ანალიტიკა

ვის აწყობს ნამახვანის ჰიდროელექტროსადგურის გარშემო კონფლიქტის პროვოცირება?
03.04.21 17:10

საზოგადოების ნაწილის ორაზროვანი დამოკიდებულება ჰიდროელექტროსადგურების და სხვა ტექნოგენური ობიექტების მშენებლობის მიმართ (რომელთა გარეშეც, პრინციპში, თანამედროვე ეკონომიკის განვითარება პრობლემატურია) მხოლოდ საქართველოში არ არის პრობლემა. გამოითქვა წინააღმდეგობა თურქეთისა და ევროკავშირის ქვეყნებში მრავალი თანამედროვე ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობის შესახებ. მაგრამ არსად არ ყოფილა ჰიდროელექტროსადგურების მშენებლობის საკითხი და ”აბსოლუტურად მიკერძოებული და სპეკულაციური გზით, ეროვნულ ან რელიგიურ საკითხებთან დაკავშირებული, ინვესტორების მოქალაქეობის საფუძველზე.

 

იმერეთის რეგიონში ნამახვანის ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობის და მდინარე რიონის რაჭა-ლეჩხუმის მდგომარეობა უპრეცედენტოა და აზიანებს საქართველოს იმიჯს არა მხოლოდ ინვესტორთა თვალში, არამედ ეროვნული და რელიგიური შემწყნარებლობის თვალსაზრისით.

 

ადგილობრივი მოსახლეობის განსხვავებული დამოკიდებულების საფუძველზე ნამახვანის ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობისადმი, გარკვეული ძალები ცდილობენ გააღვიძონ ეროვნული, რელიგიური და მომავალში გეოპოლიტიკური კონფლიქტი. უფრო მეტიც, აშკარა ”თურქოფობიული” ორიენტაცია გამოწვეული კონფლიქტური ვითარების თვალსაზრისით, ადვილია გავიგოთ თუ ვინაა დამკვეთი.

 

შეგახსენებთ, რომ ნამახვანის ჰესის პროექტი ითვალისწინებს ორი დამოუკიდებელი ჰესის მშენებლობას მდინარე რიონის ხეობაში: ქვემო ნამახვანის ჰესი (333 მვ) და ზემო ნამახვანი (100 მვ). კასკადის წლიური გამომუშავებაა 1500,00 გიგავატი საათში, რაც წარმოადგენს საქართველოს წლიური მოხმარების 12% -ს. ნამახვანის ჰესის მშენებლობა და მართვა Enka Renewables აბარია, რომლის 90% ეკუთვნის დიდ თურქულ ფირმას ENKA- ს, რომელიც არის პროექტის გენერალური კონტრაქტორი და მთავარი ინვესტორი. კიდევ 10% -ის მფლობელობაშია ნორვეგიული კომპანია Clean Energy Group.

 

კონფლიქტის გამომწვევები, სპეკულაციებით იმაზე, რომ Enka Renewables თურქ ინვესტორებს ეკუთვნით, საუბრობენ რიონის ხეობის სავარაუდო "თურქულ ოკუპაციაზე" და მთლიანად "ივიწყებენ", რომ საქართველოს ტერიტორიის 20% ოკუპირებულია, ოღონდ თურქეთის მიერ არა... ამავდროულად, ანტი-თურქული კომპანია ”უკავშირდება” ნამახვანის ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობას ყარაბაღის მეორე ომის დროს და მისი დასრულებისთანავე განსაკუთრებით გააქტიურდა. ეჭვგარეშეა, რომ სომხური ლობი და რუსეთის სპეცსამსახურები ამ კამპანიის უკან დგანან.

 

ამ "თურქეთის ექსპანსიის წინააღმდეგ მებრძოლებმა", რასაც საქართველოს ენერგეტიკული უსაფრთხოების გარდა არაფერი მოაქვს, რატომღაც "ავიწყდებათ", რომ საქართველოს ენერგეტიკულ ბალანსში "ხვრელი" მეტწილად "ძმური ქრისტიანი ხალხის" - სომეხი ნაციონალისტების წყალობით შეიქმნა. არა მხოლოდ მხარს უჭერდნენ სეპარატიზმს და საქართველოს ტერიტორიის ოკუპაციას, არამედ მათ მიერ აფხაზეთიდან გაძევებულ სახლებსა და ბინებში მცხოვრებ ქართველებსაც, სადაც მათ ენგურის ჰიდროელექტროსადგურიდან მიღებული ელექტროენერგიის გამოყენებით კრიპტოვალუტის „მაინინგი“ ხდებოდა და მიიღეს სუპერ მოგება.

 

საიდუმლო არ არის, რომ სეპარატისტული აფხაზეთის მეურნეობების უმეტესობა სომეხი ბიზნესმენების საკუთრებაა. მათ, ვინც „ხელთ იგდეს“ არა მხოლოდ ქართველების სახლები და მიწები, არამედ სინამდვილეში იყენებენ ქართულ ელექტროენერგიას გამდიდრებისთვის, ხოლო მათი სხვა ტომის წარმომადგენლები თურქოფობიას აღვივებენ ინვესტორების წინააღმდეგ, რომლებიც საქართველოს ენერგეტიკული უსაფრთხოების პრობლემების მოგვარებაში ეხმარებიან.

 

აფხაზეთში "სომეხმა ძმებმა" მოკლეს და განდევნეს ქართველები მშობლიური მიწიდან მხოლოდ იმიტომ, რომ ისინი ქართველები იყვნენ, გალის რეგიონში დარჩენილი ქართველები გეტოებში არიან და აბსოლუტურად ჩამორთმეული აქვთ უფლებები (მათ შორის, ენგურჰესის ობიექტების თანამშრომლები კონტროლის ქვეშ მყოფი სეპარატისტები). მაგრამ ნამახვანში ტერორი დაიწყო ქართველების წინააღმდეგ იმავე სომხური ლობის წინადადებით. ამიტომ დღეს ადგილობრივი მოსახლეობა, რომელიც თანახმაა იმუშაოს სამშენებლო მოედანზე და ობიექტზე, სასტიკ დევნას განიცდიან. მათ "მოღალატეებს“ ეძახიან და გადადგომისკენ მოუწოდებენ, არც ისმენენ იმ არგუმენტებს, რომ ხალხს უბრალოდ სხვაგან არსად აქვთ სამუშაოს ძებნის საშუალება და ოჯახისთვის საზრდო არაფერი აქვთ.

 

ასეა 35 წლის სალომე ლიპარიძის შემთხვევა. მან მუქარის შემცველი შეტყობინებების მიღება დაიწყო მას შემდეგ, რაც სოციალურ ქსელში ვიდეო გადაიღო ჰიდროელექტროსადგურის მხარდასაჭერად. ზოგი მას "მოღალატეს" ეძახდა, მას პროექტის ლობირებაში ადანაშაულებდნენ და ერთ-ერთმა მომხმარებელმა შესთავაზა თუნდაც ისეთი გვერდის შექმნა თავისნაირი "სამარცხვინო ქართველებისთვის“.

 

ლიპარიძე თავადაც ცხოვრობს თბილისში, მაგრამ, მისივე თქმით, ის ყოველთვის ოცნებობდა სამშობლოში დაბრუნებაზე და იქ ღირსეული სამსახურის მოძებნაზე.

ლიპარიძე არ მალავს, რომ დაახლოებით ერთი თვის წინ დედამ დაიწყო კომპანია ზონეთში, კომპანიის საინფორმაციო სამსახურში მუშაობა. მისივე თქმით, ეს მისთვის მხოლოდ კიდევ ერთი დადასტურება იყო იმ სარგებელისა, რაც ამ პროექტმა ხეობას მოუტანა.

 

”ჩვენი რეგიონი დაცარიელდა 1990-იანი წლებიდან. სახლებში, რომლებიც ადრე დაკავებული იყო, ახლა ხეები იზრდება, - ამბობს ლიპარიძე. - როდესაც ეს ჰიდროელექტროსადგური აშენდება, აქ გამოჩნდება სამუშაო ადგილები, განვითარდება ტურიზმი და ინფრასტრუქტურა. რა თქმა უნდა, ყველაფერი უნდა გაკეთდეს ეფექტურად, მინიმალური ზიანი მიაყენოს გარემოს. გარკვეული ზარალი იქნება, მაგრამ ეს აჭარბებს იმ სარგებელს, რაც ამ პროექტს მოაქვს”.

 

ENKA Renewables წყაროების თანახმად, მხოლოდ მოსამზადებელი სამუშაოების დროს, კომპანიაში დასაქმებული იყო 450-მდე ადგილობრივი მაცხოვრებელი.

თუმცა, მოგვიანებით, მათმა ნახევარმა უარი თქვა მუშაობაზე, მათ შორის  ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობის მოწინააღმდეგეთა მხრიდან შეურაცხყოფისა და აგრესიის გამო.

 

თუ გარემოს დაზიანებაზე ვსაუბრობთ, რატომღაც არავის ახსოვს, რომ საქართველოს ეკოლოგიური უსაფრთხოების მთავარი საფრთხე არის არა ნამახვანის ჰიდროელექტროსადგური, არამედ ბოლნისის მუნიციპალიტეტში მადნეულის სამთო და გადამამუშავებელი საწარმო. ის რუს ინვესტორებს ეკუთვნით, რომლებიც ბოლო დრომდე, აზერბაიჯანის ყარაბაღის ტერიტორიაზე სომეხ დამპყრობლებთან ერთად ასევე უკანონოდ ავითარებდნენ ზოდის (სოტსკის) ველს. წლების განმავლობაში აზერბაიჯანის საბადოდან უკანონოდ გადიოდნენ საქართველოში, ამდიდრებდნენ მადნეულს, წამლავდნენ წყალს და ატმოსფეროს, რაც ზიანს აყენებდა მოსახლეობის ჯანმრთელობას. შედეგად, რუსმა ინვესტორებმა და მათმა სომეხმა პარტნიორებმა, მძარცველებმა მიიღეს სუპერ მოგება, ხოლო საქართველომ პრობლემები მხოლოდ გარემოს და მოსახლეობის ჯანმრთელობასთან დაკავშირებით.

 

ასევე, რატომღაც არავის ახსოვს, რომ სხვა რუსი ინვესტორები Интер РАО ЕЭС -დან ასევე აქვთ ხრამის ჰიდროელექტროსადგურის კასკადი და ენერგეტიკოსების სოფლები სოციალურად ყველაზე ღარიბი არიან ქვემო ქართლის რეგიონში. მაგრამ ამის შესახებ არავინ არაფერს ამბობს. არავინ ამბობს, რომ ხრამის ხეობა არის "რუსეთის ოკუპაციის ქვეშ".

 

მაგრამ თურქი ინვესტორი, რომელიც უკვე ჩადებს უზარმაზარ თანხებს მოსახლეობის ინფრასტრუქტურასა და სოციალურ დაცვაში, - „მტრად” და ”დამპყრობლებად” ცხადდება.

 

თურქეთის ელჩი საქართველოში ჯერენ იაზგანი იძულებული გახდა რეაგირება მოეხდინა ინვესტორების შეურაცხყოფაზე ეთნიკური ნიშნით. ტელეკომპანია „ფორმულასთან“ ინტერვიუში მან აღნიშნა, რომ ნამახვანი ჰესის გარშემო შექმნილი ვითარება არ შეიძლება შეშფოთებას არ იწვევდეს: ”ჩემთვის მოულოდნელი იყო პროტესტის დანახვა, რომელიც ხელშეკრულების ხელმოწერიდან თითქმის ერთი წლის შემდეგ დაიწყო. მეორე, რამაც გამაკვირვა იყო ანტითურქული, თურქოფობიური და ზოგ შემთხვევაში ისლამოფობიური პროპაგანდა. ეს უფრო შემაშფოთებელია, რადგან მე პატივს ვცემ ქართულ კულტურას, მართლმადიდებლური სარწმუნოება ქართული იდენტობის განუყოფელი ნაწილია, მაგრამ როდესაც სამშენებლო მოედანზე ჯვარი დაიდგმება და ირწმუნებიან, რომ მათ არ სურთ თურქული კომპანია საქართველოში, მეეჭვება, რომ ეს ის საქართველო არ არის, რომელიც მე ვიცი.

 

როდესაც ვსაუბრობთ რელიგიურ ნარატივზე, რომელიც ვნახეთ, თუ კომპანია ისრაელიდან, იტალიიდან, ამერიკიდან იქნებოდა, ვინმე დააყენებს ჯვარს? არ ვიცი.

ამიტომ მსურს ხალხს დავუსვა კითხვა: რატომ მოაქვთ რელიგიური სიმბოლო? ვფიქრობ, ეს ძალიან სენსიტიურია. არ მსურს ამან შექმნას პრეცედენტი თურქი ინვესტორებისთვის. ამის უკან მდგომებს ორი რამის დასრულება სურთ: თურქი ინვესტორების კომფორტული ურთიერთობა საქართველოში, მეორე ეხება ენერგეტიკული უსაფრთხოების საკითხს ”, - თქვა ჯერენ იაზგანმა.

 

საქართველოს მთავრობა ნამახვანის ჰიდროელექტროსადგურის გარშემო სიტუაციის "გასწორებას" და "განმუხტვას" ცდილობს. 2021 წლის 29 მარტს საქართველოს პრემიერ მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა, რომელიც ეწვია უმსხვილეს ქართულ ენგურის ჰიდროელექტროსადგურს, სადაც გაეცნო სარემონტო სამუშაოების მიმდინარეობას, აღუთქვა, რომ ნამახვანის ჰიდროელექტრო კაშხლის მშენებლობა შეჩერდებოდა 9– 12 თვე. ამავე დროს, პრემიერ მინისტრმა ხაზი გაუსვა, რომ მას "აბსოლუტურად არ ესმოდა მღელვარება, რომელიც ჰიდროელექტროსადგურის გარშემო გაჩნდა".

 

”ჩვენ შევთანხმდით კომპანიასთან, ყველაფერი კვლავ შემოწმდება, მათ შორის ქართველი და უცხოელი სპეციალისტების ჩართვით. ასევე, კვლავ შემოწმდება მშენებარე ჰიდროელექტროსადგურის გავლენა გარემოზე, დააზიანებს თუ არა ეს მას”, - თქვა ღარიბაშვილმა.

 

პრემიერ მინისტრმა ასევე აღნიშნა, რომ ნამახვანის ჰესის პროექტი ძალიან მნიშვნელოვანია საქართველოს ენერგეტიკული უსაფრთხოებისათვის. ”იგი შეიმუშავეს და დაიწყეს ჩვენმა ქართველმა მეცნიერებმა 30-40 წლის წინ,” - თქვა მან. პრემიერ მინისტრი მიიჩნევს, რომ ნამახვანის ჰიდროელექტროსადგურის წინააღმდეგ მასობრივი საპროტესტო გამოსვლები "აჩვენებს ჰიბრიდულ ენერგეტიკულ ომს საქართველოს წინააღმდეგ".

 

”ჩვენ ასევე ვისაუბრეთ ტერიტორიის იჯარით გადაცემაზე რამდენიმე წლის განმავლობაში. ეს მიღებული პრაქტიკაა ყველგან, მთელს მსოფლიოში, შესაბამისად, ასეთი სახის ანტისახელმწიფოებრივი რიტორიკა, რომელიც ხელს უშლის ჩვენს მეზობელ სახელმწიფოებთან ურთიერთობებს, ინვესტორებთან რა თქმა უნდა, უნდა შეწყდეს ”- თქვა ღარიბაშვილმა.

 

პრემიერ მინისტრმა გაიხსენა, რომ საქართველოში ელექტროენერგიის მოხმარება ყოველწლიურად იზრდება, შესაბამისად მისი იმპორტიც იზრდება. ამიტომ, მისივე თქმით, ”ძალზე მნიშვნელოვანია ჰიდროელექტროსადგურების მშენებლობის წახალისება, მათ შორის დიდი, მცირე, საშუალო და მიკროჰესების”.

 

ამავე დროს, ნამახვანის ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობის დროს ხალხის განსახლების მასშტაბები მწირია არა მხოლოდ საბჭოთა პერიოდთან შედარებით, არამედ იმავე თურქეთის და განსაკუთრებით ჩინეთის სტანდარტებით. ზოგადად, ჩინეთში, ზოგჯერ მილიონობით ადამიანი გადასახლდება ჰიდროელექტროსადგურების მშენებლობის დროს. ნამახვანში მშენებლობის მოწინააღმდეგეები ყვირიან "ორი დატბორილი სოფლისა" და "ასობით ოჯახის" შესახებ, რომლებიც სახლს დაკარგავენ, მაგრამ ეს სპეკულაციაა. კომპენსაციები გადაეცემა ქვემო ნამახვანის ზონის 270 ოჯახს, მაგრამ მხოლოდ 40 მათგანია განსახლებული. ყველა სხვა შემთხვევაში, ჩვენ ვსაუბრობთ კომპენსაციის გადახდაზე მიწის ნაკვეთებისთვის, მათ შორის, რომლებიც ოფიციალურად არ არის დარეგისტრირებული.

 

Enka Renewable -ში ამბობენ, რომ კომპენსაციის გადახდაზე ყველა ადგილობრივ მაცხოვრებელთან უკვე მიღწეულია შეთანხმება, გარდა ერთი ოჯახისა. ფირმა აცხადებს, რომ უმეტესობამ კომპენსაცია უკვე აიღო, ზოგთან კი ოფიციალური პროცედურების დასრულება რჩება.

 

კითხვა ნამახვანის ჰიდროელექტროსადგურის გარშემო კონფლიქტის გამღვივებლებთან: რა თანხა გადაუხადეს ბაღრამიანის ბატალიონის მებრძოლებმა და მათმა ტომებმა  აფხაზეთიდან გამოდევნილ 300 ათასზე მეტ ქართველს წართმეულ სახლებსა და ბინებში? და საერთოდ აპირებენ გადახდას?

 

ასევე, ნამახვანის ჰესის ორი რეზერვუარის საერთო მაქსიმალური ფართობი არ უნდა აღემატებოდეს 6 კვადრატულ კილომეტრს. ეს აშკარად არ არის საკმარისი კლიმატის შესაცვლელად და ღვინის ინდუსტრიის დასაზიანებლად. შედარებისთვის, თბილისის წყალსაცავის ფართობი თითქმის 2-ჯერ მეტია - დაახლოებით 12 კვ. კილომეტრი. ამასთან, არავინ იტყვის, რომ მისი შევსების შემდეგ თბილისში ჰავა უფრო ნოტიო და წვიმიანი გახდა.

 

საქართველოს მთავრობა აღნიშნავს, რომ ნამახვანის ჰესი ერთ-ერთი ყველაზე საფუძვლიანად შესწავლილი პროექტია. მთავარი ობიექტების, კაშხლისა და წყალსაცავის მშენებლობის დროებითი შეჩერება საშუალებას მისცემს ვნებათა დასამშვიდებლად, ისტერიული სპეკულაციების ჩახშობის შესახებ, რომ გარკვეული ძალები ცდილობენ ეროვნული შენიღბვა მოახდინონ. პროექტი უნდა შემოწმდეს რეპუტაციის სპეციალისტების მიერ და გამოქვეყნდეს პროფესიონალი და კვალიფიციური დასკვნა ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობის ყველა ასპექტზე.

 

 

 

KavkazPlus

წაკითხულია : 352