი შთამომავლებისა“:

„1413 წელს სასტიკი შიმშილი დაიწყო ჩვენს ქვეყანაში, როგორც მორწმუნეთა, ისე ურწმუნოთა შორის, ისეთი, რომ შეჭამეს ძაღლები და კატები, გვამები, ცხენები, ვირები, ჯორები და აქლემები. აღარაფერი რომ არ დარჩათ, მაშინ თავიანთ ვაჟებს და ასულებს მიმართეს. საქმე იქამდეც კი მივიდა, რომ ფარულად და აშკარად ათასი კაცი შეჭამეს. მორწმუნენი ზამთრის ჟამს არარატის გავარიდან აიყარნენ და საქართველოსკენ გასწიეს...“

მარტო გავარის ოლქში არ იყო ასეთი კატასტროფული ვითარება, იმ დროს მთელი სომხეთი შიმშილობდა.

უმძიმესი ვითარება იყო შექმნილი საქართველოს სამეფოს შემოერთებულ ტაშირსა და ყარაბაღშიც. მხსნელად საქართველო რომ არ მოვლენოდა, სომეხ ერს სრული განადგურება ემუქრებოდა.

რა მდგომარეობა იყო ამ დროს საკუთრივ საქართველოში? 1385–1403 წლებში თემურ ლენგის შემოსევების შემდეგ, მართალია, ჩვენმა ქვეყანამ დამოუკიდებლობა შეინარჩუნა, მაგრამ ეს უკვე აღარ იყო ის საქართველო, რაც სამარყანდელი ემირის გამოჩენამდე გახლდათ. ენით აღუწერელი იყო ნგრევის მასშტაბები.

იმ დროს საქართველო სომხეთზე არანაკლებ გაპარტახებული იყო, მაგრამ ჩვენ წინაპრებს გაჭირვებაში ჩავარდნილ ქრისტიანებისთვის ხელი არ უკრავთ. პირიქით, ალექსანდრე მეფის ბრძანებით 60 ათასი კომლი (დაახლოებით 250 ათასი სომეხი) შეიკედლეს, შეიფარეს, დააპურეს და ნაყოფიერ მიწებზეც დაასახლეს. ეს იმ დროს, როდესაც კავკასიაში სომეხთა რაოდენობა 500 ათასს ძლივს აღემატებოდა.

იმის გამო, რომ ქართული მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი თემურ ლენგთან ბრძოლებში გაიჟლიტა, უამრავი სოფელი და დასახლება დარჩა მიტოვებული. მეფემ სწორედ ამ მიწებზე, ქართველთა ნასახლარებზე დაასახლა სომხეთიდან შიმშილს გამოქცეულნი.

აი, ასე გაჩნდა თბილისში, გორში, უფლისციხეში, თმოგვსა და სამშვილდეში სომეხთა კომპაქტური დასახლებები...

შეუძლებელია, აქ ფინელი პედაგოგისა და სოციოლოგის ჰანს იორან ჰოქსტენტის საქართველოზე ნათქვამი არ გაგვახსენდეს:
„არაფერი მსმენია აქ სხვათა სიძულვილის, შურისძიების შესახებ… საქართველოს ისტორია სიკეთის, სიყვარულის, ხიზანთა შეფარების ისტორიაა…“ მასალის დადასრული.

როგორც ვხედავთ, ქართველებმა სომეხი ხალხის ნახევარი (500 ათასიდან 250 ათასი) გადაარჩინა შიმშილს. ქართველმა მეფემ სომხები საუკეთესო მიწებზე და საკვანძო ქალაქებში დაასახლა, რითაც მათ დაეხმარა მათ არა მხოლოდ შიმშილისგან თავის დაღწევაში, არამედ ნება დართო საქართველოში ვაჭრობის მონოპოლიზაცია და ფულის შოვნა საქართველოს მოსახლეობის ექსპლუატაციით. შედეგად, ქართველებმა დაიწყეს გაღარიბება, ხოლო სომხები გახდნენ უფრო მდიდრები.

საქართველოში გამდიდრებისა შემდეგ სომხებმა დაიწყეს სხვა მიწების ათვისება. შეგახსენებთ, რომ სომხები თავს კარგად გრძნობდნენ არამხოლოდ საქართველოში, არამედ მუსლიმურ ქვეყნებშიც, სადაც სავაჭრო ფენას წარმოადგენდნენ. უფრო მეტიც, ორი ათეული წლის შემდეგ, საქართველოს მეზობელმა აზერბაიჯანულმა სახელმწიფომ ყარა-ყოიონლუმ, მისმა მმართველმა ჯიჰან შაჰმა, ასევე შექმნა თითქმის იდეალური პირობები სომეხთა კეთილდღეობისთვის. კერძოდ, მან აჩუქა სომეხ სასულიერო პირებს, თურქულ-ალბანური ქრისტიანული ქალაქი უჩქილისა კათალიკოსის რეზიდენციისთვის. აქ დაარსდა სომხური რელიგიური ცენტრი ეჩმიაძინი, რომელმაც უკვე იქიდან დაიწყო ექსპანსია ძველი კავკასიის ალბანეთის მიწებზე.

როგორც საქართველოში, ასევე აზერბაიჯანულ სახელმწიფოებში (პირველი, ყარა-კოიონლუ, შემდეგ აყ-ყოიონლუ და სეფიანთა იმპერიაშიც), სომხებს ჰქონდათ ყველა შესაძლებლობა ეცხოვრათ და გამდიდრებულიყვნენ ადგილობრივი მოსახლეობის ხარჯზე. რა სიკეთით გადაუხადეს „მადლობა“ სომეხმა ნაციონალისტებმა აზერბაიჯანელებსა და ქართველებს - ყველამ კარგად იცის. სომხური ლობის მხარდაჭერით განახორციელეს საქართველოს ტერიტორიაზე სეპარატიზმი და აფხაზეთში და ცხინვალის რეგიონში საქართველოს მოსახლეობის ეთნიკური წმენდა.

ყველაზე საინტერესო ის არის, რომ სომეხი ნაციონალისტები დარწმუნებულები არიან, რომ მართლები არიან. თუ მათ მოვუსმენთ, მაშინ ქართველები არიან "გარეული", "უმადური" და "ფაშისტი" ხალხი.

მაშასადამე, "ძველი და კეთილშობილური" სომხები დროდადრო „ბარბაროს“ ქართველებს ადგილზე აყენებდნენ.

სომეხი ნაციონალისტები თვლიან, რომ აფხაზეთში ქართველი მოსახლეობის გენოციდი აბსოლუტურად სწორად განხორციელდა, რადგან ქართველებმა გაბედეს "დიდი დამოუკიდებელი აფხაზეთის" სუვერენიტეტზე ხელყოფა, რომლის მიწებიც "მოეწონათ" სომხებს. ასევე, სომეხი ნაციონალისტების აზრით, ქართველებს კვლავ მოუწევთ „განზე გადგომა“ და "ჯავახკის" გადაცემა სომხეთზე, უნდა უზრუნველყონ მათი ზღვაზე გასვლა და იმავდროულად ქართული ეკლესიების საჩუქრად გადაცემას, რომლებიც სომხური ფალსიფიკატორების მიერ "სომხურად" არის კლასიფიცირებული.

თუმცა, ადრე თუ გვიან, სომეხმა ხალხმა უნდა მოიცილოს ნაციონალისტური მითები და ისწავლოს მადლიერება მეზობელი ერების მიმართ იმ ყველა სიკეთისთვის, რაც მათ სომეხთათვის გააკეთეს.

ქართველი მეფის ალექსანდრე დიდის მიერ სომეხთა დახმარება, როდესაც სომეხ ხალხს შიმშილით სიკვდილი ემუქრებოდა, ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ეპიზოდია ქართველი და სომეხი ხალხის ურთიერთობების ისტორიაში. სამწუხაროდ, ამ დროისთვის ყველა ის სიკეთე, რაც ქართველებმა სომხებს გაუწიეს, სომეხი ნაციონალისტები მხოლოდ ბოროტებით უხდიან მათ სამაგიეროს.



KavkazPlus

წაკითხულია : 343