ანალიტიკა

საფრანგეთი თავისუფლებისთვის მებრძოლ ახალ კალედონიას "წყნარი ოკეანის ალჟირად" აქცევს
22.05.24 14:02

საფრანგეთის კოლონიური იმპერია იმთავითვე არაერთგვაროვანი იყო. არსებობდა კოლონიები, რომლებსაც ფრანგი კოლონიალისტებუ „სულელურად“ ძარცვავდნენ, მაგრამ ცდილობდნენ არ მომხდარიყო მათი ასიმილირება საფრანგეთის ადგილობრივებისთვის რთული ბუნებრივი და კლიმატური პირობების გამო. მაგალითად, ასეთი იყო საფრანგეთის კოლონიების უმრავლესობა ტროპიკულ აფრიკაში. სურვილი არ აქვთ, მაგრამ განვითარებული ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობების ზეგავლენით, საფრანგეთმა ფორმალური „დამოუკიდებლობა“ მიანიჭა თავისი აფრიკული კოლონიების უმეტესობას. მართალია, უმეტესობა მათგანში დაამყარეს ნეოკოლონიალური რეჟიმები და განაგრძეს მათი რესურსების მტაცებლური ძარცვა.

 

ისეთი კოლონიებიც არსებობდნენ, რომელთა ანექსიასაც საფრანგეთი ცდილობდა, აქ ასახლებდნენ მეტროპოლიებიდან წამოსულ ხალხს და მათ პრივილეგიებსაც ანიჭებდნენ ძირძველ მოსახლეობასთან მიმართებაში. ადგილობრივების მხრიდან წინააღმდეგობის გაწევის შემთხვევაში კი, კოლონიალისტები უმკაცრეს რეპრესიებსა და ზოგჯერ გენოციდსაც კი მიმართავდნენ.

 

საფრანგეთის კოლონიური მმართველობის ყველაზე ტრაღიკული ისტორია ალჟირში განვითარდა.   საფრანგეთი კატეგორიულად არ დათანხმდა ალჟირის "გათავისუფლებას", რომელსაც ფრანგი ნაციონალისტები ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროზე "საფრანგეთის გაგრძელებად" მიიჩნევდნენ.

 

პარიზში გადაწყვიტეს ალჟირი ჯერ „მიგრანტების კოლონიად“ ექციათ, რადგან ალჟირის ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროს კლიმატი ახლოს იყო საფრანგეთის სამხრეთის კლიმატთან, შემდეგ კი მისი ანექსირება. შედეგად, გასული საუკუნის 60-იან წლებში ალჟირი არ განსხვავდებოდა საფრანგეთისგან ადმინისტრაციული მართვის პრინციპით და სრულიად უუფლებო ძირძველ მოსახლეობას არ ჰქონდა უფლებები და მწირი თვითმმართველობაც კი.

 

ფრანგმა კოლონიალისტებმა ალჟირელების წინააღმდეგ ამაზრზენი რეპრესიები განახორციელეს, როდესაც ალჟირის ძირძველმა მოსახლეობამ გადაწყვიტა ებრძოლა მშობლიური ქვეყნის თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობისთვის. ისტორიკოსების თქმით, ალჟირის დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლის დროს კოლონიალისტებმა 1,5-ზე მეტი ალჟირელი მოკლეს.   ნამდვილი გენოციდი მოაწყვეს, რისთვისაც საფრანგეთს ალჟირელი ხალხის წინაშე პასუხი ჯერაც არ უგია და ამავე დროს, მან აღიარა ოსმალეთის იმპერიაში სომხების მითიური „გენოციდი“. ამაზრზენმა სისასტიკემაც ვერ უშველა კოლონიალისტებს - ალჟირმა მოიპოვა თავისუფლება და დამოუკიდებლობა.

 

ახალი კალედონია თავდაპირველად საფრანგეთის ასეთივე „მიგრანტების კოლონია" იყო. კუნძულის კლიმატი ფრანგებისთვის კომფორტულად ითვლებოდა და ახალი კალედონია აქტიურად იყო დასახლებული მათ მიერ. ძირძველი კანაკების უფლებები ყველანაირად შეზღუდეს მშობლიურ მიწაზე, ისინი  „მეორე ხარისხოვან“ ადამიანებად იქცნენ.

 

დღეს კი არსებობს რეალური საფრთხე, რომ ფრანგი კოლონიალისტებისთვის ახალი კალედონია შეიძლება  „წყნარი ოკეანის ალჟირად“ იქცეს. თავიანთი კოლონიური მმართველობის შესანარჩუნებლად ფრანგები არ დააყოვნებენ ძირძველი მოსახლეობის რეპრესიას და გენოციდსაც კი.

 

სიტუაცია ახალ კალედონიაში, რომელსაც დღეს სრულიად უუფლებო სტატუსი აქვს, როგორც "საფრანგეთის ზღვასიქითა ტერიტორიას", დაიძაბა მას შემდეგ, რაც აშკარა გახდა, რომ პარიზი აპირებს მთლიანად უგულებელყოს ძირძველი კანაკის მოსახლეობის უფლებები თვითმმართველობაზე. 2024 წლის 13 მაისს კანაკში საპროტესტო აქციები დაიწყო, მას შემდეგ რაც საფრანგეთის პარლამენტმა 351 ხმით მიიღო საკონსტიტუციო ცვლილებები, რომლებიც ახალ კალედონიაში საარჩევნო ორგანოების რეფორმირებას მოახდენს. კანონი ადგილობრივ არჩევნებში ხმის მიცემის საშუალებას მისცემს მოსახლეობას, რომლებიც ბოლო 10 წელი ცხოვრობდა ახალ კალედონიაში.

 

დამოუკიდებლობის მხარდამჭერები აცხადებენ, რომ ახალი კანონი კანაკში ხმების გაფანტვას გამოიწვევს. ეს, არსებითად, ართმევს ადგილობრივ მოსახლეობას, რომლებიც დღეს აღარ შეადგენენ ახალი კალედონიის მოსახლეობის 42 პროცენტზე მეტს, თვითმმართველობის მწირ შანსსაც კი. მათი ხმები ფრანგი დევნილების მიერ შთაინთქმება, რომელთა რიცხვი სწრაფად იზრდება.

 

ძირძველ მოსახლეობას ეშინია ფრანგების ექსპანსიისა და, როგორც აბორიგენი მოსახლეობის მშობლიურ მიწაზე სრული გაქრობის, ამიტომ ახალი კანონის წინააღმდეგ გამოვიდნენ. ახალი კალედონიის მკვიდრ მკვიდრებთან დიალოგის ნაცვლად კი, საფრანგეთმა, ისევე, როგორც ადრე ალჟირში, სამხედრო ტერორისა და რეპრესიების პოლიტიკას მიმართა. საპროტესტო აქციების დაწყებისთანავე, პარიზმა გაგზავნა დაახლოებით 1000 სპეცრაზმელი ახალ კალედონიაში, გარდა უკვე არსებული 1700-ისა. ცოტა ხნის წინ, საფრანგეთის თავდაცვის საბჭომ, პრეზიდენტის ემანუელ მაკრონის თავმჯდომარეობით, გადაწყვიტა დამატებითი ჯარების გაგზავნა ახალ კალედონიაში, სადაც მკვიდრთა საპროტესტო აქციები ჯერ კიდევ გრძელდება.

 

გარკვეულწილად შეიძლება შევადაროთ კიდეც გასული საუკუნის 60-იან წლებში ალჟირელი ხალხის საფრანგეთის კოლონიური მმართველობისგან დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლა და ახალი კალედონიის კანაკების დღევანდელი ბრძოლა ფრანგი კოლონიალისტების წინააღმდეგ. იმ დროს ალჟირელ პატრიოტებს მხარს უჭერდნენ როგორც არაბული ქვეყნები, სსრკ და სოციალისტური ქვეყნები, ასევე არაწევრი ქვეყნები.

 

გიორგი კვინიტაძე

წაკითხულია : 352