ანალიტიკა

თბილისის ფორუმი „აბრეშუმის გზა" და საქართველოს მთავარი როლის აღიარება საერთაშორისო ტრანზიტში
27.10.23 12:20

თბილისის აბრეშუმის გზის ფორუმისადმი გაზრდილი ყურადღება, რომელიც 2023 წლის 26 ოქტომბერს გაიხსნა, დღეს მრავალი მნიშვნელოვანი რეგიონული ფაქტორით აიხსნება.

 

უპირველეს ყოვლისა, უკრაინის წინააღმდეგ რუსული აგრესიის გამო, ამ ქვეყნებში აღმოსავლეთსა და დასავლეთს შორის გამავალი ტრადიციული სატრანზიტო გზები დაიბლოკა. მკვეთრად გაიზარდა ინტერესი ტრანზიტის მიმართ სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებში და, პირველ რიგში, საქართველოს გავლით. შედეგად, დღეს საერთაშორისო ტრანზიტში ჩართული რეგიონის და საქართველოს სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა გადატვირთულია და ჩნდება მისი გაფართოებისა და განვითარების საჭიროება. მეტიც, ამ ინფრასტრუქტურის განვითარებითა და გაფართოებით დაინტერესებულია რუსეთიც, რომელიც დასავლეთიდან დაბლოკილია მეზობლის წინააღმდეგ აგრესიის გამო.

 

მეორეც, საბოლოოდ აღმოიფხვრა აზერბაიჯანის ყარაბაღის ტერიტორიაზე სეპარატისტული პროექტი ეგრეთ წოდებული „არცახი“, რომელიც ბოლო დრომდე „მარადიულად“ ჩანდა ზოგიერთი გეოპოლიტიკური ძალისთვის. გაჩნდა სამხრეთ კავკასიაში მდგრადი მშვიდობის, საზღვრების გახსნისა და ახალი სატრანზიტო კომუნიკაციების იმედი, რაზეც უაღრესად მოთხოვნადია მსოფლიო ეკონომიკა, კერძოდ, ზანგეზურის დერეფანი.

 

მესამე, სეპარატისტული „არცახის“ ლიკვიდაცია აჩვენებს, რომ საქართველოს ტერიტორიაზე კიდევ ორი, ჯერ კიდევ დარჩენილი საოკუპაციო ზონისა და სეპარატისტული „ჩიხების“ ლიკვიდაცია - აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში და საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა - ისევე გარდაუვალია, როგორც აზერბაიჯანის უკვე მომხდარი ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა. ეს ნიშნავს, რომ ეს ქართული რეგიონებიც აღდგება, ისევე როგორც აზერბაიჯანული ყარაბაღი აღდგება ოკუპაციის შემდეგ და ასევე ჩაერთვება საერთაშორისო ტრანზიტში. ამიტომ, დღეს აუცილებელია ინვესტიციების დაგეგმვა სამხრეთ კავკასიის რეგიონის „პოსტ-სეპარატისტული“ და „პოსტკონფლიქტური“ მომავლის გათვალისწინებით.

 

საქართველოს ეკონომიკის მინისტრის ლევან დავითაშვილის განცხადებით, თბილისის აბრეშუმის გზის ფორუმის მიმართ ინტერესი დღეს მეტად დიდია, ვიდრე ოდესმე. ფორუმზე 2000-ზე მეტი მონაწილეა, 50 ქვეყნის წარმომადგენელი მოვიდა, ამასთან შეინიშნება კომპანიებისა და ინვესტორების გაცხოველებული ინტერესი ფორუმისადმი.

 

„საქართველო ეფექტურად მონაწილეობს სხვადასხვა დერეფნებში, მათ შორის ყველაზე მეტად „შუა დერეფნის“ მზარდი როლი, როგორც ალტერნატიული, საიმედო მარშრუტი, ასევე ევროპასა და აზიას დამაკავშირებელ უმოკლეს მარშრუტზე, და ჩვენ ამაზე მრავალი წელია ვმუშაობთ, მისი ეფექტურობის გასაზრდელად. როდესაც ვსაუბრობთ კავშირის შესახებ, ჩვენ ვსაუბრობთ არა მხოლოდ სატრანსპორტო კავშირებზე, ჩვენ ვსაუბრობთ ეკონომიკური კავშირების გაღრმავებაზე და სავაჭრო ურთიერთობებზე, საინვესტიციო შესაძლებლობებზე და თანამშრომლობაზე ეკონომიკის სხვადასხვა სექტორში. ზოგადად, საქართველოს როლი გაიზარდა არა მხოლოდ სატრანსპორტო და ლოგისტიკის სექტორში, არამედ ბევრ სხვა ინდუსტრიაში, ამიტომ ფორუმის ფარგლებში საქართველოში ჩამოსული კომპანიების საქმიანობის სფერო ძალიან ფართოა." განაცხადა ლევან დავითაშვილმა.

 

სიმბოლურია ისიც, რომ თბილისში აბრეშუმის გზის საერთაშორისო ფორუმზე აზერბაიჯანის პრემიერ-მინისტრი ალი ასადოვი და სომხეთის პრემიერ-მინისტრი ნიკოლ ფაშინიანი ჩავიდნენ.

 

თბილისის საერთაშორისო აბრეშუმის გზის ფორუმის გახსნის ცერემონიაზე სიტყვით გამოსვლისას აზერბაიჯანის პრემიერ-მინისტრმა ალი ასადოვმა გაიხსენა, რომ ბოლო ოცი წლის განმავლობაში აზერბაიჯანის ქვეყანამ წამოიწყო და მიიღო მონაწილეობა საქართველოსა და თურქეთთან ერთად განხორციელებულ უმნიშვნელოვანეს რეგიონულ პროექტებში. მათ შორის იყო ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენი, სამხრეთ გაზის დერეფანი (მათ შორის TANAP/TAP), ბაქო-თბილისი-ყარსის სარკინიგზო ხაზი და ბაქოს საერთაშორისო საზღვაო სავაჭრო პორტი.

 

ალი ასადოვის თქმით, რეგიონში გამავალი „შუა დერეფანი“ შეიძლება გახდეს მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე უსაფრთხო და ეფექტური დერეფანი. შუა დერეფნის პოტენციალი, რკინიგზასთან ერთად, მჭიდროდ არის დაკავშირებული პორტების გადაზიდვის შესაძლებლობებთან. დღეს ამ დერეფნის ფარგლებში აზერბაიჯანსა და საქართველოს შორის თანამშრომლობის დღის წესრიგში შედის ახალი საპორტო ინფრასტრუქტურის შექმნის საკითხი: „აზერბაიჯანის მთავრობის ინვესტიციების წყალობით სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურაში აშენდა ათასობით კილომეტრიანი გზა და რკინიგზა, საერთაშორისო ამოქმედდა აეროპორტები, გაფართოვდა სამოქალაქო საზღვაო და საჰაერო ფლოტი და შეიქმნა ალიათის ზღვა თავისუფალი ეკონომიკური ზონა. ყველა ამ ინიციატივამ საშუალება მისცა ჩვენს ქვეყანას დაეკმაყოფილებინა ტრანსპორტის მზარდი მოთხოვნა შუა დერეფნის გასწვრივ. აღსანიშნავია, რომ ამ მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად, ინფრასტრუქტურული პროექტების გარდა, ვთანამშრომლობთ საქართველოსთან და სხვა პარტნიორებთან სხვა სფეროებში. შუა დერეფნის ეფექტურობის გაუმჯობესების მიზნით გაწეული სამუშაოს შედეგად მოკლე დროში მიღწეული იქნა მნიშვნელოვანი შედეგები ფასის, სიჩქარისა და ხარისხის პარამეტრების მხრივ. მაგალითად, ყაზახეთიდან საქართველოს პორტებში მიწოდების დრო წინა წლებთან შედარებით საგრძნობლად შემცირდა. მომავალი წლისთვის ჩვენი მიზანია ეს პერიოდი გავანახევროთ - 11-15 დღემდე“, - აღნიშნა ალი ასადოვმა.

 

სომხეთის რესპუბლიკა, რომელიც ჯერ კიდევ იზოლირებულია წარსული აგრესიული პოლიტიკის გამო, ასევე დაინტერესებულია რეგიონულ სატრანზიტო პროექტებში მონაწილეობით. „ჩვენი გზები ჩვენს ორ მეზობელთან, აზერბაიჯანთან და თურქეთთან, ჩაკეტილია. გზების გარეშე რთული იქნება მშვიდობის მიღწევა“. - განაცხადა სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა, რომელიც თბილისში აბრეშუმის გზის ფორუმზე ჩამოვიდა. მისი თქმით, ბაქოსა და ერევანს შორის სამშვიდობო ხელშეკრულების გაფორმება შესაძლებელია რამდენიმე თვეში.

 

სომხეთი ხელიდან უშვებს სატრანზიტო პროექტებში მონაწილეობისა და ეკონომიკური განვითარების შესაძლებლობებს, რომელიც მას ეძლევა მშვიდობის დადების პროცესის შენელების, კომუნიკაციების განბლოკვისა და იგივე ზანგეზურის დერეფნის გახსნის გამო. და დაკარგული დრო ნიშნავს ხელიდან გაშვებულ შესაძლებლობებს. ამას მოწმობს იგივე ყარაბაღული თივის გამოცდილება, რომლებსაც მთელი სამი წელი მიეცათ სეპარატისტული ილუზიების მიტოვებისთვის და აზერბაიჯანში თანდათან ინტეგრირებისთვის. და მათ არასოდეს ისარგებლეს ამ შესაძლებლობით, შურისძიების იმედით. შემდეგ, როცა 2020 წლის ნოემბრის სამშვიდობო შეთანხმების მიუხედავად სამი წლის განმავლობაში არ განიარაღებულა,  სეპარატისტული ძალები დამარცხდნენ და ამჯობინეს აზერბაიჯანის ტერიტორიის დატოვება. თუ სომხეთის რესპუბლიკა ასევე ყოყმანობს უპასუხოს თავისი მეზობლების მშვიდობიან და კონსტრუქციულ წინადადებებს რეგიონში, შეიძლება იგივე განმეორდეს მათთვისაც.

 

 

გრიგოლ გიორგაძე

წაკითხულია : 568